1-2. Ka kuya ka Samu 40:5, ki lika mañi zaluezelize Jehova, mi ki kabakalañi haluswanela kunyakisisa lika zeo?

JEHOVA ki Mulimu yanani bufani. Ka mutala, ulufile lihae lelinde leliipitezi, lona lifasi; ulufile booko bobuezizwe ka nzila yemakaza; mi ulufile Linzwi lahae la butokwa, yona Bibele. Bakeñisa kuli Jehova ulufile lika zetaalu zeo, lunani sibaka kolukona kupila, lunani buikoneli bwa kunahana ni kuambola ni babañwi, mi lwaziba likalabo za lipuzo za butokwa hahulu.—Mubale Samu 40:5.

² Mwa taba ye, lukanyakisisa limpo zetaalu zeo ka bukuswani. Haiba lunahanisisa za limpo zeo, lukaitebuha hahulu zona mi lukaeza molukonela kaufela kuli lutabise Mubupi waluna yalilato, yena Jehova. (Sin. 4:11) Hape lukaziba hande molukona kutuseza batu babalumela tuto ya buhata ya kuli lika nelitile ka kuipilaula.

3. Ki kabakalañi lifasi haliipitezi?

³ Mulimu ulukisize lihae laluna, lona lifasi, ka nzila yebonisa kuli unani butali. (Maro. 1:20; Maheb. 3:4) Pulaneti yaluna haki yona feela yepotoloha lizazi, kono lifasi liipitezi kakuli fateñi kunani lika zekonahalisa batu kupila.

4. Ki lika mañi zebonisa kuli Mulimu unani butali ka mwabupezi lifasi? Mufe mutala.

⁴ Mwa mbyumbyulu, lifasi laluna likona kubapanywa kwa sisepe sesi mwa liwate lelituna. Kono kunani shutano yetuna ye mwahalaa sisepe mokutezi batu ni lifasi laluna. Ka mutala, batu babainzi mwa sisepe seo nebasike bakona kupila ka nako yetelele hane bakaipangela moya wa oxygen ka ili bona, lico, ni mezi, niha nebasike bayumba manyalala kwande a sisepe. Batu  bao nebaka shwa. Kono lifasi lona likonahalisa kuli batu ni lifolofolo zeñata-ñata bakone kupila ku lona. Lifasi lipanganga lika kaufela zelutokwa zecwale ka moya wa oxygen, lico, ni mezi, mi lika za butokwa zeo halifelangi. Nihaike kuli manyalala asayumbelwanga ku lona, lifasi lizwelapili kuba lelinde, mi batu basakona kupila fateñi. Taba yeo ikonahala cwañi? Jehova ubupile lifasi ka nzila yekonahalisa kuli manyalala akone kufetulwa kuba nto yeñwi yekona kuitusiswa hape. Halunyakisiseñi mutala wa lika zepeli zebonisa butali bwa Jehova, ili mupotoloho wa moya wa oxygen ni mupotoloho wa mezi.

5. Ki kabakalañi moya wa oxygen hausa felangi, mi taba yeo ibonisañi?

⁵ Batu ni lifolofolo batokwa moya wa oxygen kuli bazwelepili kupila. Lipatisiso libonisa kuli silimo ni silimo, libupiwa zepila liitusisanga moya wa oxygen omuñata hahulu oeza kuli hane ukabeiwa fa sikala neuka weita matani aeza 100 bilioni. Libupiwa zeo lizwisanga moya wa carbon dioxide. Nihakulicwalo, libupiwa zepila zeo halikonangi kufeza moya wa oxygen oliteñi kaufela, mi moya wa carbon dioxide hautalangi mwa mbyumbyulu. Kabakalañi? Kabakala kuli Jehova naabupile limela zetuna ni zenyinyani za mifuta-futa, ili zeitusisa moya wa carbon dioxide ni kuzwisa moya wa oxygen. Taba yeo ya moufumanelwa moya wa oxygen ilumelelana ni manzwi añozwi kwa Likezo 17:24, 25, aali: “Mulimu . . . ki yena yafa batu kaufela bupilo ni moya wakubuyela.”

6. Ki kabakalañi mezi hasafelangi, mi taba yeo ibonisañi? (Mubone mbokisi yeli, “ Mpo Yezwa ku Jehova ya Mupotoloho wa Mezi.”)

⁶ Butelele bwa kuzwa fa lifasi kuya kwa lizazi ki bobuswanela, mi taba yeo ikonahalisa kuli mezi abe teñi fa lifasi. Lifasi hane likasutelezwa hanyinyani kwa lizazi, mezi kaufela naakaoma, mi nekuka cisa hahulu fa lifasi, kuli mane hakuna sibupiwa sene sikapila. Kono hane likasutelezwa kwahule hanyinyani ni lizazi, mezi kaufela naakakangela, mi lifasi kaufela nelikaba sikoto sa litwa. Bakeñisa kuli Jehova naabeile lifasi fa sibaka sesiswanela mwa pupo, lunani mezi akonahalisa kuli libupiwa likone kupila. Lizazi linatanga fa mezi a mwa mawate ni mezi afumaneha fafasi ni kuahohela mwahalimu kuyo panga malu. Silimo ni silimo, lizazi lihohanga mezi amañata akona kutaza mabulukelo a mezi a 500,000, mi sibulukelo ni sibulukelo sieza kilomita iliñwi mwa butelele, mwa bupala, ni mwa butungi. Mezi ao ainanga mazazi abato eza alishumi mwa mbyumbyulu, mi hasamulaho anelanga sina pula kamba litwa. Mezi ao akutelanga mwa mawate kamba mwa linuka, mi hasamulaho lizazi liahohelanga mwahalimu hape. Jehova naalukisize kuli mupotoloho wa mezi ube teñi, ilikuli lifasi libe ni mezi ka nako kaufela, mi taba yeo ibonisa kuli Jehova ki Mulimu yabutali ni yanani maata.—Jobo 36:27, 28; Muek. 1:7.

7. Lukona kubonisa cwañi kuli lwaitebuha mpo yelufilwe yebonisizwe kwa Samu 115:16?

⁷ Lukona kubonisa cwañi kuli lwaitebuha lifasi laluna leliipitezi ni lika zende kaufela zefumaneha fateñi? (Mubale Samu 115:16.) Nzila yeñwi ki ka kunahanisisa lika zabupile Jehova. Kueza cwalo kuka lutusa kuitumela ku Jehova zazi ni zazi kabakala lika zende zalufile. Mi lubonisa kuli lwaitebuha mpo yelufilwe ya lifasi ka kueza molukonela kaufela kukenisa sibaka kolupila.

8. Ki kabakalañi halukona kubulela kuli booko bwaluna buezizwe ka nzila yemakaza?

⁸ Booko bwa mutu buezizwe ka nzila yemakaza. Hane musali mbututu ye mwa mba ya bo maa mina, booko bwamina nebulukisizwe ka  kulatelela milao yetomilwe cimo, mi liselusi za booko zeñata-ñata nelinze lipangiwa mwa muzuzu ni muzuzu! Licaziba babonisa kuli booko bwa mutu yahulile bunani liselusi zebato eza 100 bilioni mi liselusi zeo liisanga litaba kwa likalulo zeshutana-shutana za mubili ni kukutisa litaba kwa booko. Liselusi zeo halikopanywa hamoho lipanga booko, mi booko bunani buima bobueza likilo ze 1.5. Halunyakisiseñi litaba lisikai zebonisa buikoneli bobuipitezi bwa booko.

9. Ki nto mañi yemikolwisa kuli buikoneli bwa kubulela ki mpo yezwa ku Mulimu?

⁹ Buikoneli bwa kubulela ki nto yemakaza. Halunyakisiseñi zeezahalanga halubulela. Kuli mukone kubulela linzwi, booko bwamina butokwa kuzamaisa misifa yefitelela 100, ye mwa lulimi lwamina, mumizo, mulomo, mutahali, ni mwa sifuba. Misifa yeo itokwa kuzamaiswa hande kuli litaba zelubulela liutwahale. Hatiso yeñwi ya mwa 2019 yebulela za patisiso yeneezizwe ka za buikoneli bo, ibonisa kuli limbututu zesazo pepiwa zakona kutaluhanya manzwi. Patisiso yeo ilumelelana ni zebabulela licaziba babañata kuli mutu hapepiwa ubanga ni buikoneli bwa kutaluhanya manzwi ni kuituta lipuo. Kaniti luli, buikoneli bwa kubulela ki mpo yezwa ku Mulimu.—Exo. 4:11.

10. Lukona kubonisa cwañi kuli lwaitebuha mpo yelufilwe ki Mulimu ya kubulela?

¹⁰ Yeñwi ya linzila zelukona kubonisa ka zona kuli lwaitebuha mpo yelufilwe ya kubulela, ki ka kukutaza kwa batu babalumela kuli lika nelitile ka kuipilaula ni kubataluseza libaka halulumela kuli Mulimu ki yena yabupile lika kaufela. (Samu 9:1; 1 Pit. 3:15) Babaluta tuto yeo babata kuli lulumele kuli lifasi ni lika kaufela zeliteñi mwateñi neliitahezi feela. Haiba luitusisa Bibele ni litaba zeñwi zenyakisisizwe mwa taba ye, lukakona kuluta niti ka za Ndataa luna ya kwa lihalimu ni kutusa batu babalata kuteeleza kwa lushango lwaluna kuziba libaka halulumela kuli Jehova ki yena yabupile lihalimu ni lifasi.—Samu 102:25; Isa. 40:25, 26.

11. Ki kabakalañi halukona kubulela kuli booko bwa mutu buezizwe ka nzila yekomokisa?

¹¹ Buikoneli bolunani bona bwa kuhupula lika ki nto yekomokisa. Kwamulaho, caziba yomuñwi naaakalelize kuli booko bwa mutu bunani buikoneli bwa kuhupula litaba zekona kukwana mwa libuka zetuna zebato eza 20 milioni. Kono kacenu, lipatisiso libonisa kuli buikoneli bwaluna ki bobutuna hahulu kufita mwanaanahanela caziba yo. Ki buikoneli mañi bobuipitezi bobanani bona batu?

12. Buikoneli bolunani bona bwa kuziba lika zende ni lika zemaswe butahisa cwañi kuli lushutane ni lifolofolo?

¹² Kwa libupiwa kaufela zeliteñi fa lifasi, batu ki bona feela banani buikoneli bwa kuziba lika zende ni lika zemaswe ka kuhupula ni kunyakisisa lika zeneezahezi kwamulaho. Kabakaleo, lwakona kucinca mubonelo waluna ni mupilelo waluna ni kuba batu babande. (1 Makor. 6:9-11; Makolo. 3:9, 10) Mane lwakona kuluta lizwalo laluna kutaluhanya zelukile ku  zesika luka. (Maheb. 5:14) Lwakona kubonisa lilato, mukekecima, ni sishemo. Mi lwakona kulikanyisa Jehova ka kubonisa katulo yelukile.

13. Sina mokuboniselizwe kwa Samu 77:11, 12, lukona kuitusisa cwañi mpo yelufilwe ya kuhupula lika?

¹³ Nzila yeñwi yelukona kubonisa ka yona kuli lwaitebuha mpo yelufilwe ya kuhupula lika, ki ka kulika ka taata kuhupula mwalutuselize Jehova ni kuluomba-omba. Kueza cwalo kuka lutusa kuba ni buikolwiso bwa kuli Jehova uka lutusa nihaiba kwapili. (Mubale Samu 77:11, 12; 78:4, 7) Nzila yeñwi ki kuhupula lika zende zeba luezelize babañwi ni kuitebuha zebasweli kueza. Licaziba balemuhile kuli batu babanani buitebuho babanga ni tabo. Hape luswanela kulikanyisa Jehova ka kuikatulela kulibala lika zeñwi. Ka mutala, Jehova unani munahano opetahalile, kono haiba lubaka, uketanga kuluswalela ni kulibala mafosisa aluna. (Samu 25:7; 130:3, 4) Mi ubata kuli lumulikanyise ka kuswalela baba lufoselize.—Mat. 6:14; Luka 17:3, 4.

14. Lukona kubonisa cwañi kuli lwaitebuha mpo yende hahulu yelufilwe ya kuba ni booko?

¹⁴ Lubonisa kuli lwaitebuha mpo yende hahulu yelufilwe ya kuba ni booko ka kuitusisa yona kulumbeka Mulimu, yena yalufile mpo yeo. Batu babañwi baitusisanga booko bwabona kueza lika zebatabela feela bona, baitomelanga likuka zebaswanela kulatelela. Kono bakeñisa kuli Jehova ki yena yalubupile, kwaswanela kulumela kuli likuka zahae ki zende hahulu kufita likuka zelukona kuitomela luna bañi. (Maro. 12:1, 2) Haiba lulatelela likuka zeo, lukaba ni kozo. (Isa. 48:17, 18) Mi lukautwisisa libaka Jehova halubupile, ili kumulumbeka ni kumutabisa, kakuli ki yena Mubupi waluna ni Ndataa luna.—Liprov. 27:11.

15. Mpo yalufile Jehova ya Bibele, ibonisa cwañi kuli walata batu?

¹⁵ Bibele ki mpo yezwa ku Mulimu yebonisa kuli walulata. Ndataa luna ya kwa lihalimu naasusumelize batu kuiñola bakeñisa kuli ulata hahulu bana bahae ba fa lifasi. Jehova uitusisa  Bibele kualaba lipuzo za butokwa hahulu zecwale ka: Lusimuluha kai? Mulelo wa bupilo ki ufi? Ki lika mañi zekaezahala kwapili? Jehova ubata kuli bana bahae kaufela bafumane likalabo kwa lipuzo zeo; kacwalo, kuzwa feela kwamulaho, uitusisize batu kutoloka Bibele mwa lipuo zeñata. Kacenu, Bibele mutumbi kamba likalulo zayona yafumaneha mwa lipuo zefitelela 3,000! Bibele ki yona buka yetolokilwe ni kuhatiswa mwa lipuo zeñata hahulu kufita buka ifi kamba ifi. Batu babañata bakona kuituta zeibulela Bibele kusina taba ni kobapila kamba puo yebabulela kabakala kuli Bibele ifumaneha kai ni kai mi itolokilwe mwa lipuo zeshutana-shutana.—Mubone mbokisi yeli, “ Kutoloka Bibele Mwa Lipuo za Mwa Africa.”

16. Ka kuya ka liñolo la Mateu 28:19, 20 ni litaba zelunyakisisize mwa paragilafu ye, lukona kubonisa cwañi kuli lwaitebuha mpo yalufile Mulimu ya Bibele?

¹⁶ Lubonisa kuli lwaitebuha mpo yalufile Mulimu ya Bibele ka kuibalanga zazi ni zazi, kunahanisisa zelubala, ni kulika molukonela kaufela kulisebelisa mwa bupilo. Kuzwa fo, lubonisa buitumelo bwaluna ku Mulimu ka kueza molukonela kaufela kutaluseza batu ka za litaba zeiluta Bibele.—Samu 1:1-3; Mat. 24:14; mubale Mateu 28:19, 20.

17. Ki limpo mañi zelunyakisisize mwa taba ye, mi lukanyakisisañi mwa taba yetatama?

¹⁷ Mwa taba ye, lunyakisisize limpo zalufile Mulimu zecwale ka lihae laluna, lona lifasi; booko bwaluna bobuezizwe ka nzila yekomokisa; ni Linzwi la Mulimu, yona Bibele. Kono kunani limpo zeñwi zalufile Jehova zelusa koni kubona. Mwa taba yetatama, lukanyakisisa limpo zeo zesabonahali.