1. Pulelo yeluitusisanga ya kuli “niti” italusañi?

MWENDI mukile mwabuziwa lipuzo kamba mwendi mina nemubuzize batu babañwi lipuzo zelatelela: “Nemutile cwañi mwa niti?” “Kana bashemi bamina ki bona bane bamilutile niti?” “Semubile mwa niti ka nako yekuma kai?” Kono pulelo ya kuli “niti” italusañi? Hañata luitusisanga pulelo ya kuli “niti” kutalusa lituto zelulumela, molulapelela Mulimu, ni molupilela. Batu babali mwa “niti” baziba zeiluta Bibele, mi bapila ka kulatelela likuka zefumaneha mwateñi. Kabakaleo, balukuluzwi kwa lituto za buhata za bulapeli mi baikola bupilo nihaike kuli habasika petahala.—Joa. 8:32.

2. Ka kuya ka liñolo la Joani 13:34, 35, ki lika mañi zekona kutahisa kuli mutu aitute niti?

² Nekutile cwañi kuli muitute niti? Mwendi nemutabisizwe ki muzamao omunde wa batu ba Jehova. (1 Pit. 2:12) Kamba mwendi nemutabisizwe ki lilato lene babonisize ku babañwi. Batu babañata babafumanehanga kwa mikopano yaluna lwapili balemuhanga lilato leo, mi nihaike kuli habahupulangi litaba kaufela zebautwanga kwa mikopano yaluna, bahupulanga lilato lene babonisizwe. Taba yeo haikomokisi kakuli Jesu mane naabulezi kuli balutiwa bahae nebaka zibahala ka lilato lene bakabonisana mwahalaa bona. (Mubale Joani 13:34, 35.) Kono kuli lube ni tumelo yetiile, kunani lika zeñwi zelutokwa kueza.

3. Ki lika mañi zekona kuezahala haiba tumelo yaluna ku Mulimu iitingile fa lilato lebabonisa mizwale ni likaizeli baluna?

³ Kuli lube ni tumelo yetiile, lutokwa kueza lika zeñwi kwandaa kulemuha feela lilato lebabonisa batu ba Mulimu. Kabakalañi? Luungeñi kuli Mukreste yali muuna-muhulu kamba paina,  ueza sibi sesituna. Kamba mwendi muzwale kamba kaizeli yomuñwi amifoseza. Kamba mwendi muzwale kamba kaizeli yomuñwi uba mukwenuheli, mi ubulela kuli litaba zelulumela haki za niti. Haiba lika zecwalo liezahala, kana mukasitatala ni kutuhela kusebeleza Jehova? Kuli mube ni tumelo yetiile ku Mulimu, hamuswaneli kuitinga fa lika zebaeza mizwale ni likaizeli babañwi kono muswanela kuba ni silikani sesitiile ni Jehova. Kakuli haiba tumelo yamina iitinga fa likezo za babañwi, haina kutiya sina feela ndu yeyahilwe fa mushabati haisa koni kutiya. Ki niti kuli kulata Jehova ni batu bahae kwakona kumitusa kuba ni tumelo, kono kuli mube ni tumelo yetiile, mutokwa kuituta Bibele ka tokomelo, kunahanisisa zemuituta, ni kueza lipatisiso kuli muikolwisise kuli litaba zeo ki za niti. Muswanela kuikolwisisa kuli Bibele iluta litaba za niti ka za Jehova.—Maro. 12:2.

4. Ka kuya ka Mateu 13:3-6, 20, 21, ki lika mañi zeezahalanga kwa tumelo ya batu babañwi habakopana ni miliko?

⁴ Jesu naabulezi kuli batu babañwi nebaka amuhela niti ‘inze batabile,’ kono hane bakalikiwa, tumelo yabona neika fokola. (Mubale Mateu 13:3-6, 20, 21.) Mwendi nebasa zibi kuli hane bakalatelela Jesu, nebaka kopana ni miliko. (Mat. 16:24) Kamba mwendi nebanahana kuli nebaka ikola bupilo kusina kukopana ni miliko. Kono bakeñisa kuli lupila mwa lifasi lelimaswe, lunani kukopana ni miinelo yetaata. Fokuñwi, miinelo yakona kucinca ni kutahisa kuli lufelelwe ki tabo yene lunani yona.—Samu 6:6; Muek. 9:11.

5. Buñata bwa mizwale ni likaizeli baluna babonisa cwañi kuli baikolwisisize kuli bafumani niti?

⁵ Buñata bwa mizwale ni likaizeli baluna babonisa kuli baikolwisisize kuli bafumani niti. Ki kabakalañi halubulela cwalo? Muzwale kamba kaizeli yomuñwi niha bafoseza kamba haikenya mwa muzamao omaswe, bazwelangapili kuba mwa niti. (Samu 119:165) Nako kaufela habakopana ni miliko, tumelo yabona yatiyanga hahulu, haifokolangi. (Jak. 1:2-4) Lukona kuba cwañi ni tumelo yetiile cwalo?

6. Tumelo ya balutiwa ba mwa linako za baapositola neitomile fañi?

⁶ Balutiwa ba mwa linako za baapositola nebabile ni tumelo bakeñisa kuli nebaziba Mañolo ni lituto za Jesu Kreste, yona “niti ya taba yende.” (Magal. 2:5) Niti yeo ikopanyeleza litaba kaufela zelulumela ka kuba Bakreste, hamohocwalo ni niti ka za sitabelo sa Jesu sa tiululo ni zuho yahae. Muapositola Paulusi naaikolwisisize kuli lituto zeo neli za niti. Luziba cwañi cwalo? Kakuli naaitusisize Mañolo kuli abonise ka litaba “zeñozwi, kuli Kreste naaswanela kunyandiswa ni kuzuha kwa bafu.” (Lik. 17:2, 3) Balutiwa ba mwa linako za baapositola nebalumezi lituto zeo mi nebasepile moya okenile kuli uka batusa kuutwisisa Linzwi la Mulimu. Nebaikolwisisize kuli lituto zeo nelizwelela mwa Mañolo. (Lik. 17:11, 12; Maheb. 5:14) Tumelo yabona neisika toma fa lilato labona kwa mizwale ni likaizeli babona mi nebasa sebelezi Jehova kabakala kuli nebabanga ni tabo hane baswalisana ni balumeli babañwi. Kono tumelo yabona neitomile fa “zibo yenepahezi ya Mulimu.”—Makolo. 1:9, 10.

7. Kuba ni tumelo mwa litaba za niti za mwa Bibele kukona kulutusa cwañi?

⁷ Niti ya mwa Linzwi la Mulimu haicinci. (Samu 119:160) Ka mutala, niti yeo haicincangi muzwale kamba kaizeli halufoseza kamba haeza sibi sesituna. Mi haicincangi halukopana ni miinelo yetaata. Kacwalo, luswanela kuziba hande lituto za mwa Bibele ni kuikolwisisa kuli lituto zeo ki za niti. Haiba  luba ni tumelo yetiile mi lulumela zeibulela Bibele, lukazwelapili kusepahala ku Jehova halukopana ni miinelo yetaata. Mukona kuikolwisisa cwañi kuli mufumani niti?

8. Ka kuya ka liñolo la 2 Timotea 3:14, 15, Timotea naaikolwisisize cwañi kuli naafumani niti?

⁸ Timotea naaikolwisisize kuli naafumani niti. Naazibile cwañi kuli naafumani niti? (Mubale 2 Timotea 3:14, 15.) Bo mahe ni bo kuku wahae babasali ki bona bane bamulutile “mañolo akenile.” Kono kubonahala kuli ni yena naatandile nako mi naaezize buikatazo bwa kuituta mañolo ao. Kabakaleo, naaikolwisisize kuli litaba zeo ki za niti. Hasamulaho, Timotea, bo mahe, ni bo kuku wahae, nebaitutile lituto za Bakreste. Kusina kukakanya, Timotea naatabisizwe ki lilato lene babonisa balateleli ba Jesu, mi naatabela hahulu kuswalisana ni kubabalela mizwale ni likaizeli bahae. (Mafil. 2:19, 20) Nihakulicwalo, naasikaba ni tumelo bakeñisa kuli naalata batu, kono tumelo yahae neitomile fa lituto za niti za mwa Mañolo, ili zene mutusize kutiisa silikani sahae ni Jehova. Ni mina muswanela kuikolwisisa kuli litaba zemuitutile mwa Bibele ka za Jehova ki za niti.

9. Ki lituto mañi zetaalu za butokwa zemutokwa kuikolwisisa?

⁹ Kuli mueze cwalo, mutokwa kuikolwisisa lituto za butokwa zetaalu zelatelela. Sapili, muswanela kuikolwisisa kuli Jehova Mulimu ki yena Mubupi wa lika kaufela. (Exo. 3:14, 15; Maheb. 3:4; Sin. 4:11) Sabubeli, muswanela kuikolwisisa kuli Bibele iñozwi ka kuetelelwa ki moya wa Mulimu mi iñolezwi kutusa batu. (2 Tim. 3:16, 17) Mi sabulaalu, muswanela kuikolwisisa kuli Jehova uonga-ongile sikwata sa batu kuli bamulapele, ka kuetelelwa ki Kreste, mi sikwata seo ki Lipaki za Jehova. (Isa. 43:10-12; Joa. 14:6; Lik. 15:14) Hamutokwi kuziba litaba kaufela za mwa Bibele kuli muikolwisise litaba zeo. Kono muswanela kuitusisa “maata amina a kunahana” kuli muikolwisise luli kuli litaba zeo ki za niti.—Maro. 12:1.

10. Kwandaa kuziba feela niti, ki lika mañi zeñwi zeluswanela kueza?

¹⁰ Hase muikolwisisize lituto zetaalu zeo zebulela ka za Mulimu, Bibele, ni batu ba Mulimu, muswanela kuitusisa Mañolo kuli mukolwise babañwi litaba za niti zeo. Kabakalañi? Kakuli ka kuba Bakreste, lunani buikalabelo bwa kuluta babañwi niti yeluitutile. * (1 Tim. 4:16) Mi halunze lulika kukolwisa babañwi ka za litaba za niti za mwa Bibele, ni luna lukaikolwisisa buniti bwa litaba zeo.

11. Muapositola Paulusi ulutomezi mutala mañi ka za kuluta babañwi niti?

¹¹ Muapositola Paulusi hanaalutanga batu, ‘naabakolwisanga ka za Jesu ka kuya ka zeñozwi mwa Mulao wa Mushe ni mwa litaba za Bapolofita.’ (Lik. 28:23) Lukona kulikanyisa cwañi Paulusi haluluta babañwi niti? Kunani lika zeñwi zeluswanela kueza kwandaa kubataluseza feela litaba zeiluta Bibele. Luswanela kutusa batu boluituta ni bona Bibele kunyakisisa Mañolo ni kunahanisisa zabulela ilikuli bakone kusutelela ku Jehova. Lubata kuli baitute niti isiñi ka libaka la kuli balutabela, kono kabakala kuli baikolwisisize kuli litaba zebaitutile ka za Mulimu waluna yalilato ki za niti.

12-13. Bashemi bakona kutusa cwañi bana babona kuzwelapili kuba mwa niti?

¹² Ka kuba bashemi, mubata kutusa bana bamina kuzwelapili kuba mwa niti. Mwendi muikutwa kuli bana bamina bakaeza zwelopili ya kwa moya haiba baba ni balikani babande mwa puteho. Nihakulicwalo, kuli bana bamina balumele kuli litaba zebalutiwa ki za niti, kunani lika zeñwi zebatokwa kueza kwandaa kuba feela ni balikani babande. Batokwa kuba ni silikani sesitiile ni Mulimu mi baswanela kuikolwisisa kuli litaba zeiluta Bibele ki za niti.

¹³ Haiba bashemi babata kuluta bana babona niti ka za Mulimu, baswanela kubatomela mutala omunde ka kuitutanga Bibele kamita. Baswanela kubanga ni nako ya kunahanisisa zebaituta. Haiba baeza cwalo, bakatusa bana babona kueza nto yeswana. Baswanela kutusa bana babona kuziba mwakuezeza lipatisiso ka kuitusisa lihatiso zetomile fa Bibele, sina feela mobaezezanga kwa batu bobaituta ni bona Bibele. Habaka eza cwalo, bakatusa bana babona kulata Jehova ni kubatusa kulemuha kuli Jehova uitusisa “mutanga yasepahala yanani kutwisiso” kuli alufe lico za kwa moya. (Mat. 24:45-47) Bashemi, musike mwaluta feela bana bamina lituto za Bibele za matatekelo. Mubatuse kuba ni tumelo yetiile ka kubaluta litaba “zetungile za Mulimu” kulikana ni lilimo zabona ni buikoneli bwabona.—1 Makor. 2:10.

14. Ki kabakalañi haluswanela kuituta bupolofita bwa mwa Bibele? (Mubone ni mbokisi yeli, “ Kana Mwakona Kutalusa Bupolofita Bwa Mwa Bibele Bo?”)

¹⁴ Bupolofita bwa mwa Bibele ki kalulo yeñwi ya butokwa yelutusa kuba ni tumelo yetiile ku Jehova. Ki bufi bupolofita bobutiisize tumelo yamina? Mwendi mukana mwali ki bupolofita bobubulela za “mazazi a mafelelezo.” (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Kono ki bufi bupolofita bobuñwi bobutalelelizwe bobukona kutiisa tumelo yamina? Ka mutala, kana mwakona kutalusa mobutalelelizwe bupolofita bobubulezwi kwa liñolo la Daniele kauhanyo 2 kamba bobu kwa Daniele kauhanyo 11, mi kana mwakona kutalusa mobusweli kutalelelezwa? * Haiba tumelo yamina itomile fa litaba za mwa Bibele, haina kufokola. Halunyakisiseñi mutala wa mizwale baluna bane banyandisizwe hahulu mwa naha ya Germany ka nako ya Ndwa ya Lifasi Yabubeli. Nihaike kuli nebasa utwisisi hande bupolofita bwa mwa Bibele bobubulela za mazazi a mafelelezo, nebanani tumelo yetiile ka za litaba zeibulela Bibele.

15-17. Kuituta Bibele nekutusize cwañi mizwale baluna bane banyandisizwe ki ba Nazi?

¹⁵ Naha ya Germany hane ibusiwa ki ba Nazi, mizwale ni likaizeli baluna babañata-ñata nebaisizwe mwa minganda ya tukufazo. Hitler ni likwambuyu yomuñwi wa muuso yanaatumile hahulu yabizwa Heinrich Himmler nebatoile Lipaki za Jehova. Kaizeli yomuñwi utalusa zanaabulezi Himmler kwa sikwata sa likaizeli bane bali mwa munganda wa tukufazo kuli: “Jehova wamina yo ubusa kwa lihalimu, kono lifasi ki luna baba libusa! Luka mibonisa kuli ki bo mañi babaka zwelapili kubateñi, luna kamba mina!” Ki lika mañi zenetusize batu ba Jehova kuzwelapili kusepahala?

¹⁶ Baituti ba Bibele bao nebaziba kuli Mubuso wa Mulimu neukalile kubusa ka 1914. Kacwalo, hane batalimani ni nyandiso yetuna, nebasika komoka. Kono batu ba Jehova nebanani  buikolwiso bwa kuli hakuna mubuso okona kupaleliswa Mulimu kupeta mulelo wahae. Hitler naapalezwi kufelisa bulapeli bwa niti kamba kutoma mubuso onani maata kufita Mubuso wa Mulimu. Mizwale baluna nebanani buikolwiso bwa kuli mubuso wa Hitler neuka fela nako yeñwi.

¹⁷ Zene balumela mizwale ni likaizeli bao neliezahezi luli. Hamulaho wa lilimo lisikai kuzwa fo, mubuso wa Nazi neuwile, mi Heinrich Himmler, yena yanaabulezi kuli “lifasi ki luna baba libusa,” naanani kubaleha. Hanaanzaa baleha cwalo, akopana ni Muzwale Lübke yanaabanga mwa tolongo, mi amuhupula. Muuna yo naalembwalile hahulu mi abuza Muzwale Lübke kuli: “Ubona cwañi, wena Muituti wa Bibele, ki lika mañi zekaezahala cwale?” Muzwale Lübke ataluseza Himmler kuli Lipaki za Jehova nebaziba nikale kuli mubuso wa ba Nazi neukawa, mi Lipaki nebaka lukululwa. Himmler yanaabulezi litaba zeñata zemaswe ka za Lipaki za Jehova naasina za kubulela ka nako yeo. Hamulahonyana kuzwa fo, aipulaya. Luitutañi kwa taba yeo? Haiba luituta Bibele, hamohocwalo ni bupolofita bobu mwateñi, tumelo yaluna ku Mulimu ikatiya mi lukaba ni bundume halulikiwa.—2 Pit. 1:19-21.

18. Sina mokuboniselizwe kwa liñolo la Joani 6:67, 68, lukatusiwa cwañi haiba luba ni “zibo yenepahezi ni temuho yetezi” yanaañozi Paulusi kwa Mafilipi 1:9?

¹⁸ Kaufelaa luna luswanela kubonisa lilato, kona kalemeno kaka luzibahaza kuba Bakreste ba niti. Kono hape luswanela kuba ni “zibo yenepahezi ni temuho yetezi.” (Mafil. 1:9) Halusa ezi cwalo, lukakukuezwa ki “moya kaufela wa tuto ka bupumi bwa batu,” kukopanyeleza cwalo ni lituto za bakwenuheli. (Maef. 4:14) Balutiwa ba Jesu babañata hane batuhezi kumulatelela, muapositola Pitrosi naabulezi ka buikolwiso kuli Jesu naanani “manzwi a bupilo bobusa feli.” (Mubale Joani 6:67, 68.) Nihaike kuli Pitrosi ka nako yeo naasautwisisi litaba kaufela zanaatalusa manzwi anaabulezi Jesu, naazwezipili kusepahala kakuli naaziba niti ka za Kreste. Ni mina mwakona kuikolwisisa kuli zeiluta Bibele ki za niti. Haiba mueza cwalo, tumelo yamina ikatiya kusina taba ni zemukona kukopana ni zona mwa bupilo, mi mukatusa babañwi kuba ni tumelo yetiile.—2 Joa. 1, 2.