Lipuzo zezwa kwa babali
Kukopanya milamu yemibeli kokutalusizwe kwa Ezekiele kauhanyo 37, kutalusañi?
Ka mupolofita wahae Ezekiele, Jehova naapolofitile kuli batu bahae bakakutela mwa Naha ya Sepiso ni kuli baka swalisana hape kuba sicaba silisiñwi. Bupolofita bo hape nebubonisize kuli batu babakalapela Mulimu mwa mazazi a maungulelo bakaba babaswalisani.
Jehova naabulelezi mupolofita wahae Ezekiele kuli añole fa milamu yemibeli. Naanani kuñola fa mulamu wapili kuli: “Ku Juda ni kwa bana ba Isilaele ba ba kopani ni yena.” Mi fa mulamu wabubeli naanani ku ñola fateñi kuli: “Ku Josefa, mulamu wa Efraimi ni wa ba ndu ya Isilaele kaufela ba ba kopani ni yena.” Milamu yemibeli neikaba “mulamu u li muñwi” mwa lizoho la Ezekiele.—Ezek. 37:15-17.
Deut. 33:13, 17; 1 Mal. 11:26) Lusika lo, neluzwelela ku Efraimi, mwanaa Josefa. (Num. 1:32, 33) Josefa naaamuhezi mpo yeipitezi ku ndatahe, Jakobo. Kabakaleo, nekuswanela kuli mulamu oswaniseza mubuso wa kwa Mutulo wa masika alishumi a Isilaele, ubizwe kuli ki “mulamu wa Efraimi.” Ezekiele hanaañola bupolofita bwa za milamu yemibeli, mubuso wa kwa Mutulo wa Isilaele inze uisizwe kale mwa buhapiwa ki Maasirya ka silimo sa 740 B.C.E. (2 Mal. 17:6) Hase kufitile lilimonyana, Mababilona batula Maasirya. Kacwalo, Ezekiele hanaañola bupolofita bwa za milamu yemibeli, buñata bwa Maisilaele bao inze bahasanezi mwa libaka kaufela za Babilona.
Pulelo ya kuli “Efraimi” italusañi? Lusika lwa Efraimi neli lusika lone luzibahala hahulu kwa masika kaufela a mwa mubuso wa kwa Mutulo wa masika alishumi a Isilaele. Mi niti ki kuli, Mulena wa pili wa Isilaele yanaabusize mwa mubuso wo, yena Jeroboami, naazwelela mwa lusika lwa Efraimi. (Ka silimo sa 607 B.C.E., Mababilona nebatuzi mubuso wa kwa mboela wa masika amabeli a Juda ni kuisa batu mwa buhapiwa bwa Babilona. Mi mwendi mane nebaangile ni batu kaufela bane basiyezi mwa mubuso wa kwa mutulo wa Isilaele. Malena ba mwa mubuso wa kwa mboela nebazwelela mwa lusika lwa Juda, mi Baprisita nebapila mwa Juda kakuli neba sebeleza kwa tempele ya mwa Jerusalema. (2 Makol. 11:13, 14; 34:30) Kacwalo, kwaswanela kuli mulamu one uli “wa Juda” uswaniseze mubuso wa kwa mboela wa masika amabeli.
Milamu yemibeli yeo ya swanisezo neikopanyizwe lili? Neikopanyizwe ka silimo sa 537 B.C.E., bayemeli ba mubuso wa masika amabeli ni bayemeli ba mubuso wa masika alishumi hane bakutezi kwa Jerusalema kuyo yaha sinca tempele. Kuzwa ka yona nako yeo, hakusika ba ni lifapahano mwahalaa Maisilaele. (Ezek. 37:21, 22) Hape, Maisilaele nebalapela Jehova inze baswalisani. Swalisano yeo hape neipolofitilwe ki mupolofita Isaya ni mupolofita Jeremia.—Isa. 11:12, 13; Jer. 31:1, 6, 31.
Ezekiele naapolofitileñi ka za bulapeli bobukenile? Naapolofitile kuli: Jehova ukatahisa kuli batu kaufela babamulapela babe ‘alimuñwi.’ (Ezek. 37:18, 19) Kana bupolofita bo busweli bwatalelezwa mwa linako zaluna? Eni. Bupolofita bo, nebukalile kutalelezwa ka silimo sa 1919. Pili silimo seo sisika fita kale, Satani naalikile kushandaula batu ba Mulimu. Kono ka silimo sa 1919, batu ba Mulimu bakala kuonga-onga miinelo ni kuba ni swalisano mwahalaa bona.
Ka nako yeo, buñata bwa batu bane baswalisanisizwe bao nebanani sepo ya kuba malena ni baprisita hamoho ni Jesu mwa lihalimu. (Sin. 20:6) Ka swanisezo, nebaswana sina mulamu wa Juda. Nihakulicwalo, nekunani batu basikai bane banani sepo ya kupila kuya kuile fa lifasi. Mi nako hane inze iya, palo ya batu bane banani sepo yeo bakala kuekezeha. (Zak. 8:23) Nebaswana sina mulamu wa Josefa, mi nebasina sepo ya kuyo busa ni Kreste.
Kacenu, likwata zepeli zeo kaufela lisebeleza Jehova ka kuswalisana. Mi linani mulena alimuñwi, yena Jesu Kreste. Mwa bupolofita bwa Ezekiele, mulena yo utalusizwe kuli ki “mutangaa ka, Davida.” (Ezek. 37:24, 25) Jesu naalapezi kuli balateleli bahae kaufela ‘ba be a li muñwi, sina feela ndatahe haaswalisani ni yena, mi ni yena uswalisani ni ndatahe.’ * (Joa. 17:20, 21) Jesu hape naapolofitile kuli mutapinyana wa balutiwa bahae babatozizwe bakaba “mutapi u li muñwi” ni “lingu ze ñwi” zahae. Kaufelaa bona bakaba mwatasaa “mulisana a li muñwi.” (Joa. 10:16) Manzwi a Jesu atalusa hande swalisano ya kwa moya yebaikola batu ba Jehova kusina taba ni kuli banani sepo yeshutana ya kwapili!
^ par. 6 Jesu hanaabulezi ka za sisupo sa mazazi a maungulelo, naafile balutiwa bahae liswanisezo lisikai. Pili, naamile ku “mutanga ya sepahala ya na ni kutwisiso,” ili sikwatanyana sa babatozizwe bane baka etelela batu ba Mulimu. (Mat. 24:45-47) Kihona afa swanisezo yeama feela bao kaufela babanani sepo ya kupila kwa lihalimu. (Mat. 25:1-30) Kwa mafelelezo, atalusa ka za babanani sepo ya kupila kuya kuile fa lifasi, bane bakatusa banyani ba Kreste. (Mat. 25:31-46) Ka kuswana, bupolofita bwa Ezekiele hane bukalile kutalelezwa mwa linako zaluna, nebukalile kuama pili ku bao babanani sepo ya kupila kwa lihalimu. Nihaike kuli masika alishumi haatalusi babaka pila kuya kuile fa lifasi, swalisano yetalusizwe mwa bupolofita bo, iluhupulisa swalisano yeliteñi mwahalaa batu babanani sepo ya kupila fa lifasi ni bao babanani sepo ya kupila mwa lihalimu.