1. Lukona kulikanyisa cwañi Ndataa luna yalilato, yena Jehova?

JEHOVA ululata hahulu. (Joa. 3:16) Lubata kumulikanyisa, ka kuba yena Ndataa luna yalilato. Lukona kueza cwalo ka ‘kuutwelana butuku, kulatana ka kuba mizwale, ni kuba ni mukekecima’ kwa batu kaufela kono sihulu kwa “banabahabo luna mwa tumelo.” (1 Pit. 3:8; Magal. 6:10) Kacwalo, haiba mizwale ni likaizeli baluna bakopana ni miinelo yetaata, luswanela kubatusa.

2. Lukanyakisisañi mwa taba ye?

² Batu kaufela bababata kuba mwa lubasi lwa Jehova bakakopana ni miinelo yetaata. (Mare. 10:29, 30) Kusina kukakanya, lukatalimana ni miliko yemiñata mafelelezo a lifasi le hanzaa atumela. Lukona kutusa cwañi babañwi? Halunyakisiseñi zelukona kuituta kwa mitala yebulezwi mwa Bibele ya bo Lota, Jobo, ni Naomi. Hape, lukanyakisisa miinelo yetaata yebakopana ni yona mizwale ni likaizeli baluna kacenu, ni molukona kubatuseza kutiyela miinelo yetaata yeo.

3. Ka kuya ka liñolo la 2 Pitrosi 2:7, 8, ki katulo mañi yemaswe yanaaezize Lota, mi ki lika mañi zenezwile mwateñi?

³ Lota naaezize katulo yemaswe ka kuketa kupila mwahalaa batu ba mwa Sodoma bane banani muzamao omaswe hahulu. (Mubale 2 Pitrosi 2:7, 8.) Nihaike kuli sibaka seo neli sesinde hahulu, Lota naaikenyize mwa butata kabakala kututela kwa Sodoma. (Gen. 13:8-13; 14:12) Kubonahala kuli musalaa hae naatabezi hahulu kupila mwa sibaka seo, mi mwendi naalata  hahulu batu ba mwateñi kuli mane atuhela kuutwa Jehova. Mulimu hanaanelisize mulilo ni sulufula fahalimwaa muleneñi wo, musalaa Lota ni yena naatimelizwe. Mi luhupuleñi zeneezahezi kwa bana babasizana ba Lota bababeli. Baana bane bababeelelize nebatimelizwe mwa Sodoma. Ndu ya Lota ni maluwo ahae nelisinyizwe, mi mane nto yenee muutwisize hahulu butuku nikufita kikuli musalaa hae naatimelizwe. (Gen. 19:12-14, 17, 26) Kana Jehova naatuhezi kubonisa Lota pilu-telele ka nako yanaakopani ni miinelo yetaata yeo? Batili.

4. Jehova naabonisize cwañi Lota pilu-telele? (Mubone siswaniso sesi fa likepe la fahalimu.)

⁴ Nihaike kuli Lota naaiketezi kupila mwa Sodoma, Jehova naabonisize mukekecima ka kuluma mangeloi kuli apilise Lota ni lubasi lwahae. Kono mwa sibaka sa kuli Lota autwe taelo ya mangeloi ya kuli azwe mwa Sodoma kapili-pili, yena naanzaa “lika-lika.” Mangeloi naanani kumuswala kwa lizoho ni kutusa yena ni lubasi lwahae kubaleha mwa muleneñi wo. (Gen. 19:15, 16) Mangeloi cwale amutaluseza kuli asabele kwa malundu. Kono kufita kuli Lota autwe Jehova, aikupela kuya kwa tolopo yeneli bukaufi. (Gen. 19:17-20) Jehova abonisa Lota pilu-telele ka kuteeleza ku yena ni kumulumeleza kuya kwa tolopo yeo. Hasamulaho, Lota asaba kupila mwa sibaka seo, mi atutela kwa naha ya malundu, ili sona sibaka sanaa mutaluselize Jehova kuli aye sapili. (Gen. 19:30) Kaniti, Jehova naabonisize Lota pilu-telele luli! Lukona kumulikanyisa cwañi?

5-6. Lukona kusebelisa cwañi kelezo ye kwa liñolo la 1 Matesalonika 5:14 kuli lulikanyise Mulimu?

⁵ Ka kuswana ni Lota, muzwale kamba kaizeli waluna mwa puteho ukona kueza katulo yemaswe yekona kumutahiseza butata bobutuna. Haiba nto yecwalo iezahala, ki sika mañi seluswanela kueza? Mwendi kukona kulubela bunolo kumubulelela kuli ukutula sacezi, mi mwendi kucwalo luli. (Magal. 6:7) Kono mane luswanela kumutusa. Lwakona kueza cwalo ka kulikanyisa mo Jehova naatuselize Lota. Ka mukwa ufi?

⁶ Jehova naasika luma feela mangeloi kuli alemuse Lota, kono hape naabata kuli amutuse kubaleha mwa muleneñi wa Sodoma one utuha usinyiwa. Ka mukwa oswana, lutokwa kulemusa muzwale waluna halulemuha kuli atuha akena mwa butata. Kono hape lwakona kumutusa mwa linzila zeñwi. Niha liyeha kusebelisa kelezo ya mwa Bibele yafiwa, luswanela kuba ni pilu-telele. Mube sina mangeloi amabeli ani. Mwa sibaka sa kuzwafa ni kuyubeka muzwale waluna, luswanela kueza molukonela kaufela kuli lumutuse. (1 Joa. 3:18) Mwendi lukatokwa kumuswala kwa lizoho ka swanisezo ni kumutusa kusebelisa kelezo yende ya mwa Bibele.—Mubale 1 Matesalonika 5:14.

7. Lukona kulikanyisa cwañi Jehova ka mwanaangezi Lota?

⁷ Jehova naasika landalala fa mafosisa a Lota. Kono mane naasusumelize muapositola Pitrosi kutalusa kuli Lota naali muuna yalukile. Kwaomba-omba kuziba kuli Jehova halandalalangi fa mafosisa alueza! (Samu 130:3) Lwakona kulikanyisa mwanaangela Jehova Lota. Haiba luisa pilu kwa tulemeno totunde tobanani tona mizwale ni likaizeli baluna, luka babonisa pilu-telele. Mi haluka eza cwalo, bakaamuhela tuso yelu bafa.

8. Kuba ni mukekecima kuka lutusa kuezañi?

⁸ Ka kushutana ni Lota, Jobo naasika ipumana mwa manyando kabakala kueza katulo yemaswe. Kono naakopani ni miliko yemiñata yecwale ka kusinyehelwa ki maluwo ahae, kufela kwa libubo lanaanani lona mwa silalanda, ni kukula butuku bobumaswe. Mi nto yenee muutwisize hahulu bumaswe nikufita kikuli bana bahae kaufela nebashwile. Hape, baana babalaalu bane baipapata kuba balikani ba  Jobo neba mutamelelize litaba za buhata. Ki kabakalañi baana babalaalu bao hane basika bonisa Jobo mukekecima? Nebasika utwisisa muinelo wanaali ku ona. Kabakaleo, bamatukela kumuatula ni kumutameleza litaba za buhata. Ki lika mañi zeka lutusa kusaeza mafosisa aswana? Muhupule kuli ki Jehova feela yaziba litaba kaufela ka za muinelo wa mutu. Muteeleze ka tokomelo ku zamitaluseza mutu yakopana ni muinelo otaata. Musiisi feela pilu kwa litaba zamibulelela, kono mulike kuutwisisa butuku bwautwa. Hamuka eza cwalo, kuka mibela bunolo kubonisa mukekecima kwa mizwale ni likaizeli bamina.

9. Kuba ni mukekecima kuka lutusa kusaezañi, mi ki kabakalañi?

⁹ Kuba ni mukekecima kuka lutusa kuli lusike lwaseba batu babakopana ni miinelo yetaata. Mutu yalata kuseba babañwi hayahisi puteho, kono waishandaula. (Liprov. 20:19; Maro. 14:19) Mutu yacwalo haana sishemo kono ubulela litaba ka kusanahanisisa, mi manzwi ahae akona kuekeza feela kwa butuku bwautwa mutu yakopana ni miinelo yetaata. (Liprov. 12:18; Maef. 4:31, 32) Kacwalo, luswanela kuisa pilu kwa tulemeno totunde twanani tona mutu yo ni kunahana molukona kumutuseza kutiyela miinelo yetaata yakopana ni yona.

10. Litaba zebulezwi kwa liñolo la Jobo 6:2, 3, lilulutañi?

¹⁰ Mubale Jobo 6:2, 3. Fokuñwi Jobo naabulelanga ‘asika nahanisisa.’ Kono hasamulaho, naainyazize kuli naabulezi manzwi ao. (Jobo 42:6) Ni kacenu, mutu yatalimana ni muinelo otaata ukona kubulela manzwi asika nahanisisa ni kuinyaza hasamulaho sina Jobo. Luswanela kuezañi haiba mutu yelubata kutusa aeza cwalo? Mwa sibaka sa kumunyaza, luswanela kuba ni mukekecima. Muhupule kuli Jehova naasika lela kuli lutalimanange ni miinelo  yetaata yelukopana ni yona. Kacwalo, luswanela kuba ni kutwisiso haiba mutangaa Jehova yakopana ni muinelo otaata abulela asika nahanisisa. Mukreste yo niha ka bulela litaba zefosahezi ka za Jehova kamba ka za luna, haluswaneli kunyema kamba kumatukela kumuatula kabakala zabulezi.—Liprov. 19:11.

11. Baana-bahulu bakona kulikanyisa cwañi Elihu hababata kufa mutu yomuñwi kelezo?

¹¹ Fokuñwi, mutu yakopana ni muinelo otaata utokwanga kusikululwa kamba kufiwa kelezo yeswanela. (Magal. 6:1) Baana-bahulu bakona kueza cwañi cwalo? Baswanela kulikanyisa Elihu, yanaabonisize mukekecima ka kuteeleza ku Jobo. (Jobo 33:6, 7) Elihu naafile Jobo kelezo yeswanela hasaautwisisize muinelo wanaali ku ona. Baana-bahulu bakona kulikanyisa mutala wa Elihu ka kuteeleza ka tokomelo ni kulika kuutwisisa muinelo wali ku ona mutu yebabata kutusa. Hase baezize cwalo, kuka babela bunolo kufa kelezo yekafita mutu yo kwa pilu.

12. Lifu la muunaa Naomi ni bana bahae bababeli babashimani nelitahisize kuli aikutwe cwañi?

¹² Naomi naali musali yasepahala yanaalata Jehova. Kono hamulaho wa lifu la muunaa hae ni bana bahae bababeli babashimani, naabata kucinca libizo lahae la Naomi kuli abizwe “Mara,” ili lelitalusa “Kubaba.” (Ruti 1:3, 5, 20, litaluso ze kwatasi, 21) Ruti, yena mukwenyanaa Naomi, naamukumalezi mwahalaa nako kaufela yanaakopana ni miliko. Naasikafa feela Naomi tuso ya kwa mubili yanaatokwa kono hape naabulezi ni yena ka nzila yeomba-omba. Ruti naabulezi manzwi amande azwelela kwatasaa pilu abonisa kuli naalata Naomi mi naamuisa pilu.—Ruti 1:16, 17.

13. Ki kabakalañi batu babashwezwi ki mutu yene banyalani ni yena habatokwa hahulu kuomba-ombiwa?

¹³ Mukreste yashwezwi ki mutu yanaanyalani ni yena utokwa hahulu kuomba-ombiwa. Batu babanyalani baswana feela sina likota zepeli zebapani hahulu, ili zehulelezi hamoho. Hamulaho wa lilimo, mibisi ya likota zeo yakopananga ni kutatana. Kota iliñwi fateñi haika lemiwa ni kupumbulwa, yesiyezi ni yona yakona kuziyeleha hahulu. Ka mukwa oswana, mutu yashwezwi ki mutu yanaanyalani ni yena ukona kuba ni masitapilu ka nako yetelele. Bo Paula, * bane bashwezwi ki bo muunaa bona ka sipundumukela, batalusa kuli: “Neniikutwile kulateha ni kubona inge kuli lika kaufela licincize, mi nenilembwalile hahulu. Bakuluna neli balikani baka babatuna. Neni batalusezanga lika kaufela. Nebatabanga ni na mi neba nitusanga kutiyela miinelo yetaata. Nebateelezanga ku na ka tokomelo hane nibatalusezanga miinelo yenee nibilaeza. Hane bashwile, neniikutwile inge yapumilwe fahali.”

14-15. Lukona kuomba-omba cwañi mutu yashwezwi ki mutu yanaanyalani ni yena?

¹⁴ Lukona kuomba-omba cwañi mutu yashwezwi ki mutu yanaanyalani ni yena? Nto yapili yemuswanela kueza ki kuambola ni yena niha mukona kuikutwa kuli hamusika lukuluha kueza cwalo kamba hamuzibi hande za kubulela. Bo Paula, bababulezwi kwa makalelo, batalusa kuli: “Nilemuhile kuli batu habaikutwangi kulukuluha kuambola za lifu. Baikalelwanga kuli mwendi bakabulela litaba zekatunka mutu yashwezwi. Kono haiba batu bakuza feela basabuleli sesiñwi, mutu yashwezwi ukona kuikutwa hahulu bumaswe nikufita.” Mutu yashwezwi wautwisisanga kuli kutaata kufumana manzwi aswanela a kubulelela mutu ya mwa maswabi. Bo Paula, batalusa kuli: “Neniitebuhile hahulu balikani baka hane batilo nibona ni kubulela feela kuli, ‘Kufosahalile kuli taba ye iezahezi ku mina.’”

¹⁵ Bo William, bane bashwezwi ki bo musalaa bona lilimo-limo kwamulaho, batalusa  kuli: “Niitebuhanga hahulu batu haba nitaluseza lika zende zanaaezanga musalaaka; taba yeo initusize kulemuha kuli musalaaka naalatiwa ni kukutekiwa. Tuso yecwalo yanitiisanga. Manzwi abona aniomba-ombanga luli bakeñisa kuli musalaaka neli wa butokwa hahulu ku na, mi lupilile bupilo bobunde hamoho.” Bo Bianca, babali limbelwa, batalusa kuli: “Niikutwanga kuomba-ombiwa batu babañwi habalapela ni na, ni kubala ni na mañolo a mwa Bibele. Natiiswangwa batu babañwi hababulela za bo muunaaka ni habateeleza ku na hani bakandekela zabona.”

16. (a) Lukona kutusa cwañi mutu yashwezwi ki mutu yanaanyalani ni yena? (b) Ka kuya ka liñolo la Jakobo 1:27, ki buikalabelo mañi bolunani bona?

¹⁶ Sina feela Ruti hanaakumalezi Naomi yanaali mbelwa, ni luna luswanela kuzwelapili kutusa batu babashwezwi ki balatiwa babona. Bo Paula, bababulezwi kwa makalelo, batalusa kuli: “Bo muunaaka hane bashwile, batu babañata neba nitusize hahulu. Hamulaho wa nako, batu bakala kupateha kueza misebezi yabona ya ka butu. Kono bupilo bwaka bona nebucincize hahulu. Mutu yashwezwi uikutwanga kuomba-ombiwa haiba batu bazwelapili kumutusa ka nako yetelele, mane nihaiba hamulaho wa lilimo zeñata kuzwa fatimelela mulatiwa wahae.” Niteñi, batu bashutana. Batu babañwi batwaelanga kapili licinceho zeezahezi mwa bupilo bwabona. Kono babañwi bona bautwanga hahulu butuku kwa pilu habaeza nto yeñwi yebahupulisa bakubona. Batu baba mwa maswabi baezanga lika ka kushutana-shutana. Luhupuleñi kuli Jehova ulufile tohonolo ni buikalabelo bwa kutusa  batu babashwezwi ki mutu yene banyalani ni yena.—Mubale Jakobo 1:27.

17. Ki kabakalañi batu babayubekilwe ki bakubona habatokwa hahulu kuomba-ombiwa?

¹⁷ Batu babanga ni masitapilu amatuna mutu yebanyalani ni yena habayubeka. Bo Joyce, bane bayubekilwe ki bo muunaa bona, mi bo muunaa bona bao bayo nyala musali usili, batalusa kuli: “Butuku bone niutwile hane baniyubekile bufitela kwahule butuku bone nikautwa kambe bo muunaaka nebashwile. Kambe nebashwile ka lifu la sipundumukela kamba kabakala kukula, nenisike naautwa hahulu bumaswe kabakala kuli haki tato yabona. Kono cwale bakuluna nebaikatulezi kuniyubeka. Neniikutwile kushubulwa.”

18. Luswanela kuezañi kuli lutuse batu babashwezwi kamba babayubekilwe ki bakubona?

¹⁸ Haiba luezeza lika zende batu babashwezwi kamba babayubekilwe ki bakubona, lubonisa kuli lwabalata. Batu bao batokwa balikani babande babaka batusa mwa muinelo obali ku ona. (Liprov. 17:17) Muswanela kuezañi kuli mubonise kuli mu balikani babona? Mwakona kubamema kuli muto ca sico ni bona. Hape mwakona kulukisa kuli muyo itabisa ni bona kwa sibaka sesiñwi kamba kuya ni bona mwa bukombwa. Mi fokuñwi mwakona kubamema kuli bato fumaneha ka nako yemuka lapela sina lubasi. Haiba mueza cwalo, mukatabisa Jehova kakuli “ufakaufi ni babalobehile lipilu” mi ki “musilelezi wa limbelwa.”—Samu 34:18; 68:5.

19. Liñolo la 1 Pitrosi 3:8 lilususueza kuezañi?

¹⁹ Hona cwale-cwale fa, Mubuso wa Mulimu hauka busa lifasi ‘manyando akalibalwa.’ Lunyolezwi nako yeo muta “lika zakale halisana kuhupulwa, mi halisana kukutela mwa lipilu.” (Isa. 65:16, 17) Halunze lulibelela nako yeo, haike luzweleñipili kutusa mizwale ni likaizeli baluna ni kubonisa kuli lwabalata ka lika zelueza ni zelubulela.—Mubale 1 Pitrosi 3:8.