NENIHULEZI mwa muleneñi wa Graz, kwa Austria. Hane nikwanisize lilimo ze 7, naiswa kwa sikolo sene siluta lituto za bulapeli. Kono kwateñi, nayo komokiswa hahulu ki buhule bone buezahala mwahalaa baprisita ni masisita. Kacwalo, bo ma banilumeleza kuzwa fa sikolo seo nisika kwanisa kale silimo.

Hasamulaho, naya kwa sikolo sa bodiñi. Zazi leliñwi busihu, bo ndate bataha kwa sikolo kuto niinga ilikuli lusabe mwa muleneñi wa Graz, kakuli mwa sibaka seo nekutunyisezwa hahulu limbomba. Lwasabela mwa tolopo ya Schladming. Lusafita feela mwa sibaka seo ni kusila mbilici yeñwi, mbilici yeo yasinyiwa ki mbomba. Nako yeñwi hane nili ni bo kuku babasali, batu bane bali mwa fulai yenefufela bukaufi ni lapa laluna balukunupa ka litobolo kono balushuta. Ndwa ya lifasi hase ifelile, lwalemuha kuli keleke yaluna ni ba muuso nebasika lutusa.

Ka silimo sa 1950, yomuñwi wa Lipaki za Jehova akala kuituta Bibele ni bo ma. Ni na nenibanga teñi habaituta, mi mane neniyanga ni bo ma kwa mikopano ya puteho ka linako zeñwi. Bo ma hase baikolwisisize kuli Lipaki za Jehova nebaluta niti ya mwa Bibele, bakolobezwa ka 1952.

Ka nako yeo, neniikutwa kuli puteho ya mwa silalanda saluna neli ya basali-bahulu feela. Kono hane luizo pota kwa puteho yeñwi mone kunani babanca babañata, nakala kuikutwa kuli puteho haki ya basali-bahulu feela! Hane lukutezi mwa Graz, nakalisa kufumanehanga kwa mikopano kaufela, mi hamulaho wa nakonyana, ni na naikolwisisa kuli litaba zene niituta neli za niti. Neniitutile kuli Jehova ki Mulimu yatusanga batanga bahae kamita. Walutusanga ka kuba batanga bahae, niha luikutwa kuli lutalimana ni miinelo yetaata yelusa koni kutiyela.—Samu 3:5, 6.

Nabata kutaluseza babañwi litaba za niti zene niitutile. Batu bapili bane nikutalize ku bona ki bahulwani baka. Bahulwani baka babane nese bazwile kale fa lapa mi nebali baluti fa likolo  zeshutana. Kono neni bapotelanga mwa minzi mone bapila, mi neni basusuezanga kuituta Bibele. Hamulaho wa nako, bahulwani baka kaufelaa bona bakalisa kuituta Bibele, mi baba Lipaki za Jehova.

Mwa sunda yabubeli kuzwa fonikaliseza kukutaza fa ndu ni ndu, nakopana ni musali yomuñwi yanaali mwa lilimo za ma 30, mi nakalisa kuituta Bibele ni yena. Musali yo azwelapili kwa moya ni kukolobezwa, mi hasamulaho, muunaa hae hamoho ni bana babona babashimani bababeli, ni bona bakolobezwa. Kuzamaisa tuto yeo neku nitusize kutiya kwa moya. Kabakalañi? Kabakala kuli na hakuna yanaa nizamaiselize tuto ya Bibele. Neninani kuitukiseza hande tuto ni tuto yene niyo zamaisa. Nekuswana inge kuli, nenitokwa kuituta pili, kihona nikayo luta muituti waka! Kueza cwalo neku nitusize kuutwisisa hande niti yene niitutile. Mwa April, ka silimo sa 1954, naineela ku Jehova ni kukolobezwa.

Ka 1955, nenifumanehile kwa mikopano ya macaba kwa Germany, France, ni England. Hane nili mwa London, nakopana ni muzwale Albert Schroeder. Naali muluti kwa Sikolo sa Bibele sa Giliadi, mi hasamulaho, naabile yomuñwi wa mizwale ba mwa Sitopa Sesietelela. Ka nako yene lupotela miziyamu yebizwa British Museum, Muzwale Schroeder naalubonisize miputo ya Bibele yemiñwi. Mwa miputo yeo, libizo la Mulimu nelifumaneha mwa litaku za Siheberu, mi Muzwale Schroeder naalutaluselize butokwa bwa miputo yeo. Taba yeo nei nitusize kulata hahulu Jehova ni niti yene niitutile, mi naikatulela kushaela hahulu niti ya mwa Linzwi la Mulimu kwa batu.

Nenikalile kuba paina wa nako kaufela la January 1, 1956. Hamulaho wa likweli zeene, namemiwa kuyo sebeza sina paina yaipitezi kwa Austria. Ka nako yeo, nekusina Lipaki za Jehova mwa tolopo ya Mistelbach, mone nisebeleza. Kono kunani butata bone nitalimani ni bona. Nenishutana hahulu ni mulikanaaka wa paina yene nipila ni yena. Nenili wa lilimo zebato ba 19, mi nenihulezi mwa tolopo, kono mulikanaaka yena naanani lilimo ze 25 mi naahulezi kwa hae. Nenilobalanga singomba zazi ni zazi, kono yena naapakelanga hahulu. Ka nako ya manzibwana, nenitabela kutona kono yena naatabela kulobala kapili. Nihakulicwalo, kusebelisa likuka za Bibele neku lutusize kuswalisana, mi neluikozi hahulu kueza bupaina hamoho.

Mane nelutalimani ni miliko yemiñwi yetaata yefita yeo. Nelunyandisizwe kono nelusika “yubekwa.” (2 Makor. 4:7-9) Nako yeñwi hane lukutaza mwa munzi omuñwi, batu ba mwa munzi wo baluswakeza linja zabona. Kusika fita nako, na ni mulikanaaka yene nibeleka ni yena lwapotolohiwa ki linja zetuna, mi zaluhuhula inze lishenuzi meeno. Lwaswalana kwa mazoho, mi nakala kulapela ka kutiisa kuli, “Jehova, lwakupa, linja ze halikato luswala, haike lushwe kapili!” Linja zeo halito fita fakaufi ni luna zayema, mi zakala kubinisa mihata ni kukuta. Neluikutwile kuli ki Jehova yanaa lusilelelize. Hasamulaho, lwakutaza mwa munzi wo kaufela, mi nelutabezi kuli batu nebaamuhezi lushango lwaluna. Mwendi mane nebakomokile kuli linja nelisika luluma ni kuli neluzwezipili kukutaza niha nelusabisizwe. Babañwi ku bona mane nebabile Lipaki za Jehova hasamulaho.

Nelukopani ni muinelo omuñwi osabisa. Zazi leliñwi, bañi ba ndu yene lutelela bataha inze bakozwi, mi babata kulubulaya kakuli kuti nelufilikanya batu bane lupila mabapa ni bona. Bo musalaa bona balika kubaeleza, kono kwapala. Neluutwa zeneezahala kaufela inze luli mwa muzuzu waluna wa fahalimu. Kapili-pili, lwabeya lipula kwa sikwalo, mi lwakala kulonga libyana  zaluna mwa mikotana. Haluto kwalulula kwa munyako, lwafumana kuli bañi ba ndu bao nebayemi fa mapahamelo inze basweli tipa yetuna. Kacwalo, lwabaleha ni libyana zaluna kaufela ka kuitusisa munyako wa kwamulaho, ni ka kuitusisa nzila yengonjoloka yefita mwa simu, mi lwaikatulela kuli halusa tuha lukuta hape.

Lwayo bata malobalo kwa hotela. Kuzwa feela ka yona nako yeo, lwapila mwa hotela ibato ba silimo silisiñwi, mi taba yeo nei lutusize kupeta hande bukombwa bwaluna. Ka mukwa ufi? Hotela yeo neifumaneha mwa tolopo, mi babañwi ba baituti baluna ba Bibele nebatabela kuitutela mwa sibaka seo. Hamulaho wa nakonyana, lwakala kuezezanga tuto ya buka ni Tuto ya Tawala ya Mulibeleli mwa muzuzu waluna wa mwa hotela, mi nelukopananga ba 15.

Lwaina mwa Mistelbach ka nako yefitelela silimo. Hasamulaho, nakupiwa kuyo sebeleza mwa tolopo yebizwa Feldbach, kwa mboela-upa wa Graz. Nayo swalisana ni kaizeli yomuñwi yali paina, kono nelutalimani ni butata bobuñwi hape, kakuli kwateñi nekusina puteho. Nelupila mwa muzuzu omunyinyani one ufumaneha fa kalulo yabubeli ya ndu ya likota yeshangatami. Moya neukenanga mwa masuba anaali mwahalaa likota mi neluitusisanga mapepa kutiba masuba ao. Hape neluyo kanga mezi mwa lisima. Kono nelutabela kupila bupilo bobucwalo. Hamulaho wa likweli lisikai, kwatomiwa sikwata kwateñi. Hasamulaho, ibato ba batu ba 30 ba mwa lubasi lone luitutanga ni lona Bibele bakolobezwa!

Litaba zecwalo zeneezahezi mwa bupilo bwaka neli nitusize kuitebuha hahulu kuli Jehova kamita utusanga batu babazwelapili kueza za Mubuso. Batu niha bakapalelwa kulutusa, Jehova yena ukazwelapili kulutusa.—Samu 121:1-3.

Ka 1958, nekulukisizwe mukopano wa macaba one ukayo ezezwa mwa Muleneñi wa New York, ili mwa sitediyamu yebizwa Yankee ni mwa mabapalelo a Polo Grounds. Naiñolisa kuyo fumaneha kwa mukopano wo, mi ofisi ya mutai wa Austria yanimema kuli niyo kena Sikolo sa Giliadi mwa kilasi yabu 32. Nenisa koni kuhana tohonolo yeo. Kapili-pili, naalaba mizwale kwa ofisi ya mutai mi nabazibisa kuli: “Natabela!”

Mwa kilasi yaluna kwa Giliadi, neniinanga bukaufi ni bo Martin Poetzinger. Bo Martin nebanyandisizwe hahulu ka nako yene bali mwa minganda ya Nazi, mone bahapelezwa kueza misebezi yetaata. Muzwale yo ni yena naabile mwa Sitopa Sesietelela hasamulaho. Ka nako ya  lituto zaluna mwa kilasi, bo Martin fokuñwi neba nishobotelanga kuli, “Bo Erika, taba ye italusañi mwa Sijelemani?”

Hase lufitile fahalaa lituto zaluna, Muzwale Nathan Knorr aluzibisa kone lukayo sebeleza hase lukwazize. Na nenikayo sebeleza kwa Paraguay. Bakeñisa kuli nenili mwanana hahulu, nenitokwa kuli bo ndate banife tumelezo ya kukena mwa naha yeo. Hamulaho wa kufiwa tumelezo, nayo punya mwa Paraguay mwa March ka silimo sa 1959. Nakupiwa kuyo inanga kwa ndu ya balumiwa yenefumaneha mwa muleneñi wa Asunción, ili kone nikayo inanga ni kaizeli yomuñwi.

Kusika fita nako yetelele, nazibana ni bo Walter Bright, ili balumiwa bane bakwazize mwa kilasi yabu 30 ya Sikolo sa Giliadi. Hamulaho wa nako, lwanyalana, mi nelukona kutusana kuli lutiyele miinelo yetaata mwa bupilo. Nako kaufela hane lukopananga ni miinelo yetaata, nelubalanga sepiso ya Jehova yefumaneha kwa Isaya 41:10, yeli: “Usike wasaba, kakuli niinzi ni wena. Usike wabilaela, kakuli ki na Mulimu wahao. Nika kutiisa.” Taba ye kwa liñolo leo neilufanga buikolwiso bwa kuli, ibile feela luzwelapili kusepahala ku Mulimu ni kubeya za Mubuso mwa sibaka sapili, Mulimu haana kulufulalela.

Hamulaho wa nako, lwakupiwa kuyo sebeleza kwa sibaka sesili bukaufi ni museto wa naha ya Brazil. Nako yeñwi hane luli kwa sibaka seo, babahulu ba bulapeli basusueza banana kuli bapwace ndu ya balumiwa mone luina, ili yenese sinyehile. Hasamulaho, bo Walter bakala kulutanga Bibele yomuhulu wa mapokola. Mupokola yo naaboni teñi kuli mwa sunda yeo, nekunani mapokola bane balibelela ndu yaluna, mi batu batuhela kulukataza. Hasamulahonyana, lwakupiwa kuli lututele kwa mandu aiketile anaafumaneha mwabuse bwa museto, ili mwa naha ya Brazil. Kututela kwa sibaka seo neku lutusize hahulu, kakuli nelukona kuezeza mikopano mwa Paraguay ni mwa Brazil. Ka nako yeluzwa mwa sibaka seo, nese kutomilwe liputeho zepeli zenyinyani.

Madokota neba nitaluselize kuli nenisike nakona kupepa bana; kacwalo, nelukomokile hahulu kuli ka silimo sa 1962 nenibile fa mezi amanca! Hasamulaho, lwayo kalisa kupila mwa muleneñi wa Hollywood, kwa Florida, ili bukaufi ni kone kupila lubasi lwa bo Walter. Ka lilimo lisikai, na ni bo Walter nelusa koni kueza bupaina. Nelutokwa kubabalela lubasi lwaluna. Nihakulicwalo, lwazwelapili kubeya za Mubuso mwa sibaka sapili.—Mat. 6:33.

Haluyo punya kwa Florida mwa November ka silimo sa 1962, lwayo komoka kufumana kuli batu ba kwateñi nebasa tabeli kuli batu babansu ni batu babasweu bakopane hamoho, mi taba yeo neitahisize kuli mizwale baluna babansu ni ba makuwa babange ni mikopano ka linako zeshutana, ni kuli basike bakutalezanga mwa sibaka sesiswana. Kono Jehova yena haaketululangi batu ka kuya ka litalo labona, mi kusika fita nako yetelele, mizwale ni likaizeli mwa liputeho bakala kuswalisana kusina taba ni mubala wa litalo labona. Mwa taba yeo, neluiponezi mwanaatuselize Jehova batu bahae, kakuli ka nako ye, sekunani liputeho zeñata mwa sibaka seo.

Ka bumai, bo Walter nebakulile butuku bwa kansa ya mwa booko, mi batimela ka silimo sa 2015. Neli baana babande bane ninyalani ni bona ka lilimo ze 55; nebalata Jehova, mi nebatusize mizwale babañata. Ninani sepo ya kuto babona hape inze baiketile kwa mubili, habaka zusiwa kwa bafu.—Lik. 24:15.

Ni yatabile hahulu kuli nibile mwa sebelezo ya nako kaufela ka lilimo zefitelela 40, mi mwahalaa nako yeo kaufela, niikozi limbuyoti zeñata. Ka mutala, na ni bo Walter nelubile ni tohonolo ya kuiponela baituti baluna ba Bibele ba 136 habakolobezwa. Ki niti kuli nelukopananga ni miinelo yetaata. Kono miinelo yeo neisika lupaleliswa kusebeleza Mulimu waluna yasepahala. Mane nei lutusize kusutelela hahulu ku yena, inze lusepa kuli uka lutusa kutatulula miinelo yeo ka nako yahae ni ka nzila yahae. Mi waezanga cwalo luli!—2 Tim. 4:16, 17.

Nabatonda luli bo Walter, kono kueza bupaina kunitusa kutiyela muinelo wo. Taba yeenitusanga hahulu ki kuluta babañwi, sihulu hani bataluseza za sepo ya zuho ya bafu. Kaniti luli, Jehova uzwezipili kunitusa ka linzila zeñata, mi hasika nifulalela. Uzwezipili kutaleleza sepiso yahae, kakuli unitusize, unitiisize, mi uzwezipili kuniswala ka lizoho lahae “la bulyo la kuluka.”—Isa. 41:10.