1-2. Muinelo obali ku ona batu uswana cwañi ni wali ku ona mutangana yatalusizwe mwa paragilafu 1?

 LUUNGE kuli mutangana yomuñwi uhuliselizwe mwa lubasi lolufumile. Kono ka bumai, zazi leliñwi kuba ni kozi mi bashemi bahae batimela. Taba yeo itahisa kuli abe mwa maswabi amatuna. Nihakulicwalo, kunani taba yeñwi yemaswe yekomokisa mutangana yo. Utalusezwa kuli bashemi bahae nebasinyize sifumu sa lubasi ni kuba ni likoloti zetuna. Kacwalo, mwa sibaka sa kuyola sifumu sa bashemi bahae, bamusiyezi feela likoloti zabona, mi babakolotezwi babata kulifiwa. Likoloti zeo ki zetuna hahulu mi hana feela kukona kulilifa.

² Muinelo oluli ku ona waswana ni wali ku ona mutangana yo mwa linzila zeñwi. Bashemi baluna bapili, bona bo Adama ni Eva, nebapetahalile mi nebapila mwa paradaisi yende. (Gen. 1:27; 2:​7-9) Nebakona kuikola bupilo kuya kuile. Kono kwaezahala nto yeñwi yemaswe. Bo Adama ni Eva baeza sibi, mi balatehelwa ki tohonolo ya kupila kuya kuile mwa Paradaisi. Bana babona nebahozizeñi ku bona? Bibele ilutaluseza kuli: ‘Sibi nesikeni mwa lifasi ka mutu alimuñwi, yena Adama, ni lifu litile ka sibi, mi ka mukwa ocwalo lifu layamba kwa batu kaufela kakuli kaufelaa bona baezize sibi.’ (Maro. 5:12) Luhozize sibi ku Adama, mi sibi seo sitahisize  lifu. Sibi seluhozize seo siswana sina sikoloti sesituna, mi hakuna nihaiba alimuñwi ku luna yakona kusilifa.—Samu 49:8.

 3. Ki kabakalañi libi zaluna halikona kuswanisezwa kwa likoloti?

³ Jesu naabapanyize libi kwa likoloti. (Mat. 6:12; Luka 11:4) Halueza sibi, kuswana feela inge kuli lukolotela Jehova. Mi luswanela kulifa sikoloti seo. Haiba lupalelwa kulifa sikoloti seo, lukona feela kulukululwa ku sona halushwa.—Maro. 6:​7, 23.

 4. (a) Ki lika mañi zekona kuezahala kwa baezalibi kaufela haiba basatusiwi? (Samu 49:​7-9) (b) Linzwi la “sibi” leliitusisizwe mwa Bibele litalusañi? (Mubone mbokisi yeli, “ Sibi.”)

⁴ Kana kwakonahala kuli lukutelwe ki lika kaufela zene balatehezwi ki zona bo Adama ni Eva? Eni, kono isiñi ka buikatazo bwaluna. (Mubale Samu 49:​7-9.) Haiba lusatusiwi, halukoni kuba ni sepo ya kuba ni bupilo kwapili kamba kuzusiwa. Mane neluka shwa lusina sepo ya kupila hape, sina feela lifolofolo.—Muek. 3:19; 2 Pit. 2:12.

 5. Ndataa luna yalilato ulutusize cwañi kukwahela sikoloti sa sibi seluhozize? (Mubone siswaniso.)

⁵ Halukuteñi hanyinyani ku mutangana yabulezwi kwa makalelo; muunga kuli naakaikutwa cwañi, muuna yafumile hanaaka ikatulela kulifa likoloti zahae kaufela? Kusina kukakanya, mutangana yo naakaitebuha hahulu ni kuamuhela tuso yeo. Ka nzila yeswana, Ndataa luna yalilato, yena Jehova, ulufile mpo yekwahela sikoloti sa sibi seluhozize ku Adama. Jesu naatalusize taba yeo cwana: “Mulimu naalatile hahulu lifasi kuli mane naafile Mwanaa hae wa libanda, kuli mutu kaufela yabonisa tumelo ku yena asike atimezwa kono abe ni bupilo bobusa feli.” (Joa. 3:16) Kutuha fo, mpo yeswana yeo ilukonisa kuba ni silikani sesinde ni Jehova.

 6. Ki lifi lipulelo zeitusisizwe mwa Bibele zeluka nyakisisa mwa taba ye, mi ki kabakalañi?

⁶ Lukona kutusiwa cwañi ki mpo yende yeo yetahisa kuli libi zaluna liswalelwe? Kuli lualabe puzo yeo, lutokwa kunyakisisa lipulelo zeitusisizwe mwa Bibele zecwale ka kukutisezwa ku Mulimu, kukwahela libi, swalelo ya libi, tiululo, kulukululwa, ni kubeiwa babalukile. Mwa taba ye, lukanyakisisa taluso ya lipulelo zeo kaufela. Kunahanisisa zaezize Jehova kuli aluswalele, kuka lutusa kuitebuha hahulu kuli uluswalezi.

MULELO: KUKUTISEZWA KU MULIMU

 7. (a) Ki lika mañi zeñwi zene balatehezwi ki zona bo Adama ni Eva? (b) Ka kuba bana ba Adama ni Eva, ki lika mañi zelutokwa hahulu? (Maroma 5:​10, 11)

⁷ Adama ni Eva hane baezize sibi, nebalatehezwi ki tohonolo ya kupila kuya kuile,  mi hape silikani sabona ni Ndataa bona, yena Jehova, nesisinyehile. Kwa makalelo, bo Adama ni Eva nebali mwa lubasi lwa Mulimu. (Luka 3:38) Kono hane bafoselize Jehova, nebalelekilwe mwa lubasi lwahae pili basikaba kale ni bana. (Gen. 3:​23, 24; 4:1) Kacwalo, ka kuba bana babona, lutokwa kukutisezwa ku Jehova. (Mubale Maroma 5:​10, 11.) Ka mubulelelo omuñwi, luswanela kuba ni silikani sesinde ni yena. Hatiso yeñwi ibulela kuli linzwi la Sigerike lelitolokilwe kuli “kukutisezwa,” likona kutalusa “kueza bulikani ni sila.” Kwatabisa kuziba kuli Jehova ki yena yanaangile muhato ilikuli lukutisezwe ku yena. Ka mukwa ufi?

TUKISO: KUKWAHELA LIBI

 8. Lipulelo zelatelela litalusañi (a) kukwahela libi? (b) swalelo ya libi?

⁸ Kukwahela libi ki tukiso yanaaezize Jehova kuli abe ni silikani sesinde hape ni batu babali baezalibi. Tukiso yeo iama kucincanisa nto yeñwi ni nto yelikanelela ni yona. Ka nzila yeo, nto yelatehile kamba yesinyizwe yakona kukutiswa kamba kuyoliswa. Mañolo A Sigerike A Sikreste aitusisa pulelo ya swalelo ya libi, ili yenani taluso yeswana ni ya pulelo yeli, “kukwahela libi.” (Maro. 3:25) Swalelo ya libi ki tukiso yetahisa kuli mutu abe mwa kozo ni Mulimu ni kuba ni silikani sesinde ni yena.

 9. Ki ifi tukiso ya swalelele yanaaezize Jehova ilikuli libi za Maisilaele liswalelwe?

⁹ Jehova naaezize tukiso ya swalelele yenetusa kuli libi za Maisilaele liswalelwe ilikuli babe ni silikani sesinde ni yena. Mwa Isilaele, silimo ni silimo nekubanga ni Lizazi la Sebelezo ya Kukwahela Libi. Fa lizazi leo, muprisita yapahami naafanga matabelo a lifolofolo kuli libi za sicaba liswalelwe. Niti kikuli, matabelo a lifolofolo naasakoni kukwahela libi za batu ka kutala bakeñisa kuli batu ki ba butokwa hahulu kufita lifolofolo. Kono Jehova naakona kuswalela libi za Maisilaele bane babakile, ibile feela bafa matabelo anaatokwahala. (Maheb. 10:​1-4) Kutuha fo, tukiso yeo ni matabelo ane bafanga Maisilaele kamita, naabahupulisanga kuli neli baezalibi ni kuli nebatokwa kuliululwa.

10. Ki tukiso mañi yanaaezize Jehova kuli libi liswalelwe ka kutala?

¹⁰ Jehova naaezize kale tukiso yeneka tahisa kuli libi liswalelwe ka kutala. Naalukisize kuli Mwanaa hae yalatwa afiwe “feela hañwi kuli alwale libi za babañata.” (Maheb. 9:28) Jesu naafanile “bupilo bwahae sina tiululo kuli aliulule babañata.” (Mat. 20:28) Tiululo ki nto mañi?

TIFO: TIULULO

11. (a) Ka kuya ka Bibele, tiululo ki nto mañi? (b) Ki lika mañi zenetokwahala kuli tiululo yeo ilifiwe?

¹¹ Ka kuya ka Bibele, tiululo ki tifo yelifiwa kuli libi likwahelwe ni kuli batu bakutisezwe ku Mulimu. Ku Jehova, tukiso yeo itahisa kuli zenelatehile likutiswe. Ka nzila ifi? Muhupule kuli, bo Adama ni Eva nebalatehezwi ki bupilo bwabona bobupetehile ni tohonolo ya kupila kuya kuile. Kacwalo, tiululo neiswanela kuba tifo yelikanelela ni zenelatehile. (1 Tim. 2:6) Neikona feela kulifiwa ki muuna yahulile ili (1) yapetahalile; (2) yakona kupila kuya kuile fa lifasi; ni (3) yakona kuitatela kufana bupilo bwahae sina sitabelo kabakala luna. Hane kukafumanwa muuna yakwanisa lika zeo, bupilo bwahae nebuka kona kulifela zenelatehile.

12. Ki kabakalañi Jesu hanaakona kulifa tiululo yenetokwahala?

¹² Halunyakisiseñi mabaka amalaalu anaatahisize  kuli Jesu akone kulifa tiululo. (1) Naapetahalile—“naasika eza sibi.” (1 Pit. 2:22) (2) Kabakaleo, naakona kupila kuya kuile fa lifasi. (3) Naaitatela kushwa ni kufana bupilo bwahae kabakala luna. (Maheb. 10:​9, 10) Jesu neli muuna yapetahalile, sina feela mwanaainezi muuna wapili, yena Adama, pili asika eza kale sibi. (1 Makor. 15:45) Kacwalo, ka lifu lahae, Jesu naakona kukwahela sibi sa Adama, ili kuyolisa zanaalatehezwi ki zona Adama. (Maro. 5:19) Kabakaleo, Jesu naabile “Adama wa mafelelezo.” Kacwalo, hakutokwahali mutu yomuñwi yapetahalile kuli ato lifela zanaalatehezwi ki zona Adama. Jesu naashwile “hañwi feela,” mi naalifezi ka kutala zanaalatehezwi ki zona Adama.—Maheb. 7:27; 10:12.

13. Ki ifi shutano ye mwahalaa tukiso ya kukwahela libi ni tiululo?

¹³ Kacwalo, ki ifi shutano ye mwahalaa tukiso ya kukwahela libi ni tiululo? Tukiso ya kukwahela libi ki muhato waanga Mulimu ilikuli batu babe ni silikani sesinde hape ni yena. Tiululo ki tifo yelifiwa ilikuli libi za batu likone kukwahelwa. Tifo yeo iyemelwa ki mali a Jesu a butokwa anaasuluzwi kabakala luna.—Maef. 1:7; Maheb. 9:14.

ZEZWILE MWATEÑI: KULUKULULWA NI KUBEIWA BABALUKILE

14. Ki lika mañi zeluka nyakisisa cwale, mi ki kabakalañi?

¹⁴ Ki lika mañi zezwile mwa tukiso ya kukwahela libi? Bibele ibonisa zende zezwile mwateñi ka kuitusisa lipulelo zeshutana-shutana. Nihaike kuli lipulelo zeo likona kutalusa nto yeswana, pulelo ni pulelo ikoñomeka kalulo yeñwi ya tukiso ya kukwahela libi yetahisa kuli Jehova aluswalele. Halunze lunyakisisa lipulelo zeo, hape lukalemuha moli luamela ka butu.

15-16. (a) Mwa Bibele, linzwi la “kulukululwa” litalusañi? (b) Taba yeo itahisa kuli luikutwe cwañi?

¹⁵ Mwa Bibele, linzwi la kulukululwa litalusa kuswalelwa libi kamba mulatu kabakala tiululo yelifilwe. Muapositola Pitrosi naatalusize taba yeo cwana: “Mwaziba kuli nesi ka lika zebola, ka silivera kamba gauda, hane mulukuluzwi [linzwi ka linzwi, “hane muliuluzwi”] kwa bupilo bobusina tuso bone bamisiyezi bo kuku wamina. Kono neli ka mali a butokwa, aswana sina a ngunyana yesina sesinyazahala kamba litiba, ona mali a Kreste.”—1 Pit. 1:​18, 19; litaluso ze kwatasi.

¹⁶ Kabakala sitabelo sa tiululo, lwakona kulukululwa kwa butanga bwa sibi ni lifu. (Maro. 5:21) Kaniti luli, lunani mabaka amande haluswanela kuitumela hahulu ku Jehova ni Jesu kakuli balulukuluzi ka mali a butokwa kamba bupilo bwa Jesu.—1 Makor. 15:22.

17-18. (a) Kubeiwa babalukile kutalusañi? (b) Kubeiwa babalukile kulutusa cwañi?

¹⁷ Kubeiwa babalukile kutalusa kuli libi zaluna liswalezwi mi halutokwi kulilifela. Nihaike kuli Jehova waezanga cwalo, usazwelapili kukumalela kwa likuka zahae ka za katulo yelukile. Haalubeyi babalukile kabakala buikatazo bwaluna; mi haatuheleli libi zaluna. Kono Jehova wakona kuswalela libi zaluna kabakala tumelo yaluna mwa tukiso ya kukwahela libi ni tiululo yenelifilwe.—Maro. 3:24; Magal. 2:16.

¹⁸ Kubeiwa babalukile ki Jehova kulutusa cwañi? Babaketilwe kuli bayo busa ni Jesu kwa lihalimu babeilwe kale kuba babalukile sina bana ba Mulimu. (Tite 3:7; 1 Joa. 3:1) Libi zabona liswalezwi. Kuswana feela inge kuli nebasika eza sibi, mi baswanela luli kuyo busa mwa Mubuso. (Maro. 8:​1, 2, 30)  Babanani sepo ya kuto pila fa lifasi babeilwe babalukile sina balikani ba Mulimu, mi libi zabona liswalezwi. (Jak. 2:​21-23) Buñata bobutuna bwa batu babaka punyuha Armagedoni, bakaba ni tohonolo ya kusashwa nikamuta. (Joa. 11:26) “Babalukile ni babasika luka” babaitobalezi ka lifu, bakazusiwa. (Lik. 24:15; Joa. 5:​28, 29) Kwa mafelelezo, batanga ba Jehova kaufela babasepahala fa lifasi, bakaba ni “tukuluho yemakaza ya bana ba Mulimu.” (Maro. 8:21) Kaniti luli, tukiso ya kukwahela libi ki mbuyoti yetuna bakeñisa kuli ilukutiseza ka kutala ku Ndataa luna, yena Jehova!

19. Muinelo one luli ku ona ucincize cwañi kuba omunde? (Mubone ni mbokisi yeli, “ Molutusezwa.”)

¹⁹ Kaniti luli, muinelo one luli ku ona, neuswana ni wanaali ku ona mutangana yabulezwi kwa makalelo yanaalatehezwi ki lika kaufela ni kusiyelwa sikoloti sesituna sanaasike akona feela kulifa. Kono Jehova ulutusize. Muinelo waluna ucincize bakeñisa tukiso ya kukwahela libi ni tiululo yelifilwe. Tumelo yaluna ku Jesu Kreste itahisa kuli lulukululwe kwa sibi ni lifu. Jehova haswalela libi zaluna, kuswana feela inge kuli nelusika eza libi zeo. Kono sa butokwa hahulu nikufita kikuli, lwakona kuba ni silikani sesinde ni Ndataa luna yalilato ya kwa lihalimu, yena Jehova.

20. Lukanyakisisañi mwa taba yetatama?

²⁰ Kunahanisisa zaluezelize Jehova ni Jesu, kutahisa kuli luitumele hahulu ku bona. (2 Makor. 5:15) Nelusike lwaba ni sepo kambe halusika tusiwa ki bona. Kono taba ya kuli Jehova uluswalezi, ilutusa cwañi ka butu? Lukanyakisisa taba yeo mwa taba yetatama.