1, 2. (a) Luziba cwañi kuli batu bakona kuba balikani ba Mulimu? (b) Lukanyakisisañi mwa taba ye?

KUZWA ka nako yelupepiwa kuisa ka nako ya lifu, lutokwa kuboniswa lilato. Batu batokwa kuba ni balikani babatuna ili baba lilato, kono isiñi lilato leli mwahalaa muuna ni musali. Kono nto yabutokwa hahulu nikufita yelutokwa, ki kulatiwa ki Jehova. Babañata habalumeli kuli batu bakona kuba ni silikani sesinde ni Jehova kakuli haabonahali mi ki Yamaata Kaufela. Kono luna lwaziba niti!

² Kuzwelela mwa Bibele luitutile kuli batu babile balikani ba Mulimu. Luswanela kuituta kwa mitala ya bona. Libaka? Kakuli nto yabutowa hahulu yelukona kuba ni yona mwa bupilo ki kuba ni silikani sesinde ni Mulimu. Kacwalo halunyakisiseñi mutala wa Abrahama. (Mubale Jakobo 2:23.) Nekutile cwañi kuli Abrahama abe mulikanaa Mulimu? Silikani  sesituna sanaanani sona Abrahama ni Mulimu nesitomile fa tumelo, mi Abrahama ubizwa kuli ki “ndatahe batu kaufela ba ba na ni tumelo.” (Maroma 4:11) Hamunze munyakisisa mutala wahae, muipuze kuli, ‘Nikona kulikanyisa cwañi tumelo ya Abrahama ni kutiisa silikani saka ni Jehova?’

3, 4. (a) Mutaluse nto yetuna kakufitisisa yenelikile tumelo ya Abrahama. (b) Ki kabakalañi Abrahama hanaatabela kufa mwanaa hae Isaka sina sitabelo?

³ Munge kuli mwaiponela Abrahama ka nako ya naanani lilimo zebato eza 125 inze azamaya hanyinyani-hanyinyani kukambamela fa lilundu. ^[1] (Mu bone litaluso za kwa mafelelezo.) Mwanaa hae Isaka yanaanani lilimo ze 25, naanze ataha mwamulaho wahae. Isaka naashimbile likota, mi Abrahama naashimbile tipa ni lika zenetokwahala kwa kutukisa mulilo. Musipili wo mwendi neeli ona musipili otaata hahulu mwa bupilo bwa Abrahama. Kono musipili wo neusi otaata kabakala kuli naasupezi. Abrahama naasanani maata amañata. Kono musipili wo neeli otaata bakeñisa kuli Jehova naamubulelezi kuli afe mwanaa hae sina sitabelo!—Genese 22:1-8.

⁴ Mwendi yeo neeli yona nto yetuna kakufitisisa yeneilikile tumelo ya Abrahama. Batu babañwi babulela kuli Mulimu naabonisize situhu ka kubulelela Abrahama kuli afe mwanaa hae sina sitabelo. Mi babañwi babulela kuli Abrahama naatabela kueza cwalo kakuli naasalati mwanaa hae. Batu babulelanga cwalo kakuli habana tumelo mi habazibi kuli tumelo ya niti ki nto mañi, kamba habazibi moisebeleza. (1 Makorinte 2:14-16) Abrahama naasika mata-mata feela kueza zanaa mubulelezi Mulimu. Kono naezize zanaalaezwi ki Mulimu bakeñisa kuli naanani tumelo yetuna. Naaziba kuli Jehova naasike amukupa kueza nto yeneikatahisa kuli aikutwe bumaswe kuya kuile. Abrahama naaziba kuli hanaakaeza zanaabulelezwi, Jehova naaka mufuyaula yena ni mwanaa hae yalatiwa. Abrahama naatokwa kuezañi kuli abe ni tumelo yetiile cwalo? Naatokwa kuba ni zibo mi naatokwa kukopana ni miinelo yemiñwi.

5. Abrahama mwendi naaitutile cwañi ka za Jehova, mi zibo yeo neitahisize kuli aikutwe cwañi?

 ⁵ Zibo. Abrahama naahulezi mwa muleneñi wa Ure. Mwa muleneñi wo, batu nebalapela milimu ya buhata, mi bo ndatahe ni bona nebalapela milimu yeo. (Joshua 24:2) Cwale nekutile cwañi kuli Abrahama aitute ka za Jehova? Bibele ibonisa kuli Sema mwanaa Nuwe neeli muhabo Abrahama. Mi Sema naapilile kuisa ka nako ya naatuha akwanisa lilimo ze 150 Abrahama. Sema naanani tumelo yetuna, mi mwendi naatalusezanga bahabo yena ka za Jehova. Nihaike kuli haluzibi hande, kukona kuba kuli Abrahama naaitutile ka za Jehova kuzwelela ku Sema. Zanaaitutile Abrahama nelimutusize kulata Jehova, mi zibo yeo neimutusize kutiisa tumelo yahae.

6, 7. Zeneezahezi ku Abrahama nelitiisize cwañi tumelo yahae?

⁶ Kezahalo. Lika zeneezahaezi ku Abrahama nelitiisize cwañi tumelo yahae ku Jehova? Batu babañwi babulelanga kuli, maikuto atahisanga kuli mutu aeze nto yeñwi. Pilu ya Abrahama neisusuelizwe ki lika zanaaitutile ka za Mulimu mi nto yeo yeneitahisize kuli akuteke “Muñaa Bupilo, Mulimu, Muambakani-ya-Pahami, Muñaa mahalimu ni lifasi.” (Genese 14:22) Bibele ibulela kuli likute lelicwalo ki “ku saba Mulimu.” (Maheberu 5:7) Kuli lube ni silikani sesinde ni Mulimu, lutokwa ku musaba. (Samu 25:14) Kusaba Mulimu neli kona kalemeno kane kasusuelize Abrahama kuutwa Jehova.

⁷ Mulimu naabulelezi Abrahama ni Sara kuli basiye sibaka sa bona sa Ure ni kututela kwa naha isili. Neseba hulile, mi nebakapila mwa litende mwahalaa bupilo bwa bona kaufela. Nihaike kuli Abrahama naaziba kuli naakakopana ni lika zeñata zemaswe, naaikatulezi kuutwa Jehova. Bakeñisa kuipeya kuutwa kwahae, Abrahama naafuyauzwi ni kusilelezwa ki Mulimu. Ka mutala, Abrahama hanaaamuhilwe musalaa hae yomunde hahulu Sara, Abrahama naali mwa lubeta lwa kubulaiwa, kono Jehova naazwezipili kubabalela Abrahama ni Sara ka makazo. (Genese 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) Lika zeneezahezi ku Abrahama zeo nelitahisize kuli tumelo yahae itiye hahulu.

8. Lukona kuba cwañi ni zibo ni yeloseli zekalutusa kutiisa silikani saluna ni Jehova?

⁸ Kana lwakona kuba balikani babatuna ba Jehova? Eni lwakona luli! Ka kuswana ni Abrahama, lutokwa kuituta ka za Jehova. Niluna lwakona kuba ni zibo ni yeloseli zelutokwa. Kacenu lunani lika zeñata kufita zanaanani zona Abrahama. (Daniele 12:4;  Maroma 11:33) Bibele ibulela zeñata ka za zibo ya ‘Muezi wa lihalimu ni lifasi.’ Zeluituta litahisa kuli lulate Jehova, mi lilutusa kumukuteka hahulu. Lilato ni likute lelicwalo ku Mulimu lilususueza kumuutwa. Halueza cwalo, lulemuha mwa lusileleleza ni kulufuyaulela Jehova, mi nto yeo itahisa kuli lube ni yeloseli yetiisa tumelo yaluna. Halusebeleza Jehova ka kutala, lukaba ni buikolwiso, kozo, ni tabo mwa bupilo. (Samu 34:8; Liproverbia 10:22) Haiba luba ni zibo ni yeloseli, silikani saluna ni Jehova sikatiya hahulu.

9, 10. (a) Ki lika mañi zetokwahala kuli silikani sitiye? (b) Ki lika mañi zebonisa kuli Abrahama naaitebuha silikani sahae ni Jehova ni kuli naasitiisize?

⁹ Silikani sesituna siswana sina maluo abutokwa. (Mubale Liproverbia 17:17.) Hasiswani sina sikabiso sesitula hahulu, sesiitusisiwa feela kwa kukabisa. Silikani siswana sina palisa yende hahulu ili yetokwa mezi ni pabalelo kuli ihule. Abrahama naaitebuha silikani sahae ni Jehova, mi naasibabalela luli. Naaezize cwañi cwalo?

¹⁰ Abrahama naazwezipili kusaba Mulimu ni kulatelela Milao yahae. Ka mutala, hanaaile kwa Kanana ni lubasi lwahae ni batanga bahae, naazwezipili kuetelelwa ki Jehova ka nako yanaaeza likatulo zetuna ni zenyinyani. Silimo pili Isaka asika pepwa kale, Abrahama inze anani lilimo ze 99, Jehova naamubulelezi kuli aise baana kaufela banebali mwa ndu yahae kwa mupato. Kana Abrahama naakakanyize Jehova, kamba kubata libaka la kuli asike autwa Mulimu? Batili, naasepile Jehova ni kuumutwa “ka lona lizazi leo.”—Genese 17:10-14, 23.

11. Ki kabakalañi Abrahama hanaabilaezwa ki muleneñi wa Sodoma ni wa Gomora, mi Jehova naamutusize cwañi?

¹¹ Bakeñisa kuli Abrahama naamamelanga litaelo za Jehova nihaiba mwa lika zenyinyani, silikani sahae ni Jehova nesitiile hahulu. Naaikutwile kuli naakona kuambola ni Jehova ka za nto ifi kamba ifi, mi mane naakona kukupa tuso ku Jehova ka nako yanaanani lipuzo zetaata. Ka mutala, Jehova hanaabulezi kuli naakasinya muleneñi wa Sodoma ni wa Gomora, Abrahama naabilaezi hahulu. Libaka? Naasaba kuli batu babande bakashwa hamoho ni batu babamaswe. Mwendi naabilaezwa ki Lota mwanaa munyanaa hae ni lubasi bwahae, bane bapila mwa Sodoma. Abrahama naasepile Jehova, “muatuli wa lifasi kaufela,” kacwalo ambola ni yena ka buikokobezo ka za taba yeo. Jehova naabile ni pilu-telele ku mulikanaa hae, mi naamubonisize kuli unani sishemo. Jehova naatalusize kuli nihatahisanga katulo, ubatanga batu babande ni kubapilisa.—Genese 18:22-33.

12, 13. (a) Zibo ni yeloseli zanaanani zona Abrahama nelimutusize cwañi hasamulaho? (b) Ki lika mañi zebonisa kuli Abrahama naasepile Jehova?

¹² Kwaiponahalela hande kuli zibo ni yeloseli  zanaafumani Abrahama nelimutusize kubukeleza silikani sahae ni Jehova ni kusitiisa. Kacwalo, hasamulaho Jehova hanaakupile Abrahama kuli afe mwanaa hae sina sitabelo, Abrahama naaziba kuli Jehova uzwezipili kubonisa pilu-telele, sishemo, busepahali, ni kuli wa silelezanga. Abrahama naanani buikolwiso bwa kuli Jehova naasika cinca ka sipundumukela kuba ya situhu kamba yanani buhali. Ki kabakalañi halubulela cwalo?

¹³ Abrahama pili asika siya kale batanga bahae naabulezi kuli: “Mu siyale kwanu ni mbongolo, na ni mwana lu ka ya mwani ku y’o lapela; mi lu ka mi kutela.” (Genese 22:5) Abrahama naatalusañi? Kana Abrahama naabulezi buhata ka kubulela kuli naakakuta ni Isaka haili fo naaziba kuli naayo fa mwanaa hae sina sitabelo? Batili. Bibele ibulela kuli Abrahama naaziba kuli Jehova naakona kuzusa Isaka kwa bafu. (Mubale Maheberu 11:19.) Abrahama naaziba kuli Jehova naamufile maata akuba ni mwana nihaike kuli yena ni Sara nesebasupezi. (Maheberu 11:11, 12, 18) Kacwalo naalemuhile kuli hakuna nto yekona kupala ku Jehova. Abrahama naasazibi zenekaezahala fa lizazi leo. Kono naanani tumelo ya kuli haiba kwaswanela, Jehova naakazusa mwanaa hae Isaka ilikuli lisepiso za Mulimu kaufela likone kutalelezwa. Ki lona libaka Abrahama habizwa “ndatahe batu kaufela ba ba na ni tumelo.”

14. Ki matata mañi emukopana ni ona hamunze musebeleza Jehova, mi mutala wa Abrahama ukona kumitusa cwañi?

¹⁴ Nihakulicwalo, Jehova kacenu habati kuli lufe bana baluna sina matabelo, kono ubata kuli luutwe litaelo zahae. Ka linako zeñwi lukana lwapalelwa kuutwisisa libaka haalufa litaelo zeo, kamba kukona kuba taata kulatelela litaelo zeo. Kana mukile mwaikutwa cwalo? Batu babañwi baanga kuli kukutaza kutaata. Mwendi banani maswabi mi bafumananga taata kuambola ni batu babasa zibani ni bona. Babañwi habalati kueza lika ka nzila yeshutana ni batu babañwi habali kwa musebezi kamba kwa sikolo. (Exoda 23:2; 1 Matesalonika 2:2) Hamubulelelwa kueza nto yeñwi yetaata munahane ka za mutala wa Abrahama oipitezi wa tumelo ni bundume. Haiba lunahanisisa mitala ya baana ni basali babasepahala, lukasusuezwa kubalikanyisa ni kusutelela hahulu ku mulikanaa luna, yena Jehova.—Maheberu 12:1, 2.

15. Ki kabakalañi halukona kuikolwisa kuli Abrahama naasika inyaza kabakala kuli naautwile Jehova ka busepahali?

¹⁵ Kana Abrahama naainyazize kabakala kulatelela litaelo za Jehova? Bibele ibulela kuli Abrahama naashwile “mwa bucembele bo bunde; naa hulile hahulu, mi naa atezwi ki mazazi.” (Genese 25:8) Hanaanani lilimo ze 175, Abrahama naakona kunahana za  bupilo bwahae bwa naapilile ka nako yetelele, ni kuikutwa kuli uikozi bupilo bwahae. Libaka? Kakuli silikani sahae ni Jehova neli sona sa butokwa hahulu kuyena. Nihaikulicwalo, halubala ka za kuli Abrahama naa ‘hulile hahulu ni kuli naaatezwi ki mazazi,’ nto yeo haitalusi kuli naasina takazo ya kupila.

16. Ki tabo mañi yakaba ni yona Abrahama mwa Paradaisi?

¹⁶ Bibele ibulela kuli Abrahama “naa libelela muleneñi o na ni mitomo ya niti o lalilwe ni ku yahiwa ki Mulimu.” (Maheberu 11:10) Abrahama naalumela kuli zazi leliñwi uka bona muleneñi wo ili ona Mubuso wa Mulimu oka busa lifasi kaufela. Mi ukaubona luli! Munahane feela tabo yakaba ni yona Abrahama hakato pila mwa paradaisi fa lifasi ni kuzwelapili kutiisa silikani sa hae ni Mulimu! Ukaba ni tabo hakaziba kuli mutala wahae wa tumelo utiisize batanga ba Mulimu ka lilimo zeñata-ñata. Mwa paradaisi ukaziba kuli sitabelo sa naafile fa Lilundu la Moria nesiswaniseza nto yeñwi yetuna hahulu. (Maheberu 11:19) Mi ukaituta mo butuku bwanautwile hanaaitukiseza kufa mwanaa hae Isaka sina sitabelo, bukonile kutuseza batu babañata-ñata babasepahala kuutwisisa butuku bwa naautwile Jehova hanaafile Mwanaa hae Jesu Kreste sina tiululo kwa batu. (Joani 3:16) Mutala wa Abrahama ulutusize kaufelaa luna kuba ni buitebuho bobutuna kwa tiululo, ili nto yebonisa lilato lelituna lalubonisize Mulimu!

17. Muikatulela kuezañi, mi lukanyakisisañi mwa taba yetatama?

¹⁷ Haike mañi ni mañi waluna aikatulele kulikanyisa tumelo ya Abrahama. Ka kuswana ni Abrahama, ni luna lutokwa zibo ni yeloseli. Halunze luzwelapili kuituta ka za Jehova ni ku muutwa, luka bona mwa ka lufuyaulela ni mwa ka lusileleleza. (Mubale Maheberu 6:10-12.) Haike Jehova abe mulikanaa luna kuya kuile! Mwa taba yetatama, lukanyakisisa mitala ya batu babalaalu bane basepahala ili bane babile balikani ba Mulimu babatuna.