MUJUDA yabizwa Morodekai yabulezwi mwa buka ya Bibele ya Estere naaezize musebezi wa butokwa hahulu. Naali muhapiwa wa Majuda yanaasebeleza mwa ndu ya mulena wa Muperesia. Taba yeo neiezahezi nakonyana kuzwa ka silimo sa 500 B.C.E., “mwa mazazi a [Mulena] Asuerusi.” (Mulena yo kacenu uzibahala sina Mulena Xerxes I.) Morodekai naatusize kuli mulelo wa kubulaya mulena one banani ona batu babañwi upale. Bakeñisa kuli mulena naaitebuhile hahulu zanaaezize Morodekai, alukisa kuli akutekiwe fapilaa batu. Mi Hamani, yena sila sa Morodekai ni Majuda babañwi hasaabulailwe, mulena afa Morodekai situlo sa kuba ngambela wahae. Kabakala situlo sanaanani sona Morodekai, naakona kulaela kuli Majuda basike babulaiwa mwa Mubuso wa Maperesia.—Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Licaziba babañwi ba litaba zakale ba mwa lilimo za ma 1900 nebabulezi kuli litaba ze mwa buka ya Estere ki za kuikupulela feela ni kuli nekusina mutu yabizwa Morodekai. Nihakulicwalo, ka 1941, bapumbuli ba lika za kwaikale nebafumani bupaki bobulumelelana ni zeibulela Bibele ka za Morodekai. Ki bupaki bufi bona bo?

Babatisisi nebafumani litaba zecakuzwi fa matapa mwa muñolo wa maswaniso wa Maperesia zeambola ka za muuna yabizwa Marduka (mwa Silozi ki Morodekai). Muuna yo naasebelize sina muzamaisi, mi kubonahala kuli mwendi naabona za masheleñi mwa Shushani. Caziba yomuñwi wa litaba zakale za kwa upa yabizwa Arthur Ungnad naabulezi kuli litaba ze mwa muñolo wa maswaniso zeo “neli bona feela bupaki bobusi bwa mwa Bibele ka za Morodekai” ka nako yeo.

Kuzwa feela fabulelela taba yeo Ungnad, licaziba babañata batolokile litaba zeñwi zeñata ze mwa muñolo wa maswaniso wa Maperesia. Zeñwi za litaba zeo neliñozwi fa matapa anaafumanwi mwa muleneñi wa Persepolis, ili mwa sibaka mone kubulukelwanga masheleñi, bukaufi ni mamota a muleneñi. Matapa ao ki a mwa nako yanaabusa Mulena Xerxes I. Fateñi, kucakuzwi litaba ze mwa puo ya Sielami mi kuñozwi mabizo amañata afumaneha mwa buka ya Estere. a

Matapa amañata a kwa Persepolis abulela za Marduka, yanaali muñoli wa mulena yanaasebeleza mwa ndu ya mulena kwa Shushani ka nako yanaabusa Mulena Xerxes I. Litapa leliñwi libonisa kuli Marduka neli mutoloki. Taba yeo yalumelelana ni zeibulela Bibele ka za Morodekai. Naali nduna yanaasebeleza kwa lapa la Mulena Asuerusi (Xerxes I) mi naaziba lipuo zepeli kamba kufitelela. Morodekai hañata naainanga mwa munyako wa ndu ya mulena mwa Shushani. (Est. 2:19, 21; 3:3) Munyako wo neli muyaho omutuna mone kusebelezanga manduna ba mulena.

Litaba zeñozwi fa matapa ka za Marduka zalumelelana luli ni litaba zeñozwi mwa Bibele ka za Morodekai. Nebapilile ka nako yeswana, mwa sibaka sesiswana, mi kaufelaa bona neli manduna bane basebeleza mwa sibaka sesiswana. Bupaki bo bubonisa kuli litaba zebafumani bapumbuli ba litaba za kwaikale mwendi libulela ka za Morodekai yabulezwi mwa buka ya Estere.