1-2. (a) Ka kuya ka liñolo la Maefese 6:16, ki kabakalañi haluswanela kuswala “tebe yetuna ya tumelo”? (b) Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa?

KANA munani “tebe yetuna ya tumelo”? (Mubale Maefese 6:16.) Kusina kukakanya, munani yona. Sina feela tebe yetuna haikona kusileleza kalulo yetuna ya mubili wa lisole, tumelo yaluna ni yona yakona kulusileleza kwa lika zemaswe zeezwa mwa lifasi le, zecwale ka muzamao wa buhule, mifilifili, ni lika zeñwi zesatabisi Mulimu.

² Kono lwaziba kuli lupila mwa “mazazi a mafelelezo,” mi tumelo yaluna ikazwelapili kulikiwa. (2 Tim. 3:1) Mukona kuziba cwañi kuli tebe yamina ya tumelo itiile? Mi mutokwa kuezañi kuli muswale ka taata tebe yamina ya tumelo? Halunyakisiseñi likalabo za lipuzo zeo.

3. Ki lika mañi zene baezanga masole kwa litebe zabona, mi ki kabakalañi?

³ Mwa linako za litaba za mwa Bibele, masole hañata nebashimbanga litebe za litalo lelisuhilwe. Masole nebalambanga oli fa tebe, ilikuli litalo layona lizwelepili kuba lelibunolo ni kutusa kuli sipi ya fa tebe isike yaba ni mafumi. Lisole hanaalemuhanga kuli tebe yahae kunani foisinyehile, naabonanga teñi kuli yalukiswa, ilikuli abe yaitukiselize ndwa ka nako kaufela. Taba yeo iama cwañi tumelo yamina?

4. Ki kabakalañi hamuswanela kutatuba tebe yamina ya tumelo, mi mukona kueza cwañi cwalo?

⁴ Sina masole ba mwa linako za kwamulaho, ni mina kamita muswanela kutatubanga ni kubabalela tebe yamina ya tumelo ilikuli mube babaitukiselize ndwa ka nako kaufela. Ka kuba Bakreste,  lulwana ndwa ya kwa moya, mi lila zaluna likopanyeleza mioya yemaswe. (Maef. 6:10-12) Hakuna mutu usili yakona kumibabalelela tebe yamina ya tumelo. Mutokwa kuezañi kuli mube ni tumelo yetiile hamukopana ni miliko? Pili, mutokwa kulapela ku Mulimu kumukupa kuli amituse. Hasamulaho, muitatube ka kuitusisa Linzwi la Mulimu kuli muutwisise mwamiingela. (Maheb. 4:12) Bibele ili: “Usepe Jehova ka pilu yahao kaufela, mi usike waitinga fa kutwisiso yahao.” (Liprov. 3:5, 6) Hamuka nyakisisa likatulo zemuezize cwanoñu fa, kana nemulatelezi kelezo yeo? Ka mutala, nemuezize cwañi hane mukopani ni butata bwa kutokwa hande masheleñi? Kana nemuhupuzi sepiso ya Jehova yeñozwi kwa Maheberu 13:5, yeli: “Hanina kumisiya nikamuta, mi hanina kumiyubeka nikamuta”? Kana sepiso yeo nei mitusize kuba ni buikolwiso bwa kuli Jehova uka mitusa? Haiba ki cwalo, uzibe musweli mwababalela tebe yamina ya tumelo.

5. Kutatuba tumelo yamina kukona kumitusa kulemuhañi?

⁵ Kutatuba tumelo yamina ka tokomelo kukona kumitusa kuziba litaba zeñwi zene musazibi ka za tumelo yamina. Mwendi mukalemuha kuli munani bufokoli bobuñwi bone musika lemuha kuli munani bona. Ka mutala, mwendi mukalemuha kuli lika zecwale ka lipilaelo zetulile tikanyo, litaba za buhata, ni lika zezwafisa lisinyize tumelo yamina. Haiba ki cwalo, ki lika mañi zemuswanela kueza kuli tumelo yamina isike yasinyeha hahulu nikufita?

6. Ki lipilaelo mañi zeswanela?

⁶ Lipilaelo zeñwi zaswanela. Ka mutala, kwaswanela kuli lubate kutabisa Jehova ni Jesu. (1 Makor. 7:32) Haiba lueza sibi sesituna, lubatanga kueza molukonela kaufela kuli lube ni silikani sesinde ni Mulimu hape. (Samu 38:18) Mi hape lunahananga hahulu za moluka tabiseza mutu yelunyalani ni yena ni kutusa ba mwa lubasi lwaluna kamba mizwale ni likaizeli baluna.—1 Makor. 7:33; 2 Makor. 11:28.

7. Ka kuya ka liñolo la Liproverbia 29:25, ki kabakalañi halusa swaneli kusaba batu?

⁷ Kono hape lipilaelo zetulile tikanyo zakona kusinya tumelo yaluna. Ka mutala, mwendi lubilaelanga hahulu za molukona kufumanela lico kamba liapalo. (Mat. 6:31, 32) Kacwalo, taba yeo ikona kutahisa kuli luise hahulu pilu kwa kubata lika za kwa mubili. Mane lwakona kukala kulata hahulu masheleñi. Haiba lusatokomeli, tumelo yaluna ku Jehova yakona kufokola, mi silikani saluna ni yena sakona kusinyeha. (Mare. 4:19; 1 Tim. 6:10) Kamba mwendi luikalezwi hahulu za mobaka luungela batu babañwi. Kacwalo, lukona kueza lika zesatabisi Jehova ka kusaba kusheununwa kamba kunyandiswa ki batu. Kuli luisileleze kwa sabo yecwalo ya kusaba batu, luswanela kukupa Jehova kuli alutuse kuba ni tumelo yetiile ni bundume bolutokwa kuli lutiyele muinelo wo.—Mubale Liproverbia 29:25; Luka 17:5.

8. Luswanela kuezañi haiba mutu yomuñwi abulela litaba za buhata ka za Jehova ni mizwale ni likaizeli baluna?

⁸ Satani, yena “ndatahe buhata,” uitusisanga batu babazamaiswa ki yena kuhasanya litaba za buhata ka za Jehova ni mizwale ni likaizeli baluna. (Joa. 8:44) Ka mutala, bakwenuheli bahasanyanga litaba za buhata ka za kopano ya Jehova fa Intaneti, TV, ni mitai yemiñwi ya makande, mi bashangelanga litaba kuli bakeluse batu. Litaba za buhata zeo ki zeñwi za lika zaitusisa Satani zeswanisezwa kwa ‘masho atuka.’ (Maef. 6:16) Luswanela kuezañi haiba mutu yomuñwi abulela litaba  za buhata zecwalo? Luswanela kuhana kuteeleza ku zabulela. Libaka? Kabakala kuli lunani tumelo ku Jehova mi lusepile mizwale baluna. Mane luswanela kueza molukonela kaufela kuli lusike lwaswalisana ni bakwenuheli. Haluswaneli kutuhelela mutu ufi kamba ufi, kamba nto ifi kamba ifi kutahisa kuli lukale kukanana ni bona, mane niha lukabata kuziba taba yeñwi yebabulezi.

9. Kuzwafa kukona kutahisa kuli luezeñi?

⁹ Kuzwafa kwakona kufokolisa tumelo yaluna. Kutaata hahulu kutuhela kunahana za miinelo yetaata yelukopana ni yona. Mi haluna kutuseha haiba lulika kuicanganisa yona. Fokuñwi, lwazwafiswangwa ki miinelo yetaata yelukopana ni yona mwa bupilo. Kono haluswaneli kunahananga feela za miinelo yetaata yelukopana ni yona. Kakuli haiba lueza cwalo, lwakona kulibala lika zende kaufela zalusepisize Jehova. (Sin. 21:3, 4) Haiba luzwafa, haluna kuba ni maata a kuitiisa, mi lukatuhela kusebeleza Jehova. (Liprov. 24:10) Kono haluswaneli kutuhelela nto yeo kuezahala ku luna.

10. Luitutañi ku zanaabulezi kaizeli yomuñwi mwa liñolo lanaañozi?

¹⁰ Ka mutala, halunyakisiseñi zaezanga kaizeli yomuñwi kwa United States kuli atiise tumelo yahae hanzaa babalela muunaa hae yakula hahulu. Mwa liñolo lahae lanaañolezi kwa Ofisi Yetuna Yeetelela Musebezi wa Lipaki za Jehova, naabulezi kuli: “Nihaike kuli fokuñwi lwakatalanga hahulu ni kuzwafa bakeñisa muinelo oluli ku ona, halusika tuhela kuba ni sepo. Luitebuha hahulu lituto kaufela zasweli kulufa Jehova, ili zelususueza ni kutiisa tumelo yaluna. Lutokwa hahulu kelezo ni susuezo yelufiwa. Lilutusa kuzwelapili kusebeleza Jehova ni kutiyela miliko ya Satani.” Zabulezi kaizeli yo lilutusa kulemuha kuli lwakona kuitiisa niha luzwafile. Ka mukwa ufi? Muhupule kuli Satani uitusisanga miinelo yelukopana ni yona kuli alulike. Mube ni buikolwiso bwa kuli Jehova uka miomba-omba. Mi muitebuhe lico za kwa moya zasweli kulufa.

11. Ki lipuzo mañi zeluswanela kuipuza kuli luzibe moiinezi tumelo yaluna?

¹¹ Kana mulemuhile foitokwa kulukiswa  tebe yamina ya tumelo? Mwa likweli lisikai zefitile, kana mulikile kusaba ni lipilaelo zetulile tikanyo? Kana mukonile kuhanyeza takazo ya kubata kuziba kamba kukanana ni bakwenuheli ka za litaba za buhata zebasweli kuhasanya? Mi kana mukonile kutiyela muinelo ozwafisa? Haiba ki cwalo, uzibe tumelo yamina itiile. Kono luswanela kuzwelapili kutona kakuli Satani unani tutwa totuñwi twakona kuitusisa kuli aluswase. Halunyakisiseñi kakañwi ka tutwa to.

12. Ki sika mañi sesikona kuezahala haiba lulata hahulu sifumu?

¹² Kulata hahulu sifumu kukona kutahisa kuli tumelo yaluna ifokole mi lutuhele kueza zeñata mwa sebelezo yaluna ku Jehova. Muapositola Paulusi naabulezi kuli: “Hakuna mutu yali lisole yaikenya mwa lipisinisi za bupilo, kakuli ubata kulumelelwa ki yena yamubeile fa musebezi.” (2 Tim. 2:4) Mane masole ba Maroma nebasa lumelezwangi kueza pisinisi ifi kamba ifi. Ki sika mañi sene sikaezahala lisole hanaasike alatelela taelo yeo?

13. Ki kabakalañi masole hane basalumelezwangi kueza lipisinisi?

¹³ Halunyakisiseñi mutala wo. Masole baitukiseza ndwa kakusasana inze basweli mikwale yabona, kono yomuñwi wa masole haayo. Lisole yo uile kwa tolopo kuyo lekisa lico. Manzibwana, masole babañwi batatuba lilwaniso zabona ni kushenga mikwale yabona. Kono lisole yalekisanga lico yena upatehile kulukisa lico zakalekisa lizazi lelitatama. Habusa kakusasana, lila lito bataseza. Ki ufi kwa masole bao yakabe aitukiselize ndwa ni kutabisa muñaa hae? Mi ki lisole lifi lene mukatabela kuli limiyeme kwatuko; kana ki lene liitukiselize ndwa kamba lene lipatehile kueza lika lisili?

14. Ka kuba masole ba Kreste, ki nto mañi yeluunga kuba ya butokwa hahulu?

¹⁴ Ni luna sina masole babande, haluswaneli kulumeleza nto ifi kamba ifi kuluyaulula kwa taba ya butokwa hahulu, ili kutabisa Malena baluna, Jehova ni Kreste. Luunga taba yeo kuba ya butokwa hahulu kufita nto ifi kamba ifi yelukona kufumana mwa lifasi la Satani. Luswanela kueza molukonela kaufela kufumana nako ya kusebeleza Jehova ka maata  aluna kaufela, ni kubona teñi kuli tebe yaluna ya tumelo ni liapalo zeñwi za ndwa za kwa moya li mwa muinelo omunde.

15. Ki temuso mañi yanaafile Paulusi, mi ki kabakalañi?

¹⁵ Luswanela kuzwelapili kutona ka nako kaufela. Kabakalañi? Muapositola Paulusi naalemusize kuli “babatukufalezwi kufuma” ‘bakakeluha mwa tumelo.’ (1 Tim. 6:9, 10) Pulelo ya kuli “bakeluhile” ibonisa kuli mutu wakona kuyaululwa haiba aipatela lika za kwa mubili zasatokwi. Mi haiba lueza cwalo, lwakona kuba ni “litakazo zeñata zesina tuso ni zeholofaza.” Kono luswanela kuhupula kuli Satani uitusisa litakazo zeo kuli afokolise tumelo yaluna.

16. Ki lipuzo mañi zeluswanela kuipuza hamulaho wa kunyakisisa likande leliñozwi kwa Mareka 10:17-22?

¹⁶ Luungeñi kuli lunani masheleñi alukonisa kuleka lika zeñata. Kana kufosahalile kuleka lika kaufela zelubata kono inge lusa litokwi? Batili. Kono luipuzeñi kuli: Niha lunani masheleñi alukonisa kuleka nto yeñwi yelubata, kana luli lunani nako ni maata a kuitusisa ni kubabalela nto yeo yelubata kuleka? Mi kana lukakenelwa ki muliko wa kulata hahulu maluwo aluna? Kana kulata hahulu sifumu kukatahisa kuli lube sina mutangana yanaahanile memo ya Jesu ya kuli aeze zeñata mwa sebelezo yahae ku Mulimu? (Mubale Mareka 10:17-22.) Kaniti luli, ki kwa butokwa  hahulu kunolofaza bupilo bwaluna ni kuitusisa hande nako ni maata aluna kueza tato ya Mulimu!

17. Ki nto mañi yelusa swaneli kulibala?

¹⁷ Haluswaneli kulibala kuli lu mwa ndwa mi luswanela kuba babaitukiselize ndwa yeo zazi ni zazi. (Sin. 12:17) Mizwale ni likaizeli baluna habakoni kulushimbela tebe yaluna ya tumelo. Luna bañi luswanela kuswala tebe yeo ka taata.

18. Ki kabakalañi masole ba mwa linako za kwamulaho hane baswalanga ka taata litebe zabona?

¹⁸ Mwa linako za kwamulaho, lisole naakutekiwanga hahulu bakeñisa kubonisa bundume mwa ndwa. Kono naaikutwanga kushubulwa hakuta kwa ndu asina tebe yahae. Caziba wa litaba zakale wa Muroma yabizwa Tacitus naañozi kuli: “Haiba lisole akutela kwa ndu asina tebe yahae, naashubulwangwa hahulu.” Leo ki leliñwi la mabaka anaatahisanga kuli masole baswale ka taata litebe zabona.

19. Ki lika mañi zekona kulutusa kuswala ka taata tebe yaluna ya tumelo?

¹⁹ Kuli luswale ka taata tebe yaluna ya tumelo, luswanela kufumanehanga kwa mikopano ya puteho kamita ni kutaluseza babañwi za libizo la Jehova ni Mubuso wahae. (Maheb. 10:23-25) Kutuha fo, luswanela kubalanga Linzwi la Mulimu zazi ni zazi ni kumukupa kuli alutuse kusebelisa litaba zelubala mwa bupilo bwaluna. (2 Tim. 3:16, 17) Halueza cwalo, Satani haana kukona kueza nto ifi kamba ifi yeka lupaleliswa kufumana bupilo bobusa feli. (Isa. 54:17) “Tebe yetuna ya tumelo” yaluna ika lusileleza. Lukazwelapili kuitiisa halunze lusebeza hamoho ni mizwale ni likaizeli baluna. Mi lukatula miinelo yetaata yelukopana ni yona mwa bupilo zazi ni zazi; sa butokwa nikufita kikuli, lukaba kwa lineku la Jesu haakatula Satani ni balateleli bahae.—Sin. 17:14; 20:10.