1. Ki lika mañi zebaswanela kueza Bakreste kuli bafeze siyano yabona ya bupilo?

BAKRESTE ba mwa siyano ya bupilo. Ibe kuli kihona lusazo kalisa kumata mwa siyano yeo kamba selumatile mwateñi ka lilimo zeñata, luswanela kuzwelapili kumata kuisa kwa mafelelezo. Manzwi anaañozi muapositola Paulusi kwa Bakreste bane bapila mwa Filipi akona kulususueza kuzwelapili kumata mwa siyano kuisa kwa mafelelezo. Bakreste babañwi bane baswalisana ni puteho yeo ya mwa linako za baapositola nebasebelelize Jehova ka lilimo zeñata habaamuhela liñolo lanaa bañolezi Paulusi. Nihaike kuli nebamata hande mwa siyano yabona, Paulusi naabasusuelize kuzwelapili kumata ka buitiiso. Naabata kuli balikanyise mutala wahae wa ‘kusebeza ka taata kuli bafite fa sikonkwani’ sabona.—Mafil. 3:14.

2. Ki kabakalañi kelezo yanaafile Paulusi kwa Bakreste bane bapila mwa muleneñi wa Filipi hane iswanela?

² Kelezo yanaafile Paulusi kwa Bakreste ba kwa Filipi neiswanela luli. Puteho yeo neilwanisizwe hahulu kuzwa feela foitomelwa. Twaniso yeo neikalile ka nako yene bapotezi muleneñi wa Filipi bo Paulusi ni Silasi, hamulaho wa kutalusezwa ki Mulimu kuli ‘basilele mwa Masedonia’ ibato ba ka 50 C.E. (Lik. 16:9) Hane bali mwa muleneñi wo, bakopana ni musali wa libizo la Lidia, ‘yanaateelelize, mi Jehova akwalula pilu yahae’ kuli autwe taba yende. (Lik. 16:14) Nakonyana kuzwa fo, yena ni ba ndu yahae bakolobezwa. Kono Diabulosi naasika tabiswa ki taba yeo. Atahisa kuli baana ba mwa muleneñi wo baswale Paulusi ni Silasi ni kubahohela kwa bazamaisi ba sicaba, mi babatameleza kuli nebatisa filikanyo mwa muleneñi. Kabakaleo, bo Paulusi ni Silasi banatakiwa, balengiwa mwa tolongo, mi hasamulaho bakupiwa kuzwa mwa muleneñi wo. (Lik. 16:16-40) Kana taba yeo neitahisize kuli bazwafe? Kutokwa nihanyinyani! Mi kana mizwale ni likaizeli ba mwa puteho  yenca yeo bona nebazwafile? Batili, ni bona mane nebaitiisize! Kusina kukakanya, nebasusuelizwe hahulu ki mutala omunde one batomezwi ki bo Paulusi ni Silasi.

3. Paulusi naalemuhile kuli naatokwa kuezañi, mi ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa?

³ Paulusi naaikatulezi kuli naasike azwafa. (2 Makor. 4:16) Nihakulicwalo, naaziba kuli naatokwa kuisa mamelelo kwa sikonkwani sahae kuli akone kuzwelapili kumata mwa siyano yahae kuisa kwa mafelelezo. Luitutañi kwa mutala wa Paulusi? Zebakopani ni zona mizwale ni likaizeli babasepahala ba mwa linako zaluna libonisa cwañi kuli lwakona kuitiisa kusina taba ni miinelo yetaata yelutalimana ni yona? Mi sepo yelunani yona ka za lika za kwapili ikona kulutusa cwañi kuikatulela kusazwafa?

4. Ki lika mañi zanaaezanga Paulusi kuli akutaze kusina taba ni muinelo wanaali ku ona?

⁴ Ki lika mañi zebonisa kuli Paulusi naaeza mwanaakonela kaufela kuli akutaze ka nako yanaañola liñolo lene liya kwa Bakreste ba kwa Filipi? Paulusi naatamezwi mwa ndu kwa Roma. Naasakoni kuzwela kwande kuyo kutaza kwa batu. Niteñi, naazwezipili kukutaza kwa batu bane bato mupotelanga, mi naañolelanga liputeho zeneli kwahule mañolo. Ni kacenu, Bakreste babañata babasa koni kuzwa fa mandu abona kabakala miinelo yecwale ka makulanu kamba busupali bakutazanga kwa batu babato bapotela. Hape, bañolanga mañolo asusueza kwa batu bobasa koni kupotela.

5. Ka kuya ka manzwi anaabulezi Paulusi kwa liñolo la Mafilipi 3:12-14, ki lika mañi zenee mutusize kuisa pilu kwa sikonkwani sahae?

⁵ Paulusi naasika tuhelela lika zende zanaapetile kamba mafosisa anaaezize kwamulaho kumupaleliswa kueza zeñata mwa sebelezo yahae ku Mulimu. Mane naabulezi kuli ‘kulibala lika za kwamulaho,’ neku mutusize ‘kueza ka taata kuli afumane za kwapili,’ fo kikuli, afeze siyano yahae. (Mubale Mafilipi 3:12-14.) Ki lika mañi zenekona kutahisa kuli Paulusi asike aeza zeñata mwa sebelezo yahae ku Mulimu? Nto yapili yenekona kumupaleliswa kueza cwalo kikuli Paulusi naapetile lika zeñata hanaasa swalisana ni bulapeli bwa Sijuda. Niteñi, naanga lika zeo kuli neliswana “sina manyalala.” (Mafil. 3:3-8) Sabubeli, naasika tuhelela mafosisa anaaezize kwamulaho a kunyandisa Bakreste kumuzwafisa ni kumupaleliswa kusebeleza Mulimu. Sabulaalu, naasika ikutwa kuli lika zeñata zanaapetile mwa sebelezo yahae ku Jehova nelilikani. Paulusi naapetile zeñata mwa bukombwa niha naaipumani mwa miinelo yetaata yecwale ka kulengiwa mwa tolongo, kunatakiwa, kupobaulwa ka macwe, kuipumana mwa kozi ya kusinyeha kwa sisepe, hamohocwalo ni kutokwa lico ni liapalo. (2 Makor. 11:23-27) Kono kusina taba kuli Paulusi naapetile zeñata mwa bukombwa mi naanyandile hahulu, naaikutwa kuli naasatokwa kupeta zeñata mwa sebelezo yahae ku Jehova. Ni luna luswanela kueza nto yeswana.

6. Ki lifi zeñwi za “lika za kwamulaho” zelutokwa kulibala?

⁶ Lukona kulikanyisa cwañi mutala wa Paulusi wa ‘kulibala lika za kwamulaho’? Babañwi ku luna mwendi luikutwa mulatu bakeñisa bufosi bone luezize kwamulaho. Haiba ki cwalo, lutokwa kuituta litaba zebulela za sitabelo sa Kreste sa tiululo ka nako yelueza tuto ya ka butu. Haiba luituta taba yeo ka tokomelo, kuinahanisisa, ni kulapela ka za teñi, haluna kuikutwa hahulu mulatu kabakala libi zene luezize kwamulaho. Mane mwendi lwakona kutuhela kuinyaza hahulu kabakala libi zeo zaswalezi kale Jehova. Halunyakisiseñi tuto yeñwi yeluituta ku Paulusi. Babañwi mwendi batuhezi musebezi one ubafumanisanga masheleñi amañata kuli baeze za Mubuso. Haiba ni luna luungile muhato oswana, lukabonisa kuli lulibezi lika za kwamulaho ka kusaikumbuta lika zene luitobohile. (Num. 11:4-6; Muek. 7:10) “Lika za kwamulaho” mane likona kukopanyeleza lika zelupetile mwa sebelezo yaluna ku Mulimu, hamohocwalo ni miinelo yetaata yelukopani ni yona mwa bupilo.  Nihakulicwalo, haiba lunahanisisa mo Jehova alutuselize ni mwalufuyaulezi mwa bupilo bwaluna, silikani saluna ni Ndataa luna sikatiya. Kono haluswaneli kuikutwa kuli lika zelupetile mwa sebelezo yaluna ku Mulimu lilikani, mi halusa tokwa kueza zeñwi hape.—1 Makor. 15:58.

7. Ka kuya ka liñolo la 1 Makorinte 9:24-27, lutokwa kuezañi kuli lufumane mupuzo wa bupilo? Mufe mutala.

⁷ Paulusi naautwisisa hande manzwi a Jesu aali: “Mueze ka taata.” (Luka 13:23, 24) Naaziba kuli sina Kreste, ni yena naaswanela kuzwelapili kueza ka taata kuisa kwa mafelelezo a bupilo bwahae. Kabakaleo, naabapanyize bupilo bwa Bakreste kwa siyano. (Mubale 1 Makorinte 9:24-27.) Mumati mwa siyano uisanga hahulu pilu kwa kufeza siyano yahae, mi haatuhelelangi nto ifi kamba ifi kumuyaulula. Ka mutala, bamati babañwi kacenu bamatanga mwa linzila zeli bukaufi ni lintolo ni lika zeñwi zekona kubayaulula. Kana munahana kuli mumati yamata mwa siyano yeo wakona kuyema kuli anangele ze mwa sintolo? Batili, kakuli waziba kuli haiba aeza cwalo haana kuwina! Kucwalo ni mwa siyano yaluna ya bupilo; lutokwa kuambuka lika zekona kuluyaulula. Haiba luisa mamelelo kwa sikonkwani saluna ni kueza ka taata sina mwanaaezelize Paulusi, ni luna lukafumana mupuzo!

8. Ki miinelo mañi yetaata yemilaalu yeluka nyakisisa?

⁸ Cwale halunyakisiseñi miinelo yetaata yekona kuluzwafisa. Miinelo yeo ki yecwale ka kusatalelezwa kwa nto yeñwi ka nako yene lulibelezi, mapongo, ni miliko yesafeli. Halunze lunyakisisa miinelo yeo, lukaituta zene baezize babañwi kuli batiyele miinelo yeo.—Mafil. 3:17.

9. Kusatalelezwa kwa nto yeñwi ka nako yene lulibelezi kukona kuluama cwañi?

⁹ Kusatalelezwa kwa nto yeñwi ka nako yene lulibelezi. Kaufelaa luna lunyolezwi kubona lika zende zalusepisize Jehova halitalelezwa. Mane mupolofita wa Jehova Habakuki hanaakupile Jehova kuli afeze bumaswe kaufela mwa Juda, Jehova naamualabile kuli ‘alibelele.’ (Hab. 2:3) Kono haiba nto yeñwi yelulibelezi ibonahala kuliyeha, lwakona kufelelwa ki tukufalelo yene lunani yona. Mane lwakona kuzwafa. (Liprov. 13:12) Taba yeswana yeo neiezahezi kwa mizwale bane bapilile kwa makalelo a lilimo za ma 1900. Ka nako yeo, Bakreste babatozizwe babañata nebalibelela  kuli bakaamuhela mupuzo wabona wa kuya kwa lihalimu ka silimo sa 1914. Kono ki lika mañi zene baezize mizwale ni likaizeli babasepahala bao nto yene balibelela yeo hane isika talelezwa?

10. Ki lika mañi zene baezize bo mutu ni musalaa hae babañwi nto yeñwi hane isika ezahala ka nako yene balibelela?

¹⁰ Halunyakisiseñi mutala wa Bakreste bababeli babasepahala bane batiyezi muinelo ocwalo. Muzwale Royal Spatz naakolobelizwe ka silimo sa 1908 inzaa nani lilimo ze 20. Naanani buikolwiso bobutuna bwa kuli naatuha afiwa mupuzo wahae wa kuya kwa lihalimu. Mane ka silimo sa 1911, bo Royal hane babata kunyala bo Pearl, neba bataluselize kuli: “Nisepa kuli mwaziba zekaezahala ka silimo sa 1914. Haiba lubata kunyalana, neikaba hande hane lukaeza cwalo honafa!” Kana Bakreste bao nebatuhezi kumata mwa siyano ya bupilo bakeñisa kuli nto yene balibelela ya kufiwa mupuzo wabona wa kuya kwa lihalimu ka silimo sa 1914 neisika talelezwa? Batili, takazo yabona yetuna neli kueza tato ya Mulimu, isiñi kufumana mupuzo. Nebaikatulezi kumata mwa siyano ya bupilo ka buitiiso. Mi kaniti luli, bo Royal ni bo Pearl nebazwezipili kueza lika za kwa moya mi nebasepahalile ka lilimo zeñata kufitela bafeza sebelezo yabona ya fa lifasi. Kusina kukakanya, ni mina munyolezwi nako yeo Jehova akato kenisa libizo lahae, kubonisa kuli ki yena yanani tukelo ya kubusa, ni kutaleleza lisepiso kaufela zalusepisize. Mube ni buikolwiso bwa kuli lika zeo kaufela likaezahala ka nako yatomile Jehova. Kono pili nako yeo isika fita kale, haike luzweleñipili kupateha mwa sebelezo yaluna ku Mulimu, mi lusike lwazwafa haiba luikutwa kuli lisepiso zelusepisizwe zaliyeha kutalelezwa.

11-12. Ki kabakalañi halutokwa kuzwelapili kusebeleza Jehova niha lunani mapongo? Mufe mutala.

¹¹ Mapongo. Ka kushutana ni mutu yamata mwa siyano, hamutokwi kuba ni mubili oiketile kuli muzwelepili kusebeleza Jehova ka tukufalelo. Mane mizwale ni likaizeli babañata babanani mapongo basatabela kuzwelapili kueza lika za kwa moya ka mobakonela kaufela. (2 Makor. 4:16) Ka mutala, Muzwale Arthur Secord * yanaanani mapongo, naanani lilimo ze 88, hamulaho wa kusebeleza fa Betele ka lilimo ze 55. Zazi leliñwi, nasi wa fa mutai ataha kwa mumbeta fanaalobezi kuli amutuse kueza lika zeñwi. Amutalimela mi ka lilato amutaluseza kuli: “Muzwale Secord, lwaitumela kabakala lika zeñata zemuezize mwa sebelezo yamina ku Jehova.” Kono bo Arthur, nebasa ikutwi kuli lika zene baezelize Jehova kwamulaho neli likani. Batalimela nasi yo, bamenya, ni kumutaluseza kuli: “Taba yemubulezi ki ya niti. Kono lika zeluezize kwamulaho haki zona za butokwa. Sa butokwa hahulu ki kuzwelapili kusepahala.”

¹² Mwendi ni mina semusebelelize Jehova ka lilimo zeñata kono cwale bakeñisa mapongo  hamusa kona kupeta zeñata mwa sebelezo yamina ku Jehova sina mone muezezanga sapili. Haiba ki cwalo, musike mwazwafa. Mube ni buikolwiso bwa kuli Jehova waitebuha lika kaufela zemu muezelize kwamulaho. (Maheb. 6:10) Mi muhupule kuli haiba mutu apalelwa kueza lika zeñwi bakeñisa muinelo omuñwi, fo hakutalusi kuli halati Jehova ka moyo wahae kaufela. Kono lubonisa kuli lwalata Jehova ka kumusebeleza ka molukonela kaufela ni kueza cwalo ka tabo. (Makolo. 3:23) Jehova waziba mifokolo yaluna mi hatokwangi kuli lueze lika zelusa koni kueza.—Mare. 12:43, 44.

13. Ki lika mañi zeneezahezi ku bo Anatoly ni bo Lidiya, mi mutala wabona ukona kulutusa cwañi haiba lutalimana ni miinelo yetaata mwa bupilo bwaluna?

¹³ Miliko yesafeli. Batanga ba Jehova babañwi batiyezi miinelo yetaata ni nyandiso ka nako yetelele. Ka mutala, bo Anatoly Melnik * nebanani feela lilimo ze 12 bo ndataa bona habatamiwa, kulengiwa mwa tolongo, ni kuisiwa kwa Siberia, ili sibaka sene sieza likilomita zefitelela 7,000 kuzwa mwa naha ya Moldova mone lupila lubasi lwabona. Hamulaho wa silimo, bo Anatoly, bo ma bona, ni bo kuku wabona ni bona nebaisizwe kwa Siberia kuli bayo pila sina bazwahule. Hamulaho wa nako, bakala kufumanehanga kwa mikopano yeneezezwanga mwa munzi omuñwi one ueza likilomita ze 30 kuzwa kone bapila, mi nebazamayanga mwa litwa inze kubata hahulu. Hasamulaho, bo Melnik nebatamilwe ka lilimo zetaalu mi nebakauhanyizwe ku bo musalaa bona bo Lidiya ni mwanaa bona wamusizana yanaanani feela silimo silisiñwi. Bo Anatoly ni lubasi lwabona nebazwezipili kusebeleza Jehova kusina taba kuli nebanyandisizwe ka lilimo zeñata. Bo Anatoly cwale sebanani lilimo ze 82, mi sebali mwa Katengo ka Mutai wa Central Asia. Haike kaufelaa luna lulikanyise mutala wa bo Anatoly ni bo Lidiya ka kuzwelapili kueza molukonela kaufela mwa sebelezo yaluna ku Jehova ni kuzwelapili kuitiisa sina feela mone luezelize kwamulaho.—Magal. 6:9.

14. Paulusi naalemuhile kuli naatokwa kuezañi kuli afiwe mupuzo?

¹⁴ Paulusi naanani buikolwiso bwa kuli naakafita kwa mafelelezo a siyano yahae ni kuamuhela mupuzo. Ka kuba Mukreste yatozizwe, naanyolezwi kuamuhela “mupuzo wa pizo ya kwa lihalimu yezwa ku Mulimu.” Kono naaziba kuli naatokwa kuzwelapili ‘kusebeza ka taata’ kuli afiwe mupuzo wo. (Mafil. 3:14) Paulusi naaitusisize mutala omunde one utusize Bakreste ba kwa Filipi kuzwelapili kuisa mamelelo kwa mupuzo wabona.

15. Paulusi naaitusisize cwañi taba ya kuba mwanaa naha kuli asusueze Bakreste ba kwa Filipi ‘kusebeza ka taata’?

 ¹⁵ Paulusi naahupulisize Bakreste bane bapila mwa Filipi kuli neli ba lihalimu. (Mafil. 3:20) Ki kabakalañi hane batokwa kuhupula taba yeo? Mwa mazazi ao, batu nebaanga taba ya kuba mwanaa mubuso wa Maroma kuba tohonolo yetuna. * Kono Bakreste babatozizwe bona nebanani tohonolo yetuna nikufita, bakeñisa kuli bona neli bana ba Mubuso omunde hahulu, mi nebaka fiwa limbuyoti zeñata. Kuba mwanaa mubuso wa Maroma nekusa koni kubafumanisa limbuyoti zecwalo! Kabakaleo, Paulusi naasusuelize Bakreste ba kwa Filipi kuli ‘bapile sina bayahi ba naha ka mukwa oswanela taba yende ya za Kreste.’ (Mafil. 1:27, litaluso ze kwatasi) Bakreste babatozizwe balutomela mutala omunde kacenu ka kusebeza ka taata kuli bafumane mupuzo wabona wa kuyo pila kuya kuile kwa lihalimu.

16. Ka kuya ka liñolo la Mafilipi 4:6, 7, ki lika mañi zelutokwa kuzwelapili kueza ibe kuli sepo yaluna ki ya kuyo pila kwa lihalimu kamba fa lifasi?

¹⁶ Kaufelaa luna luswanela kueza ka taata kuli lufumane mupuzo waluna, ibe kuli sepo yaluna ki ya kuyo pila kuya kuile kwa lihalimu kamba kupila mwa paradaisi fa lifasi. Kusina taba ni miinelo yelukopana ni yona, lusike lwatalimela kwa lika za kwamulaho kamba kutuhelela nto ifi kamba ifi kulupaleliswa kueza zwelopili. (Mafil. 3:16) Mwendi luikutwa kuli lika zelunyolelwa zaliyeha kamba mwendi lunani mapongo. Mi mwendi lutalimana ni miinelo yetaata mi lunyandisizwe hahulu ka nako yetelele. Kusina taba ni muinelo otaata omukopana ni ona, “musike mwabilaezwa ki sesiñwi.” Kono muzibise Mulimu zemukupa kaufela ka tapelo, mi Mulimu uka mifa kozo yetuna yefita kutwisiso yamina.—Mubale Mafilipi 4:6, 7.

17. Lukanyakisisañi mwa taba yetatama?

¹⁷ Ka kuswana ni mumati yaeza mwakonela kaufela kuli afite kwa mafelelezo a siyano, ni luna luise hahulu pilu kwa sikonkwani saluna sa kufita kwa mafelelezo a siyano yaluna ya bupilo. Haike lusebeleze Jehova ka molukonela kaufela kusina taba ni muinelo oluli ku ona, mi kueza cwalo kukatahisa kuli luto fumana mupuzo. Ki lika mañi zekona kulutusa kuzwelapili kuitiisa mwa siyano yaluna ya bupilo? Mwa taba yetatama, lukanyakisisa zeluswanela kubeya mwa sibaka sapili mwa bupilo bwaluna ni zekona kulutusa “kulemuha lika za butokwa hahulu nikufita.”—Mafil. 1:9, 10.