1. Kuba ni muna nekuamile cwañi lubasi lwa Josefa?

JAKOBO naalata bana bahae kaufela; nihakulicwalo, naalata hahulu Josefa yanaanani lilimo ze 17 kufita bana bahae babañwi. Bahulwani ba Josefa nebaikutwile cwañi kabakala taba yeo? Bamushwela muna mi bakala kumutoya. Josefa hakuna zanaa bafoselize zenekona kutahisa kuli bamutoye. Nihakulicwalo, bamulekisa mwa butanga mi bapuma ndataa bona kuli mwanaa hae yalatwa ucilwe ki sibatana. Kuba ni muna nekutahisize kuli bafelise kozo yeneli teñi mwa lubasi lwabona, mi bautwisa ndataa bona butuku kwa pilu.—Gen. 37:3, 4, 27-34.

2. Ka kuya ka liñolo la Magalata 5:19-21, ki kabakalañi kuba ni muna hakuli kokumaswe hahulu?

² Bibele ibonisa kuli muna * ki omuñwi wa “misebezi ya nama” yekona kutahisa kuli mutu asike ayola saanda sa Mubuso wa Mulimu. (Mubale Magalata 5:19-21.) Kushwela babañwi muna hañata kutahisanga sitoyo, lifapahano, ni buhali.

3. Lukanyakisisañi mwa taba ye?

³ Zene baezize bahulwani ba Josefa libonisa kuli kuba ni muna kukona kutahisa kuli batu basike baswalisana mwa lubasi ni kupilisana ka kozo. Nihaike kuli haluna kueza lika zene baezize bahulwani ba Josefa, kaufelaa luna halusika petahala mi pilu yaluna yapuma. (Jer. 17:9) Ki lona libaka fokuñwi halushwelanga babañwi muna. Cwale halunyakisiseñi mitala ya batu bababulezwi mwa Bibele yeka lutusa kulemuha lika zekona kutahisa  kuli muna utome mibisi mwa lipilu zaluna. Hasamulaho, lukanyakisisa lika zeka lutusa kufelisa muna ni kupilisana ka kozo ni babañwi.

4. Ki kabakalañi Mafilisita hane bashwezi Isaka muna?

⁴ Haiba mutu yomuñwi unani sifumu. Isaka neli muuna yafumile hahulu, kabakaleo Mafilisita neba mushwezi muna. (Gen. 26:12-14) Mane baselela masima mwanaakanga mezi Isaka kuli anwise limunanu zahae. (Gen. 26:15, 16, 27) Ka kuswana ni Mafilisita bao, batu babañwi kacenu bashwelanga muna batu babafumile kubafita. Baikumbutanga lika zebanani zona batu babañwi, mi mane babatanga kuli basike baba ni lika zeo.

5. Ki kabakalañi baeteleli ba bulapeli hane bashwezi Jesu muna?

⁵ Haiba mutu yomuñwi ulatiwa hahulu ki babañwi. Baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda nebashwezi Jesu muna bakeñisa kuli batu babañata neba mulata. (Mat. 7:28, 29) Jesu neli muyemeli wa Mulimu, mi naaluta batu niti. Niteñi, baeteleli ba bulapeli bao nebahasanyanga litaba za buhata ka za Jesu ni kumusinya libizo. (Mare. 15:10; Joa. 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Taba ye ilulutañi? Luswanela kutokomela hahulu kuli halushweli muna mizwale ni likaizeli baluna babanani tulemeno totunde totutahisa kuli batu mwa puteho babalate. Kono luswanela kulikanyisa tulemeno twabona totunde.—1 Makor. 11:1; 3 Joa. 11.

6. Diotrefi naabonisize cwañi muna?

⁶ Haiba mutu yomuñwi afiwa buikalabelo mwa puteho. Mwa linako za baapositola, Diotrefi naashwezi muna Bakreste bane baetelela mwa puteho. Bakeñisa kuli naabata kuba “wapili” mwa puteho, ahasanya litaba zemaswe ka za muapositola Joani ni mizwale babañwi bane baokamela ilikuli batu babañwi mwa puteho basike babakuteka. (3 Joa. 9, 10) Nihaike kuli halukoni kueza lika zanaaezize Diotrefi, lwakona kukala kushwela Mukreste yomuñwi muna haiba afiwa musebezi one lubata kueza, sihulu haiba luikutwa kuli lwakona kueza musebezi wo sina yena kamba mane kumufita.

7. Kuba ni muna kukona kuluama cwañi?

⁷ Muna uswana sina mufuka. Haiba lutuhelela muna kuhula mwa lipilu zaluna, kuka lubela taata kuufelisa. Tulemeno totumaswe totucwale ka lifufa lelitulile tikanyo, buikuhumuso, ni buitati tukona kutahisa kuli muna utome mibisi. Sina mufuka moukona kutahiseza kuli licalo lisike zahula hande, muna ukona kulupaleliswa kuba ni tulemeno totunde totucwale ka lilato, mukekecima, ni sishemo. Haiba lulemuha kuli lukalile kuba ni muna mwa lipilu zaluna, luswanela kuufelisa kapili-pili. Ki lika mañi zekona kulutusa kufelisa muna?

8. Ki tulemeno tufi totukona kulutusa kufelisa muna?

⁸ Lukona kufelisa muna haiba luba ni buikokobezo ni kukolwa ka lika zelunani zona. Haiba luba ni tulemeno totunde to, muna hauna kuhula mwa lipilu zaluna. Buikokobezo buka lutusa kuli lusike lwanahana kuli lu ba butokwa hahulu kufita babañwi. Mutu yaikokobeza haikutwangi kuli uswanela kufiwa lika zeñata kufita babañwi. (Magal. 6:3, 4) Mutu yakolwa ka lika zanani zona habatangi kuli afiwe lika zeñwi hape mi haibapanyangi ku babañwi. (1 Tim. 6:7, 8) Mutu yaikokobeza ni yakolwa ka lika zanani zona hashwelangi muna mutu yafilwe nto yeñwi yende kono watabanga ni yena.

9. Ka kuya ka Magalata 5:16 ni Mafilipi 2:3, 4, moya okenile ukona kulutusa cwañi?

⁹ Lutokwa kukupa Mulimu kuli alufe moya wahae okenile kuli ulutuse kuambuka moya wa kushwela babañwi muna ni kuli ulutuse kuba ni  buikokobezo ni kukolwa ka lika zelunani zona. (Mubale Magalata 5:16; Mafilipi 2:3, 4.) Moya wa Jehova okenile wakona kulutusa kuziba ze mwa pilu yaluna ni zelunahana. Mulimu wakona kulutusa kucinca mihupulo yemaswe ni kulutusa kuba ni mihupulo yeminde. (Samu 26:2; 51:10) Halunyakisiseñi mutala wa Mushe ni Paulusi, ili bane basikaba ni moya wa kushwela babañwi muna.

10. Ki muinelo mañi one ukona kutahisa kuli Mushe ashwele muna babañwi? (Mubone siswaniso sesi fa kava.)

¹⁰ Mushe naanani buikalabelo bobutuna bwa kuetelela batanga ba Mulimu, kono naasika lika kupaleliswa babañwi kufiwa buikalabelo bo. Ka mutala, muta omuñwi Jehova naangile kwa moya wahae okenile one uli fahalimwaa Mushe ni kuubeya fahalimwaa sikwata sa baana-bahulu ba Isilaele bane bayemi kwatuko ni tende ya makopanelo. Nakonyana kuzwa fo, Mushe naautwile kuli baana-bahulu bababeli bane basikaya kwa tende ya makopanelo ni bona nebafilwe moya okenile mi nebakalile kueza sina bapolofita. Mushe naaezizeñi Joshua hanaa mukupile kuli ahanise baana-bahulu bababeli bao? Mushe naasika shwela muna baana bababeli bao bane bakalile kuitusiswa ki Jehova. Kono bakeñisa kuli naaikokobeza, naatabile hane bafilwe buikalabelo bo. (Num. 11:24-29) Luitutañi kwa mutala wa Mushe?

11. Baana-bahulu bakona kulikanyisa cwañi mutala wa Mushe?

¹¹ Haiba mu baana-bahulu, kana mukile mwakupiwa kuluta mutu yomuñwi musebezi omueza, ili omulata hahulu? Ka mutala, mwendi mutabela hahulu buikalabelo bomufilwe bwa kuzamaisa Tuto ya Tawala ya Mulibeleli sunda ni sunda. Kono haiba mwaikokobeza sina Mushe, hamuna kuikutwa kuli kuluta muzwale yomuñwi musebezi wo, ilikuli kwapili aueze hande, kukatahisa kuli musike mwaba ni buikalabelo mwa puteho. Mane mukatabela kutusa muzwale wamina.

12. Bakreste babañata kacenu babonisa cwañi buikokobezo ni kukolwa ka lika zebanani zona?

¹² Halunyakisiseñi muinelo omuñwi obakopananga ni ona mizwale babañata babasupezi. Mwendi babañwi ku bona sebasebelize sina baswalisanisi ba litopa za baana-bahulu ka lilimo zeñata. Kono hamulaho wa kukwanisa lilimo ze 80, bakupiwanga kutuhela kueza musebezi wo mi hababilaelangi. Baokameli ba mupotoloho base bakwanisize lilimo ze 70 bakupiwanga kutuhela musebezi wo, mi babonisanga buikokobezo ka kueza musebezi usili obafiwa. Mi cwanoñu fa, mizwale ni likaizeli babañata mwa lifasi kaufela bane basebelezanga fa Betele sebaeza misebezi isili ya kopano. Mizwale ni likaizeli babasepahala bao habashweli muna mizwale base baeza misebezi yene baezanga.

13. Ki lika mañi zenekona kutahisa kuli Paulusi ashwele muna baapositola ba 12?

¹³ Muapositola Paulusi ki yomuñwi wa batu bane batomile mutala omunde wa kukolwa ka lika zanaanani zona ni kuba ni buikokobezo. Paulusi naasika shwela babañwi muna. Nihaike kuli naasebezanga ka taata mwa bukombwa, naabulezi cwana ka buikokobezo: “Ki na yomunyinyani hahulu kwa baapositola, mi haniswaneli kubizwa muapositola.” (1 Makor. 15:9, 10) Baapositola ba 12 nebazamaile ni Jesu ka nako ya bukombwa bwahae bwa fa lifasi, kono Paulusi naasikaba kale Mukreste kufitela Jesu hasashwile ni kuzusiwa kwa bafu. Nihaike kuli Paulusi hasamulaho naaketilwe kuba “muapositola wa ba macaba,” naasika fiwa tohonolo yeipitezi ya kuba yomuñwi wa baapositola ba 12. (Maro. 11:13; Lik. 1:21-26) Kufita kushwela muna baana ba 12 bao bane batandile nako yeñata ni Jesu, Paulusi naaitebuhile musebezi wanaapeta.

14. Ki lika mañi zeluka eza haiba lukolwa ka lika zelunani zona ni kuba ni buikokobezo?

 ¹⁴ Haiba lukolwa ka lika zelunani zona ni kuba ni buikokobezo, lukaeza sina mwanaaezelize Paulusi mi lukakuteka batu baketile Jehova kuli baetelele. (Lik. 21:20-26) Ulukisize kuli kube ni baana babaetelela mwa puteho ya Sikreste. Nihaike kuli baana bao habasika petahala, Jehova ubaanga kuba “limpo zeli batu.” (Maef. 4:8, 11) Haiba lukuteka baana babaketilwe bao ni kulatelela ketelelo yabona ka buikokobezo, lukatabisa Jehova mi lukapilisana mwa kozo ni Bakreste babañwi.

15. Ki lika mañi zeluswanela kueza?

¹⁵ Halukoni kuba ni kozo haiba lushwelana muna. Luswanela kufelisa muna mwa lipilu zaluna ni kuambuka kueza lika zekona kutahisa kuli babañwi balushwele muna. Lutokwa kueza lika za butokwa zeo haiba lubata kumamela taelo ya Jehova ya kuli “lutundamene zetahisa kozo ni zeyahisa yomuñwi ni yomuñwi.” (Maro. 14:19) Ki lika mañi luli zelukona kueza kuli lutuse babañwi kusaba ni muna, mi lukona kuezañi kuli lupilisane ka kozo ni babañwi?

16. Lukona kutusa cwañi babañwi kuli basike baba ni muna?

¹⁶ Moya olubonisa ni lika zelueza zakona kutahisa kuli babañwi babe ni muna. Lifasi le lisusueza batu kuba ni moya wa ‘kuiponahaliseza’ lika zebanani zona. (1 Joa. 2:16) Kono moya wo utahisa kuli batu bashwelane muna. Kuli lutuse mizwale ni likaizeli baluna kusaba ni moya wa kushwela babañwi muna, luswanela kutokolomoha kuambola hahulu za lika zeluluwile  kamba zelubata kuleka. Hape lukatusa mizwale ni likaizeli baluna kusaba ni moya wa kushwela babañwi muna haiba lusaikutwisisi bakeñisa buikalabelo bolunani bona mwa puteho. Haiba luambola hahulu za buikalabelo bolunani bona mwa puteho, lwakona kutahisa kuli babañwi bakale kuba ni muna. Kono haiba luisa pilu batu babañwi habuniti ni kubonisa kuli lwaitebuha lika zende zebaeza, luka batusa kuikola musebezi wabona, mi lukatahisa kuli kube ni kozo ni swalisano mwa puteho.

17. Ki lika mañi zene bakonile kueza bahulwani ba Josefa, mi ki kabakalañi?

¹⁷ Kaniti, kaufelaa luna lwakona kufelisa muna mwa lipilu zaluna! Halunyakisiseñi hape mutala wa bahulwani ba Josefa. Hamulaho wa lilimo zeñata kuzwa fone banyandiselize Josefa, bakopana ni yena mwa Egepita. Josefa asika itibahaza kale kwa bahulwani bahae, abalika kuli azibe haiba bacincize kamba kutokwa. Alukisa kuli bafiwe lico, mi afa munyanaa bona Benjamine lico zeñata kubafita. (Gen. 43:33, 34) Niteñi, bahulwani bahae nebasika shwela Benjamine muna. Kono mane nebabonisize kuli nebaiyakatwa hahulu munyanaa bona ni ndataa bona, Jakobo. (Gen. 44:30-34) Bakeñisa kuli bahulwani ba Josefa nebatuhezi kuba ni muna, nebatusize kuli lubasi lwabona lube ni kozo hape. (Gen. 45:4, 15) Ka nzila yeswana, haiba lufelisa muna mwa lipilu zaluna, lukatahisa kuli kube ni kozo mwa lubasi lwaluna ni mwa puteho.

18. Ka kuya ka Jakobo 3:17, 18, ki lika mañi zekaezahala haiba lupilisana ka kozo ni babañwi?

¹⁸ Jehova ubata kuli lusike lwaba ni muna kono ubata kuli lupilisane ka kozo ni babañwi. Luswanela kulika molukonela kaufela kueza cwalo. Sina mose lunyakisiselize mwa taba ye, kukona kulubela bunolo kushwela babañwi muna. (Jak. 4:5) Mi lifasi le lisusueza batu kuba ni moya wa kushwela babañwi muna. Kono haiba luba ni buikokobezo, kukolwa ka lika zelunani zona, ni kuba ni buitumelo, haluna kuba ni muna. Kono lukapilisana ka kozo ni babañwi ni kubonisa tulemeno totuñwi totunde.—Mubale Jakobo 3:17, 18.