Bo ndate ni bo ma nebatukufalezwi hahulu mwa bulapeli bwa Katolika. Kono hane baitutile mwa Bibele kuli libizo la Mulimu ki Jehova, sibeli sabona baba Lipaki za Jehova babatukufalezwi. Bo ndate batuhela kubetanga maswaniso a Jesu. Kono baitusisa zibo yabona mwa musebezi wa bubeti kulukisa muzuzu wa kwatasi wa ndu yaluna mi waba Ndu ya Mubuso yapili mwa San Juan del Monte, ili sibaka sesili kwa matakanyani a Manila, ona muleneñi omutuna wa naha ya Philippines.

Nenipepilwe ka 1952, mi hasamulaho bashemi baka bakala kuniluta ka za Jehova sina feela mone balutelanga bahulwani baka babashimani babane ni babasizana babalaalu. Hane ninze nihula, bo ndate neba nisusuelize kubalanga kauhanyo iliñwi mwa Bibele zazi ni zazi, mi nebaitutile ni na lihatiso zeñata zetomile fa Bibele. Ka linako zeñwi, bashemi baka nebamemanga baokameli ba maeto ni bayemeli ba ofisi ya mutai kuli bato fitela mwa ndu yaluna. Sina lubasi, nelubanga ni tabo yetuna ni kususuezwa ki zebonwi za mizwale bao, ili zenee lususuelize kubeya sebelezo yaluna ku Jehova mwa sibaka sapili mwa bupilo.

Neniitutile zeñata kwa mutala wa bashemi baka, ili bane basepahala hahulu ku Jehova. Bo ma hase batimezi kabakala kukula, na ni bo ndate lwaanga bupaina ka 1971. Kono cwale ka 1973 hane ninani lilimo ze 20, bo ndate batimela. Kushwelwa ki bashemi baka nekutahisize kuli niikutwe hahulu buinosi. Kono sepo “yesepahala ni yetiile” yelufumana mwa Bibele nei nitusize kuzwelapili kuba ni mubonelo omunde kufita kulembwala hahulu, mi nenibile ni silikani sesitiile ni Jehova. (Maheb. 6:19) Nakonyana kuzwa fobatimelela bo ndate, naaamuhela memo ya kuyo sebeza sina paina yaipitezi fa sioli sa Coron sene sili kwahule, ili mwa provinsi ya Palawan.

Neninani lilimo ze 21 hanipunya mwa Coron. Bakeñisa kuli nihulezi mwa tolopo yetuna, nenikomokile hahulu kulemuha kuli fa sioli sene niile ku sona, nekusina hande malaiti ni mezi a kwa lipompi mi nekunani limota ni lihonda lisikai feela. Nihaike kuli nekunani  mizwale basikai, nekusina paina wa kukutaza ni yena mi fokuñwi nenikutazanga ninosi. Kweli yapili, nenitondile hahulu lubasi lwaka ni balikani baka. Busihu nenibuhanga linaleli inze nienga-enga miyoko. Neniikutwanga inge nikatuhela feela musebezi one nifilwe ni kukutela haesu.

Ka nako yene nili ninosi yeo, nenilapelanga ku Jehova kuzwelela kwatasaa pilu. Mi hape nenihupulanga manzwi asusueza ane nibalile mwa Bibele ni mwa lihatiso zaluna. Liñolo lene nihupulanga hahulu ki Samu 19:14. Nenilemuhile kuli Jehova naakaba “Licwe laka ni Muliululi waka” hane nikanahanisisa lika zemutabisa, zecwale ka misebezi yahae ni tulemeno twahae. Nenisusuelizwe hahulu ki taba yeli, “You Are Never Alone” a ye mwa Tawala ya Mulibeleli. Nenikuta-kutezi kuibala. Ka mubulelelo omuñwi, Jehova naali ni na hane niikutwa kuli nenili ninosi, mi neniitusisize kolo yeo kwa kulapela, kuituta ni kunahanisisa.

Nakonyana kuzwa fonipunyeza mwa Coron, naketiwa kuba muuna-muhulu. Bakeñisa kuli neli na feela muuna-muhulu, nakala kuzamaisanga Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki, Mukopano wa Sebelezo, Tuto ya Buka ya Puteho ni Tuto ya Tawala ya Mulibeleli sunda ni sunda. Hape nenifanga ngambolo ya nyangela sunda ni sunda. Nenipatehile hahulu kuli mane nenisina nihaiba nako ya kuikutwa buinosi!

Neniikozi hahulu bukombwa mwa Coron, kuli mane babañwi kwa baituti baka ba Bibele nebakolobelizwe hasamulaho. Kono hape nenikopani ni miinelo yetaata. Ka linako zeñwi nenizamayanga kuzwa kakusasana kuisa musihali kuli niyo fita kwa kalulo ya simu kone nikayo kutaleza, mi nenisa zibangi feela kuli nikalobala kai hanikayo fita. Mwa kalulo ya simu ya puteho, hape nekunani lioli zenyinyani zeñata. Kuli niyo fita kwa lioli zeo, hañata neniitusisanga lonji mwa liwate lelibifile nihaike kuli nenisa zibi kutapa silozi! Mwa miinelo yetaata yeo kaufela, Jehova naanisilelelize ni kunitusa. Hasamulaho, nalemuha kuli Jehova naanitusa kuitukiseza miinelo yetaata hahulu yene nikakopana ni yona hane nikafiwa musebezi usili.

Ka 1978, nenikupilwe kuyo sebeleza kwa Papua New Guinea, ili naha ye kwa mutulo wa Australia. Papua New Guinea ki naha ya malundu mi ibata kulikana ni naha ya Spain kwa butuna. Nenikomokile hahulu kulemuha kuli batu bababato eza 3 milioni nebabulela lipuo zefitelela 800. Ka litohonolo, buñata bwa batu nebakona kubulela puo ya Melanesian Pidgin, yezibahala hahulu kuli Tok Pisin.

Nenikupilwe kuyo swalisana ka swalelele ni puteho ya sikuwa ye mwa muleneñi omutuna obizwa Port Moresby. Kono hasamulaho, senitutela mwa puteho yeitusisa puo ya Tok Pisin mi nayo kena kilasi ya kuituta puo yeo. Nenisebelisanga zene niituta mwa kilasi hane nikutazanga. Kueza cwalo neku nitusize kuituta puo yeo kapili. Mwa nako yekuswani feela nese nikona kufa ngambolo ya nyangela mwa puo ya Tok Pisin. Nenikomokile hahulu kuli nisika kwanisa kale silimo kuzwa fonipunyeza mwa Papua New Guinea, neniketilwe kuba muokameli wa mupotoloho mi nenipotelanga liputeho zeitusisa puo ya Tok Pisin mwa liprovinsi zetuna lisikai.

Bakeñisa kuli liputeho nelili maambala, nenionga-onganga mikopano ya mupotoloho yemiñata mi nenizamayanga hahulu. Kwa makalelo, neniikutwanga hahulu buinosi bakeñisa kuli nenili mwa naha isili ili  mo batu nebaitusisa puo isili mi lizo zabona nelishutana ni lizo za kone nizwa. Bakeñisa kuli nekunani hahulu malundu ni matulungundu, nekusina hande mikwakwa. Kacwalo, nenikona feela kupotela liputeho ka fulai. Ka linako zeñwi nenikwelanga ninosi mwa kafulai kakanyinyani kane kasiyo mwa muinelo omunde. Hane nizamayanga ka fulai, neniikalelwanga hahulu sina feela hane nizamayanga ka lonji!

Neli feela batu basikai bane banani mafoni; kacwalo, neniambolanga ni liputeho ka kuitusisa mañolo. Hañata nenifitanga pili mañolo aka asika fita kale mi nenibuzanga batu ba mwa silalanda kuli nifumane bahasanyi. Kono nako kaufela hane nifumananga mizwale, neba niamuhelanga hande hahulu kuli mane nenihupulanga libaka hane niezanga buitomboli bo kaufela. Neniiponezi mo Jehova naanituselize ka linzila zeñata mi silikani saka ni yena satiya hahulu.

Hane niile kwa mukopano lwapili kwa sioli sesili bukaufi ni likamba la liwate sesibizwa Bougainville, muzwale ni musalaa hae baniatumela inze bamenya mi banibuza kuli, “Kana mwaluhupula?” Nahupula kuli nenikutalize ku bona hanipunya mwa Port Moresby lwapili. Nenikalile kuitutanga ni bona Bibele mi hasamulaho nakupa muzwale yomuñwi kuli aitutange ni bona. Kaufelaa bona nese bakolobelizwe! Yeo ki yeñwi ya limbuyoti zeñata zene niikozi mwa lilimo zetaalu zene nisebelelize mwa Papua New Guinea.

Pili nisika zwa kale mwa Coron ka 1978, nenizibani ni kaizeli yabuheha, ili yanaanani moya wa buitomboli, yabizwa Adel. Neli paina wa kamita mi naababalela bana bahae bababeli, ili Samuel ni Shirley. Mi hape naababalela bo mahe bane basupezi. Mwa May ka 1981, nenikutezi kwa Philippines kuyo nyalana ni bo Adel. Hamulaho wa sinawenga saluna, lwaeza bupaina bwa kamita hamoho inze lubabalela lubasi lwaluna.

Nihaike kuli neninani lubasi, ka 1983, neniketilwe hape kuba paina yaipitezi mi nenilumilwe kuyo sebeleza fa sioli sa Linapacan, mwa provinsi ya Palawan. Lubasi kaufela lwatutela kwa sibaka sesi kwahule seo, ili kone kusina Lipaki za Jehova. Bo maa bona bo Adel nebatimezi ibato ba hamulaho wa silimo kuzwa fo. Nihakulicwalo, nelupatehile hahulu mwa bukombwa mi kueza cwalo neku lutusize kutiyela muinelo otaata wo. Nelukalisize lituto za Bibele zeñata zeneeza zwelopili mi nakonyana kuzwa fo nese lutokwa kuba ni Ndu ya Mubuso yenyinyani mwa kukopanela. Kacwalo, lwaicahela ndu ya Mubuso. Hamulaho feela wa lilimo zetaalu kuzwa folupunyeza fa sioli seo, nelutabile hahulu kuli batu ba 110 nebafumanehile kwa Kupuzo mi buñata bwabona nebaezize zwelopili ni kukolobezwa hase luzwile fa sioli seo.

Ka 1986, nenilumilwe kuyo sebeleza fa sioli sa Culion, kone kunani sibaka mone kupila batu bane bakula butuku bwa mbingwa. Hamulaho wa fo, bo Adel ni bona nebaketilwe kuba paina yaipitezi. Kwa makalelo, nelusabanga kukutaza kwa batu babanani mbingwa. Kono bahasanyi ba mwa sibaka seo neba lutaluselize kuli batu bane bakula butuku bo nebafilwe likalafo mi nelusa swaneli kuikalelwa hahulu ka za kuyambula butuku bo. Babañwi ba bakuli bao nebayo ezezanga mikopano ya puteho mwa ndu ya kaizeli yomuñwi. Nakonyana kuzwa fo, nelukalile kuikutwa kulukuluha kukutaza kwa batu bao  mi nelutabelanga kutalusa za sepo yaluna yetomile fa Bibele kwa batu bao bane baikutwa kuli haki ba butokwa ku Mulimu ni kwa batu babañwi. Nelubanga ni tabo yetuna halubona batu bane bakula hahulu hababa ni tabo ni sepo ya kuli zazi leliñwi bakaba ni buikangulo bobunde hahulu.—Luka 5:​12, 13.

Ki lika mañi zenetusize bana baluna kutwaela kupila fa sioli sa Culion? Na ni bo Adel nelukupile likaizeli bababeli babasali babanca ba kwa Coron kuli bato pila ni luna, ilikuli bana baluna baikole siango ni bona. Samuel, Shirley, ni likaizeli bababeli bao nebaikolanga kukutaza hamoho ni kuituta ni banana babañata, mi na ni bo Adel neluitutanga ni bashemi ba banana bao. Mane ka nako yeñwi neluitutanga ni mabasi a 11. Nakonyana kuzwa fo, neluzamaisanga lituto za Bibele zeñata zeneeza zwelopili, kuli mane nelukonile kutoma puteho!

Kwa makalelo, neli na feela muuna-muhulu mwa sibaka seo. Kacwalo, ofisi ya mutai yanikupa kuzamaisanga mikopano sunda ni sunda mwa Culion mone kunani bahasanyi ba 8, ni mwa munzi obizwa Marily mone kunani bahasanyi ba 9, ili musipili wa lihora zetaalu ka sisepe. Hamulaho wa mikopano, na ni lubasi lwaka neluzamayanga ka lihora zeñata mwa sibaka sa malundu kuyo zamaisa lituto za Bibele mwa munzi obizwa Halsey.

Hasamulaho, batu babañata mwa Marily ni mwa Halsey bataha mwa niti kuli mane lwayaha Mandu A Mubuso mwa libaka zeo. Sina mone kubezi mwa Linapacan, mizwale ni batu babañwi babatabela ki bona bane batisize buñata bwa liyahiso mi nebatusize hahulu mwa musebezi. Mwa Ndu ya Mubuso ya mwa Marily nekukona kukopanela mwateñi batu ba 200 mi neikona kuekezwa kwa butuna, ili nto yenetahisanga kuli luezeze mwateñi mikopano ya mupotoloho.

Ka 1993, bana baluna hase bahulile, na ni bo Adel lwakala kupotelanga liputeho mwa Philippines. Mi mwa 2000, nenikeni Sikolo sa Tuto ya Bukombwa kuli nilutiwe kuba muluti wa sikolo seo. Neniikutwanga kuli nenisa koni kueza musebezi wo, kono bo Adel kamita neba nisusuezanga. Neba nihupulisanga kuli Jehova uka nifa maata kuli nipete buikalabelo bobunca bo. (Mafil. 4:13) Bo Adel nebaziba zene babulela bakeñisa kuli nebapeta musebezi one bafilwe kusina taba ni mapongo.

 Mwa 2006 hane nizamaisa Sikolo sa Tuto ya Bukombwa, bo Adel bafumanwa ni butuku bobubizwa Parkinson. Nelukomokile hahulu! Hane nifile akalezo ya kuli lutuhele musebezi waluna kuli niyo bababalela, bo Adel babulela kuli, “Shangwe mubate feela mualafi yaka nitusa mwa muinelo wo mi naziba kuli Jehova uka lutusa kuzwelapili mwa musebezi waluna.” Ka lilimo ze 6 zenelatelezi, bo Adel nebazwezipili mwa sebelezo yabona ku Jehova kusina pilaelo. Hane batuhezi kuzamaya, nebakutalezanga mwa sipula sabona sa mawili. Hane kuli taata kubulela, nebaalabanga kwa mikopano ka kuitusisa linzwi lililiñwi kamba amabeli. Bo Adel hañata nebaamuhelanga mashango amañata kuzwelela kwa mizwale ni likaizeli bane baitebuha mutala wabona omunde wa buitiiso, kufitela ka 2013 habatimela. Nenitandile lilimo zefitelela 30 ni bo musalaaka bo Adel bane basepahala ili bane banani lilato, kono cwale hane baitobalezi ka lifu, nenilobehile pilu ni kuikutwa buinosi hape.

Bo Adel nebabata kuli nizwelepili kueza musebezi one nifilwe, mi neniezize cwalo. Nenipatehile hahulu mwa sebelezo yaka, mi kueza cwalo neku nitusize kusaikutwa hahulu buinosi. Kuzwa 2014 kuisa 2017, nenifilwe musebezi wa kupotelanga liputeho zeneitusisa puo ya Tagalog mwa linaha ili mo likalulo zeñwi za musebezi waluna nelisa lumelezwi. Hamulaho wa fo, nenipotelanga liputeho zeneitusisa puo ya Tagalog mwa Taiwan, mwa America ni mwa Canada. Mwa 2019 nenizamaisize makilasi a Sikuwa a Sikolo sa Bakutazi ba Mubuso mwa India ni mwa Thailand. Misebezi yeo kaufela initahiselize tabo yetuna. Nibanga ni tabo yetuna hahulu hanipatehanga mwa sebelezo yaka ku Jehova.

Nako kaufela hanifiwa musebezi usili, nifitanga fa kulata hahulu mizwale ni likaizeli, mi kunibelanga hahulu taata kubasiya. Mwa miinelo yeo, niitutile kusepa hahulu Jehova. Nizwezipili kuiponela mwanituselize Jehova, mi taba yeo initusize kuamuhela ka pilu kaufela cinceho ifi kamba ifi yekona kubateñi. Ka nako ya cwale, ni paina yaipitezi mwa Philippines. Kikale nitwaelana ni mizwale ni likaizeli mwa puteho yaka yenca, mi bafetuhile kuba lubasi lwaka lolu nitusa ni kunibabalela. Hape ninani tabo bakeñisa kuli Samuel ni Shirley balikanyisa tumelo ya bo maa bona.—3 Joa. 4.

Ki niti kuli nikopani ni miinelo yetaata yemiñata mwa bupilo bwaka, yecwale ka kubona musalaaka yenilata inzaa nyanda ni kubulaiwa ki butuku bone buzwelapili kutotobela. Hape nenitokwa kutwaela miinelo yeminca yemiñata. Niteñi, niiponezi kuli Jehova “haayo kwahule ni mañi ni mañi waluna.” (Lik. 17:27) Lizoho la Jehova “haki lelikuswani” kuli apalelwe kutusa ni kutiisa batanga bahae, mane nihaiba mwa likalulo za simu ze kwahule. (Isa. 59:1) Jehova, yena Licwe laka, ubile ni na mwa bupilo bwaka kaufela, mi naitumela luli ku yena. Nenisiyo ninosi.