TABA YA KUITUTA 19
Mubonise Lilato ni Katulo Yelukile Hakuezwa Bumaswe Bobutuna
“Hau mulimu yatabela bumaswe; hakuna yamaswe yakona kuina ni wena.”—SAMU 5:4.
PINA 142 Kukumalela Kwa Sepo Yaluna
ZELUKA ITUTA *
1-3. (a) Ka kuya ka liñolo la Samu 5:4-6, Jehova uikutwa cwañi ka za bumaswe? (b) Ki kabakalañi halukona kubulela kuli mutu kaufela yasilafaza mwanana hamameli “mulao wa Kreste”?
JEHOVA MULIMU utoile bumaswe bwa mufuta kaufela. (Mubale Samu 5:4-6.) Kusina kukakanya, Jehova utoile hahulu sibi sa kusilafaza banana ka likezo za somano, mi uunga likezo zeo kuba zenyenyisa hahulu. Bakeñisa kuli lu Lipaki za Jehova, ni luna lulikanyisa Jehova ka kutoya mukwa wa kunyandisa banana wo, mi lubonanga teñi kuli batu babanani mukwa wo habatuhelelwi kuzwelapili kuba mwa puteho.—Maro. 12:9; Maheb. 12:15, 16.
2 Mutu kaufela yasilafaza mwanana hamameli “mulao wa Kreste.” (Magal. 6:2) Ki kabakalañi halubulela cwalo? Mwa taba yefelile, luitutile kuli mulao wa Kreste, ona oama lituto kaufela zanaalutile Kreste ni lika kaufela zanaaezize, utomile fa lilato, mi ususueza batu kubonisa katulo yelukile. Bakeñisa kuli Bakreste ba niti bamamela mulao wo, baezanga lika zetahisa kuli banana baikutwe kusilelezwa ni kulatiwa luli. Kono batu babasilafazanga banana, banani lunya ni buitati, mi batahisanga kuli banana bao baikutwe kusasilelezwa ni kusalatiwa.
3 Ka bumai, kusilafaza banana ka likezo za somano kuatile hahulu mwa lifasi, mi mane nihaiba Bakreste ba niti baamilwe ki taba yeo. Ki kabakalañi hakuli cwalo? Kakuli “batu babamaswe ni baipumisi” baatile hahulu, mi babañwi mane balikanga kuswalisana ni puteho. (2 Tim. 3:13) Kuzwa fo, batu babañwi bane babanga mwa puteho bakomilwe ki litakazo zabona za nama mi baezize sibi sesituna sa kusilafaza banana ka likezo za somano. Halunyakisiseñi libaka kusilafaza banana haili sibi sesituna hahulu. Hasamulaho, lukaituta zebaezanga baana-bahulu habatalima taba ya mutu yaezize sibi sesituna, sesicwale ka kusilafaza mwanana, ni zebaswanela kueza bashemi kuli basileleze bana babona. *
SIBI SESITUNA
4-5. Ki kabakalañi kusilafaza mwanana haili kufoseza hahulu mwanana yaezizwe maswe yo?
4 Kusilafaza mwanana kutahisanga butata bobutuna. Mwanana yaezizwe maswe ukona kuba ni masitapilu ka nako yetelele, mi taba yeo ikona kuama ni batu baba mulata, babacwale ka ba lubasi lwahae ni mizwale ni likaizeli mwa puteho. Kaniti luli, kusilafaza mwanana ki sibi sesituna.
5 Kusilafaza mwanana ki kufoseza hahulu mwanana yo yaezizwe maswe. * Kueza lika zetahiseza batu babasina mulatu masitapilu ki sibi sesituna. Sina moluka itutela mwa taba yetatama, mutu yasilafaza mwanana umutahiseza masitapilu amatuna. Utahisa kuli mwanana yo asike asepa mutu ni kuli aikalelwe ka nako kaufela. Luswanela kusileleza banana kuli basike baezwa maswe ka nzila yecwalo, mi lutokwa kuomba-omba ni kutusa banana babakile baezwa maswe cwalo kwamulaho.—1 Mates. 5:14.
6-7. Ki kabakalañi kusilafaza mwanana haili kufoseza puteho ni muuso?
6 Kusilafaza mwanana ki kufoseza puteho. Muhasanyi haeza sibi sa kusilafaza mwanana usinya puteho libizo. (Mat. 5:16; 1 Pit. 2:12) Ka kueza cwalo, utahisa kuli puteho iingiwe kuli yalumeleza muzamao wo, hailifo mizwale ni likaizeli babasepahala babañata bazwelapili “kulwanela ka taata tumelo” yabona. (Juda 3) Halutuhelelangi batu babaeza lika zemaswe, ili babasa baki, ni babasinya libizo la puteho kuzwelapili kuba mwa puteho.
7 Kusilafaza mwanana ki kufoseza muuso. Bakreste baswanela ‘kuipeya kwatasaa milonga.’ (Maro. 13:1) Lukabonisa kuli lwaipeya kwatasaa milonga haiba lumamela milao ya naha. Haiba muhasanyi mwa puteho atula mulao wa naha, inge cwalo ka kusilafaza mwanana, ufoseza muuso. (Mubapanye Likezo 25:8.) Nihaike kuli baana-bahulu habasika fiwa musebezi wa kubona teñi kuli mulao wa naha walatelelwa, habasilelezangi mutu yasilafaza mwanana kuli asike afiwa koto ki ba mulao. (Maro. 13:4) Mutu yafosize yo unani kukutula sacezi.—Magal. 6:7.
8. Jehova uunga cwañi mutu yafoseza mutu yomuñwi?
8 Nto yemaswe nikufita kikuli kusilafaza mwanana ki kufoseza Mulimu. (Samu 51:4) Mutu hafoseza mutu yomuñwi ufoseza ni Jehova. Ka mutala, halunyakisiseñi Mulao wanaafile Mulimu kwa Maisilaele. Mulao wo neubonisa kuli mutu kaufela yauzweza mwanahabo yena kamba kuunga nto yeñwi ku yena ka bupumi, ‘naasasepahali ku Jehova.’ (Liv. 6:2-4) Kacwalo, muhasanyi yasilafaza mwanana, ili kutahisa kuli mwanana yo aikalelwe ka nako kaufela, hasepahali ku Mulimu. Muhasanyi yo utahisa kuli libizo la Jehova lisinyehe. Kabakaleo, luswanela kuunga kezo yeo ya kusilafaza mwanana kuba yenyenyisa kakuli ki sibi sesituna ku Mulimu.
9. Mwahalaa lilimo zefitile, kopano ya Jehova ihatisize litaba mañi zetomile fa Mañolo ka za kusilafaza banana, mi ki kabakalañi?
9 Ka lilimo zeñata, kopano ya Jehova ihatisize litaba zeñata zetomile fa Mañolo zebulela za kusilafaza banana. Ka mutala, litaba za mwa magazini ya Tawala ya Mulibeleli ni ya Muzuhe! libonisize mo batu babaezizwe maswe bakona kutiyela masitapilu abatalimana ni ona, mo babañwi bakona kubatuseza ni kubaomba-omba, ni mo bashemi bakona kusileleleza bana babona. Baana-bahulu bafilwe lituto zeñata zetomile fa Mañolo za mwakutalimela taba ya mutu yasilafalize mwanana. Mi kopano ya Mulimu izwelapili kufa litaelo zenca za moliswanela kutalimelwa litaba za kusilafaza mwanana. Kabakalañi? Kabakala kuli kopano ibata kuli litaba za kusilafaza banana litalimwe ka kulumelana ni mulao wa Kreste.
HAKUTALIMWA TABA YA MUTU YAEZIZE SIBI SESITUNA
10-12. (a) Baana-bahulu bahupulangañi habatalima taba ya mutu yaezize sibi sesituna, mi babatanga kupetañi? (b) Ka kuya ka liñolo la Jakobo 5:14, 15, baana-bahulu balikanga kuezañi?
10 Baana-bahulu habatalima taba ya mutu yaezize sibi sesituna, bahupulanga kuli mulao wa Kreste ubatokwa kuli babonise lingu lilato ni kueza sesilukile mwa meeto a Mulimu. Kabakaleo, hababihelwa kuli muhasanyi yomuñwi uezize sibi sesituna, banyakisisanga ka tokomelo litaba zeamiwa. Baana-bahulu sihulu babatanga kukenisa libizo la Mulimu. (Liv. 22:31, 32; Mat. 6:9) Hape babatanga kutusa mizwale ni likaizeli babona kutiisa silikani sabona ni Jehova, ni kutusa batu babaezizwe maswe.
11 Kuzwa fo, haiba mutu yaezize sibi sesituna ki muhasanyi, baana-bahulu babatanga kumutusa kuba mulikanaa Jehova hape, haiba kukonahala. (Mubale Jakobo 5:14, 15.) Haiba Mukreste akomiwa ki litakazo zemaswe mi aeza sibi sesituna, uzibe wakula kwa moya. Fo kutalusa kuli hasana silikani sesinde ni Jehova. * Mi baana-bahulu bakona kuungiwa kuli ki baalafi ba kwa moya. Ka nako yeo, baana-bahulu balikanga ‘kufolisa yakula [yena sifosi].’ Kelezo ya mwa Mañolo yebaka mufa yakona kumutusa kuli abe mulikanaa Mulimu hape, kono taba yeo ikonahala feela haiba muezalibi yo abaka habuniti.—Lik. 3:19; 2 Makor. 2:5-10.
12 Kaniti luli, baana-bahulu banani buikalabelo bobutuna. Baiyakatwa hahulu mutapi wa Mulimu, ona obafilwe kuli baubabalele. (1 Pit. 5:1-3) Babata kuli mizwale ni likaizeli babona mwa puteho baikutwe kusilelezwa. Kacwalo, baana-bahulu baanganga muhato kapili habaamuhela piho ya kuli muhasanyi yomuñwi uezize sibi sesituna, inge cwalo kusilafaza mwanana. Halunyakisiseñi lipuzo zebuzizwe kwa makalelo a paragilafu 13 15, ni 17.
13-14. Kana baana-bahulu bamamelanga mulao wa kuli mutu yakulubelwa kuli usilafalize mwanana abihiwe ku ba mulao? Mutaluse.
13 Kana baana-bahulu bamamelanga mulao wa kuli mutu yakulubelwa kuli usilafalize mwanana abihiwe ku ba mulao? Eni. Mwa linaha mokunani mulao ocwalo, baana-bahulu bamamelanga mulao wo wa kubiha batu babakulubelwa kuli basilafalize banana. (Maro. 13:1) Kumamela mulao wo haki kuloba mulao wa Mulimu. (Lik. 5:28, 29) Kacwalo, haiba mutu yomuñwi abihela baana-bahulu kuli mutu yomuñwi usilafalize mwanana, baana-bahulu bakupanga tuso kwa ofisi ya mutai kuli bazibe mobakona kuzibiseza ba mulao taba yeo.
14 Baana-bahulu batalusezanga mutu yaezizwe maswe, bashemi bahae, hamohocwalo ni batu babañwi babaziba taba yeo kuli bakona kubiha taba yeezahezi yeo ku ba mulao. Kono kucwañi haiba mutu yakulubelwa kuli usilafalize mwanana ki muhasanyi mwa puteho, mi taba yeo yazibahala mwa silalanda? Kana Mukreste yabihile taba yeo uswanela kuikutwa kuli utahisize kuli libizo la Mulimu lisinyehe? Batili. Mutu yaezize kezo yeo ki yena yatahisize kuli libizo la Mulimu lisinyehe.
15-16. (a) Ka kuya ka liñolo la 1 Timotea 5:19, ki kabakalañi hakutokwahala lipaki zepeli kamba kufitelela pili baana-bahulu ba puteho basika toma kale katengo ka buatuli? (b) Baana-bahulu baezangañi habautwa kuli muhasanyi yomuñwi ukulubelwa kuli usilafalize mwanana?
15 Ki kabakalañi hakutokwahala lipaki zepeli kamba kufitelela pili baana-bahulu ba puteho basika toma kale katengo ka buatuli? Libaka kikuli mwa Bibele kunani sikuka sesibonisa kuli kutokwahala lipaki zepeli kamba kufitelela kuli litaba liatulwe ka kuluka. Haiba mutu yaezize sibi sesituna ahana kuitumelela bufosi, kutokwahala lipaki zepeli babaka paka bufosi bobuezizwe kuli baana-bahulu batome katengo ka buatuli. (Deut. 19:15; Mat. 18:16; mubale 1 Timotea 5:19.) Kana fo kutalusa kuli taba ya mutu yakulubelwa kuli usilafalize mwanana haiswaneli kubihiwa ku ba mulao konji hakunani lipaki zepeli? Batili. Baana-bahulu kamba batu babañwi habatokwi lipaki zepeli kuli babihe mutu yakulubelwa kuli usilafalize mwanana ku ba mulao.
16 Haiba baana-bahulu babihelwa kuli muhasanyi yomuñwi mwa puteho ukulubelwa kuli usilafalize mwanana, bakabona teñi kuli balatelela mulao wa naha wa kubiha sifosi yo ku ba mulao, mi hasamulaho kihona bakabatisisa taba ka kulatelela likuka za mwa Mañolo. Haiba mutu yo ahana kuitumelela bufosi, baana-bahulu bakanyakisisa bupaki bwa batu babañwi babaziba taba yeo. Haiba kuba ni lipaki zepeli kamba kufitelela, fo kikuli mutu yabiha taba yeo ni mutu yomuñwi yakona kupaka taba yeo kamba yapaka taba yeñwi ya kuli mutu yo naasilafalize mwanana yomuñwi, uzibe katengo ka buatuli kakona kutomiwa. * Haiba mutu abiha taba yeñwi kwa baana-bahulu, mi hakuna mutu yomuñwi yapaka kuli taba yeo neiezahezi luli, fo hakutalusi kuli taba yeo ki ya buhata. Nihaike kuli ki mutu alimuñwi feela yapaka kuli muhasanyi yomuñwi usilafalize mwanana, baana-bahulu baziba kuli mutu yo ulukela kuba yaezize nto yeñwi yemaswe, ili yeutwisize babañwi butuku. Baana-bahulu bakazwelapili kutusa ni kuomba-omba mutu yaezizwe maswe. Kuzwa fo, baana-bahulu bakatokomela zaeza mutu yo yakulubelwa kuli usilafalize mwanana kuli basileleze puteho, ka kuziba kuli mwendi akasuhana aeza cwalo hape.—Lik. 20:28.
17-18. Ki ufi musebezi wa katengo ka buatuli?
17 Ki ufi musebezi wa katengo ka buatuli? Hakubulelwa kuli baana-bahulu ba mwa katengo ka buatuli hakutalusi kuli ki bona babaka atula kuli ba mulao bafe sifosi koto kamba kutokwa. Kufa mutu koto kabakala kuli ulobile mulao wa naha haki musebezi wa baana-bahulu; wo ki musebezi wa ba mulao. (Maro. 13:2-4; Tite 3:1) Kono musebezi wa baana-bahulu ki kuatula kamba kulemuha haiba mutu yo waswanela kuzwelapili kuba mwa puteho.
18 Katengo ka buatuli katalimanga feela litaba zeama silikani sa mutu ni Mulimu ni zeama mizwale ni likaizeli mwa puteho. Baana-bahulu ba mwa katengo kao baitusisanga Mañolo kuli bazibe haiba mutu yo ubakile kamba kutokwa. Haiba mutu yo haasika baka, wazwisiwanga mwa puteho, mi puteho yazibiswangwa za taba yeo. (1 Makor. 5:11-13) Kono haiba mutu yo ubakile, wakona kuzwelapili kuba mwa puteho. Niteñi, baana-bahulu bakazibisa mutu yo kuli hasana kuitusiswa mwa puteho, mi haana kufiwa buikalabelo bufi kamba bufi mwa puteho ka lilimo zeñata kamba mane mwendi mwa bupilo bwahae kaufela. Bakeñisa kuli baana-bahulu babata kusileleza banana, bakataluseza bashemi babona kwa mukunda kuli batokomele hahulu bana babona mi basike babatuhelela kuswalisana ni mutu yo. Baana-bahulu habataluseza bashemi bao taba yeo, habaswaneli kubataluseza libizo la mutu yanaaezizwe maswe.
MOMUKONA KUSILELELEZA BANA BAMINA
Bashemi bataluseza bana babona litaba zeswanela ka za somano ilikuli babasileleze kwa batu babakona kubaeza maswe. Baitusisa lihatiso zehatisizwe ki kopano ya Mulimu kuli batuse bana babona kuutwisisa litaba zeo. (Mubone maparagilafu 19-22)
19-22. Bashemi bakona kusileleza cwañi bana babona? (Mubone siswaniso sesi fa likepe la fahalimu.)
19 Ki bo mañi babanani buikalabelo bwa kusileleza banana kuli basike baezwa maswe? Ki bashemi babona. * Bashemi, muhupule kuli bana bamina ki mpo kamba “saanda sesizwa ku Jehova.” (Samu 127:3) Kacwalo, ki mina babanani buikalabelo bwa kubasileleza. Kono mukona kusileleza cwañi bana bamina kuli basike baezwa maswe?
20 Sapili, muzibe litaba zeñwi ka za kusilafaza banana. Muzibe mufuta wa batu babasilafazanga banana ni mikwa yebaitusisanga kuli bakone kubapuma. Mulemuhe miinelo yekona kukenya mwanana mwa butata. (Liprov. 22:3; 24:3) Muhupule kuli hañata, mutu yakona kusilafaza mwanana ki mutu yazibwa ni kusepiwa ki mwanana yo.
21 Sabubeli, muambolange ka kulukuluha ni bana bamina, mi mubasusueze kuli ni bona baezange cwalo. (Deut. 6:6, 7) Kuli mueze cwalo, mutokwa kuba bateelezi babande. (Jak. 1:19) Muhupule kuli banana hañata bapalelwanga kutalusa kuli baezizwe maswe. Bakona kusaba kuli haiba batalusa zeezahezi, hakuna yakalumela taba yeo, kamba mwendi babembilwe ki mutu yabaezize maswe mi ubataluselize kuli babuluke taba yeo sina kunutu. Haiba mulemuha kuli kunani nto yeñwi yeezahezi ku mwanaa mina, muikambote ni yena ka lilato ni kumukupa kuli amitaluseze zeezahezi, mi mube ni pilu-telele hanzaa talusa.
22 Sabulaalu, mulute bana bamina. Mubataluseze litaba zebaswanela kuziba ka za somano kulikana ni fobakuma. Mubalute zebaswanela kubulela ni zebaswanela kueza haiba mutu yomuñwi ubata kubaswala fa mubili ka nzila yeñwi yesaswaneli. Muitusise litaba zehatisizwe ki kopano ya Mulimu zebonisa momukona kusileleleza bana bamina.—Mubone mbokisi yeli, “ Muitute mi Mulute Bana Bamina.”
23. Luunga cwañi taba ya kusilafaza banana, mi lukanyakisisa puzo mañi mwa taba yetatama?
23 Ka kuba Lipaki za Jehova, luunga kezo ya kusilafaza banana kuba sibi sesituna ni kuli ki nto yenyenyisa. Bakeñisa kuli lumamela mulao wa Kreste, halusilelezangi mutu yasilafalize mwanana kuli asike afiwa koto ki ba mulao. Kono cwale lukona kutusa cwañi batu babaezizwe maswe? Lukanyakisisa puzo yeo mwa taba yetatama.
PINA 103 Balisana—Limpo Zeli Batu
^ para. 5 Mwa taba ye, lukanyakisisa molukona kusileleleza banana kuli batu babañwi basike babasilafaza ka likezo za somano. Lukaituta zebaswanela kueza baana-bahulu kuli basileleze puteho ni zebaswanela kueza bashemi kuli basileleze bana babona.
^ para. 3 TALUSO YA MANZWI: Batu basilafazanga banana ka likezo za somano ka mulelo wa kukulisa litakazo zabona za somano. Kusilafaza mwanana ka likezo za somano kukopanyeleza kueza ni yena somano luli; somano ya mwahanu, kamba ya mokuzwela zemaswe za mutabani; kumuswala-swala kwa mapunu ahae; kwa mazwele; kwa malaho; kamba kueza likezo zeñwi zemasila ni yena. Nihaike kuli hañata basizana ki bona babasilafazwangwa, bashimani ni bona baezwangwa cwalo. Mi nihaike kuli baana sihulu ki bona babaezanga maswe banana, basali ni bona baezanga cwalo.
^ para. 5 TALUSO YA MANZWI: Mwa taba ye ni yetatama, kubulezwi za mwanana “yaezizwe maswe” kuama ku mwanana yasilafalizwe ki mutu yomuñwi ka likezo za somano. Batu babasilafazanga banana banahananga kuli bakona kueza zebalata kaufela ku mwanana kakuli baikutwanga kuli hakuna sakona kueza, mi batahisanga kuli mwanana yasina mulatu yo aholofale kwa mubili ni kuba ni masitapilu.
^ para. 11 Haiba mutu wakula kwa moya, fo hakutalusi kuli ulukuluhile kueza libi zetuna. Muezalibi yo ukaikalabela ku Jehova kabakala likatulo ni likezo zahae zemaswe.—Maro. 14:12.
^ para. 16 Baana-bahulu habatokwangi kuli mwanana yaezizwe maswe afumanehe teñi habaikambota ni mutu yakulubelwa kuli ufosize. Mushemi kamba mutu yomuñwi yasepilwe ki mwanana yo, uswanela kutaluseza baana-bahulu lika kaufela zamutaluselize mwanana, ili kumusileleza kwa butuku bwakona kuutwa kambe ki yena yatalusa zeneezahezi.
^ para. 19 Litaba zebonisa zebaswanela kueza bashemi, hape lilukiselizwe kutusa batu babauta bana babasi babona.
