1-2. (a) Ka kuya ka Liproverbia 16:31, luswanela kuunga cwañi basupali? (b) Ki lipuzo mañi zekanyakisiswa mwa taba ye?

KWA America, mwa tolopo yebizwa Arkansas, kunani sibaka kokufumaneha madaimani fafasi. Nihakulicwalo, madaimani ao haasika keniswa. Kabakaleo, batu babañata hababonanga macwe a butokwa ao, habazibangi kuli ki madaimani mi baafitelelanga feela.

² Ka mukwa oswana, mizwale ni likaizeli baluna ba basupali baswana sina madaimani ao; ki ba butokwa hahulu. Linzwi la Mulimu libapanya limbi za basupali bao kwa mushukwe. (Mubale Liproverbia 16:31; 20:29) Niteñi, halusa tokomeli, lwakona kupalelwa kulemuha kuli basupali ki ba butokwa. Babanca babalemuha kuli basupali ki ba butokwa, bakona kutuseha hahulu kufita mane niha nebakaba ni maluo. Mwa taba ye, lukanyakisisa lipuzo zetaalu ze: Ki kabakalañi Jehova haanga mizwale ni likaizeli ba basupali kuba ba butokwa hahulu? Ki kabakalañi mizwale ni likaizeli ba basupali habali ba butokwa mwa kopano ya Jehova? Luswanela kuezañi kuli lutusiwe hahulu ki mutala wabona?

3. Ka kuya ka Samu 92:12-15, ki kabakalañi Jehova haanga mizwale ni likaizeli ba basupali kuba ba butokwa?

³ Jehova Mulimu uunga mizwale ni likaizeli ba basupali kuba ba butokwa. Wabaziba hande mi waitebuha tulemeno totunde tobanani tona. Ubanga ni tabo kubona Bakreste ba basupali habataluseza babanca lika zebaitutile mwahalaa nako yetelele yeba musebelelize ka busepahali. (Jobo 12:12; Liprov. 1:1-4) Jehova hape waitebuha buitiiso bwabona. (Mala. 3:16) Bakopani ni miinelo yetaata mwa bupilo bwabona kono bazwezipili kubonisa tumelo  yetiile ku Jehova. Banani sepo yetiile ka nako ya cwale kufita yene banani yona ka nako yene baituta niti. Mi Jehova wabalata bakeñisa kuli bazwelapili kushaela libizo lahae “nihaiba mwa busupali.”—Mubale Samu 92:12-15.

4. Ki litaba mañi zekona kususueza mizwale ni likaizeli ba basupali?

⁴ Haiba semusupala, muhupule kuli Jehova haana kulibala musebezi omuezize kwamulaho. (Maheb. 6:10) Muezize musebezi wa kukutaza ka kutukufalelwa, mi taba yeo itabisa Ndataa luna wa kwa lihalimu. Mutiyezi miinelo yetaata yemiñata, kukopanyeleza cwalo ni yetomohisa pilu, mupilile ka kuya ka likuka za Bibele zelukile, mupetile buikalabelo bobuñata mwa kopano ya Jehova, mi mulutile babañwi musebezi. Muezize momukonela kaufela kuzamaelela ni kopano ya Jehova hane kubile ni licinceho. Mutusize ni kususueza babañwi bane bakeni mwa sebelezo ya nako kaufela. Jehova Mulimu umilata hahulu kabakala busepahali bwamina. Usepisa kuli “haana kuyubeka babasepahala bahae”! (Samu 37:28) Utalusa cwana, uli: “Nikazwelapili kumilwala kufitela muba ni limbi.” (Isa. 46:4) Kacwalo, musike mwaikutwa kuli bakeñisa kuli musupezi, hamusali ba butokwa mwa kopano ya Jehova. Mane mu ba butokwa hahulu!

5. Ki taba mañi yebaswanela kuhupula mizwale ni likaizeli ba basupali?

⁵ Mizwale ni likaizeli ba basupali bakona kutusa kopano ya Jehova mwa linzila zeñata. Nihaike kuli mwendi habasana maata sina mone kuinezi kwamulaho hane basali babanca, banani yeloseli yeñata kabakala kuli sebasebelelize Jehova ka nako yetelele. Jehova wakona kuzwelapili kuitusisa bona mwa linzila zeshutana-shutana sina feela moluka itutela haluka nyakisiseza mitala ya batu ba kwamulaho ni ba mwa linako zaluna.

6-7. Mufe mitala ya batu bababulezwi mwa Bibele bane bafuyauzwi ki Jehova bakeñisa kumusebeleza ka busepahali.

⁶ Mwa Bibele, kunani mitala yemiñata ya batu bane bazwezipili kusebeleza Jehova ka busepahali niha sebasupezi. Ka mutala, Mushe naanani lilimo zebato eza 80 Jehova hanaa muketile kuba mupolofita wahae ni muyemeli wa sicaba sa Isilaele. Jehova naazwezipili kuitusisa Daniele sina mupolofita wahae, mi mwendi  ka nako yeo naali mwa lilimo za ma 90. Muapositola Joani mwendi ni yena naali mwa lilimo za ma 90 hanaasusumelizwe kuñola buka ya Sinulo.

⁷ Kunani batanga ba Mulimu babañwi babañata babasepahala bane sikatuma mi batu nebakona kusa baisa pilu. Nihakulicwalo, Jehova naabalemuhile mi naabafuyauzi kabakala busepahali bwabona. Ka mutala, Simioni “mutu yalukile ni yanaasaba Mulimu” utalusizwe feela ka bukuswani mwa Bibele, kono Jehova naamuziba mi naamufile tohonolo ya kubona Jesu inzaa sali mbututu ni kupolofita ka za mwana yo ni mahe. (Luka 2:22, 25-35) Hape munyakisise mutala wa mupolofita wamusali yabizwa Anna. Naanani lilimo ze 84 kono “naasatondahali kwa tempele.” Naafuyauzwi hahulu kabakala kufumanehanga kwahae kwa mikopano kamita kakuli ni yena naaboni Jesu inzaa sali mbututu. Jehova naanga Simioni ni Anna kuba ba butokwa.—Luka 2:36-38.

8-9. Ki lika mañi zebazwelapili kueza limbelwa?

⁸ Mwa linako za cwale, mizwale ni likaizeli ba basupali babañata batomela babanca mutala omunde hahulu. Halunyakisiseñi mutala wa kaizeli yabizwa Lois Didur. Naanani feela lilimo ze 21 hakala kusebeza sina paina yaipitezi kwa Canada. Hamulaho wa fo, bo Lois ni bakubona bo John baeza musebezi wa kupotela liputeho ka lilimo zeñata. Hasamulaho, bayo sebeleza fa Betele ya kwa Canada ka lilimo zefitelela 20. Bo Lois hane banani lilimo ze 58, bona ni bakubona nebakupilwe kuyo sebeleza kwa Ukraine. Ki lika mañi zene baezize? Kana nebaikutwile kuli nebasa koni kuyo sebeleza kwa naha isili bakeñisa kuli nese bahulile hahulu? Nebaamuhezi musebezi one bafilwe wo, mi bo John nebaketilwe kusebeza mwa Katengo ka Mutai ka mwa naha yeo. Hamulaho wa lilimo ze 7 kuzwa fo, bo John batimela, mi bo Lois bazwelapili mwa musebezi wabona. Bo Lois cwale banani lilimo ze 81, mi basasebeleza Jehova ka busepahali hamoho ni lubasi lwa Betele lwa kwa Ukraine, mi mizwale ni likaizeli bao babalata hahulu.

⁹ Limbelwa babaswana sina bo Lois, habalemuhiwangi hahulu baana babona hase bashwile; nihakulicwalo, kuba mbelwa hakutalusi kuli habasali ba butokwa. Jehova uitebuha hahulu likaizeli bane batusize baana babona ka lilimo zeñata, ili babazwelapili kumusebeleza ka busepahali ni ka nako ya cwale. (1 Tim. 5:3) Mi hape likaizeli bao basusuezanga hahulu babanca.

10. Bo Tony balutomezi mutala mañi omunde?

¹⁰ Mizwale ni likaizeli babañata ba basupali babapila mwa libaka mokubabalelwa basupali kamba babasa koni kuzwa fa mandu abona ni bona ki ba butokwa hahulu. Ka mutala, muzwale yabizwa Tony upila mwa sibaka sesicwalo. Muzwale yo naakolobelizwe mwa August 1942 inzaa nani lilimo ze 20 mwa muleneñi wa Pennsylvania, kwa America. Nakonyana kuzwa fo, alaelwa kukena busole kono bakeñisa kuli naahanile kueza cwalo, alengiwa mwa tolongo ka lilimo zepeli ni licika. Bo Tony ni bakubona bo Hilda nebanani bana bababeli mi neba balutile  niti. Hamulaho wa nako, bo Tony nebaswalisani ni liputeho zetaalu mi nebasebelize sina muokameli yazamaisa (yabizwa cwale kuli muswalisanisi wa sitopa sa baana-bahulu) mi hape nebasebelize sina muokameli wa mukopano wa mupotoloho. Nebayo potelanga batu baba mwa litolongo ni kuzamaisa mikopano ya puteho ni lituto za Bibele. Bo Tony banani lilimo ze 98, kono basazwelapili kusebeleza Jehova. Bazwelapili kueza mobakonela kaufela kusebeleza Jehova ni mizwale ni likaizeli babona mwa puteho yebaswalisana ni yona.

11. Lukona kubonisa cwañi kuli luunga mizwale ni likaizeli baluna ba basupali babapila banosi kuli ki ba butokwa?

¹¹ Lukona kubonisa cwañi kuli luunga mizwale ni likaizeli baluna ba basupali babapila banosi kuli ki ba butokwa? Haiba kukonahala, baana-bahulu bakona kubatusa kufumaneha kamba kuteeleza kwa mikopano ni kukutaza. Lwakona kubonisa kuli lwabaisa pilu ka kubapotela kamba kuambola ni bona ka kuitusisa progilamu yekonahalisa kuli lubonane ni bona. Luswanela kubonisa kuli lwaisa pilu basupali babapila banosi, ili bao mwendi ba kwahule ni puteho yahabo bona. Kono haiba lusatokomeli, lwakona kusaisa pilu mizwale ni likaizeli baluna ba basupali bao. Babañwi mwendi kukona kubabela taata kuambola za miinelo yebakopana ni yona kamba mwendi bakona kuikutwa kuli habaswaneli kueza cwalo. Kono lukatuseha luli haiba lutanda nako ni bona, kubabuza limbuyoti zebabile ni zona mwa sebelezo yabona ku Jehova ni kuteeleza ku bona habanze balutaluseza litaba zeo.

12. Ki mizwale ni likaizeli babacwañi babafumaneha mwa liputeho zaluna?

¹² Mwendi lukakomoka kuziba kuli mwa puteho yaluna kunani mizwale ni likaizeli ba basupali babañata babasebelelize Jehova ka busepahali. Ka mutala, kaizeli yabizwa Harriette naasebelelize Jehova ka busepahali ka lilimo zeñata mwa puteho yahabo yena mwa New Jersey, kwa America. Hasamulaho, atuta mi akala kupila ni mwanaa hae wamusizana. Mizwale ni likaizeli ba mwa puteho yanaakalile kuswalisana ni yona nebatandile nako ni yena ilikuli bamuzibe hande, mi balemuha kuli naali mutala omunde hahulu wa tumelo. Kaizeli yo naabataluselize mone bakutalezanga mwa lilimo za ma 1920 hakala kuituta niti, mi nebasusuelizwe hahulu kuutwa litaba zeo. Ka nako yeo, kamita naashimbanga sizukunyiso sa mwahanu hanaayo kukutaza kakuli naaziba kuli naakona kutamiwa ka nako ifi kamba ifi. Mane ka silimo sa 1933, bo Harriette nebatamilwe habeli, mi nako kaufela hane babile mwa tolongo nebatandile sunda. Ka nako kaufela yene batamilwe, bakubona bane basi Lipaki za Jehova nebababalelanga hande bana babona babalaalu bane basali babanyinyani. Kaniti luli, luswanela kuunga basupali babasepahala babaswana sina bo Harriette kuba ba butokwa hahulu ku luna!

13. Mizwale ni likaizeli baluna ba basupali baangiwa cwañi mwa kopano ya Jehova?

¹³ Mizwale ni likaizeli baluna ba basupali ki ba butokwa hahulu ku Jehova ni kwa kopano yahae. Baiponezi mo Jehova abafuyaulezi ni kufuyaula kopano yahae mwa linzila zeshutana-shutana. Baitutile lituto za butokwa kwa mafosisa ane baezize. Mubaange sina “liweluwelu la butali” mi muitute ku bona. (Liprov. 18:4) Haiba mutanda nako ni bona ilikuli mubazibe hande, tumelo yamina ikatiiswa mi mukaituta zeñata ku bona.

14. Liñolo la Deuteronoma 32:7 lisusueza babanca kuezañi?

¹⁴ Mufumanange nako ya kuambola ni mizwale ni likaizeli baluna ba basupali. (Mubale Deuteronoma 32:7.) Ki niti kuli habasa kona kubona hande, bazamaya ka bunya, mi mwendi  sebanani buliti mwakubulela, kono basabata kueza zeñata mwa sebelezo yabona ku Jehova mi baikezelize “libizo lelinde” ni yena. (Muek. 7:1) Muhupule libaka Jehova habaanga kuba ba butokwa. Muzwelepili kubakuteka. Mulikanyise Elisha. Naatundamezi kuli naakazwelapili kuba ni Elia fa lizazi labona la mafelelezo hamoho. Halaalu Elisha naabulelezi Elia kuli: “Hanina kukusiya.”—2 Mal. 2:2, 4, 6.

15. Ki lipuzo zecwañi zelukona kubuza Bakreste ba basupali?

¹⁵ Mubonise kuli mwaisa pilu Bakreste ba basupali ka kubabuza lipuzo ilikuli muitute zeñata ku bona. (Liprov. 1:5; 20:5; 1 Tim. 5:1, 2) Mubabuze lipuzo zecwale ka ze: “Hane musali babanca, ki lika mañi zene mitusize kulemuha kuli mufumani niti?” “Zene mukopani ni zona mwa bupilo limitusize cwañi kusutelela ku Jehova?” “Ki lika mañi zemitusize kuzwelapili kuba babatabile mwa sebelezo yamina ku Jehova?” (1 Tim. 6:6-8) Mi cwale muteeleze habanze bamitaluseza.

16. Mukreste wa musupali ni Mukreste yasali yomunca bakatuseha cwañi haiba baambolisana?

¹⁶ Mukreste wa musupali ni Mukreste yasali yomunca habaambolisana, sibeli sabona bakasusuezana. (Maro. 1:12) Babanca, mukaitebuha hahulu kuli Jehova wababalelanga batanga bahae babasepahala, mi Mukreste wa musupali ukaikutwa kuli walatiwa. Ukatabela hahulu kumitaluseza mwamufuyaulezi Jehova.

17. Ki kabakalañi halukona kubulela kuli mizwale ni likaizeli baluna ba basupali bazwelangapili kuba babande hahulu nako hainze iya?

¹⁷ Bunde bwa mutu bwafelanga hanzaa supala, kono babasepahala ku Jehova bona bazwelangapili kuba babande hahulu ku yena kusina taba ni kuli seba musebelelize ka nako yekuma kai. (1 Mates. 1:2, 3) Ki kabakalañi hakuli cwalo? Kabakala kuli mwahalaa nako yefitile, batuhelezi moya wa Mulimu kubaluta ni kubatusa kuba ni tulemeno totunde. Haiba luziba hande mizwale ni likaizeli baluna ba basupali, kubakuteka, ni kuituta ku bona, luka baanga kuli ki ba butokwa hahulu.

18. Lukanyakisisañi mwa taba yetatama?

¹⁸ Puteho haitiyangi feela muta Bakreste babasali babanca baitebuha mizwale ni likaizeli ba basupali, kono hape yatiyanga haiba basupali ni bona baitebuha babanca. Mwa taba yetatama, lukanyakisisa mo Bakreste ba basupali bakona kuboniseza kuli baanga mizwale ni likaizeli babasali babanca kuba ba butokwa mwa puteho.