1. Ki kelezo mañi yeñozwi kwa liñolo la Mafilipi 2:3, mi lukatusiwa cwañi haiba luisebelisa?

LUBONISA buikokobezo haiba lumamela likuka za Jehova kakuli lwaziba kuli kamita waziba hande zelutokwa. (Maef. 4:22-24) Kuba ni buikokobezo kuka lutusa kuezanga pili zabata Jehova ni kuunga babañwi kuli balufita. Haiba luba ni buikokobezo, lukaba ni silikani sesinde ni Jehova, mi lukautwana ni mizwale ni likaizeli baluna.—Mubale Mafilipi 2:3.

2. Muapositola Paulusi naazibañi, mi lukanyakisisañi mwa taba ye?

² Haiba lusatokomeli, lwakona kukukuezwa ki batu babapila mwa lifasi lelizamaiswa ki Satani, ili babaikuhumusa ni babanani buitati. * Kubonahala kuli Bakreste babañwi bane bapila mwa linako za baapositola nebakukuelizwe ka nzila yeo, kakuli muapositola Paulusi naañolezi Bakreste ba kwa Roma kuli: “Nibulelela mutu kaufela mwahalaa mina kuli asike anahana kuli ki yomutuna kufita mwainezi, kono anahane hande.” (Maro. 12:3) Paulusi naaziba kuli kwaswanela kunahananga ka za luna bañi. Kono kuba ni buikokobezo kuka lutusa kuba ni mubonelo oswanela ka za moluikungela. Mwa taba ye, lukanyakisisa lisupo zetaalu, zebonisa mo buikokobezo bukona kulutuseza kuambuka mukwa wa kunahananga kuli luba butokwa hahulu kufita moluinezi. Lisupo zeo ki (1) haluli mwa linyalo,  (2) halufilwe buikalabelo mwa kopano ya Jehova, ni (3) lika zelubeya fa Intaneti.

3. Ki kabakalañi batu babanyalani habakona kusalumelelana fokuñwi, mi babañwi baezangañi habali mwa muinelo wo?

³ Jehova ubata kuli bo muuna ni musali babanyalani babe ni tabo mwa linyalo labona. Kono bakeñisa kuli habasika petahala, fokuñwi bakona kusalumelelana. Mane Paulusi naañozi kuli babanyalana bakakopana ni manyando. (1 Makor. 7:28) Babañwi habalumelelanangi mwa lika, mi bakona kunahana kuli nebasa swaneli feela kunyalana. Haiba bakukuelizwe ki moya wa lifasi, bakona kuikutwa kuli baswanela kufelisa linyalo labona. Bakona kunahana feela ka za bona bañi ni kuikutwa kuli bakaba ni tabo haiba bafelisa linyalo labona.

4. Ki lika mañi zelusa swaneli kueza halukopana ni butata mwa linyalo?

⁴ Haluswaneli kunahana kuli linyalo laluna lipalile. Lwaziba kuli libaka feela la ka Mañolo lelikona kutahisa kuli linyalo lifele ki muzamao wa buhule. (Mat. 5:32) Kacwalo, halukopana ni manyando sina feela mwanaabulelezi Paulusi, haluswaneli kuba ni buikuhumuso ni kuipuza kuli: ‘Kana luli nafumana zenitokwa mwa linyalo le? Kana naboniswa lilato? Esi mwendi nenikaba ni tabo yetuna hane nikanyalana ni mutu usili?’ Lipuzo zeo libonisa kuli mutu uisa pilu kwa lika zabata feela yena. Batu babakukuezwa ki butali bwa lifasi le baikutwa kuli baswanela kueza lika zetabisa feela bona, kueza cwalo niha kukona kufeza linyalo labona. Kono kuba ni butali bobuzwa ku Mulimu kuka mitusa ‘kuisa pilu, isiñi ku zamina feela, kono ni ku za babañwi.’ (Mafil. 2:4) Jehova haalati kuli mufelise linyalo lamina, kono ubata kuli lizwelepili. (Mat. 19:6) Ubata kuli  mueze pili zatokwa, isiñi kuisa feela pilu ku zemubata mina.

5. Ka kuya ka liñolo la Maefese 5:33, bo muuna ni musali babanyalani baswanela kupilisana cwañi?

⁵ Bo muuna ni musali babanyalani baswanela kulatana ni kukutekana. (Mubale Maefese 5:33.) Bibele ilususueza kuba ni moya wa bufani kufita kulibelelanga feela kufiwa lika. (Lik. 20:35) Ki kalemeno mañi kakakona kutusa bo muuna ni musali babanyalani kulatana ni kukutekana? Ki buikokobezo. Haiba bo mutu ni musalaa hae banani buikokobezo, habana kuipatela zeswanela feela bona, kono bakabata ni “sesiswanela yomuñwi.”—1 Makor. 10:24.

6. Muitutañi kwa manzwi ane babulezi bo Steven ni bo Stephanie?

⁶ Kuba ni buikokobezo kutusize Bakreste babanyalani babañata kuba ni tabo yetuna mwa manyalo abona. Ka mutala, muzwale yanyezi yabizwa Steven naabulezi kuli: “Haiba mina ni bakumina mwaswalisana, mukasebelisana hamoho, sihulu hamukopana ni miinelo yetaata. Haninahanangi feela lika ‘zenitabisa, ninahananga zekona kutabisa na ni bakuluna.’” Bo Stephanie, basali ba bo Steven, ni bona baikutwa sina bakubona. Batalusa kuli: “Hakuna mutu yakona kutabela kupila ni mutu yasautwani ni yena. Halusa utwanangi mwa lika zeñwi, lubatanga kuziba fokuzwelezi butata. Hasamulaho, lwalapelanga, kueza lipatisiso, ni kuikambota ka za teñi. Lutatululanga butata mwa sibaka sa kubata kuziba yatahisize butata bo.” Muuna ni musali babanyalani bakaba ni tabo yetuna haiba basanahani kuli ki ba butokwa hahulu kufita bakubona.

7. Ki moya mañi waswanela kuba ni ona muzwale hafiwa buikalabelo mwa kopano?

⁷ Ki tohonolo yetuna kusebeleza Jehova ka molukonela kaufela. (Samu 27:4; 84:10) Mi haiba muzwale atabela kupeta zeñata mwa kopano, ueza hande. Mane Bibele ili: “Mutu haeza ka taata kuli abe muokameli, ulakaza musebezi omunde.” (1 Tim. 3:1) Kono hasaafilwe buikalabelo, haswaneli kunahana kuli ki wa butokwa hahulu kufita babañwi. (Luka 17:7-10) Uswanela kuikatulela kusebeleza babañwi ka buikokobezo.—2 Makor. 12:15.

8. Luitutañi kwa mitala ya bo Diotrefi, Oziasi, ni Abisalomi?

⁸ Mwa Bibele, kunani mitala ya batu bane baikunga kuli ki ba butokwa hahulu kufita babañwi, ili yelusa swaneli kulikanyisa. Diotrefi naasina buikokobezo, mi naatabela “kuba wapili” mwa puteho. (3 Joa. 9) Oziasi naanani buikuhumuso mi naabatile kueza musebezi wanaasika fiwa ki Jehova. (2 Makol. 26:16-21) Abisalomi naabata kuba mulena; kacwalo naabonisanga inge kuli walata batu ka mulelo wa kuli bamutabele. (2 Sam. 15:2-6) Litaba za mwa Bibele zeo libonisa hande kuli Jehova hatabeli batu babaipatela kanya. (Liprov. 25:27) Batu babaikuhumusa, ili bababata kukutekiwa ki babañwi bakenanga mwa butata.—Liprov. 16:18.

9. Jesu ulutomezi mutala mañi?

⁹ Ka kushutana ni batu bao, halunyakisiseñi mutala wa Jesu, “ili yo, niha naanani sibupeho sa Mulimu, naasika nahana za kuba ni maata a Mulimu, fo kikuli, abate kulikana ni Mulimu.” (Mafil. 2:6) Jesu, yena yafitiwa feela ki Jehova kwa maata, hanahanangi kuli ki wa butokwa hahulu kufita mwainezi. Naabulelezi balutiwa bahae kuli: “Yaikeza yomunyinyani mwahalaa mina kaufela ki yena yomutuna.” (Luka 9:48) Kaniti luli, kwatabisa kuswalisana ni mapaina, likombwa za puteho, baana-bahulu, ni baokameli ba mupotoloho babaikokobeza sina Jesu! Batanga ba Jehova babaikokobeza batahisa kuli lubonisane lilato mwa kopano ya Mulimu, ili kalemeno kaka luzibahaza kuba balutiwa ba Jesu.—Joa. 13:35.

10. Muswanela kuezañi haiba muikutwa kuli kunani butata mwa puteho mi hakubonahali kuli baana-bahulu babutatulula?

 ¹⁰ Muswanela kuezañi haiba muikutwa kuli kunani butata mwa puteho mi hakubonahali kuli baana-bahulu babutatulula? Kufita kutongoka, muswanela kubonisa buikokobezo ka kuipeya kwatasaa babaetelela. (Maheb. 13:17) Muipuze kuli: ‘Kana ki niti luli kuli butata bo ki bobutuna mi buswanela kutatululwa? Kana ye ki yona nako yeswanela ya kubutatulula? Kana ki na yaswanela kutatulula butata bo? Mi kana luli nibata kutusa kuli kube ni swalisano mwa puteho, kamba nibata feela kuli lika liezwe ka monilatela?’

11. Ka kuya ka liñolo la Maefese 4:2, 3, puteho ikatusiwa cwañi haiba lusebeleza Jehova ka buikokobezo?

¹¹ Jehova utabela batu babaikokobeza kufita babanani buikoneli bwa kueza lika, mi utabela kuli luswalisane ni babañwi kufita kueza feela lika ka bukwala. Kacwalo, mueze momukonela kaufela kusebeleza Jehova ka buikokobezo. Haiba mueza cwalo, mukatahisa kuli kube ni swalisano mwa puteho. (Mubale Maefese 4:2, 3.) Mueze momukonela kaufela kukutaza ku babañwi. Muezezange babañwi lika zende fomubela ni kolo kaufela. Mubonisange moya wa kuamuhela baenyi kwa batu kaufela, kukopanyeleza cwalo ni batu babasina buikalabelo mwa puteho. (Mat. 6:1-4; Luka 14:12-14) Haiba muzwelapili kubonisa buikokobezo ni kusebeza hande ni mizwale ni likaizeli bamina mwa puteho, bakalemuha kuli munani buikoneli bwa kueza lika, mi sihulu bakalemuha kuli mwaikokobeza.

12. Bibele ibulelañi ka za kuba ni balikani?

¹² Jehova ubata kuli luikole siango ni balikani ni banabahabo luna. (Samu 133:1) Jesu  naanani balikani babande. (Joa. 15:15) Bibele ibonisa kuli kuba ni balikani ba niti kwatusa. (Liprov. 17:17; 18:24) Hape ibonisa kuli kuikauhanya ku babañwi haki nto yende. (Liprov. 18:1) Batu babañata baikutwa kuli kubeya litaba fa Intaneti kutahisa kuli babe ni balikani babañata mi kubatusa kuli basike baikutwa bulutu. Kono luswanela kutokomela hahulu moluitusiseza Intaneti.

13. Ki kabakalañi batu babatabelanga kubala litaba zebeilwe fa Intaneti habaikutwanga bulutu ni kulembwala?

¹³ Lipatisiso libonisa kuli batu babatandanga nako yeñata kubala litaba zebeilwe fa Intaneti mane bakona kuikutwa bulutu ni kulembwala. Kabakalañi? Libaka leliñwi lelikona kutahisa cwalo kikuli batu hañata baketanga kubeya maswaniso abonisa lika zende zebaikozi mwa bupilo, inge cwalo maswaniso abona, a balikani babona, ni libaka zende zene bapotezi. Mutu yabona maswaniso acwalo ukona kuikutwa kuli yena haikoli bupilo. Kaizeli yomuñwi yanani lilimo ze 19, utalusa kuli: “Hane nilemuhile kuli balikani baka nebaikolanga kueza lika zeñwi la Mukibelo ni la Sunda, na inze nishwa bulutu kwa ndu, nakala kuikumbuta bona mi nafelelwa ki tabo.”

14. Kelezo ya mwa Bibele yeñozwi kwa 1 Pitrosi 3:8, ikona kulutusa cwañi kuitusisa hande Intaneti?

¹⁴ Nihakulicwalo, Intaneti yakona kuitusiswa kwa kueza lika zende, inge cwalo kuambola ni lubasi ni balikani baluna. Kono kana mulemuhile kuli batu babañwi babeyanga litaba fa Intaneti ka mulelo wa kuli batabelwe ki batu? Hababeya litaba za ka butu fa Intaneti, babata kuli batu bababuhe. Babañwi bona mane babulelanga litaba za matapa ni zeswabisa ka za maswaniso abona bañi kamba maswaniso ababeile babañwi fa Intaneti. Bakreste basusuezwa kuba ni buikokobezo ni kuutwelana butuku; kacwalo, habana kuitusisa Intaneti ka nzila yecwalo.—Mubale 1 Pitrosi 3:8.

15. Bibele ikona kulutusa cwañi kuambuka moya wa kuikutwisisa?

¹⁵ Haiba mwaitusisanga Intaneti, muipuze kuli: ‘Kana litaba, maswaniso, kamba mavidio anibeyanga fa Intaneti likona kutahisa kuli batu babañwi banahane kuli naikutwisisa? Kana likona kutahisa kuli babañwi babe ni muna?’ Bibele ili: “Lika kaufela ze mwa lifasi —takazo ya nama ni takazo ya meeto ni moya wa kuiponahaliseza zanani zona mutu mwa bupilo—halizwi ku Ndate, kono lizwa mwa lifasi.” (1 Joa. 2:16) Mwa Bibele yeñwi, pulelo ya kuli “moya wa kuiponahaliseza zanani zona mutu mwa bupilo” itolokilwe kuli “moya wa kubata kuungiwa kuba wa butokwa kufita babañwi.” Bakreste habaswaneli kuikutwa kuli batokwa kuungiwa kuba ba butokwa kufita babañwi. Bamamela kelezo ya mwa Bibele yeli: “Lusike lwainuneka, lunze lushamiliketa moya wa kukangisana ni babañwi, ni kushwelana muna.” (Magal. 5:26) Haiba luba ni buikokobezo, lukaambuka moya wa lifasi wa kuikutwisisa.

16. Ki kabakalañi haluswanela kuambuka moya wa buikuhumuso?

¹⁶ Lutokwa kuba ni buikokobezo kakuli mutu yaikuhumusa ubonisa kuli ‘hanahani hande.’ (Maro. 12:3) Batu babaikuhumusa banani likañi mi bainuneka. Hañata likezo zabona ni zebanahana litahisanga kuli baikutwise butuku ni kuutwisa babañwi butuku. Haiba basacinci mobaangela lika, minahano yabona ikafoufazwa ni kuyembululwa ki Satani. (2 Makor. 4:4; 11:3) Kono mutu yaikokobeza yena unahana hande. Unani mubonelo oswanela ka za hae, mi waziba kuli babañwi bamufita mwa lika zeñata. (Mafil. 2:3) Waziba kuli “Mulimu uhanyeza babaikankabeka, kono ufa sishemo sahae ku babaikokobeza.” (1 Pit. 5:5) Batu babanahana hande habatabeli kuli Jehova abe sila sabona.

17. Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli luzwelepili kuba ni buikokobezo?

¹⁷ Kuli luzwelepili kuba batu babaikokobeza, luswanela kumamela kelezo ya mwa Bibele yelususueza kuli ‘lutubule butu bwakale ni likezo zabona, mi luapale butu bobunca.’ Niteñi, lutokwa kuikataza kuli lueze cwalo. Luswanela kunyakisisa mutala wa Jesu ni kumulikanyisa molukonela kaufela. (Makolo. 3:9, 10; 1 Pit. 2:21) Haiba lueza cwalo, lukatusiwa luli. Mi haiba luzwelapili kubonisa buikokobezo, lukaba ni tabo mwa lubasi, batu mwa puteho bakaswalisana, mi lukaambuka kuitusisa maswe Intaneti. Sa butokwa nikufita kikuli, lukatabisa Jehova mi uka lufuyaula.