1, 2. Muzwale yomuñwi naalemuhile kuli naatokwa kuezañi kuli atiye kwa moya, mi ki licinceho mañi zanaaezize?

BO ROBERT nebakolobelizwe hane bali mwa lilimo za kunonoboka, kono nebasika tukufalelwa hahulu mwa niti. Babulela kuli: “Hakuna zene nifosize luli, kono neniezezanga feela lika mulao. Nenibonahala kutiya kwa moya, nenifumanehanga kwa mikopano kaufela mi neniezanga bupaina bwa kutusa ka linako zeñwi mwahalaa silimo. Kono neniikutwa kuli kunani zene nisaezi hande.”

² Bo Robert nebasika lemuha butata bwabona kufitela banyala. Fokuñwi bona ni bo musalaa bona nebaezanga kapapali ka kuipuza lipuzo za litaba za mwa Bibele. Bo musalaa bona bane batiile kwa moya, nebasa fumanangi taata kualaba lipuzo zeo, kono hañata bo Robert bona nebapalelwanga, mi nebaikutwanga maswabi. Batalusa kuli: “Nekuswana inge kuli hakuna zene niziba. Naipulelisa, nali: ‘Kuli nikone kutusa hande musalaaka kwa moya ka kuba toho ya lubasi, nitokwa kucinca.’” Mi bo Robert nebaezize cwalo luli. Batalusa kuli: “Nenikalile kuitutanga hahulu Bibele, mi nei nitusize luli. Nakala kuutwisisa litaba zene nibala, mi sa butokwa ni kufita kikuli, nenikalile kuba ni silikani sesitiile ni Jehova.”

3. (a) Lukona kuitutañi kwa mutala wa bo Robert? (b) Ki lisupo mañi za butokwa zeluka nyakisisa mwa taba ye?

 ³ Lukona kuituta lituto za butokwa kwa mutala wa bo Robert. Lwakona kuziba litaba za mwa Bibele ni kufumanehanga kamita kwa mikopano ya puteho, kono kueza feela lika zeo hakusika likana haiba lubata kuli lube batu ba kwa moya. Kamba mwendi luezize zwelopili ya kwa moya, kono haluitatuba, lulemuha kuli kunani lika zeñwi zeluswanela kueza kuli luzwelepili kutiya kwa moya. (Mafil. 3:16) Mwa taba ye, lukaalaba lipuzo zetaalu za butokwa ze, zeka lutusa kuli luzwelepili kutiya kwa moya: (1) Ki lika mañi zeka lutusa kuziba luli haiba lutiile kwa moya? (2) Lukona kuezañi kuli luzwelepili kuba batu babatiile kwa moya? (3) Kuba babatiile kwa moya kuka lutusa cwañi mwa bupilo bwaluna bwa ka zazi ni zazi?

4. Kelezo yeñozwi kwa Maefese 4:23, 24 ikona kutusa bo mañi?

⁴ Hane lukalile kusebeleza Mulimu, neluezize licinceho. Mupilelo waluna kaufela neucincize. Mi nelusa tokwa kuzwelapili kueza licinceho ni hamulaho wa kukolobezwa. Bibele ilususueza “kuzwelapili kuuncafazwa mwa moya osusumeza munahano [waluna].” (Maef. 4:23, 24) Bakeñisa kuli halusika petahala, kaufelaa luna lutokwa kuzwelapili kueza licinceho. Mane nihaiba batu base basebelelize Jehova ka nako yetelele, batokwa kuikataza kuli bazwelepili kuba babatiile kwa moya.—Mafil. 3:12, 13.

5. Ki lipuzo mañi zekona kulutusa kuitatuba?

⁵ Kuli lueze licinceho zeka lutusa kuzwelapili kutiya kwa moya, lutokwa kuitatuba. Ibe kuli lu banana kamba lu babahulu, lwakona kuipuza lipuzo ze: ‘Kana kunani licinceho zeniezize zebonisa kuli seniisa munahano kwa lika za kwa moya? Kana butu bwaka bwabonisa kuli nisweli nalikanyisa Kreste? Kana lika zenieza hanili kwa mikopano ya puteho, libonisa kuli nitiile kwa moya? Makande aka abonisa kuli nitabela lika mañi? Tuto yaka ya ka butu, mutinelo waka, ni moniezezanga hanikalimelwa, libonisa kuli ni mutu yacwañi? Niezanga cwañi hanikopana ni miliko? Kana niezize zwelopili ni kufita fa kuba Mukreste yahulile?’ (Maef. 4:13) Kunahanisisa likalabo za lipuzo zeo kuka lutusa kuziba zwelopili yeluezize kwa moya.

6. Kuli luzibe luli haiba lutiile kwa moya, ki lika mañi zeñwi zelutokwa kueza?

⁶ Kuli luzibe luli haiba lutiile kwa moya, fokuñwi lukatokwa kukupa babañwi kuli balutuse. Muapositola Paulusi naatalusize kuli mutu wa nama haakoni kuziba kuli ufoselize Mulimu. Kono mutu wa kwa moya yena uutwisisa mwaangela Mulimu lika mi uziba ni mafosisa a mutu wa nama. (1 Makor. 2:14-16; 3:1-3) Hañata baana-bahulu babanani munahano wa Kreste balemuhanga lisupo zebonisa kuli mutu ukalile kuisa munahano kwa lika za nama. Haiba baluatumela kuli balutuse, kana lukaamuhela ni kusebelisa kelezo yeba lufa? Haiba lueza cwalo, lukabonisa kuli lubata kuzwelapili kutiya kwa moya.—Muek. 7:5, 9.

7. Ki kabakalañi hakusika likana kuziba feela litaba za mwa Bibele kuli lube batu ba kwa moya?

⁷ Muhupule kuli kuziba feela litaba za mwa Bibele hakusika likana kuli mutu abe yatiile kwa moya. Mulena Salumoni wa kwaikale naaziba litaba zeñata ka za Jehova. Mane hasamulaho, litaba zeñwi zanaabulezi neliñozwi mwa Bibele. Kono kwa mafelelezo, naasika zwelapili kusepahala ku Jehova mi atuhela kuba mutu wa kwa moya. (1 Mal. 4:29, 30; 11:4-6) Kacwalo, kwandaa kuziba feela litaba za mwa Bibele, ki lika mañi zeñwi zelutokwa kueza? Lutokwa kuzwelapili kuba batu babatiile kwa moya. (Makolo. 2:6, 7) Kono lukona kueza cwañi cwalo?

8, 9. (a) Ki lika mañi zeka lutusa kuba batu babatiile kwa moya? (b) Ki ufi mulelo waluna wa kuituta ni kunahanisisa litaba zeluituta? (Mubone siswaniso sesi fa likepe 23.)

 ⁸ Paulusi naasusuelize Bakreste ba mwa linako za baapositola kuli ‘baeze ka taata kuli bafite fa buhulu bwa kwa moya.’ (Maheb. 6:1) Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lulatelele kelezo ya Paulusi kacenu? Taba yeñwi ya butokwa yeluswanela kueza ki kuituta buka ya “Mu Tiiseze Mwa Lilato la Mulimu.” Hamuka feza kuituta buka yeo, mukaziba mwakuitusiseza likuka za Bibele mwa bupilo bwamina. Haiba mufelize kuituta buka yeo, mwakona kukalisa kuituta lihatiso zeñwi zekatiisa tumelo yamina. (Makolo. 1:23) Hape, mulapelange ni kunahanisisa momukona kuitusiseza mwa bupilo bwamina litaba zemuituta.

⁹ Muhupule kuli mulelo waluna wa kuituta ni kunahanisisa litaba zeluituta, ki wa kuli lube ni takazo yetuna ya kutabisa Jehova ni kumamela milao yahae. (Samu 40:8; 119:97) Halunze lueza cwalo, luswanela kuikataza kuambuka lika zekona kulupaleliswa kuzwelapili kwa moya.—Tite 2:11, 12.

10. Ki lika mañi zebakona kueza babanca kuli babe batu babatiile kwa moya?

¹⁰ Haiba mu babanca, kana muitomezi likonkwani za kwa moya? Muzwale yomuñwi yasebeleza fa Betele hayanga kwa mikopano ya mupotoloho, hañata uikambotanga ni linumwana za kolobezo pili mukopano usika kalisa kale. Buñata bwa linumwana za kolobezo bao babanga babanca. Muzwale yo ubabuzanga likonkwani zabona za kwa moya. Buñata bwabona bafanga likalabo zebonisa kuli banani likonkwani zebaitomezi habanze basebeleza Jehova—inge cwalo kukalisa sebelezo ya nako kaufela kamba kuyo sebeleza kwa sibaka kokutokwahala hahulu bakutazi ba Mubuso. Kono fokuñwi kubanga ni babanca babasa zibangi za kualaba. Taba yeo ibonisa kuli mwendi habasika ikatulela kale mwa pilu yabona zebabata kueza kwa moya. Kacwalo, mina babanca muipuze kuli: ‘Kana niezanga misebezi ya kwa moya ka libaka feela la kuli bashemi baka babata kuli nieze cwalo? Kana nisweli nasutelela ku Mulimu ni kutiisa silikani saka ni yena?’ Niteñi, babanca haki bona fela babaswanela kuitomela likonkwani za kwa moya. Kuitomela likonkwani zecwalo kukatusa luna batanga ba Jehova kaufela kuli lube batu babatiile kwa moya.—Muek. 12:1, 13.

11. (a) Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli luzwelepili kutiya kwa moya? (b) Ki mutala ufi wa mwa Bibele olukona kulikanyisa?

¹¹ Hase lulemuhile folutokwa kueza licinceho, luswanela kueza lika zeka lutusa kuzwelapili kwa moya. Kuba mutu wa kwa moya ki kwa butokwa hahulu. Mane lutokwa kueza cwalo kuli lufumane bupilo bubusa feli. (Maro. 8:6-8) Kono kuba mutu yatiile kwa moya hakutalusi kuli luswanela kuba batu babapetahalile. Moya wa Jehova wakona kulutusa kueza licinceho ilikuli lueze zwelopili. Nihakulicwalo, lutokwa kuikataza. Lilimo lisikai kwamulaho, Muzwale John Barr yanaabanga mwa Sitopa Sesietelela naabulezi cwana hanaatalusa liñolo la Luka 13:24: “Batu babañata bafokolanga bakeñisa kuli habaikatazangi kuli batiye kwa moya.” Luswanela kulikanyisa Jakobo yanaasika katala kumangana ni lingeloi kufitela limufuyaula. (Gen. 32:26-28) Nihaike kuli kubala Bibele kwatabisa, haluswaneli kubala Bibele sina buka ya makande yeñolezwi batu kuli baitabise. Lutokwa kuikataza kufumana litaba za butokwa za kwa moya zeka lutusa.

12, 13. (a) Ki lika mañi zeka lutusa “kunahana sina mwanaanahanela Kreste”? (b) Lukona kutusiwa cwañi ki mutala wa muapositola Pitrosi ni kelezo yanaafile? (c) Ki lika mañi zemuswanela kueza kuli muzwelepili kuba batu babatiile kwa moya? (Mubone mbokisi yeli, “ Zemukona Kueza Kuli Muzwelepili Kwa Moya.”)

¹² Halunze lulika ka taata kuba batu ba kwa moya, moya okenile uka lufa maata aaka lukonisa kucinca munahano waluna. Ka kutusiwa ki moya okenile, hanyinyani-hanyinyani, lukakala kunahana sina mwanaanahanela Kreste. (Maro. 15:5) Hape, moya okenile uka  lutusa kufelisa litakazo za nama ni kuba ni tulemeno totuka lutusa kutabisa Mulimu. (Magal. 5:16, 22, 23) Haiba lulemuha kuli luisa hahulu pilu kwa kubata sifumu kamba kwa litakazo za nama, lusike lwanahana kuli halukoni kucinca. Muzwelepili kukupa Jehova kuli amife moya wahae, mi uka mitusa kuli mukale kunahananga lika zeswanela. (Luka 11:13) Muhupule mutala wa muapositola Pitrosi. Fokuñwi naasaezangi lika sina mutu wa kwa moya. (Mat. 16:22, 23; Luka 22:34, 54-62; Magal. 2:11-14) Kono naasika zwafa. Ka kutusiwa ki Jehova, Pitrosi hanyinyani-hanyinyani akala kunahana sina mwanaanahanela Kreste. Ni luna lwakona kueza cwalo.

¹³ Mane Pitrosi hasamulaho naabulezi za tulemeno toluswanela kuba ni tona. (Mubale 2 Pitrosi 1:5-8.) Halunze ‘luikataza hahulu’ kuba ni tulemeno totucwale ka buiswalo, buitiiso, ni lilato la mizwale, lukatusiwa kuli luzwelepili kuba batu babaisa munahano kwa lika za kwa moya. Zazi ni zazi, lwakona kuipuza kuli: ‘Ki kalemeno mañi keniswanela kubonisa hahulu kacenu kuli nizwelepili kwa moya?’

14. Kuisa munahano kwa lika za kwa moya kuka lutusa cwañi mwa bupilo bwaluna bwa ka zazi ni zazi?

¹⁴ Kunahana sina mwanaanahanela Kreste kuka lutusa kubulelanga litaba zende ni kubonisa mikwa yeminde haluli kwa mubeleko kamba kwa sikolo, ni kueza likatulo zende zazi ni zazi. Likatulo zeo likabonisa kuli luikataza kuba balateleli ba Kreste. Ka kuba batu ba kwa moya, halutabeli kuli nto ifi kamba ifi isinye silikani saluna ni Ndataa luna ya kwa lihalimu. Halukopana ni miliko, kunahana sina mwanaanahanela Kreste kuka lutusa kutula miliko yeo. Lusika eza kale likatulo, lukanahanisisanga lipuzo ze: ‘Ki likuka mañi za mwa Bibele zeka nitusa kueza katulo yende? Kreste naakaeza cwañi mwa muinelo wo? Ki katulo mañi yeniswanela kueza kuli nitabise Jehova?’ Kuli luitwaeze kuezanga cwalo, halunyakisiseñi mitala isikai. Mwa mutala ni mutala, lukabata kuziba sikuka sa mwa Mañolo sesikona kulutusa kueza katulo yende.

15, 16. Kunahana sina mwanaanahanela Kreste kukona kulutusa cwañi kueza katulo yeswanela (a) haluketa mutu wa kunyalana ni yena? (b) haluketa balikani?

¹⁵ Haluketa mutu wa kunyalana ni yena. Sikuka sa mwa Mañolo sesikona kulutusa mwa taba ye sifumaneha kwa 2 Makorinte 6:14, 15. (Mubale.) Manzwi anaabulezi Paulusi abonisa hande kuli mutu wa kwa moya haakoni kuswalisana ni mutu wa nama. Lukona kuitusisa cwañi sikuka se haluketa mutu wa kunyalana ni yena?

¹⁶ Haluketa balikani. Mulemuhe sikuka sa mwa Mañolo sesifumaneha kwa 1 Makorinte 15:33. (Mubale.) Mutu yasaba Mulimu haana kuswalisana ni batu babakona kumufokolisa kwa moya. Ki lipuzo mañi zemuswanela kuipuza zeka mitusa kueza katulo yende? Ka mutala, sikuka seo sikona kumitusa cwañi mwa taba ya kuitusisa liprogilamu za kulumelana tushango fa Intaneti? Kamba ki lika mañi zemuswanela kueza haiba batu bomusa zibi bamimema kuli mueze ni bona lipapali za fa Intaneti?

17-19. Kuisa munahano kwa lika za kwa moya kuka lutusa cwañi (a) kuambuka misebezi yesina tuso? (b) kuitomela likonkwani mwa bupilo? (c) halufapahana ni babañwi?

¹⁷ Hakuba ni lika zelupaleliswa kuzwelapili kwa moya. Lufumana kelezo yende mwa manzwi a Paulusi  anaañolezi Bakreste ba Maheberu. (Mubale Maheberu 6:1.) Ki ifi “misebezi yeshwile” yelutokwa kuambuka? Ki misebezi kaufela yesina tuso yelupaleliswa kuzwelapili kwa moya. Sikuka seo sakona kulutusa kualaba lipuzo zeñata zelukona kuba ni zona mwa bupilo, zecwale ka ze: ‘Kana taba yenibata kueza iwela kwa misebezi ya nama? Kana naswanela kueza pisinisi ye? Ki kabakalañi hanisa swaneli kuswalisana ni likwata zebata kutisa licinceho mwa lifasi?’

¹⁸ Haluitomela likonkwani za kwa moya. Litaba zanaabulezi Jesu mwa Ngambolo ya fa Lilundu zakona kulutusa kuitomela likonkwani za kwa moya. (Mat. 6:33) Mutu wa kwa moya ubeyanga za Mubuso mwa sibaka sapili. Kuhupulanga sikuka seo kuka lutusa kualaba lipuzo zecwale ka ze: ‘Kana naswanela kuitomela sikonkwani sa kubata tuto yepahami? Kana naswanela kuamuhela musebezi onifilwe?’

¹⁹ Halufapahana ni babañwi. Kelezo yanaafile Paulusi kwa puteho ya Roma ikona kulutusa cwañi halufapahana ni babañwi? (Maro. 12:18) Ka kuba balateleli ba Kreste, luikataza ‘kupilisana ka kozo ni batu kaufela.’ Luezanga cwañi halufapahana ni babañwi? Kana kulubelanga taata kuutwisisa babañwi, kamba luzibahala sina “bababatiseza babañwi kozo”?—Jak. 3:18.

20. Ki kabakalañi hamubata kuzwelapili kutiya kwa moya?

²⁰ Yeo ki mitala feela isikai yebonisa kuli kunahanisisa likuka za mwa Mañolo kwakona kulutusa kueza likatulo zende zekabonisa kuli lu batu ba kwa moya. Kuisa munahano kwa lika za kwa moya kukatahisa kuli lube ni tabo mwa bupilo zazi ni zazi. Bo Robert, babatalusizwe kwa makalelo a taba ye, babulela kuli: “Hamulaho wa kuikataza kuba ni silikani sesitiile ni Jehova, senili muuna yomunde ku bo musalaaka mi ni mushemi yomunde. Nitabile hahulu.” Ni luna lwakona kuikola limbuyoti zeswana haiba luikataza kuzwelapili kutiya kwa moya. Haiba luba batu ba kwa moya, lukaba ni tabo mwa bupilo ka nako ya cwale, mi kwapili, lukaikola “bupilo sakata.”—1 Tim. 6:19.