1. Jehova naafile susuezo mañi hamulaho wa bukwenuheli bwa mwa simu ya Edeni?

KUZWA feela fobaezeza sibi batu ni kuba babasika petahala, Jehova ubonisize kuli ki Mulimu yasusueza. Bo Adama ni Eva bamano kwenuhela Mulimu mwa simu ya Edeni, Jehova naalukisize kuli bana babona bane bakapepwa kwapili bakone kuba ni sepo. Batu nebaka pila bupilo bobunde hape. Kuutwisisa bupolofita bobubulezwi kwa Genese 3:15 nekuka tusa batu kuba ni sepo ya kuli Satani Diabulosi, yena “noha yakale,” naakasinyiwa, hamohocwalo ni misebezi yahae kaufela yemaswe.—Sin. 12:9; 1 Joa. 3:8.

2. Jehova naasusuelize cwañi Nuwe?

² Nuwe neli mutangaa Jehova yanaapila mwa lifasi lelimaswe, mi mwa lifasi leo, neli feela yena ni lubasi lwahae bane balapela Jehova. Nuwe naakakona kuzwafa bakeñisa kuli lifasi leo nelitezi  mifilifili mi batu babañata nebapila ka muzamao wa buhule. (Gen. 6:4, 5, 11; Juda 6) Kono Jehova naamutaluselize taba yenee mutusize kutiya hanaanzaa ikataza ‘kuzamaya ni Mulimu.’ (Gen. 6:9) Jehova naataluselize Nuwe kuli naalela kuyundisa batu babamaswe, mi amutaluseza zanaaswanela kueza kuli apilise lubasi lwahae. (Gen. 6:13-18) Kaniti, zanaabulezi Jehova ku Nuwe neli mususuelize.

3. Jehova naasusuelize cwañi Joshua? (Mubone siswaniso sesi fa likepe 15.)

³ Lilimo-limo hasamulaho, Joshua naafilwe musebezi omutuna wa kuetelela batu ba Mulimu kubaisa mwa Naha ya Sepiso. Kuli aeze musebezi wo, naatokwa kuhapa limpi zemaata za macaba anaafumaneha mwa sibaka seo. Joshua naakona kuikalelwa luli. Ka kuziba taba yeo, Jehova alaela Mushe kuli ayo tiisa Joshua. Mulimu naamubulelezi kuli: “Ukete Joshua mi umususueze ni kumutiisa, kakuli ki yena yakaetelela sicaba se hasika silela mwabuse mi ki yena yaka batusa kuyola naha yeuka bona.” (Deut. 3:28) Joshua asika eza kale musebezi wanaafilwe, Jehova naamususuelize ka kumubulelela kuli: “Kikuli hanisika kulaela? Ube ni bundume mi utiye. Usike wakenelwa ki sabo kamba luwewe, kakuli Jehova Mulimu wahao uinzi ni wena kouya kaufela.” (Josh. 1:1, 9) Manzwi ao naasusuelize hahulu Joshua!

4, 5. (a) Ki manzwi mañi asusueza anaabulezi Jehova kwa batu bahae ba kwamulaho? (b) Jehova naasusuelize cwañi Mwanaa hae?

⁴ Kwandaa kususueza feela batanga bahae ka butu, Jehova hape naasusuelize batu bahae sina sicaba. Jehova naaomba-ombile Majuda bane bali mwa buhapiwa kwa Babilona ka kubasepisa kuli: “Usike wasaba, kakuli niinzi ni wena. Usike wabilaela, kakuli ki na Mulimu wahao. Nika kutiisa, ee, nika kutusa, nika kukumalela ka lizoho laka la bulyo la kuluka.” (Isa. 41:10) Bakreste ba mwa linako za baapositola ni bona nebanani buikolwiso bwa kuli Jehova naaka batiisa, mi batu ba Mulimu kacenu banani buikolwiso bobuswana.—Mubale 2 Makorinte 1:3, 4.

⁵ Jesu kasibili naasusuelizwe ki Ndatahe. Jesu hanaakolobezwa, naautwile linzwi lelizwa kwa lihalimu, lelili: “Yo ki Mwanaka, yalatwa, yanitabisa.” (Mat. 3:17) Kaniti, manzwi ao naasusuelize hahulu Jesu mwahalaa nako kaufela ya bukombwa bwahae bwa fa lifasi!

6. Nguli ya litalenta ilususueza kuezañi?

⁶ Jesu naalikanyisize Ndatahe. Nguli ya litalenta yanaafile Jesu mwa bupolofita bwahae bone bubulela za kufela kwa lifasi ilususueza kusepahala. Mulenaa batanga bao naakutekile yomuñwi ni yomuñwi wa batanga bahae babasepahala ka kumubulelela kuli: “Uezize hande, wena mutanga yomunde, yasepahala! Usepahalile ku zenyinyani. Nika kuketa kubabalela zeñata. Hakutabe ni mulenaa hao.” (Mat. 25:21, 23) Kaniti luli, manzwi ao alususueza kuzwelapili kusebeleza Jehova ka busepahali!

7. Jesu naasusuelize cwañi baapositola bahae, mi naaezize cwañi cwalo sihulu ku Pitrosi?

⁷ Baapositola ba Jesu hañata nebakanananga ka za kuli yomutuna mwahalaa bona ki mañi, kono Jesu ka pilu-telele, naabasusuelize kuli baikokobeze, mi babe sina batanga, isiñi malena. (Luka 22:24-26) Mane Pitrosi hañata naaezize lika zenesika tabisa Jesu. (Mat. 16:21-23; 26:31-35, 75) Niteñi, Jesu naasika yubeka Pitrosi, kono naamususuelize, mi mane naamufile musebezi wa kutiisa mizwale bahae.—Joa. 21:16.

8. Ezekiasi naasusuelize cwañi bazamaisi ba limpi ni sicaba sa Juda?

⁸ Mane pili Mwanaa Jehova asika taha kale fa lifasi kuto lutomela mutala wa molukona kususueleza babañwi, batanga ba Jehova babasepahala nebalemuhile butokwa bwa kususueza babañwi. Maasiria hane babata kulwanisa batu ba Mulimu, Ezekiasi naakopanyize bazamaisi ba limpi ni sicaba sa Juda kuli abatiise. “Mi sicaba satiiswa ki manzwi [ahae].”—Mubale 2 Makolonika 32:6-8.

9. Buka ya Jobo ilulutañi ka za kususueza babañwi?

⁹ Jobo niha naatokwa kuomba-ombiwa, naatusize “baomba-ombi babakataza” babalaalu bane bamupotezi kulemuha libaka hane batokwa kutiisa babañwi. Naabataluselize kuli kambe ki yena yanaaiketile ka nako yeo mi bona nebanyanda, naaka ‘batiisa ka manzwi azwa mwa mulomo wahae, mi manzwi ahae aomba-omba naaka baimulula.’ (Jobo 16:1-5) Kwa mafelelezo, Jobo asusuezwa ki Elihu ni Jehova kasibili.—Jobo 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10.

10, 11. (a) Ki kabakalañi mwanaa Jefita wamusizana hanaatokwa kususuezwa? (b) Ki bo mañi kacenu babaswanela kususuezwa ka nzila yeswana?

¹⁰ Mwanaa Jefita wamusizana ki yomuñwi wa batu bane bapilile mwa linako za kwamulaho bane batokwa kususuezwa. Muatuli Jefita asikayo lwanisa kale Maamoni, naaitamile ku Jehova kuli haiba amutusa kutula mwa ndwa, mutu wapili yanaakato mukatanyeza ka nako yakuta kwa ndwa, naakafiwa ku Jehova kuli amusebeleze kwa sibaka sesikenile. Kwaezahala kuli mwanaa hae wamusizana, yena mwanaa hae anosi, ki yena yanaatilo mukatanyeza ka tabo haazwa kwa kutula mwa ndwa. Jefita haamubona, alobeha pilu. Kono Jefita abuluka buitamo bwahae, mi aisa mwanaa hae wamusizana wa mwalyanjo kwa Shilo kuli ayo sebeleza kwa tabernakele mwa bupilo bwahae kaufela.—Baat. 11:30-35.

¹¹ Ki niti kuli taba yeo neeli yetaata hahulu ku Jefita, kono mane neeli yetaata hahulu nikufita ku mwanaa hae wamusizana yanaaitatezi kulatelela katulo yanaaezize ndatahe. (Baat. 11:36, 37) Ka kueza cwalo, kalibe yo naasike anyalwa, kuba ni bana, kamba kubuluka libizo kamba saanda sa lubasi lwahae. Kaniti luli, naatokwa hahulu kuomba-ombiwa ni kususuezwa. Bibele ili: “Mwa Isilaele kwaba ni mukwa wa kuli: Ka silimo ni silimo, likalibe za Isilaele neliyanga kuyo lumba mwanaa Jefita wa Mugiliadi, mazazi amane ka silimo.” (Baat. 11:39, 40) Kaniti luli, Bakreste ba makwasha babaitusisa bukwasha bwabona kueza zeñata mwa musebezi ‘wa Mulena,’ ni bona baswanela kubabazwa ni kususuezwa.—1 Makor. 7:32-35.

12, 13. Pitrosi ‘naatiisize’ cwañi mizwale bahae?

¹² Busihu bone butatamwi ki lizazi lanaabulailwe, Jesu naabulelezi muapositola Pitrosi kuli: “Simoni, Simoni, hakubone! Satani ubata kuli kaufelaa mina amiuluse sina buloto. Kono nikukupezi kuli tumelo yahao isike yafela; mi wena, hauka kuta, utiise banabahenu.”—Luka 22:31, 32.

¹³ Pitrosi neli yomuñwi wa mizwale bane bali misumo mwa puteho ya Sikreste ya mwa linako za baapositola. (Magal. 2:9) Naasusuelize mizwale bahae ka bundume bwanaabonisize fa Pentekota ni hasamulaho. Hasaabile Mukreste ka nako yetelele, naañolezi Bakreste babañwi mañolo. Naatalusize libaka hanaa bañolezi mañolo ao ka kubulela kuli: “Nimiñolezi ka bukuswani . . . kuli nimisusueze ni  kumifa bupaki bobumaata bwa kuli se ki sona sishemo sa Mulimu sa niti. Muyeme ku sona inze mutiile.” (1 Pit. 5:12) Mañolo anaañozi Pitrosi ka kususumezwa ki moya wa Mulimu azwezipili kususueza Bakreste mwa lilimo zeñata za kwamulaho kuto fita ni kacenu. Kaniti luli, lutokwa susuezo yecwalo halunze lulibelela kuli lisepiso za Jehova litalelezwe!—2 Pit. 3:13.

14, 15. Mañolo anaañozi Joani ka kususumezwa ki moya wa Mulimu asusuelize cwañi Bakreste mwahalaa lilimo zeñata zefitile?

¹⁴ Muapositola Joani ni yena ki yomuñwi wa mizwale bane bali misumo mwa puteho ya Sikreste ya mwa linako za baapositola. Buka yahae ya Evangeli yetalusa litaba za bukombwa bwa Jesu isusuelize hahulu Bakreste mwahalaa lilimo zeñata zefitile, mi isa lususueza ni luna kacenu. Mwa buka yahae ya Evangeli ki mona feela molufumana taelo yanaafile Jesu yezibahaza balutiwa bahae ba niti.—Mubale Joani 13:34, 35.

¹⁵ Mañolo amañwi amalaalu anaañozi Joani alubonisa litaba zeñwi za butokwa. Ka mutala, haiba luikutwa hahulu mulatu bakeñisa sibi seluezize, lwakona kuimululwa halubala kuli “mali a Jesu . . . alukenisa kwa sibi kaufela.” (1 Joa. 1:7) Mi haiba lipilu zaluna lizwelapili kulunyaza niha lubakezi libi zaluna, lukaomba-ombiwa haiba lunahanisisa manzwi a kuli “Mulimu ki yomutuna kufita lipilu zaluna.” (1 Joa. 3:20) Ki Joani feela yanaañozi kuli “Mulimu ki lilato.” (1 Joa. 4:8, 16) Litaba zeñozwi mwa liñolo la 2 Joani ni la 3 Joani lisusueza Bakreste kuzwelapili “kuzamaya mwa niti.”—2 Joa. 4; 3 Joa. 3, 4.

16, 17. Muapositola Paulusi naasusuelize Bakreste ba mwa linako zahae kuezañi?

¹⁶ Muapositola Paulusi mwendi ki yena muapositola yanaañozi litaba zeñata zenesusuelize mizwale bahae mwa linako za baapositola. Kubonahala kuli ka nako yeikalisa puteho ya Sikreste, buñata bwa baapositola  nebali mwa Jerusalema, ili mona mone kufumaneha sitopa sesietelela. (Lik. 8:14; 15:2) Bakreste bane bapila mwa Judea nebakutazanga za Kreste kwa batu bane baswalisana ni bulapeli bwa Sijuda bane balumela kuli Mulimu ki alimuñwi. Kono muapositola Paulusi yena naalumilwe ki moya okenile kuyo kutaza kwa batu ba macaba bane bapila mwa libaka mone kufumaneha Magerike ni Maroma, ili bane balapela milimu yemiñata.—Magal. 2:7-9; 1 Tim. 2:7.

¹⁷ Paulusi naatamile misipili yemitelele kuya mwa sibaka sesibizwa Turkey cwale, mwa Greece ni mwa Italy, inzaa toma liputeho za Sikreste mwahalaa batu babasi Majuda. Bakreste babanca bao ‘nebanyandisizwe ki bayahi ba naha yahabo bona’ mi nebatokwa kutiiswa. (1 Mates. 2:14) Ibato ba ka silimo sa 50 C.E., Paulusi naañolezi puteho yenca ya mwa Tesalonika kuli: “Luitumelanga ku Mulimu kamita halubulela zamina kaufela mwa litapelo zaluna, kakuli luzwelapili kuhupulanga musebezi wa tumelo yamina, musebezi omueza ka lilato, ni buitiiso bomubonisa.” (1 Mates. 1:2, 3) Hape naabasusuelize kuli batiisane, ka kubulela kuli: “Muzwelepili kususuezana ni kutiisana.”—1 Mates. 5:11.

18. Sitopa sesietelela sa mwa linako za baapositola nesisusuelize cwañi Filipi?

¹⁸ Sitopa sesietelela sa mwa linako za baapositola nesisusuelize hahulu mizwale bane banani buikalabelo mwa puteho ni Bakreste babañwi. Filipi mukutazi wa taba yende, hanaakutaza za Kreste kwa Masamaria, naatusizwe hahulu ki ba mwa sitopa sesietelela. Mizwale ba mwa sitopa seo nebalumile bababeli ku bona, ili Pitrosi ni Joani, kuli bayo lapelela balumeli babanca ilikuli baamuhele moya okenile. (Lik. 8:5, 14-17) Kaniti luli, Filipi hamohocwalo ni balumeli bao nebasusuelizwe hahulu ki sitopa sesietelela!

19. Liñolo lene liñozwi ki sitopa sesietelela nelitusize cwañi liputeho za mwa linako za baapositola?

¹⁹ Hasamulaho, sitopa sesietelela nesikupilwe kutatulula taba ka za haiba Bakreste bane basi Majuda nebatokwa kukena mwa mupato, sina mone batokwela kuezeza Majuda bane bamamela Mulao wa Mushe. (Lik. 15:1, 2) Ka kuetelelwa ki moya okenile ni hamulaho wa kunyakisisa Mañolo, mizwale bane baetelela baatula kuli nekusa tokwahali kuli batu bao bakene mwa mupato, mi hasamulaho, bañolela liputeho liñolo la kubazibisa taba yeo. Bayemeli ba sitopa sesietelela nebalumilwe kwa liputeho kuyo fitisa liñolo leo. Ki lika mañi zenezwile mwateñi? Bibele ili: “Hase balibalile, banyakalala kabakala susuezo yeneli mwateñi.”—Lik. 15:27-32.

20. (a) Sitopa Sesietelela kacenu sisusueza cwañi mizwale mwa lifasi kaufela? (b) Ki puzo mañi yeluka nyakisisa mwa taba yetatama?

²⁰ Kacenu, Sitopa Sesietelela sa Lipaki za Jehova sisusuezanga babasebeleza fa Betele, mizwale ni likaizeli babaeza sebelezo yeipitezi ya nako kaufela babali mwa simu, ni bahasanyi kaufela babafumaneha mwa kopano ya mwa lifasi kaufela ya Bakreste ba niti. Mi mizwale banyakalalanga hahulu kabakala susuezo yebafiwanga, sina mone kubezi mwa linako za baapositola! Hape, ka silimo sa 2015, Sitopa Sesietelela nesihatisize broshuwa ya Mukutele ku Jehova, mi broshuwa ye isusuelize hahulu mizwale ni likaizeli babañata mwa lifasi kaufela. Kono kana mizwale babanani buikalabelo mwa puteho ki bona feela babaswanela kulikanyisa Jehova ka kususueza babañwi? Lukaalaba puzo yeo mwa taba yetatama.