1. Batu bashutana cwañi ni lifolofolo?

LUNA batu lushutana hahulu ni lifolofolo kabakala kuli lunani lizwalo. Kuzwa feela kwa makalelo, batu bapepiwanga inze banani lizwalo. Bo Adama ni Eva hase balobile mulao wa Jehova, baipata kuli basike babonwa ki yena. Taba yeo ibonisa kuli mazwalo abona naabasisitile.

2. Lizwalo laluna liswana cwañi ni kampasi? (Mubone siswaniso sesi fahalimu.)

² Babanani mazwalo asika lutiwa hande bakona kubapanywa kwa sisepe sesizamaya mwa liwate sesinani sipangaliko sesibizwa kampasi sesitusa kwa kusupeza nzila, ili sesisinyehile. Haiba muzamaisi wa sisepe akala musipili asina kampasi yesebeza hande mwa sisepe, wakona kulateha. Moya ni mandinda a mwa liwate akona kutahisa kuli sisepe silibe kusili ka bunolo. Kampasi yesebeza hande yakona kutusa muzamaisi wa sisepe kuli asike alateha kwaya. Lizwalo laluna liswana sina kampasi yelutusa kuziba zeluswanela kueza. Lizwalo ki maikuto elunani ona a kuziba lika zelukile ni zesika luka, aalutusa kueza likatulo zende. Kono kuli lizwalo laluna lilutuse kueza likatulo zende, liswanela kuba lelisebeza hande.

3. Ki sika mañi sesikona kuezahala haiba lizwalo halisika lutiwa hande?

 ³ Haiba lizwalo laluna halisika lutiwa hande, halina kulutibela kueza lika zemaswe. (1 Tim. 4:1, 2) Lizwalo lelicwalo likona kutahisa kuli lunahane kuli “bumaswe ki bunde.” (Isa. 5:20) Jesu naalemusize balateleli bahae kuli: “Nako yataha muta batu kaufela baba mibulaya bakanahana kuli ka kueza cwalo baezize sebelezo yekenile ku Mulimu.” (Joa. 16:2) Batu bane babulaile mulutiwa Setefani nebaikutwile kuli baezize sebelezo yekenile ku Mulimu, mi kuzwa ka nako yeo, batu babañwi babaezize lika zemaswe baikutwile cwalo ni bona. (Lik. 6:8, 12; 7:54-60) Ka kueza milatu yemituna yecwale ka bubulai, batu babatwi ki ba bulapeli balobile milao yetomilwe ki Mulimu, yena yebaipapata kulapela! (Exo. 20:13) Kaniti luli, mazwalo abona haasika batusa kueza likatulo zelukile.

4. Lukona kueza cwañi kuli lizwalo laluna lisebeze hande?

⁴ Lukona kueza cwañi kuli lizwalo laluna lisebeze hande? Milao ni likuka zeñozwi mwa Linzwi la Mulimu “litusa kwa kuluta, kwa kunyaza, kwa kuotolola lika, kwa kukalimela ka kuluka.” (2 Tim. 3:16) Kacwalo, haiba luituta Bibele ka tokomelo, kunahanisisa zeibulela, ni kusebelisa litaba zeo mwa bupilo bwaluna, lukaluta lizwalo laluna kuziba mwanahanela Mulimu, mi lika lufa ketelelo yelukona kusepa. Halunyakisiseñi molukona kulutela lizwalo laluna ka milao ni likuka za Jehova.

5, 6. Kumamela milao ya Mulimu kulutusa cwañi?

⁵ Kuli lutusiwe ki milao ya Mulimu, haluswaneli feela kuibala mwa Bibele kamba kuiziba feela. Luswanela kuilata ni kuimamela. Linzwi la Mulimu libulela kuli: “Mutoye bumaswe, mi mulate bunde.” (Amo. 5:15) Kono lukona kutoya cwañi bumaswe ni kulata bunde? Luswanela kuunga lika mwaliingela Jehova. Ka mutala, luungeni kuli mufumana taata kupumula hande busihu. Mi hamubonana ni dokota, umitaluseza lico zemuswanela kucanga, lika zetiisa mubili zemuswanela kuezanga, ni licinceho zemuswanela kueza mwa mupilelo wamina. Hamulaho wa kueza lika zeo, mulemuha kuli mwatuseha. Kaniti luli, mwakona kuitumela ku dokota yo kakuli umitusize.

⁶ Ka nzila yeswana, Mubupi waluna ulufile milao yelusileleza kwa lika zemaswe zetiswa ki sibi ilikuli lupile bupilo bobunde. Munahane feela molutusezwa halulatelela milao ya mwa Bibele yehanisa kupuma, kuba ni buputeleli, kuuzwa, muzamao wa buhule, mifilifili, ni tumelo ya mioya. (Mubale Liproverbia 6:16-19; Sin. 21:8) Haluiponela bunde bobutiswa ki kumamela milao ya Jehova, luka mulata hahulu ni kuitebuha milao yahae.

7. Lukona kutusiwa cwañi haiba lubala ni kunahanisisa litaba zeneezahezi luli za batu bababulezwi mwa Bibele?

⁷ Halutokwi kukena mwa butata bobuswana ni bone baipumani ku bona batu bane balobile mulao wa Mulimu kuli luzibe zende ni zemaswe. Lwakona kuituta kwa mitala ya batu bane baezize mafosisa, bababulezwi mwa Linzwi la Mulimu. Liñolo la Liproverbia 1:5 lili: “Mutu yabutali wateeleza ni kuamuhela lituto zeñata.” Kaniti, Mulimu ululutanga lituto zende hahulu halunze lubala ni kunahanisisa litaba zeneezahezi luli za batu bababulezwi mwa Bibele. Ka mutala, munahane butuku bobutuna bwanaaikutwile Mulena Davida kabakala kuloba mulao wa Jehova hanaabukile ni Bati-sheba. (2 Sam. 12:7-14) Halunze lubala ni kunahanisisa likande leo, luipuzeñi kuli: ‘Ki lika mañi zanaaswanela kueza Mulena Davida kuli asike aipumana mwa muliko wa kubuka ni Bati-sheba ni kusisitwa ki lizwalo lahae? Haiba niipumana mwa muliko  oswana, kana nikakona kuutiyela? Kana nikabaleha sina mwanaaezelize Josefa, kamba nikakomiwa ki muliko wo sina mone kubezi ku Davida?’ (Gen. 39:11-15) Halunahanisisa lika zemaswe zekona kuezahala haiba lueza sibi, lukaikatulela ‘kutoya bumaswe.’

8, 9. (a) Lizwalo lilutusa cwañi? (b) Likuka za Jehova likona kulutusa cwañi kuluta lizwalo laluna?

⁸ Ki niti kuli lwakona kutokolomoha lika zatoile Mulimu. Kono kunani lika zeñwi zesika bulelwa ka kunonga mwa Mañolo kuli lifosahalile. Mwa miinelo yecwalo, lukona kuziba cwañi katulo yeswanela, yetabisa Mulimu? Ka nako yeo, lizwalo laluna lelilutilwe ki Bibele lakona kulutusa.

⁹ Jehova ka lilato ulufile likuka mwa Bibele zelukona kuitusisa kuli lulute lizwalo laluna. Yena kasibili ulutaluseza kuli: “Na Jehova, ki na Mulimu wahao, Yakuluta kuli ufumane tuso, Yakuzamaisa mwa nzila yeuswanela kuzamaya ku yona.” (Isa. 48:17, 18) Haiba lunyakisisa ka tokomelo likuka zefumaneha mwa Bibele, lizwalo laluna likalutiwa hande. Lizwalo lelicwalo lika lutusa kueza likatulo zende.

10. Likuka ki nto mañi, mi Jesu naalutile cwañi batu ka kuitusisa likuka?

¹⁰ Sikuka ki taba ya niti kamba tuto yetusa batu kunahana ni kueza likatulo zende. Kuutwisisa sikuka kulutusa kuziba mwanahanela Mutomi wa Mulao ni kuutwisisa libaka haalufile milao yeo. Mwahalaa nako kaufela ya bukombwa bwahae, Jesu naalutile balutiwa bahae litaba za niti zenee batusize kulemuha kuli moya obabonisa kamba likezo zabona nelikona kutahisa kuli bakene mwa muliko. Ka mutala, naabalutile kuli kuba ni ndimbelela kukona kutahisa kuli mutu aikenye mwa likezo za mifilifili, mi kulakaza mutu yomuñwi kukona kutahisa kuli mutu aeze bubuki. (Mat. 5:21, 22, 27, 28) Kuli lube ni lizwalo lelilutilwe hande, luswanela kuetelelwa ki likuka za Mulimu, mi haiba lueza cwalo, lukakanyisa Mulimu.—1 Makor. 10:31.

11. Ki lika mañi zebonisa kuli mazwalo aluna ashutana?

¹¹ Mwa litaba zeñwi, Bakreste babanani mazwalo alutilwe ki Bibele bakona kueza likatulo zeshutana. Ka mutala, munyakisise taba ya kunwa bucwala. Bibele haihanisi kunwa bucwala ka kuitikanelela. Kono ihanisa kunwa hahulu bucwala, hamohocwalo ni bucakolwa. (Liprov. 20:1; 1 Tim. 3:8) Kana fo kutalusa kuli Mukreste haswaneli kunyakisisa litaba zeñwi ibile feela kuli hanwangi bucwala ka kutula tikanyo? Batili. Ki niti kuli lizwalo la Mukreste lakona kumulumeleza kunwa bucwala, kono uswanela hape kubona teñi kuli haatunki mazwalo a babañwi.

12. Manzwi añozwi kwa Maroma 14:21 akona kulutusa cwañi kukuteka mazwalo a batu babañwi?

¹² Paulusi naabonisize kuli Bakreste habaswaneli kutunka mazwalo a babañwi hanaañozi kuli: “Kuhande kusaca nama, kusanwa waine, kamba kusaeza nto ifi kamba ifi yesitatalisa muzwale wahao.” (Maro. 14:21) Kana mwakona kuitoboha lika zeñwi zemunani tukelo ya kueza ilikuli musike mwasitatalisa muzwale yanani lizwalo lelisa mulumelezi kueza lika zecwalo? Neikaba hande hane mukaeza cwalo. Babañwi ba mizwale baluna nebanwanga hahulu bucwala basika ziba kale niti, kono cwale baikatulezi kusanwa bucwala hape. Kaniti, hakuna ku luna yatabela kukenya muzwale yomuñwi mwa muliko ili kutahisa kuli akalise kuezanga lika zaikatulezi kutuhela! (1 Makor. 6:9, 10) Kacwalo, Mukreste yamemile babañwi kwa ndu yahae haswaneli kuhapeleza muzwale kunwa bucwala haiba muzwale yo uikatulezi kusanwa.

13. Ki kabakalañi Timotea haali mutala omunde wa mutu yanaabeile za Mubuso mwa sibaka sapili?

 ¹³ Timotea hanaali kwa mafelelezo a lilimo za kunonoboka kamba kwa makalelo a lilimo za ma 20, naalumezi kuya kwa mupato kusina taba kuli naakautwiswa butuku, ka mulelo wa kuli asike asitatalisa Majuda banaaka kutaza ku bona. Naabonisize moya oswana ni wanaanani ona muapositola Paulusi. (Lik. 16:3; 1 Makor. 9:19-23) Kana ni mina sina Timotea, mwaitatela kuitoboha lika zeñwi kuli mutuse babañwi?

14, 15. (a) Ki sika mañi seluswanela kueza kuli lubonise kuli luhulile kwa moya? (b) Ki kabakalañi kulata babañwi hakubonisa kuli lu Bakreste babahulile kwa moya?

¹⁴ Bakreste kaufela baswanela ‘kusiya tuto ya makalelo ya za Kreste,’ mi balukela ‘kueza ka taata kuli bafite fa buhulu bwa kwa moya.’ (Maheb. 6:1) Kono kuli lueze cwalo, lutokwa kuikataza. Luswanela ‘kueza ka taata,’ kamba kusazwafa. Haiba lubata kuhula kwa moya, luswanela kuzwelapili kuituta ni kuba ni temuho. Ki lona libaka halususuezwangwa ka kukuta-kutela kuli lubalange Bibele zazi ni zazi. (Samu 1:1-3) Kana seo ki sona sikonkwani semuitomezi? Kubalanga Bibele zazi ni zazi kwakona kumitusa kuutwisisa hande libaka Jehova halufanga milao ni likuka zelutokwa kulatelela, mi kuka mitusa kuziba hahulu Linzwi la Mulimu.

¹⁵ Mulao wa butokwa hahulu obaswanela kumamela Bakreste ki wa kulatana. Jesu naataluselize balutiwa bahae kuli: “Batu kaufela bakaziba kuli mu balutiwa baka ka taba ye—haiba mulatana mwahalaa mina.” (Joa. 13:35) Jakobo, yena munyanaa Jesu, naatalusize lilato kuli ki “mulao wa mulena.” (Jak. 2:8) Paulusi naaize: “Lilato litaleleza mulao.” (Maro. 13:10) Hakukomokisi kuli Bibele ilutaluseza hape ni hape kuli lube ni lilato, kakuli “Mulimu ki lilato.” (1 Joa. 4:8) Mulimu halutalusezangi feela kuli walulata. Joani naañozi kuli: “Lilato la Mulimu nelipatuluzwi cwana ku luna: Mulimu naalumile Mwanaa hae wa libanda mwa lifasi kuli lukone kufumana bupilo ka yena.” (1 Joa. 4:9) Kaniti, Mulimu naangile muhato obonisa kuli walulata. Haiba lulata Jehova ni Mwanaa hae, ni kulata mizwale baluna ba Sikreste, hamohocwalo ni batu babañwi  kaufela, lubonisa kuli lu Bakreste babahulile kwa moya.—Mat. 22:37-39.

16. Ki kabakalañi halukona kuitebuha hahulu likuka halunze luzwelapili kuba Bakreste babahulile kwa moya?

¹⁶ Hamunze muzwelapili kuba Bakreste babahulile kwa moya, mukaitebuha hahulu butokwa bwa kuetelelwa ki likuka mwa bupilo bwamina. Libaka ki la kuli milao ikona kuama feela kwa muinelo ulimuñwi, kono likuka zona likona kusebeliswa mwa miinelo yemiñata. Ka mutala, mwanana yomunyinyani haakoni kuutwisisa libaka haswanela kutokolomoha liango zemaswe, mi kabakaleo, mushemi wahae yanani temuho uka mutomela milao yeka musileleza. (1 Makor. 15:33) Kono mwana yo hanzaa hula, uba ni ngana, mi ukala kuutwisisa likuka za mwa Bibele. Ka mukwa ocwalo, ukaeza likatulo zende haketa balikani. (Mubale 1 Makorinte 13:11; 14:20.) Haiba luzwelapili kuitusisa likuka za Mulimu mwa bupilo bwaluna, lizwalo laluna likakona kuluetelela hande, kakuli lilutilwe kuunga lika sina mwaliingela Mulimu.

17. Ki kabakalañi halukona kubulela kuli lunani lika zelutokwa zekona kulutusa kueza likatulo zende?

¹⁷ Kana lunani lika kaufela zelutokwa zekona kulutusa kueza likatulo zende zetabisa Jehova? Eni. Haiba lumamela milao ni likuka zefumaneha mwa Linzwi la Mulimu, lukaba batu ‘babakona hande kueza lika, babaitukiselize hande kupeta musebezi kaufela omunde.’ (2 Tim. 3:16, 17) Kacwalo, mubatange likuka za mwa Mañolo zeka mitusa “kulemuha tato ya Jehova.” (Maef. 5:17) Musebelisange liitusiso zelufiwa ki puteho ya Sikreste, zeluitusisanga haluituta Bibele, zecwale ka Watch Tower Publications Index, Buka ya Lipatisiso ya Lipaki za Jehova, Sifalana sa Lihatiso za Watch Tower, SIFALANA SA FA INTANETI sa Watchtower, ni progilamu ya JW Library. Liitusiso zeo lilukiselizwe kulutusa kuutwisisa litaba zeluituta halueza tuto ya ka butu ni tuto ya lubasi.

18. Lukatusiwa cwañi haiba lumamela milao ya Jehova ni likuka zahae?

¹⁸ Haiba lumamela milao ya Jehova ni likuka zahae, lukafumana limbuyoti, sina moliboniseza liñolo la Samu 119:97-100, lelili: “Nilata hahulu mulao wahao! Niunahanisisa lizazi kaufela. Mulao wahao unitalifisa kufita lila zaka, kakuli uinzi ni na kuya kuile. Ninani kutwisiso yetuna kufita baluti baka kaufela, kakuli ninahanisisa likupuliso zahao. Nieza lika ka kutwisiso yetuna kufita babahulu, kakuli nimamela litaelo zahao.” Haiba ‘lunahanisisa’ milao ni likuka za Mulimu, lukaba ni butali, temuho, ni kutwisiso. Mi haiba luzwelapili kuluta lizwalo laluna ka milao ni likuka za Mulimu, lukahula kwa moya, mane “lufite fa tikanyo yekwanile ya siyemo sanaafitile ku sona Kreste.”—Maef. 4:13.