TOHO YA TABA | KI KABAKALAÑI HALUTOKWA KUSEPAHALA?
Kana Kusepahala Hakusa Tusa Sesiñwi?
Bo Hitoshi nebabelekanga mwa kampani yeñwi yetalima za masheleñi mwa Japan. Zazi leliñwi hane batatuba liakaunti ni mubelekisi wabona, bo Hitoshi nebataluselizwe kuli baswanela kufa piho ya buhata. batalusa kuli lizwalo labona nelisa balumelezi kueza lika ka kusasepahala. Kabakaleo, mubelekisi wa bo Hitoshi a bafumbela kuli ukaba zwisa musebezi, mi kwa mafelelezo a bazwisa musebezi luli.
Likwelinyana kuzwa fo, bo Hitoshi bazwafa hahulu mi bafelelwa ki sepo yakufumana musebezi ocwalo hape. Zazi leliñwi, hane babuisana ni mutu yomuñwi yanaabata kubakenya musebezi, bamutaluseza kuli, habakoni kukena musebezi mokueziwa lika ka kusasepahala. Mutu yo abaalaba kuli: “Hanisika utwa kale mutu yanani mubonelo ocwalo!” Lubasi lwa bo Hitoshi ni balikani babona neba basusuelize kuzwelapili kusepahala, kono bona bakala kukakanya ka za haiba kusepahala kwa kutusa luli. Ka mutala, nebabulezi kuli: “Neniipuzize haiba kusepahala bakeñisa tumelo yaka neli nto yende.”
Muinelo one baipumani ku ona bo Hitoshi, ulubonisa kuli haki batu kaufela babaanga kuli kusepahala kwatusa. Mane batu babañwi, sihulu ba lipisinisi, baanga kuli kusepahala hakutusi sesiñwi. Musali yomuñwi wa kwa South Africa yali mubeleki naabulezi kuli: “Buñata bwa batu banibeleka ni bona habasepahali, mi nto yeo itahisanga kuli nibe ni takazo yakubata kubalikanyisa.”
Mukwa omuñwi wa kusasepahala oatile hahulu mazazi a, ki wa kubulelenga buhata. Patisisiso yeñwi yeneezizwe ki caziba wa za minahano ya batu yabizwa Robert S. Feldman, wa fa sikolo sa University of Massachusetts Amherst, neibonisize kuli 60 pesenti ya batu babahulu habafezangi mizuzu ye 10 basabuleli buhata mwa lingambolo zabona. Feldman ubulela kuli: “Naakomokisizwe hahulu ki taba yeo. Mi uzwelapili kutalusa kuli, nelusa libeleli kuli batu baakona kubulela buhata nako kaufela.” Nto yekomokisa ki ya kuli batu babañata habalati kupumiwa, kono buñata bwa batu baapumanga?
Ki kabakalañi lika zecwale ka buhata, busholi, ni mikwa yemiñwi ya kusasepahala haliatile hahulu kacenu? Kusasepahala kukona kuama cwañi batu? Mi puzo ya butokwa ni kufita ki yakuli, lukona kuambuka cwañi likezo zeo za kusasepahala?