• “Neniikutwile inge kuli bo muunaaka nebakuta-kutezi kueza bubuki.”

• “Neniikutwile hahulu maswabi, kusabuheha, ni kutokwa tuso.”

• “Nenisa koni kubulelela mutu ka za teñi. Neniipulukezi taba yeo.”

• “Neniikutwile inge kuli Jehova naasa niisi pilu.”

Manzwi ao, abonisa mwaikutwelanga musali yanyezwi ku muuna yanani mukwa wa kubuha maswaniso a mapunu. Mi haiba naaezanga cwalo kwa mukunda, mwendi ka likweli kamba lilimo, musalaa hae ukona kuikutwa kuli hasaakona kumusepa. Musali yomuñwi yanyezwi, naabulezi kuli: “Niikutwa inge kuli hanizibi hande mobainezi bo muunaaka. Esi mwendi kunani lika zeñwi zeba nipatezi!”

Taba ye ilukiselizwe kutusa musali yanyezwi ku muuna yanani mukwa wa kubuha maswaniso a mapunu. a Mwa taba ye, lukanyakisisa likuka za mwa Bibele zekona kuomba-omba musali yo, kumukolwisa kuli Jehova uka mutusa, ni kumutusa kuba ni kozo ya mwa munahano ni kuzwelapili kuba ni silikani sesitiile ni Jehova. b

Nihaike kuli hamuna maata fahalimwaa lika kaufela zebakona kueza bo muunaa mina, kunani lika zeñwi zemukona kueza kuli mube hahulu ni kozo ya mwa munahano. Halunyakisiseñi liakalezo zelatelela.

Musike mwaikutwa mulatu. Musali yanyezwi ukona kuikutwa kuli mwendi ka nzila yeñwi ki yena yatahisize kuli muunaa hae abe ni mukwa wa kubuha maswaniso a mapunu. Kaizeli yabizwa Alice c naaikutwa kuli naasi musali yabuheha. Naaipuzanga kuli: ‘Ki kabakalañi bo muunaaka habatabela kubuha basali basili kufita na?’ Basali babañwi babanyezwi banyazanga likezo zabona ka kunahana kuli ki zona zetahisa kuli bakubona bazwelepili ni mukwa wabona. Kaizeli yabizwa Danielle utalusa kuli: “Neniikutwa kuli ki na yanaasinya linyalo laluna kabakala buhali bobutuna bone ninani bona.”

Haiba ni mina muikutwa cwalo, muzibe kuli Jehova haamiingi kuli munani mulatu kabakala likezo za bo  muunaa mina. Jakobo 1:14, ili: “Mutu ni mutu ulikiwa ka kuhohiwa ni kuhapiwa ki takazo yahae.” (Maro. 14:12; Mafil. 2:12) Mwa sibaka sa kumifa mulatu, Jehova waitebuha busepahali bwamina ku yena.—2 Makol. 16:9.

Hape kwakona kutusa kuutwisisa kuli muuna yanyezi haiba abuha maswaniso a mapunu hakutalusi kuli musalaa hae haki musali yomunde. Licaziba batalusa kuli kubuha maswaniso a mapunu kutahisa kuli muuna abe ni takazo ya kueza somano yesakoni kukuliswa ki musali ufi kamba ufi.

Musike mwabilaela hahulu. Kaizeli yabizwa Catherine utalusa kuli naabilaezwanga hahulu ki mukwa wa bo muunaa hae wa kubuha maswaniso a mapunu. Kaizeli yabizwa Frances naabulezi kuli: “Nibilaelanga hahulu hanisa zibi kobainzi bo muunaaka. Mi niikalelwanga hahulu lizazi kaufela.” Basali babañwi babanyezwi batalusa kuli baikutwanga hahulu maswabi habainzi ni Bakreste babañwi babaziba mukwa wa bakubona. Babañwi bona batalusa kuli baikutwanga hahulu buinosi bakeñisa kuli banahana kuli hakuna feela yautwisisa muinelo obali ku ona.

Hakusika fosahala kuikutwa cwalo. Niteñi, haiba muisa hahulu pili kwa maikuto ao mukabilaela hahulu. Kono mueze momukonela kaufela kuisa pilu kwa silikani samina ni Jehova. Kueza cwalo kuka mitusa kuzwelapili kuitiisa.—Samu 62:2; Maef. 6:10.

Mwakona kutuseha haiba mubala ni kunahanisisa litaba za mwa Bibele za basali bane balembwalile, ili bane baomba-ombilwe kabakala kulapela ku Jehova. Nihaike kuli kamita naasafelisangi miinelo yetaata yene bakopana ni yona, naabatusanga kuba ni kozo ya mwa munahano. Ka mutala, Anna “naaswabile hahulu” kabakala muinelo wanaali ku ona. Kono hasaalapezi “ku Jehova ka nako yetelele” aba ni kozo ya mwa munahano nihaike kuli naasazibi haiba butata bwanaali kubona nebuka fela kamba kutokwa.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Makor. 1:3, 4.

Mukupe tuso kwa baana-bahulu ba puteho. Bakona kuba sina “mukunda hakufuka moya, [babe] sina masabelo hakunani pula ya liñungwa.” (Isa. 32:2, litaluso ze kwatasi) Mane mwendi bakona kukupa kaizeli yomuñwi kuli muambole ni yena kwa mukunda ni kuli amiomba-ombe.—Liprov. 17:17.

Kana mwakona kutusa bo muunaa mina kutula mukwa wa kubuha maswaniso a mapunu? Mwendi mwakona kueza cwalo. Bibele ibonisa kuli “bababeli bafita alimuñwi” kakuli kukona kubabela bunolo kutatulula butata bobuñwi kamba kutula sila sesimaata  hahulu. (Muek. 4:9-12) Licaziba bafumani kuli batu babanyalani habasebelisana hamoho, hañata kukona kutusa muuna kutuhela mukwa wa kubuha maswaniso a mapunu mi musalaa hae wakona kumusepa hape.

Kono bakumina bakona feela kutuseha haiba batabela kueza mobakonela kaufela kutuhela mukwa wa kubuha maswaniso a mapunu. Kana balapezi ku Jehova kuli abafe maata ni kukupa baana-bahulu kuli babatuse? (2 Makor. 4:7; Jak. 5:14, 15) Kana baangile mihato yemiñwi yekona kubatusa kusakena mwa muliko, inge cwalo kutokomela hahulu mobaitusiseza tupangaliko twabona ni kutokolomoha miinelo yekona kutahisa kuli babuhe maswaniso a mapunu? (Liprov. 27:12) Kana batabela kuli mubatuse ni kumitaluseza lika kaufela? Haiba ki cwalo, mwakona kubatusa.

Ka mukwa ufi? Halunyakisiseñi mutala olatelela. Kaizeli yabizwa Felicia naanyezwi ku muzwale yabizwa Ethan yanaanani mukwa wa kubuha maswaniso a mapunu kuzwa feela kwa bwanana bwahae. Bo Felicia baezanga lika zetusanga bo Ethan kulukuluha kubataluseza hababa ni takazo ya kubuha maswaniso a mapunu. Bo Ethan batalusa kuli: “Nitalusezanga bo musalaaka lika kaufela ka kulukuluha. Ka lilato, banitusanga kusakena mwa miliko mi kamita babatanga kuziba buikatazo bonieza kuli nituhele mukwa wo. Mi banitusanga kusaitusisa hahulu Intaneti.” Niti kikuli, bo Felicia baikutwanga hahulu bumaswe kabakala mukwa wa bo Ethan wa kubuha maswaniso a mapunu. Kono batalusa kuli: “Bunyemi bwaka ni butuku boniutwanga habutusangi bo muunaaka kutuhela mukwa wo. Hamulaho wa kuikambota ni bona ka za butata bo, baikatulelanga kunitusa kusaikutwa hahulu butuku kwa pilu.”

Lingambolo zecwalo litusa muuna yanyezi kutuhela mukwa wa kubuha maswaniso a mapunu mi litusa ni musalaa hae kumusepa hape. Mane haiba muuna yanyezi watabela kutaluseza musalaa hae ka za bufokoli bwahae, lika zaeza ka zazi, ni kwaya, musalaa hae uka musepa hape.

Kana mwalumela kuli ni mina mwakona kutusa bo muunaa mina ka nzila yeswana? Haiba ki cwalo, neikaba hande hane mukabala ni kunyakisisa hamoho taba ye. Bakaikatulela kutuhela mukwa wa kubuha maswaniso a mapunu ni kueza mobakonela kaufela kuli mubasepe hape. Mwa sibaka sa kunyema kabakala kuli mubata kuikambota ni bona za butata bo, baswanela kuikataza kuutwisisa kuli butata bwabona bwamiama. Muswanela kubatusa habanze baikataza kutuhela mukwa wo ni kubafa kolo ya kueza lika zeka mitusa kubasepa hape. Mina ni bakumina muswanela kuziba mabaka atahisanga kuli batu babe ni mukwa wa kubuha maswaniso a mapunu ni mwakutuhelela mukwa wo. d

 Haiba mina ni bakumina muikutwa kuli hamukoni kuikambota ka kuwa pilu, mwendi mwakona kukupa muuna-muhulu yomuñwi yemutwaelani ni yena bubeli bwamina kuli aetelele puisano yeo. Muhupule kuli nihaikaba kuli bakumina batuhezi mukwa wa kubuha maswaniso a mapunu, kwakona kuunga nako yetelele kuli mukone kubasepa hape. Musike mwazwafa. Mulemuhe nihaiba zwelopili yenyinyani yebaezize bakumina kuli batiise linyalo lamina. Mube ni sepo ya kuli hamulaho wa nako, haiba mina ni bakumina muba ni pilu-telele, linyalo lamina lakona kutiya hape.—Muek. 7:8; 1 Makor. 13:4.

Haiba bo muunaa mina babuha maswaniso a mapunu hamulaho wa kutuhela mukwa wo, kana fo kutalusa kuli habasika cinca kamba kuli habana feela kutuhela mukwa wo? Haki cwalo luli. Bakona kukutela kubuha maswaniso ao sihulu haiba neku babezi taata kutuhela mukwa wo. Mutu ukona kukutela kubuha maswaniso a mapunu hape niha sekufitile nako yetelele kuzwa fanaatuhelezi mukwa wo. Kuli asike abuha maswaniso a mapunu hape kwapili, uswanela kuzwelapili kuunga mihato yemiñwi ni kutokomela hahulu nihasaatuhezi mukwa wo. (Liprov. 28:14; Mat. 5:29; 1 Makor. 10:12) Ukatokwa kuuncafaza “moya osusumeza munahano [wahae]” ni ‘kutoya bumaswe’—maswaniso a mapunu hamohocwalo ni mikwa kaufela ye masila yecwale ka mukwa wa kuicuka. (Maef. 4:23; Samu 97:10; Maro. 12:9) Kana watabela kueza buikatazo bo? Haiba ki cwalo, uzibe kunani sepo ya kuli ukatuhela mukwa wo ka kutala. e

Kono kucwañi haiba hakuna feela buikatazo bobaeza bakumina kuli batuhele mukwa wo? Kusina kukakanya, mwendi fokuñwi mwakona kuikutwa hahulu bumaswe, kunyema, ni kubetekiwa. Musiye taba yeo mwa mazoho a Jehova mi mukaba ni kozo ya mwa munahano. (1 Pit. 5:7) Muzwelepili kutiisa silikani samina ni Jehova ka kuituta, kulapela, ni kunahanisisa. Hamunze mueza cwalo, muzibe kuli Jehova ni yena ukasutelela ku mina. Sina mokuboniselizwe kwa Samu 34:18, “ufakaufi ni babalobehile lipilu” mi ubata kuli bakutelwe ki tabo. Mueze momukonela kaufela kuzwelapili kusebeleza Jehova ka busepahali. Mukupe tuso kwa baana-bahulu. Mi muzwelepili kuba ni sepo ya kuli kwapili, mwendi bo muunaa mina bakacinca kuzwelela kwatasaa pilu.—Maro. 2:4; 2 Pit. 3:9.