1-2. (a) Milonga yemiñwi ilwanisa cwañi batanga ba Jehova, kono bona bazwezipili kuezañi? (b) Ki kabakalañi halukona kuba ni tabo niha lunyandiswa? (Muame ni kwa siswaniso sesi fa kava.)

 KA NAKO ya cwale, mwa linaha zefitelela 30 mwa lifasi kaufela, likalulo zeñwi za musebezi waluna lihanisizwe kamba musebezi waluna ukwalilwe. Ku zeñwi za linaha zeo, ba muuso bakenyize mizwale ni likaizeli baluna mwa tolongo. Kana kunani zebafosize? Batili, mwa meeto a Jehova hakuna zebafosize. Zebaezize feela ki kubala ni kuituta Bibele, kutaluseza babañwi litaba zebalumela, ni kukopana hamoho ni Bakreste sina bona. Hape bahanile kuikenya mwa litaba za lipolitiki. Kusina taba kuli balwanisizwe hahulu, batanga ba Mulimu bao bazwezipili kusepahala * ku yena, ili kueza mobakonela kaufela kutabisa Jehova. Mi batabile kabakala kueza cwalo.

² Mwendi mukile mwabona maswaniso a babañwi ba Lipaki za Jehova babanani bundume bao mi nemulemuhile kuli batabile. Banani tabo bakeñisa kuli baziba kuli batabisa Jehova ka kuzwelapili kusepahala ku yena. (1 Makol. 29:17a) Jesu naabulezi kuli: “Tabo ki ya babanyandiselizwe kuluka . . . Mutabe mi munyakalale hahulu, kakuli mupuzo wamina ki omutuna.”—Mat. 5:10-12.

3. Ka kuya ka Likezo 4:19, 20, ki lika mañi zene baezize baapositola hane banyandiswa, mi ki kabakalañi?

³ Mizwale ni likaizeli baluna bakopana ni miinelo yetaata yeswana ni yene bakopani ni yona baapositola hane banyandisizwe kabakala kukutaza ka za Jesu. Baatuli ba kuta ya Sijuda, nebakuta-kutezi “kubalaela kuli batuhele kubulela ka libizo la Jesu.” (Lik. 4:18; 5:27, 28, 40) Baapositola nebaezize cwañi? (Mubale Likezo 4:19, 20.) Nebaziba kuli Mulimu yanani maata ka kufitisisa ‘naabalaezi kukutaza kwa batu ni kupaka ka kutala’ ka za Kreste. (Lik. 10:42) Kacwalo, bayemeli babona, ili Pitrosi ni Joani nebabulezi ka bundume kuli nebaka utwa Mulimu kufita kuutwa baatuli bao mi nebasike batuhela kubulela ka za Jesu. Ka kubulela cwalo, nekuswana feela inge kuli nebabuza baatuli bao kuli: ‘Kana munahana kuli litaelo zamina ki za butokwa hahulu kufita litaelo za Mulimu?’

4. Sina mokuboniselizwe kwa Likezo 5:27-29, baapositola batomezi Bakreste ba niti kaufela mutala mañi, mi lukona kubalikanyisa cwañi?

⁴ Baapositola batomile mutala omunde obalikanyisize Bakreste ba niti kaufela kuzwa feela kwamulaho, ili wa “kuutwa Mulimu sina mubusi kufita batu.” (Mubale Likezo 5:27-29.) Hamulaho wa kunatakiwa kabakala busepahali bwabona, baapositola nebazwile mwa kuta yetuna ya Sijuda, “inze batabile kakuli nebaezizwe babalukela kushwaulwa kabakala libizo [la Jesu],” mi nebazwezipili kukutaza.—Lik. 5:40-42.

5. Ki lipuzo mañi zelutokwa kualaba?

⁵ Mutala obatomile baapositola utahisa kuli lubuze lipuzo zeñwi. Ka mutala, baapositola nebakona cwañi kuutwa Mulimu kufita batu kono hape inze balatelela taelo ya ka Mañolo ya ‘kuipeya kwatasaa milonga’? (Maro. 13:1) Lukona cwañi ‘kuutwa milonga ni bazamaisi’ sina mwanaabulelezi muapositola Paulusi, ni kuzwelapili kusepahala ku Mulimu sina Mubusi waluna yomutuna?—Tite 3:1.

6. (a) Ki “milonga” ifi yebulezwi kwa Maroma 13:1, mi ki lika mañi zelulaezwi kueza? (b) Babusi ba batu kaufela baswana ka nzila ifi?

⁶ Mubale Maroma 13:1. Mwa timana ye, linzwi la “milonga” liama kwa babusi ba batu babanani maata a kuzamaisa babañwi. Bakreste baswanela kuipeya kwatasaa milonga yeo. Babusi bao babonanga teñi kuli kunani kozo, batu balatelela milao, mi mane ka linako zeñwi, basilelezanga batu ba Jehova. (Sin. 12:16) Kacwalo, lulaezwi kubafa mutelo, ñamba, sabo, ni likute lebatokwa. (Maro. 13:7) Nihakulicwalo, milonga yeo inani feela maata bakeñisa kuli Jehova uilumelelize kuba ni maata ao. Jesu naabonisize buniti bwa taba yeo hanaatosangiswa ki Ponse Pilato Mubusisi wa Muroma. Pilato hanaabulezi kuli naanani maata a kuatula kuli Jesu alukululwe kamba abulaiwe, Jesu naaize ku yena: “Neusike waba ni maata a kunieza sesiñwi nikamuta konji haiba neufilwe ona kuzwa kwahalimu.” (Joa. 19:11) Ka kuswana ni Pilato, maata obanani ona babusi ba batu ni ba lipolitiki kacenu anani maciñekelo.

7. Ki mwa miinelo mañi molusa swaneli kuutwa babusi ba batu, mi babusi bao baswanela kuhupulañi?

⁷ Bakreste baipeyanga kwatasaa milonga ibile feela milao yabona hailwanisani ni milao ya Mulimu. Kono haluna kuutwa batu hababata kuli lueze lika zahanisa Mulimu kamba kuluhanisa kueza lika zabata Mulimu kuli lueze. Ka mutala, bakona kufa mulao wa kuli mitangana bakene busole ni kulwanela naha yabona. * Kamba bakona kuluhanisa kuitusisa Bibele ya Toloko ya Lifasi Lelinca, lihatiso zaluna zetomile fa Bibele, ni kuluhanisa kukutaza ni kulapela hamoho. Babusi habaitusisa maswe maata abona, ka kunyandisa balutiwa ba Kreste, bakaikalabela ku Mulimu. Jehova wabona zebaeza!—Muek. 5:8.

8. Ki ifi shutano ye mwahalaa Jehova ni babusi ba batu, mi ki kabakalañi haluswanela kuziba taba yeo?

⁸ Ki niti kuli babusi ba batu banani maata kono habana maata amatuna ka kufitisisa. Jehova ki yena feela yanani maata acwalo. Mwa Bibele utaluswa kuli ki “Yapahami ka Kufitisisa.”—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

9. Ki lika mañi zanaaboni mupolofita Daniele mwa lipono?

⁹ Mupolofita Daniele naaboni lipono zenebonisize hande kuli Jehova ki yapahami ka kufitisisa kufita babusi kaufela. Daniele pili naaboni libatana zeene zeyemela mibuso yemituna ya lifasi yenebusize kwamulaho ni yebusa kacenu, ili mubuso wa Babilona, wa Mamede ni Maperesia, wa Greece, ni wa Roma, hamohocwalo ni mubuso wa Britain ni America. (Dan. 7:1-3, 17) Hasamulaho, Daniele abona Jehova Mulimu ainzi fa lubona mwa kuta ya kwa lihalimu. (Dan. 7:9, 10) Zanaaboni mupolofita yasepahala yo hasamulaho lifa mamela kwa babusi kacenu.

10. Ka kuya ka Daniele 7:13, 14, 27, ki bo mañi bafa Jehova maata a kubusa lifasi, mi taba yeo ibonisañi ka za hae?

¹⁰ Mubale Daniele 7:13, 14, 27. Mulimu uamuha maata babusi ba batu mi uafa batu basili babaswanela ni babanani maata amatuna kubafita. Ki bo mañi batu bao? Ki “yaswana sina mwanaa mutu,” yena Jesu Kreste, ni “babakenile ba Yapahami,” bona Bakreste ba 144,000 babaka busa “kamita ni kuya kuile.” (Dan. 7:18) Kusina kukakanya,  Jehova ki yena “Yapahami ka Kufitisisa,” kakuli ki yena feela yanani maata a kueza cwalo.

11. Ki lika mañi zeñwi zanaañozi Daniele zebonisa kuli Jehova ki yena Yapahami ka Kufitisisa fahalimwaa macaba kaufela?

¹¹ Pono yanaaboni Daniele ibonisa kuli manzwi anaabulezi kwamulaho ki a niti. Daniele naabulezi kuli “Mulimu wa lihalimu . . . , utulula malena ni kuyolisa malena fa bulena.” Hape naañozi kuli: “Yapahami ka Kufitisisa ki yena Mubusi mwa mubuso wa batu ni kuli uufa mutu ufi kamba ufi yalata.” (Dan. 2:19-21; 4:17) Kana Jehova akile atulula kamba kuyolisa babusi? Eni, akile aeza cwalo!

12. Mufe mitala yebonisa mo Jehova naatululezi malena fa bulena mwa linako za kwamulaho? (Mubone siswaniso.)

¹² Jehova ubonisize hande fokusweu kuli ki Yapahami ka Kufitisisa fahalimwaa “milonga.” Halunyakisiseñi mitala yemilaalu yelatelela. Faro mulena wa Egepita naaezize batu ba Jehova sina batanga mi naakuta-kutezi kuhana kubalukulula. Kono Mulimu naabalukuluzi ni kuwiseza Faro mwa Liwate Lelifubelu. (Exo. 14:26-28; Samu 136:15) Mulena Belishazare wa Babilona naaezize mukiti mi “[aipahamisa] kulwanisa Mulena wa mahalimu” ni “[kulumbeka] milimu ya silivera ni gauda” kufita kupahamisa ni kulumbeka Jehova. (Dan. 5:22, 23) Kono Mulimu akokobeza muuna wa muikuhumusi yo. “Ka bona busihu bo,” Belishazare abulaiwa mi mubuso wahae wafiwa kwa Mamede ni Maperesia. (Dan. 5:28, 30, 31) Mulena Heroda Agripa I wa Palestine naabulaile muapositola Jakobo kihona akenya muapositola Pitrosi mwa tolongo ka mulelo wa kuli amubulaye ni yena. Kono Jehova naapalelisizwe Heroda kupeta mulelo wahae. “Lingeloi la Jehova lamunata,” mi ashwa.—Lik. 12:1-5, 21-23.

13. Mufe mutala obonisa mo Jehova naayundiselize babusi kaufela bane baswalisani.

¹³ Jehova hape ubonisize kuli ki Yapahami ka Kufitisisa fahalimwaa babusi kaufela babaswalisani hamoho. Naalwanezi Maisilaele, kubatusa kuyundisa malena ba Makanana ba 31 bane baswalisani ni kubatusa kuhapa libaka zetuna za Naha ya Sepiso. (Josh. 11: 4-6, 20; 12:1, 7, 24) Jehova hape naatusize Maisilaele kutula Mulena Beni-hadadi ni babusi babañwi ba Siria ba 32 bane balwanisa Maisilaele.—1 Mal. 20:1, 26-29.

14-15. (a) Ki lika mañi zanaabulezi Mulena Nebukadenezare ni Mulena Dariusi ka za bubusi bwa Jehova? (b) Muñoli yomuñwi wa samu naabuleziñi ka za Jehova ni sicaba sahae?

¹⁴ Jehova ukuta-kutezi kubonisa kuli ki yena Yapahami ka Kufitisisa! Mulena Nebukadenezare wa Babilona hanaaikuhumusize kabakala ‘maata ahae ni kuli bulena bwahae nebububani’ kufita kubonisa buikokobezo ni kulemuha kuli Jehova ki yena yaswanela kulumbekwa, Mulimu naatahisize kuli atakane. Nebukadenezare hasaafolisizwe, “[alumbeka] Yapahami ka Kufitisisa” ni kulemuha kuli “puso [ya Jehova] ki puso ya kuya kuile.” Naaekelize kubulela kuli: “Hakuna yakona kumutibela.” (Dan. 4:30, 33-35) Busepahali bwa Daniele ku Mulimu hase bulikilwe mi alamulelwa ki Jehova mwa musima wa litau, Mulena Dariusi naalaezi kuli: “Batu bangangamiswe ki sabo fapilaa Mulimu wa Daniele. Kakuli ki Mulimu yapila mi uina kuya kuile. Mubuso wahae hauna kusinyiwa nikamuta, mi bubusi [bwahae] ki [bwa] kamita.”—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27, litaluso ze kwatasi.

¹⁵ Muñoli yomuñwi wa samu naabulezi kuli: “Jehova upalelwisize milelo ya macaba; umbonjanisize milelo ya batu.” Naaekelize kubulela kuli: “Tabo ki ya sicaba seo Jehova ali Mulimu wasona, sona sicaba saketile kuba liluwo lahae.” (Samu 33:10, 12) Kaniti luli, lunani mabaka amande a kuzwelapili kusepahala ku Jehova!

16. Ki buikolwiso mañi bolunani bona ka za “ñalelwa yetuna,” mi ki kabakalañi? (Mubone siswaniso.)

¹⁶ Luitutile zanaaezize Jehova kwamulaho. Kono ki lika mañi zekaezahala kwapili? Lunani buikolwiso bwa kuli Jehova ukalamulela batanga bahae babasepahala ka nako ya “ñalelwa yetuna.” (Mat. 24:21; Dan. 12:1) Ukaeza  cwalo ka nako yeo linaha zeswalisani hamoho, yena Gogo wa kwa Magogo, likataseza batanga ba Jehova babasepahala mwa lifasi kaufela. Nihaikaba kuli linaha zeswalisani hamoho zeo likakopanyeleza linaha kaufela ze 193 zeswalisana ni Kopano ya UN, halina kukona kutula Yapahami ka Kufitisisa ni mpi yahae ya kwa lihalimu! Jehova usepisa kuli: “Kaniti nikaipubanisa ni kuikenisa ni kuizibahaza fapilaa meeto a macaba amañata; mi bakaziba kuli ki na Jehova.”—Ezek. 38:14-16, 23; Samu 46:10.

17. Bibele ibulelañi ka za lika zekaezahala kwa malena ba lifasi ni kwa batu babazwelapili kusepahala ku Jehova?

¹⁷ Twaniso ya Gogo ikalibisa kwa ndwa ya Jehova ya Armagedoni mi ka nako yeo, Mulimu ukayundisa “malena ba lifasi kaufela.” (Sin. 16:14, 16; 19:19-21) Kono “babalukile ki bona feela babaka ina mwa lifasi, mi babasepahala ki bona babaka siyala mwateñi.”—Liprov. 2:21, litaluso ze kwatasi.

18. Ki lika mañi zebaikatulezi kueza Bakreste ba niti, mi ki kabakalañi? (Daniele 3:28)

¹⁸ Kuzwa feela kwamulaho, Bakreste ba niti bazwezipili kusepahala ku Jehova, yena Mubusi wabona Yapahami ka Kufitisisa, kusina taba kuli kueza cwalo nekuka tahisa kuli batamiwe kamba kubeya bupilo bwabona mwa lubeta. Baikatulezi kuzwelapili kusepahala sina feela Maheberu babalaalu, ili bao nebapilisizwe mwa liyekuyeku la mulilo kabakala kuzwelapili kusepahala ku Yapahami ka Kufitisisa.—Mubale Daniele 3:28.

19. Jehova ukaatula batu bahae ka kuya kañi, mi ki lika mañi zeluswanela kueza cwale?

¹⁹ Muñoli wa samu Davida naañozi ka za butokwa bwa kuzwelapili kusepahala ku Mulimu kuli: “Jehova ukaatula macaba. Uniatule, wena Jehova, ka kuya ka kuluka kwaka ni ka kuya ka kusepahala kwaka.” (Samu 7:8) Davida hape naañozi kuli: “Haike busepahali ni niti yaka linisileleze.” (Samu 25:21) Nto ya butokwa hahulu yelukona kueza mwa bupilo bwaluna ki kuzwelapili kusepahala ku Jehova kusina taba ni muinelo otaata olukona kukopana ni ona. Haiba lueza cwalo, lukaikutwa sina mwanaaikutwezi muñoli yomuñwi wa samu yanaañozi kuli: “Tabo ki ya babasepahala . . . , babazamaya ka mulao wa Jehova.”—Samu 119:1, litaluso ze kwatasi.