SARA ainumuka hasaafelize musebezi wanaeza mi atalima kwande. Batanga ba Sara nebanze basebeza ka tabo ni ka mafulofulo inze baetelelwa ki Sara. Ka kuba musali wa miswalo, Sara ni yena naaezize misebezi yemiñwi. Mueze inge mwabona Sara hanze apikita mazoho ahae, ili kulika kukusufaza kwa mabote ahae. Mwendi naakatalisizwe ki kulukela sikamba fa tende yenepunyehile yene bapila ku yona. Lisila lene liezizwe fa boya bwa puli nelisetefalisizwe ki kuina fa lizazi ni kuneliwa ki pula ka lilimo zeñata, ili kuhupulisa Sara kuli nese bapilile bupilo bwa kututa-tuta ka nako yetelele. Lizazi nese liyoca matali. Sara naaboni Abrahama * haya kakusasana, mi naalubukezi mwa nzila yanaaka taha ku yona Abrahama. Muunaa hae hatobonahala fa kalundunyana inze ataha, Sara amenya ka tabo.

Nese kufitile lilimo ze 10 kuzwa foo Abrahama naaetelezi lubasi lwahae lolutuna kusila Nuka ya Eufrati ni kushetumukela mwa Kanana. Sara naaitatezi kuswalisana ni muunaa hae mwa musipili omutuna one basazibi kobaya, kakuli naaziba kuli muunaa hae naakapeta buikalabelo bwa butokwa bwa kutahisa peu yefuyauzwi ni sicaba ka kuya ka mulelo wa Jehova. Nihakulicwalo, ki buikalabelo mañi bwanaaka peta Sara kuli mulelo wo ukonde? Sara naasapepi, mi naanani lilimo ze 75. Mwendi Sara naaipuzize kuli: ‘Sepiso ya Jehova ikona kutalelezwa cwañi hailifo na hanipepi mi ninani lilimo ze 75?’ Nelusike lwanyaza Sara kambe naabilaelizwe ki taba yeo kamba mane kusabonisa pilu-telele.

Ni luna mwendi fokuñwi lwaipuzanga kuli kanti lisepiso za Jehova likatalelezwa lili. Kulubelanga taata kuba ni pilu-telele sihulu halulibelela kuli sepiso yeñwi yeluunga kuli ki ya butokwa italelezwe. Lukona kuitutañi kwa tumelo yanaabonisize musali yaipitezi yo?

Lubasi kona hane lusazo kuta kuzwa kwa Egepita. (Genese 13:1-4) Nebatomezi mafulo abona mwa sibaka sene sili kwa upa wa Betele, kamba mwa Luzi, kulikana ni mone basibizezanga Makanana. Fa sibaka seo sesilumbile, Sara naakona kubona kalulo yetuna ya Naha ya Sepiso. Naabona minzi ya Makanana ni mikwakwa yene baitusisanga bazamai bane baya kwa libaka za kwahule. Mwa lika zanaabona zeo kaufela, hakuna zeneswana sina tolopo yanaazwa ku yona Sara. Naahulezi mwa Ure, ili muleneñi wa mwa Mesopotamia, mi musipili wa kuya kwateñi neukona kutanda likilomita ze 1,900. Sara naasiile lubasi lwahae mwa Ure, naasile lika zende zanaakona kuleka ka bunolo mwa misika ni lintolo zende, mi naasiile ni ndu yahae yende yenenani situwa ni mamota amande ili mo mwendi nekunani mezi! Kono hane lukanahana kuli Sara utalimezi kwa upa inze aikutwa bumaswe hahupula bupilo bobunde bwanaapila kwa bwanana, muzibe haluutwisisi taba ya niti ya kuli Sara neli musali yasaba Mulimu.

Halunyakisiseñi zanaañozi muapositola Paulusi ka kususumezwa ki moya, lilimo zebato eza 2,000 kwamulaho. Hanaabulela ka za tumelo ya Sara ni ya Abrahama, muapositola Paulusi naabulezi kuli: “Kambe nebazwezipili kuhupula sibaka kone bazwile, nebaka  fumana kolo ya kukutela kwateñi.” (Maheberu 11:8, 11, 15) Sara ni Abrahama nebasa ikumbuti lika zene basiile kwamulaho. Kambe nebazwezipili kuikumbuta lika zeo, mwendi nebakabe baikatulezi kukuta. Hanebaka kutela kwa Ure, nebakayawa tohonolo yetuna yanaabasepisize Jehova. Fo, nebasike bahupulwa ki batu mi nebasike baba mitala yeminde ya batu bane babonisize tumelo yefitile kwa lipilu za batu babañata.

Kufita kuhupula lika zanaasiile kwamulaho, Sara naaisize pilu kwa lika za kwapili. Kacwalo, naazwezipili kuswalisana ni muunaa hae mwa musipili wabona ka kumutusa kuputa ni ku longa litende, kuzamaya ni mitapi ya limunanu, mane hamoho cwalo ni kutoma mafulo fa kutibelela. Sara naatiyezi matata ni lika kaufela zanaakopani ni zona. Jehova hape naabulezi ka za sepiso ya naasepisize Abrahama kono naasika bulela ka za Sara ka nako yeo!—Genese 13:14-17; 15:5-7.

Kwa mafelelezo, Sara aikatulela kubulelela Abrahama zanaahupula. Mueze inge mwabona Sara inze abulelela muunaa hae taba yeñwi, mi ubulela inze abonahala kuswaba kuli: “Shangwe, haku niteeleze. Jehova unitibezi kuli nisike napepa bana.” Mi akupa muunaa hae kuli abe ndate bana ka kupepa ni mutangaa hae wamusizana, Hagare. Munahane feela mwanaaikutwezi Sara hanaanza akupa muunaa hae kueza cwalo. Kukona kulubela taata kuutwisisa taba yeo kacenu, kono mwa linako zeo, kunyala musali wabubeli kamba kuba ni siendi ka mulelo wa kutahisa lusika, nekuatile. * Kana Sara naanahanile kuli mulelo wa Mulimu wa kutahisa sicaba ka kuitusisa Abrahama neukatalelezwa ka nzila yeo? Ibe kuli kona mwanaanahanezi kamba kutokwa, Sara naaitatezi kueza buitomboli niha nekuli taata kueza cwalo. Abrahama naaezize cwañi? Lubala kuli Abrahama “alumela zanaa mubulelezi [Sara].”—Genese 16:1-3.

Kana taba yeo ibonisa kuli Jehova ki yena yanaasusuelize Sara kueza katulo ye cwalo? Batili. Zanaakupile Sara libonisa mobaikutwelanga batu. Sara naanahanile kuli Mulimu ki yena yanaamutahiseza matata ao, mi naabona kuli hakuna nzila yeñwi hape yeo Mulimu naakatatulula ka yona butata bo. Nzila yanaabata kutatulula ka yona butata Sara neika mutahiseza butata ni kumuutwisa butuku. Kono nihakulicwalo, zanaakupile Sara libonisa kuli naasina buitati. Mutala wa Sara wa kutokwa buitati walususueza, sihulu kabakala kuli lupila mwa lifasi mokutezi batu babatabela kueza zebabata bona pili. Haiba lubonisa kuli lwatabela kueza pili zatabela Mulimu kufita zelutabela luna, lukalikanyisa tumelo yanaanani yona Sara.

Hamulaho wa nako, Hagare afiwa mulwalo ki Abrahama. Mwendi Hagare naaikutwile kuli mulwalo  wahae neutahisa kuli abe wa butokwa kufita Sara, kacwalo, Hagare akala kushwaula muñaa hae Sara. Taba yeo neiswabisize hahulu Sara yanaasa pepi! Ka tumelezo ya Abrahama ni ka kuyemelwa ki Mulimu, Sara ka nzila yeñwi yesika bulelwa, akalimela Hagare. Hagare apepa mwana wamushimani, wa libizo la Ishimaele, mi kwafita lilimo zeñata kuzwa fo. (Genese 16:4-9, 16) Jehova hato bulela kubona hape, Sara naanani lilimo ze 89, mi muunaa hae naanani lilimo ze 99. Baamuhela lushango lolutabisa luli!

Hape Jehova naasepisize mulikanaa hae Abrahama kuli naakatahisa kuli bana bahae babe babañata. Mulimu hape naacincize libizo la muuna yo. Pili asika mucinca kale libizo, naazibahala kuli ki yena Abrame. Kono Jehova naacincize libizo leo mi amubiza Abrahama, ili lelitalusa “Ndatahe Sicaba.” Mi cwale Jehova abonisa Sara musebezi wanaaka peta kwapili kuli lisepiso zahae litalelezwe. Jehova naacincize libizo la Sarai, ili leo mwendi nelitalusa “wa Likomano,” mi amubeya la Sara. Libizo la Sara litalusañi? Litalusa “Mukwae!” Jehova naatalusize libaka hanaafile musali yo yalatiwa libizo leo, naaize: “Nika mufuyola mi hape nika kufa mwana wamushimani ka yena; nika mufuyola mi ukaba mahe macaba amañata; malena ba macaba bakazwa ku yena.”—Genese 17:5, 15, 16.

Tumelelano yanaaezize Jehova ya kutahisa peu yeneka tahisa kuli macaba kaufela afuyaulwe neikatalelezwa ki mwanaa Sara wamushimani! Libizo leo Mulimu naafile mushimani yo, lona la Isaka, litalusa “Liseho.” Abrahama hanaazibile mulelo wa Jehova wa kufuyaula Sara ka kumufa mwana, “akubama ainamezi fafasi mi akala kuseha.” (Genese 17:17) Naakomokile luli ni kutaba hahulu. (Maroma 4:19, 20) Sara yena naaikutwile cwañi?

Hamulaho wa nako, baana babalaalu, bane bali baenyi, bataha kwa tende ya Abrahama. Abrahama ni Sara bane base basupezi, baamuhela baenyi bao kapili-pili nihaike kuli neli ka nako ya musihali inze kucisa. Abrahama abulelela Sara kuli: “Akufa! Uunge litikanyo zetaalu za fulaulo yenekile, uilube, mi ubese linkwa.” Kuamuhela baenyi ka nako yeo nekuama zeñata. Abrahama naasika siyela musalaa hae kuli aeze misebezi kaufela, kono aakufa kubulaya pohwana ni kulukisa lico zeñata ni lino. (Genese 18:1-8) “Baana” bao neli mangeloi a Jehova! Kubonahala kuli muapositola Paulusi naahupula kezahalo yeo hanaañozi kuli: “Musike mwalibala moya wa kuamuhela baenyi, kakuli ka ona, babañwi nebaamuhezi mangeloi ka kusaziba.” (Maheberu 13:2) Kana mwakona kulikanyisa mutala omunde wa Abrahama ni Sara wa kuamuhela baenyi?

Lingeloi leliñwi hane libulelezi Abrahama hape za sepiso ya Mulimu ya kuli Sara naakapepa mwana wamushimani, Sara ka nako yeo nainzi mwa tende inzaa teeleza. Taba ya kuli naakapepa mwa busupali bwahae neimukomokisize hahulu kuli mane naapalezwi kuiswala, aseha anosi, mi ali: “Na yasafelile, mi mulenaaka usupezi, ninyolelwe taba yeo luli?” Lingeloi lahakulula Sara ka kumubuza kuli, “Kana kunani nto yepala ku Jehova?” Sara asaba, abata kuikemela sina mobaezezanga batu babañata. Sara abulela kuli: “Hanisika seha!” Lingeloi lamualaba kuli: “Ki cwalo! Usehile.”—Genese 18:9-15.

Kana kuseha kwa Sara nekubonisa kuli haana tumelo? Batili. Bibele ibulela kuli: “Ka tumelo, Sara ni yena naafilwe maata a kupepa bana, nihaike kuli naafitelezi lilimo za kupepa, kakuli naalumela kuli yanaasepisize ki yasepahala.” (Maheberu 11:11) Sara naaziba hande kuli Jehova naakona kutaleleza sepiso ifi kamba ifi yanaasepisize. Kaufelaa luna lutabela kuba ni tumelo ye cwalo. Lutokwa kuziba hande yena Mulimu yabulezwi mwa Bibele. Kueza cwalo kukalutusa kuziba libaka Sara hanaanani tumelo ye cwalo. Jehova ka niti wasepahala mi watalelezanga lisepiso zahae kaufela, fokuñwi wakona kueza cwalo ka linzila zelusika libelela kamba zekatahisa kuli lube ni tabo!

Kwa mafelelezo, hanaanani lilimo ze 90, Sara abona sepiso yanaanyolezwi mwa buhulu bwahae kaufela haitalelezwa. Apepela muunaa hae yanaalata mwana wamushimani, mi ka nako yeo muunaa hae naanani lilimo ze 100! Abrahama abeya mbututu yeo libizo la Isaka kamba “Liseho,” sina mwanaalaelezi Mulimu.  Lueze inge lwabona Sara yabonahala kukatala, kono inze amenya hanze atalusa kuli: “Mulimu unitiselize liseho; mutu kaufela yakautwa za teñi ukaseha ni na.” (Genese 21:6) Mpo yemakaza yeo yenezwa ku Jehova neitahisize tabo mwa bupilo bwa Sara kaufela. Nihakulicwalo, mpo yeo neitahisize kuli Sara abe ni buikalabelo bobutuna.

Isaka hanaakwanisize lilimo ze 5, lubasi kaufela lwaeza mukiti wa kukwisa Isaka. Kono nekunani butata bobuñwi. Lubala kuli Sara “naalemuhanga” kuli mwanaa hae naakataziwanga. Ishimaele, mwanaa Hagare, ili yanaanani lilimo ze 19, naanze asheununa Isaka. Koo nesi kusheununa kwa lisheha feela. Muapositola Paulusi ka kususumezwa ki moya, naabulezi kuli muezezo wa Ishimaele neli wa kunyandisa yomuñwi. Sara naalemuhile kuli Ishimaele naanyandisa hahulu Isaka, kuli mane nasapili hande. Mi naaziba kuli Isaka mwanaa hae kwapili naaka peta zetuna kuli mulelo wa Jehova utalelezwe. Kacwalo aba ni bundume mi aambola ni Abrahama ka kusapata-pata. Amukupa kuli aleleke Hagare ni Ishimaele.—Genese 21:8-10; Magalata 4:22, 23, 29.

Abrahama naaezize cwañi? Lubala kuli: “Zanaabulezi Sara ka za mwanaa Abrahama zafilikanya hahulu Abrahama.” Abrahama naalata hahulu Ishimaele, mi nekuli taata ku yena kulemuha kuli maikuto anaanani ona ka za Ishimaele nesi a butokwa fa taba yeo. Nihakulicwalo, Jehova naaziba lika kaufela, kacwalo, aanga muhato. Lubala kuli: “Mulimu kihaa li ku Abrahama: ‘Usike wafilikana kabakala zakubulelela Sara ka za mushimani ni mutangaa hao wamusali. Uutwe zakubulelela, kakuli yakabizwa mwanaa hao ukataha ka Isaka.’” Jehova naakolwisize Abrahama kuli Hagare ni mushimani yo nebaka babalelwa. Abrahama yanaasepahala yo, alatelela zanaabulelezwi.—Genese 21:11-14.

Sara neeli musalaa Abrahama yomunde ni mulikani. Naasabulelangi feela lika ka mulelo wa kutabisa muunaa hae. Hanaalemuhanga nto yeñwi yene kona kutahiseza lubasi butata kwapili, naabulelelanga muunaa hae ka kusapata-pata. Kubulela kwahae ka kusapata-pata hakutalusi kuli naanani kashwau. Mane muapositola Pitrosi ka kuba muuna yanaanyezi, hamulaho naabulezi ka za Sara kuli ki musali yali mutala omunde yanaabonisize likute lelituna ku muunaa hae. (1 Makorinte 9:5; 1 Pitrosi 3:5, 6) Mane kubulela feela niti, kambe Sara naazwezipili kukuza ka za taba ye, nto yeo neikabonisa kuli hakuteki Abrahama, kakuli Abrahama ni lubasi kaufela nebaka ipumana mwa butata bobutuna. Sara ka likute naabulezi taba yeswanela.

Basali babanyezwi babañata baitebuha hahulu mutala wa Sara. Ka kulikanyisa mutala wa Sara, baituta mwa kuambolela ni baana babona ka likute kono ili ka kusapata-pata. Basali babañwi babanyezwi baikutwanga kuli kambe fokuñwi Jehova naaka batusa inge mwanaatuselize Sara. Nihakulicwalo, balikanyisa Sara ka kuba ni tumelo yetiile, lilato, ni pilu-telele.

Nihaike kuli Jehova naafile musali yalatiwa yo libizo la “Mukwae,” Sara naasabati kuli batu bamuunge sina mwanaa mulena. Kona libaka Sara hanaashwile inze anani lilimo ze 127, Abrahama “aba mwa maswabi, mi akala kulila Sara.” * (Genese 23:1, 2) Naatondile hahulu mulatiwa wahae yanaali “Mukwae.” Jehova Mulimu ni yena watonda musali yo yasepahala, mi ulela kumuzusa kwa bafu mwa paradaisi fa lifasi. Sara ni batu kaufela babalikanyisa tumelo yahae, bakato ikola nako ya tabo ya kuya kuile.—Joani 5:28, 29.