1. Mareta naanani sepo mañi ka za kaizelaa hae? (Mubone siswaniso sesi fahalimu.)

MARETA, yanaali mulikanaa Jesu yomutuna ni mulutiwa wahae, naali mwa maswabi. Naali mwa maswabi kabakala kuli munyanaa hae Lazaro naashwile. Kana kunani zeneka muomba-omba? Eni. Jesu naamusepisize kuli: “Kaizelaa hao ukazuha.” Mwendi manzwi a Jesu ao naasika felisa masitapilu anaautwa Mareta, kono Mareta naakozwi kuli zanaabulezi Jesu neli za niti. Naabulezi kuli: “Naziba kuli ukazuha ka nako ya zuho ya bafu ka lizazi la mafelelezo.” (Joa. 11:20-24) Mareta naanani sepo ya kuli zuho neikaba teñi luli kwapili. Kono cwale Jesu aeza makazo. Azusa Lazaro kwa bafu ka lona lizazi leo.

2. Ki kabakalañi hamukona kuba ni buikolwiso bwanaanani bona Mareta?

² Halulibeleli kuli Jesu kamba Ndatahe bakaeza makazo ya kuzusa balatiwa baluna babashwile ka nako ye. Kono kana ni mina, ka kuswana ni Mareta, munani buikolwiso bwa kuli batu bemulata bakazusiwa kwapili? Mwendi mushwezwi ki bakumina, bo maa mina, bo ndataa mina, kamba bo kuku wamina. Kamba mwendi mushwezwi ki mwanaa mina. Munyolelwa kuto kumbata batu bemulata bao,  kuambola ni bona, ni kuseha ni bona. Kono kwatabisa kuziba kuli ka kuswana ni Mareta, lwakona kubulela ka buikolwiso kuli: ‘Naziba kuli mutu yenilata ukazuha ka nako ya zuho ya bafu.’ Niteñi, Mukreste kaufela uswanela kunahanisisa libaka haanani buikolwiso bwa kuli zuho ya bafu ikaba teñi luli kwapili.

3, 4. Tumelo ya Mareta neitiisizwe cwañi ki limakazo zanaasazo eza Jesu?

³ Bakeñisa kuli Mareta naapila bukaufi ni Jerusalema, mwendi naasika bona Jesu haazusa mwanaa mbelwa wa kwa Naine mwa Galilea. Niteñi, mwendi naautwile za zuho ya mwanana yo. Mi hape Jesu naazusize mwanaa Jairusi wamusizana kwa bafu. Batu bane bali kwa ndu ya bashemi ba musizana yo “nebaziba kuli ushwile.” Kono Jesu amuswala kwa lizoho, mi ali ku yena: “Mwanana, zuha!” Mi musizana yo azuha honafo feela. (Luka 7:11-17; 8:41, 42, 49-55) Mareta ni munyanaa hae Maria nebaziba kuli Jesu naakona kufolisa bakuli. Ki lona libaka hane banahanile kuli kambe Jesu naaliteñi, Lazaro naasike ashwa. Kono cwale bakeñisa kuli Lazaro mulikanaa hae naasashwile, ki lika mañi zene balibelela? Mulemuhe kuli Mareta naabulezi kuli Lazaro naakazuha kwapili, ili “ka lizazi la mafelelezo.” Ki kabakalañi hanaanani buikolwiso bo? Mi ki kabakalañi hamukona kuba ni buikolwiso bwa kuli zuho ikaba teñi kwapili ni kuli batu bomulata bakazusiwa kwa bafu?

⁴ Lunani bupaki bobu lukolwisa kuli zuho ikaba teñi kwapili. Halunze lunyakisisa bupaki bo, mwendi mukafumana litaba zeñwi zeñozwi mwa Linzwi la Mulimu zemusa nahanangi hahulu hamuhupula za zuho ya balatiwa bamina babashwile.

5. Ki lika mañi zenetusize Mareta kuba ni buikolwiso bwa kuli Lazaro naakazuha?

⁵ Mulemuhe kuli Mareta naasika bulela kuli: ‘Nisepa kuli kaizelaaka ukazuha.’ Kono naabulezi kuli: “Naziba kuli ukazuha.” Mareta naanani buikolwiso bo kabakala kuli naautwile za limakazo za zuho zeneezahezi mane pili Jesu asika kalisa kale bukombwa bwahae fa lifasi. Naaitutile za limakazo zeo hanaasali mwanana kwa ndu ni kwa sinagoge. Halunyakisiseñi litaba zetaalu kwa litaba za zuho zeo zebulezwi mwa Mañolo añozwi ka kususumezwa ki moya wa Mulimu.

6. Ki makazo mañi yanaaezize Elia, ili yenetilo zibwa ki Mareta hasamulaho?

⁶ Taba ya zuho yapili neiezahezi ka nako yeo Mulimu naafile mupolofita wahae Elia maata a kueza limakazo. Mwa tolopo ya kwa Fenisia ye kwa likamba yebizwa Sarepta, nekunani musali wa mbelwa yashebile yanaaamuhezi hande mupolofita Elia. Musali yo hasaaamuhezi mupolofita Elia, Mulimu ka makazo atahisa kuli fulaulo yahae ni oli yahae lisike zafela, mi yena ni mwanaa hae wamushimani nebazwezipili kupila. (1 Mal. 17:8-16) Kono hasamulaho, mwanaa musali yo akula mi ashwa. Elia naamutusize. Elia aswala situpu sa mwana yo, mi alapela, ali: “Mulimu . . . , nakukupa, bupilo bwa mwana yo bukutele ku yena.” Mi kwaba cwalo luli! Mulimu autwa tapelo ya Elia, mi bupilo bwa mwana yo bwakutela ku yena. Yeo ki yona taba ya zuho yapili yeñozwi mwa Bibele. (Mubale 1 Malena 17:17-24.) Kaniti luli, Mareta naautwile za taba ya kuzusiwa kwa mwana yo.

7, 8. (a) Mutaluse zanaaezize Elisha kuli aomba-ombe musali yanaali mwa maswabi. (b) Makazo yanaaezize Elisha ilulutañi ka za Jehova?

⁷ Taba ya zuho yabubeli yebulezwi mwa Mañolo neiezizwe ki mupolofita Elisha, yanaayolile Elia. Musali yomuñwi wa Muisilaele wa kwa Shunemi naaamuhezi hande Elisha mwa ndu yahae. Mulimu naatusize mupolofita Elisha kukonisa musali yo yanaasina mwana kupepa mwana wamushimani ni muunaa hae wa musupali. Kono hamulaho wa lilimo lisikai, mushimani yo ashwa. Munahane feela maswabi amatuna anaabile ni ona mahe mushimani yo. Musali yo akupa muunaa hae kuli amulumeleze kutama musipili wa kuyo bata Elisha, mi hasaazamaile likilomita zebato  ba 30, ayo mufumana fa Lilundu la Karmele. Mupolofita aluma Gehazi sikombwa sahae kuli aitangete kuya kwa Shunemi. Kono Gehazi naasika kona kuzusa mushimani yo. Hasamulaho, mahe mushimani yo yanaali mwa maswabi apunya ni Elisha.—2 Mal. 4:8-31.

⁸ Elisha haafita mwa ndu kwa Shunemi, alapela inzaali kwatuko a situpu. Mushimani yo azuha ka makazo mi mahe ataba hahulu! (Mubale 2 Malena 4:32-37.) Mwendi musali yo naahupuzi Anna, yanaabanga mumba, yanaalapezi ka nako yanaaisize Samuele kuyo sebeleza kwa tabernakele, kuli: “Jehova . . . ki yena yakona kushetumukiseza batu mwa Libita, mi ki yena yakona kubazusa kwa bafu.” (1 Sam. 2:6) Kaniti, Mulimu naabonisize maata ahae a kuzusa babashwile hanaazusize mushimani wa kwa Shunemi.

9. Mutaluse mwanaaamezwi Elisha mwa taba ya zuho yabulaalu yebulezwi mwa Bibele.

⁹ Kono yeo nesi yona taba ya zuho ya mafelelezo yeneama Elisha. Elisha naasebelize sina mupolofita ka lilimo zefitelela 50, mi hasamulaho ‘akula butuku bone bufitile fakumubulaya.’ Hamulaho wa nako, mubili wahae wasiyala feela masapo, mi kwataha bahapi mwa naha. Ka nako yeo, nekunani Maisilaele bane baya kuyo buluka mufu. Hababona bahapi bao, banepela mufu mwa libita mone kuinzi masapo a Elisha, ni kumata. Bibele ili: “Mufu hangunyuta masapo a Elisha, azuha mi ayema.” (2 Mal. 13:14, 20, 21) Munahane feela litaba za zuho zecwalo mone litiiselize sepo ya Mareta! Kaniti luli, Mulimu unani maata a kufelisa lifu. Mi litaba zeo ni luna zaluama. Lilufa buikolwiso bwa kuli Mulimu unani maata amatuna hahulu.

10. Pitrosi naaezizeñi ku musali wa Mukreste yanaashwile?

¹⁰ Mwa Mañolo A Sigerike A Sikreste, hape lubala kuli Mulimu naaitusisize bayemeli bahae kuzusa batu. Lulemuha taba yeo halubala za litaba za zuho zeneezizwe ki Jesu kwande a muleneñi wa Naine ni mwa ndu ya Jairusi. Muapositola Pitrosi ni yena naazusize musali wa Mukreste yabizwa Dorkasi (Tabita). Pitrosi naaile kwa sibaka kone kuyo bulukelwa situpu sa musali yo. Pitrosi alapela inzaali kwatuko a situpu. Mi ali: “Tabita, zuha!” Tabita azuha honafo feela, cwale Pitrosi amuisa kwa Bakreste babañwi, mi “ababonisa kuli wapila.” Taba yeo neikolwisize hahulu batu kuli mane “babañata balumela ku Mulena.” Nebakona kutaluseza babañwi taba yende ka za Mulena Jesu ni kutaluseza batu kaufela kuli Jehova wakona kuzusa babashwile.—Lik. 9:36-42.

11. Luka yanaali mualafi naañozi taba mañi yeneezahezi ku mutangana yomuñwi, mi taba yeo neiamile cwañi batu?

¹¹ Kunani babañwi bane baiponezi mutu yomuñwi haazusiwa kwa bafu. Nako yeñwi, muapositola Paulusi naali mwa mukopano mwa muzuzu wa kwahalimu mwa Troasi, ili muleneñi one ufumaneha mwa sibaka sesili kwa mutulo-wiko wa Turkey. Paulusi naazwezipili kubulela kuisa fahalaa busihu. Mutangana yabizwa Eutiko yanaainzi fa lihaulo la ndu, naanze ateeleza ku Paulusi. Kono aozela mi awela fafasi kuzwa fa ndu yabulaalu ya muyaho wa mandu ashangatami. Mwendi Luka yanaali mualafi neli yena wapili kumatela ku Eutiko kuyo mutatuba, mi hamulaho wa kumutatuba, Luka alemuha kuli Eutiko naasika holofala feela kamba kuwelela, kono naashwile luli! Paulusi ashetumuka ni kuyo patama fahalimwaa situpu, mi akomokisa batu kaufela ka kubulela kuli: “Usapila.” Kaniti luli, tumelo ya batu bane baiponezi makazo yeo neitiisizwe luli! Batu hane bazibile kuli mutangana yanaashwile uzusizwe kwa bafu, “baomba-ombeha hahulu.”—Lik. 20:7-12.

12, 13. Hamulaho wa kunyakisisa litaba za zuho mwa taba ye, ki lipuzo mañi zeluswanela kunyakisisa?

¹² Litaba za zuho zelunyakisisize mwa taba ye lilutusa kuba ni buikolwiso bobuswana ni  bwanaanani bona Mareta. Lunani buikolwiso bwa kuli Mulimu waluna, yena Mufani wa Bupilo, unani maata a kuzusa babashwile. Mi kwatabisa luli kuziba kuli batanga ba Jehova babasepahala babacwale ka Elia, Jesu, ni Pitrosi, nebali teñi ka nako yeo Jehova naaeza limakazo zeo za kuzusa babashwile. Kono kucwañi ka za batu babañwi bane bashwile mwa linako lisili za kwamulaho? Haiba ka nako yeñwi kwamulaho Mulimu naasika eza limakazo za zuho, kana baana ni basali babasepahala bane bapilile mwa linako zeo nebakona kulibelela kuli zuho ikaba teñi kwapili? Kana ni bona nebanani buikolwiso bobuswana ni bwanaanani bona Mareta, yanaabulezi kuli: “Naziba kuli [kaizelaaka] ukazuha ka nako ya zuho ya bafu ka lizazi la mafelelezo”? Kono ki kabakalañi Mareta hanaalumela kuli zuho ikaba teñi kwapili, mi ki kabakalañi ni mina hamukona kulumela taba yeo?

¹³ Kunani litaba zeñata zefumaneha mwa Linzwi la Mulimu leliñozwi ka kususumezwa ki moya wahae zebonisa kuli batanga ba Jehova babasepahala nebalumela kuli zuho ikaba teñi kwapili. Halunyakisiseñi litaba lisikai.

14. Lukona kuitutañi ka za zuho ya bafu mwa taba yeama Abrahama?

¹⁴ Munahane zeo Mulimu naakupile Abrahama kueza ku Isaka, yena mwanaa hae yanaalibelezi ka nako yetelele. Jehova naabulezi kuli: “Hakuunge mwanaa hao, yena mwanaa hao wa libanda, yolata hahulu, Isaka, mi . . . uyo mueza nubu ya kucisa.” (Gen. 22:2) Munahane feela mwanaaikutwezi Abrahama hanaautwile taelo yeo. Jehova naasepisize kuli macaba kaufela naakafuyaulwa ka bana ba Abrahama. (Gen. 13:14-16; 18:18; Maro. 4:17, 18) Hape, Jehova naasepisize kuli limbuyoti zeo nelika taha “ka Isaka.” (Gen. 21:12) Kono cwale sepiso yeo neika talelezwa cwañi Abrahama hanaaka bulaya Isaka ni kumufa sina sitabelo? Paulusi naasusumelizwe ki moya wa Mulimu kutalusa kuli Abrahama naanani tumelo ya kuli Mulimu naakazusa Isaka kwa bafu. (Mubale Maheberu 11:17-19.) Bibele haibuleli kuli Abrahama naaikutwile kuli hanaaka utwa taelo yeo ka kufa mwanaa hae sina sitabelo, Isaka naakazusiwa kwa bafu mwa lihora lisikai feela, kamba hamulaho wa lizazi, kamba hamulaho wa sunda. Abrahama naasazibi luli nako yeo Isaka naakazusiwa kwa bafu. Kono naanani tumelo ya kuli Jehova naakazusa Isaka kwa bafu.

15. Jobo, yanaali toho ya lusika, naanani sepo mañi?

¹⁵ Jobo, yanaali toho ya lusika, ni yena naalumela kuli zuho ya bafu ikaba teñi kwapili. Naalemuhile kuli kota hailemiwa, yakona kumela hape ni kuba sina kota yenca. Kono mutu yena haayo cwalo. (Jobo 14:7-12; 19:25-27) Haiba mutu ashwa, haakoni kuzwa mwa libita ka ili yena ni  kupila hape. (2 Sam. 12:23; Samu 89:48) Kono taba yeo neisa talusi kuli Mulimu naasakoni kuzusa mutu kwa bafu. Mane Jobo naalumela kuli Jehova naatomile nako yanaaka muhupula ka kumuzusa kwa bafu. (Mubale Jobo 14:13-15.) Jobo naasazibi luli nako yanaaka zusiwa kwa bafu. Niteñi, naalumela kuli Jehova, yena yanaabupile batu, naaka muhupula ni kumuzusa kwa bafu.

16. Lingeloi nelisusuelize cwañi mupolofita Daniele?

¹⁶ Daniele ki yomuñwi wa batu babasepahala boluziba, bababulezwi mwa Mañolo A Siheberu. Naasebelelize Mulimu ka busepahali ka lilimo zeñata, mi Jehova naamutusize. Nako yeñwi, lingeloi lene lilumilwe ki Mulimu nelisusuelize Daniele, ka kumubulelela kuli naali “mutu yakateleha hahulu,” ni kuli abe ni “kozo” mi ‘atiye.’—Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Ki sepiso mañi yanaafilwe Daniele ka za nako ya kwapili?

¹⁷ Daniele naatuha akwanisa lilimo ze 100 mi naatuha ashwa. Mwendi naanahana zeneka ezahala ku yena kwapili. Kana naakapila hape? Ki cwalo luli! Kwa mafelelezo a buka ya Daniele, lubala za lika zanaa musepisize Mulimu, hanaaize: “Haili wena, uikele kuisa kwa mafelelezo. Ukapumula.” (Dan. 12:13) Daniele wa musupali naaziba kuli bafu balobezi, mi habana “milelo kamba zibo kamba butali mwa Libita.” Mi Daniele ni yena naatuha aba mwa muinelo oswana wo. (Muek. 9:10) Kono ao naasike aba ona mafelelezo ahae. Naasepisizwe nako yende ya kwapili.

¹⁸ Lingeloi la Jehova nelizwezipili kubulelela mupolofita Daniele kuli: “Ukayema kuli ufiwe kabelo yahao kwa mafelelezo a mazazi.” Daniele naasika talusezwa nako luli fone ikaezahalela taba yeo. Daniele naakafita kwa mafelelezo a bupilo bwahae ka kushwa, mi naakapumula. Kono manzwi a kuli ‘naakayema kuli afiwe kabelo yahae’ kwapili abonisa kuli naasepisizwe kuli ukazusiwa kwa bafu, ka nako ya zuho ya bafu yeneka ezahala lilimo-limo hamulaho wa lifu lahae. Taba yeo neika ezahala “kwa mafelelezo a mazazi.” Mwa Bibele yebizwa Jerusalem Bible, sepiso yanaafilwe Daniele itolokilwe kuli: “Ukayema kuli ufiwe kabelo yahao kwa mafelelezo a nako.”

19, 20. (a) Litaba za zuho zelunyakisisize mwa taba ye nelitusize cwañi Mareta kuba ni buikolwiso bwa kuli kaizelaa hae naakazusiwa kwa bafu? (b) Lukanyakisisañi mwa taba yetatama?

¹⁹ Kacwalo Mareta naanani bupaki bone bumukolwisize kulumela kuli Lazaro kaizelaa hae yasepahala ‘naakazuha ka nako ya zuho ya bafu ka lizazi la mafelelezo.’ Sepiso yanaafilwe Daniele, hamohocwalo ni manzwi a buikolwiso anaabulezi Mareta ku Jesu, aomba-omba Bakreste kacenu. Zuho ikaba teñi luli.

²⁰ Litaba zelunyakisisize zeneezahezi kwamulaho libonisa kuli babashwile bakona kuzuha kwa bafu. Mi baana ni basali bane basebeleza Mulimu nebanani sepo ya kuli zuho ya bafu neikaba teñi kwapili. Kono kana kunani bupaki bobubonisa kuli zuho ya bafu ikaba teñi kwapili hamulaho wa lilimo zeñata kuzwa foisepisezwa? Haiba ki cwalo, uzibe lunani libaka leliñwi la kukolwa kuli kwapili kukaba ni zuho, sina mwanaalibelelezi Mareta. Niteñi, zuho yeo ikaezahala lili? Lipuzo zeo likaalabiwa mwa taba yetatama.