1. Ki miinelo mañi yetaata yebakopana ni yona batanga ba Jehova babañata babasepahala?

BATANGA ba Jehova babañata mwa lifasi kaufela batalimana ni miinelo yetaata. Kana mulemuhile taba yeo mwa puteho yamina? Bakreste babañwi batalimana ni makulanu amatuna kamba bashwezwi ki mutu yomuñwi yebalata. Babañwi bona batalimana ni masitapilu kabakala kuli mutu yomuñwi mwa lubasi kamba mulikanaa bona yomutuna utuhezi kusebeleza Jehova. Babañwi bona batalimana ni manyando atahiswa ki likozi za ka taho. Mizwale ni likaizeli bao kaufela batokwa kuomba-ombiwa. Lukona kubatusa cwañi?

2. Ki kabakalañi muapositola Paulusi fokuñwi hanaatokwanga kuomba-ombiwa?

² Muapositola Paulusi naatalimani ni miinelo yemiñata yenebeile bupilo bwahae mwa lubeta. (2 Makor. 11:23-28) Hape naanani kutiyela “muutwa mwa mubili,” mwendi ili kutalusa mapongo anaanani ona. (2 Makor. 12:7) Mi naaikutwile hahulu bumaswe muta Demasi yanaabeleka ni yena naamuyubekile “kabakala kuli [Demasi] naalatile lifasi la cwale.” (2 Tim. 4:10) Nihaike kuli Paulusi neli Mukreste yatozizwe yanaanani bundume, ili yanaalata kutusa babañwi, fokuñwi ni yena naazwafanga.—Maro. 9:1, 2.

3. Jehova naaomba-ombile cwañi Paulusi?

³ Paulusi naaomba-ombilwe mi naafumani tuso yanaatokwa. Ka mukwa ufi? Kusina kukakanya, Jehova naaitusisize moya wahae okenile kumutiisa. (2 Makor. 4:7; Mafil. 4:13) Hape Jehova naamuomba-ombile ka kuitusisa mizwale ni likaizeli bahae.  Paulusi naatalusize kuli banaabeleka ni bona ‘ki bona baba muomba-ombile hahulu.’ (Makolo. 4:11) Babañwi ba mizwale banaapundile fa mabizo neli Aristarko, Tikiko, ni Mareka. Mizwale bao nebatusize Paulusi kutiyela miinelo yanaakopana ni yona. Ki tufi tulemeno tone tutusize mizwale bao kuomba-omba Paulusi? Lukona kulikanyisa cwañi mutala wabona omunde halubata kuomba-omba ni kususueza babañwi?

4. Aristarko naabonisize cwañi kuli naali mulikanaa Paulusi yasepahala?

⁴ Aristarko, Mukreste yanaasimuluha mwa muleneñi wa Tesalonika one ufumaneha kwa Masedonia, naabonisize kuli naali mulikanaa Paulusi yasepahala. Mwa Bibele, lubala za Aristarko lwapili muta Paulusi naapotezi Efese fa musipili wahae wa bulumiwa wabulaalu. Aristarko hanaali ni Paulusi, batu babañata bataha mi bamutama. (Lik. 19:29) Hanaalukuluzwi, naasika siya Paulusi ni kuya kusili kuli asike akena mwa kozi kono naabonisize busepahali ka kuzwelapili kuina ni yena. Hamulaho wa likwelinyana kuzwa fo, Aristarko naasali ni Paulusi mwa naha ya Magerike, nihaike kuli balwanisi nebazwezipili kubata kubulaya Paulusi. (Lik. 20:2-4) Ibato ba ka silimo sa 58 C.E. Paulusi hanaalumilwe kwa Roma inzaa li lipantiti, Aristarko naaile ni yena mwa musipili omutelele wo, mi sibeli sabona nebainzi hamoho sisepe sene bali ku sona hasisinyeha. (Lik. 27:1, 2, 41) Kubonahala kuli hase bafitile mwa Roma, Aristarko naali ni Paulusi mwa tolongo ka nakonyana. (Makolo. 4:10) Ki lona libaka Paulusi hanaaikutwile kususuezwa ni kuomba-ombiwa hanaali ni mulikanaa hae yasepahala yo.

5. Ka kuya ka liñolo la Liproverbia 17:17, lukona kuba cwañi mulikani yasepahala?

⁵ Sina Aristarko, ni luna lwakona kuba mulikani yasepahala ka kubanga ni mizwale ni likaizeli baluna isiñi mwa linako feela zende kono ni mwa “linako za ziyezi.” (Mubale Liproverbia 17:17.) Muzwale kamba kaizeli waluna usatokwa kuomba-ombiwa nihaiba hamulaho wa kutalimana ni muinelo otaata. Bo Frances, * bane bashwezwi ki bo maa bona ni bo ndataa  bona mwa likweli feela zetaalu hamulaho wa kukula kansa babulela kuli: “Kukopana ni miinelo yetaata kutahisanga kuli mutu abe ni masitapilu ka nako yetelele. Mi niitebuha hahulu balikani babasepahala babasa hupula kuli nisali mwa maswabi, nihaike kuli sekufitile nako yetelelenyana kuzwa fobashwela bashemi baka.”

6. Kuba balikani babasepahala kukona kulususueza kuezañi?

⁶ Balikani babasepahala baitombolanga lika zeñwi kuli batuse mizwale ni likaizeli babona. Ka mutala, muzwale yabizwa Peter naataluselizwe ki mualafi kuli naanani butuku bone bukona kutotobela mwa nako yekuswani ni kumubulaya. Bakubona bo Kathryn batalusa kuli: “Bo mutu ni musalaa hae babañwi mwa puteho yaluna neba luisize kwa sipatela kone luyo ziba za butuku bone bakula bo Peter. Hona fo feela baikatulela kuli nebasike balutuhelela kutalimana ni muinelo otaata wo lunosi, mi bazwezipili kulutusa ka nako kaufela yene lubatokwa.” Kaniti luli, kwaomba-omba kuba ni balikani ba niti babakona kulutusa kutiyela miinelo yetaata yelukopana ni yona!

7-8. Ka kuya ka liñolo la Makolose 4:7-9, Tikiko naabonisize cwañi kuli naali mulikani yaitingwa?

⁷ Tikiko, Mukreste yanaapila mwa provinsi ya Asia yenefumaneha mwa Roma, naali mulikanaa Paulusi yaitingwa. (Lik. 20:4) Ibato ba ka silimo sa 55 C.E., Paulusi naakupile mizwale ni likaizeli kuzwisa linubu za kutusa Bakreste ba Majuda, mi kubonahala kuli naafile Tikiko buikalabelo bwa kuonga-onga musebezi wa butokwa wo. (2 Makor. 8:18-20) Hasamulaho, Paulusi hanaatamilwe mwa Roma lwapili, Tikiko ki yena yanaa mutusize kueza lika zeñwi. Naaisize mañolo anaañozi Paulusi hamohocwalo ni litaba zeñwi kuli asusueze liputeho za mwa Asia.—Makolo. 4:7-9.

⁸ Tikiko naazwezipili kubonisa kuli naali mulikanaa Paulusi yaitingwa. (Tite 3:12) Kono Bakreste babañwi bane bapila ka nako yeo nesi batu babaitingwa sina Tikiko. Ibato ba ka silimo sa 65 C.E., Paulusi hanaatamilwe lwabubeli, naabulezi kuli Bakreste babañata ba mwa provinsi ya Asia nebasa lati kuswalisana ni yena, mwendi kabakala kuli nebasaba balwanisi.  (2 Tim. 1:15) Kono Paulusi naalemuhile kuli Tikiko yena naali muzwale yaitingwa mi naamufile musebezi omuñwi. (2 Tim. 4:12) Kusina kukakanya, Paulusi naaitebuhile kuba ni Tikiko kakuli naali mulikani yomunde.

9. Lukona kulikanyisa cwañi mutala wa Tikiko?

⁹ Lukona kulikanyisa mutala wa Tikiko ka kuba balikani babaitingwa. Ka mutala, haluswaneli feela kusepisa mizwale ni likaizeli baluna kuli luka batusa, kono luswanela kubafa tuso yebatokwa. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Mizwale ni likaizeli baluna babatokwa tuso habaka lemuha kuli lu batu babaitingwa, bakaikutwa kuomba-ombiwa luli. Kaizeli yomuñwi utalusa libaka taba yeo haili ya niti. Uli: “Haiba mutu waitingwa, hamuna kutokwa kuikalelwa ka za haiba ukamitusa kamba kutokwa kakuli mwaziba kuli ukataleleza sepiso yahae.”

10. Ka kuya ka liñolo la Liproverbia 18:24, ki bo mañi babakona kutusa mutu yatalimana ni miinelo yetaata?

¹⁰ Hañata, batu babatalimana ni miinelo yetaata baikutwanga kuomba-ombiwa haiba kunani mutu yomuñwi yebasepile yebakona kutaluseza mobaikutwela. (Mubale Liproverbia 18:24.) Muzwale yomuñwi yabizwa Bijay naabulezi cwana muta mwanaa hae wamushimani naazwisizwe mwa puteho: “Nenitokwa kutaluseza mutu yomuñwi yene nisepile ka za mone niikutwela.” Muzwale Carlos naazwisizwe fa buikalabelo bwanaalata hahulu bwanaanani bona mwa puteho bakeñisa mafosisa amañwi anaaezize. Utalusa kuli: “Nenitokwa mutu yomuñwi yene nikona kutaluseza maikuto aka, kusina kuikalelwa kuli uka niatula.” Bo Carlos nebaambozi ni baana-bahulu, mi nebatusizwe kutiyela muinelo one bali ku ona. Bo Carlos nebaomba-ombilwe kakuli nebaziba kuli baana-bahulu nebasepahala mi nebaka buluka taba yeo sina kunutu.

11. Lutokwa kuezañi kuli lube balikani babande?

¹¹ Kuli batu bakone kulusepa ni kulukuluha kulutaluseza mobaikutwela, lutokwa kuba ni pilu-telele. Bo Zhanna hane bayubekilwe ki bo muunaa bona, nebaikutwile kuomba-ombiwa hane bataluselize balikani bababona babatuna mone baikutwela. Batalusa kuli: “Nebateelelize ku na ka tokomelo, nihaike kuli nenikuta-kutezi kubulela lika zeswana.” Ni mina mwakona kuba balikani babande haiba muba bateelezi babande.

12. Mareka neli mañi, mi naabonisize cwañi kuli naalata kusebeleza babañwi?

¹² Mareka neli Mukreste wa Mujuda yanaasimuluha kwa Jerusalema. Muhabo yena Barnabasi neli mulumiwa yanaazibahala hahulu. (Makolo. 4:10) Kubonahala kuli lubasi lwa Mareka nelufumile, kono yena naasika nga sifumu kuba sa butokwa hahulu mwa bupilo bwahae. Mareka naabonisize kuli naalata kusebeleza babañwi mwa bupilo bwahae kaufela. Ka mutala, Mareka naasebelize ni muapositola Paulusi hamohocwalo ni muapositola Pitrosi hane banze bapeta buikalabelo bwabona, mi kubonahala kuli Mareka ki yena yanaa bafumanelanga lika zene batokwa. (Lik. 13:2-5; 1 Pit. 5:13) Paulusi naatalusize kuli Mareka neli yomuñwi wa batu bane ‘babeleka ni yena ku za Mubuso wa Mulimu,’ mi ‘naamutiisize.’—Makolo. 4:10, 11, litaluso ze kwatasi.

13. Liñolo la 2 Timotea 4:11 libonisa cwañi kuli Paulusi naaitebuhile busepahali bwanaabonisize Mareka ka kusebeza hamoho ni yena?

¹³ Mareka naabile yomuñwi wa balikani ba Paulusi babatuna. Ka mutala, Paulusi hanaakenyizwe mwa tolongo lwa mafelelezo kwa Roma, ibato ba ka silimo sa 65 C.E., naañolezi Timotea liñolo labubeli. Mwa liñolo leo, Paulusi naakupile Timotea kuya kwa Roma, mi naamukupile kuli aye ni Mareka. (2 Tim. 4:11) Kusina kukakanya, Paulusi naaitebuhile busepahali bwanaabonisize Mareka ka kusebeza hamoho ni yena, mi naakupile kuli Mareka abe  teñi ka nako ya butokwa yeo. Mareka naatusize Paulusi ka kumufumanela lika zanaatokwa, inge cwalo lico ni lika za kuitusisa kwa kuñola. Tuso ni susuezo zanaafilwe Paulusi neli mutusize kuitiisa ka nako yene kusiyezi feela mazazinyana pili asika bulaiwa kale.

14-15. Liñolo la Mateu 7:12 lilutusa cwañi kuziba molukona kutuseza babañwi?

¹⁴ Mubale Mateu 7:12. Halukopana ni muinelo otaata, luitebuhanga hahulu babañwi haba lutusa kufumana lika zelutokwa! Muzwale yabizwa Ryan, yanaashwezwi ki bo ndatahe ka sipundumukela naabulezi kuli: “Mutu hawelwa ki muliko, wapalelwanga kueza lika zeñata zaezanga zazi ni zazi. Kacwalo, haiba aezezwa nihaiba feela nto yenyinyani, ukona kuikutwa hahulu kuomba-ombiwa.”

¹⁵ Haiba luba ni temuho, lwakona kufumana linzila za kutusa ka zona babañwi. Ka mutala, kaizeli yomuñwi naatusize bo Peter ni bo Kathryn bababulezwi kwamulaho, ka kulukisa nzila ya mone bakayelanga kwa sipatela. Bakeñisa kuli bo Peter ni bo Kathryn nebasa koni kuzamaisa mota, kaizeli yo naalukisize mukoloko wa mizwale ni likaizeli mwa puteho bane baitatezi kubaisanga kwa sipatela. Tukiso yeo neitusize cwañi? Bo Kathryn batalusa kuli: “Neluikutwile kuimuluha.” Kamita muhupulange kuli haiba muezeza babañwi nihaiba feela lika zenyinyani, muka baomba-omba.

16. Ki tuto mañi ya butokwa yeluituta kwa mutala wa Mareka ka za kuomba-omba babañwi?

¹⁶ Kaniti luli, Mareka, mulutiwa yanaapilile mwa linako za baapositola, naali Mukreste yanaapatehile luli. Naanani misebezi ya butokwa yanaaeza mwa sebelezo yahae ku Jehova, kukopanyeleza cwalo ni kuñola buka ya Evangeli ya Mareka. Nihakulicwalo, Mareka naafumani nako ya kuomba-omba Paulusi, mi Paulusi naalukuluhile kukupa tuso ya Mareka. Bo Angela, ili bao yomuñwi wa mwa lubasi lwabona naabulailwe, nebaitebuhile mizwale ni likaizeli babona bane babaomba-ombile. Batalusa kuli: “Balikani hababata luli kutusa mutu, kubunolo kubaatumela. Baitukiselize kutusa ka mobakonela kaufela.” Kacwalo, luipuzeñi kuli: ‘Kana nalata kuomba-omba mizwale ni likaizeli babañwi ka kubaezeza lika zebatokwa?’

17. Kunahanisisa manzwi añozwi kwa 2 Makorinte 1:3, 4, kukona kulutusa cwañi kuomba-omba babañwi?

¹⁷ Mizwale ni likaizeli babatokwa kuomba-ombiwa ki babañata. Mane lwakona kuitusisa litaba zeswana zene baitusisize babañwi kuli baluomba-ombe. Kaizeli yabizwa Nino, yanaashwezwi ki bo kuku wahae, utalusa kuli: “Jehova wakona kuomba-omba babañwi ka kuitusisa luna, ibile feela lutabela kuitusiswa ki yena.” (Mubale 2 Makorinte 1:3, 4.) Bo Frances bababulezwi kwamulaho batalusa kuli: “Niiponezi buniti bwa manzwi a kwa 2 Makorinte 1:4. Ni luna lwakona kuomba-omba babañwi ka kuitusisa nzila yeswana yene baitusisize babañwi ku luna.”

18. (a) Ki kabakalañi batu babañwi habaikalelwanga kuli habakoni kuomba-omba babañwi? (b) Lukona kuomba-omba cwañi babañwi? Mufe mutala.

¹⁸ Lutokwa kubata linzila za kutusa babañwi ka zona niha lukona kuikalelwa kuli haluzibi hande mwakuezeza cwalo. Ka mutala, lukona kuikalelwa kuli haluzibi zelukona kueza kamba kubulela ku mutu yomuñwi yatalimana ni muinelo otaata. Muzwale Paul yasebeza sina muuna-muhulu mwa puteho, uhupula buikatazo bone baezize babañwi bo ndatahe hane batimezi. Utalusa kuli: “Nenilemuhile kuli mizwale ni likaizeli neku babezi taata kuniatumela ni kuambola ni na. Nebasa zibi hande za kubulela ku na. Nihakulicwalo, neniitebuhile buikatazo bone baezize bwa kubata kuniomba-omba ni kunitusa.” Ka mukwa oswana, muzwale yomuñwi yabizwa Tajon yanaatalimani ni miinelo yetaata yenetahisizwe ki zikinyeho, utalusa kuli: “Hanihupuli hande lika kaufela zene babulezi batu mazazinyana kuzwa foiezahalela zikinyeho, kono zenihupula feela kikuli nebabonisize kuli baniisa pilu ka kuto nilekula.” Kacwalo, haiba lubonisa babañwi kuli lwabaisa pilu, bakaikutwa kuomba-ombiwa luli.

19. Ki kabakalañi hamuikatulezi ‘kuomba-omba hahulu’ babañwi?

¹⁹ Halunze lusutelela kwa mafelelezo a lifasi le, miinelo ikazwelapili kutotobela mi bupilo bukatatafala. (2 Tim. 3:13) Mi lukatokwa kuomba-ombiwa bakeñisa kuli luipumananga mwa miliko yetahiswa ki sibi seluhozize ni kusapetahala kwaluna. Leliñwi la mabaka anaatahisize kuli muapositola Paulusi aitiise kuisa kwa mafelelezo a bupilo bwahae kikuli naaomba-ombilwe ki Bakreste babañwi. Haike luzwelepili kusepahala sina Aristarko, kuba batu babaitingwa sina Tikiko, ni kulata kusebeleza babañwi sina Mareka. Haiba lueza cwalo, lukatusa mizwale ni likaizeli baluna kuzwelapili kutiya mwa tumelo.—1 Mates. 3:2, 3.