1-2. (a) Ki kabakalañi halunyolelwa kutaha kwa Armagedoni? (b) Lukanyakisisa lipuzo mañi mwa taba ye?

HAÑATA batu baswanisezanga linzwi la “Armagedoni” kwa ndwa ya nyukiliya kamba kwa kozi yetuna yeezahezi. Kono Bibele yona haibulela za Armagedoni, italusa taba yende yetabisa! (Sin. 1:3) Ndwa ya Armagedoni haina kuyundisa batu kono ika bapilisa. Ka mukwa ufi?

² Bibele ibonisa kuli ndwa ya Armagedoni ikapilisa batu ka kufeza puso ya butu. Ndwa yeo ikapilisa batu ka kuyundisa batu babamaswe ni kupunyusa babalukile. Kuzwa fo, ikapilisa batu ka kusileleza lifasi kwa batu bababata kulisinya. (Sin. 11:18) Kuli luutwisise hande lisupo zeo, halunyakisiseñi lipuzo zeene zelatelela: Armagedoni ki nto mañi? Ki lika mañi zekaezahala pili Armagedoni isika taha kale? Luswanela kuezañi kuli luto piliswa fa Armagedoni? Ki lika mañi zekona kulutusa kuzwelapili kusepahala Armagedoni hainze iatumela?

3. (a) Linzwi la “Armagedoni” litalusañi? (b) Ka kuya ka liñolo la Sinulo 16:14, 16, luziba cwañi kuli Armagedoni haki sibaka luli sa fa lifasi?

³ Mubale Sinulo 16:14, 16. Linzwi la “Armagedoni” liitusisizwe feela hañwi mwa Mañolo, mi lizwa fa linzwi la Siheberu lelitalusa “Lilundu la Megido.” (Sin. 16:16; litaluso ze kwatasi) Megido neli muleneñi wa mwa linako za Isilaele wa kwaikale. (Josh. 17:11) Kono Armagedoni yona haki sibaka luli sa fa lifasi. Linzwi la “Armagedoni” sihulu liama kwa kezahalo yekaba teñi, muta “malena ba lifasi kaufela” bakakopana hamoho kuli balwanise Jehova. (Sin. 16:14) Niteñi, mwa taba ye, linzwi la  “Armagedoni” hape litalusa ndwa yekaba teñi malena ba lifasi kaufela basakubukana feela hamoho. Luziba cwañi kuli linzwi la “Armagedoni” litalusa sibaka sa swanisezo? Sapili, hakuna feela lilundu lelibizwa Megido kacenu. Sabubeli, sibaka fone kufumaneha lilundu la Megido ki sesinyinyani hahulu kuli “malena ba lifasi kaufela” ni limpi zabona bakone kukopanela fateñi, inze balwezi lilwaniso zabona. Sabulaalu, sina moluka nyakisiseza mwa taba ye, ndwa ya Armagedoni ikakalisa muta “malena” ba lifasi balwanisa batu ba Mulimu babafumaneha mwa lifasi kaufela.

4. Ki kabakalañi Mulimu haitusisize libizo la Megido kuama kwa ndwa yahae yetuna ya mafelelezo?

⁴ Ki kabakalañi Jehova haitusisize libizo la lilundu la Megido kuama kwa ndwa yahae yetuna ya mafelelezo? Mwa linako zebulezwi mwa Bibele, batu nebalwanelanga hahulu lindwa zabona fa lilundu la Megido ni mwa Musindi wa Jizireele one uli bukaufi. Fokuñwi, Jehova naatusanga batu bahae kutula lindwa zeo. Ka mutala, “kwatuko ni mezi a Megido,” Mulimu naatusize Muatuli Baraki wa Muisilaele kutula mpi ya Makanana yeneetelelwa ki nduna yabizwa Sisera. Baraki ni mupolofita wa musali Debora nebaitumezi hahulu ku Jehova kabakala kuli naabatusize kutula ndwa yeo ka makazo. Nebaopezi kuli: ‘Linaleli nelilwanisize Sisera linze lili kwa lihalimu. Nukana ya Kishoni yabakukisa.’—Baat. 5:19-21.

5. Ndwa ya Armagedoni ikashutana cwañi ni ndwa yanaalwanile Baraki?

⁵ Baraki ni Debora nebafelize pina yabona ka manzwi ali: “Haike lila zahao kaufela lifele kushwa, wena Jehova, kono haike baba kulata babenye sina lizazi halipazula.” (Baat. 5:31) Fa Armagedoni, lila za Mulimu ni zona likayundiswa kono baba mulata bakapiliswa. Kono kunani shutano mwahalaa lindwa zepeli zeo. Fa Armagedoni, batu ba Mulimu habana kulwana. Mane habana kuswala nihaiba lilwaniso! ‘Bakaba ni maata ka kuikuzeza ni ka kusepa’ Jehova ni mpi yahae ya kwa lihalimu.—Isa. 30:15; Sin. 19:11-15.

6. Ki lika mañi zakona kuitusisa Jehova kuli ayundise lila zahae fa ndwa ya Armagedoni?

⁶ Mulimu ukatimeza cwañi lila zahae fa Armagedoni? Ukona kuitusisa linzila zeshutana-shutana. Ka mutala, ukona kuitusisa lizikinyeho za lifasi, pula ya simbwewewe, ni mamonyi. (Jobo 38:22, 23; Ezek. 38:19-22) Ukona kutahisa kuli lila zahae liitwanise. (2 Makol. 20:17, 22, 23) Mi mane ukona kuitusisa mangeloi ahae kubulaya batu babamaswe. (Isa. 37:36) Kusina taba ni linzila zakaitusisa Mulimu kutimeza lila zahae, ukatula ndwa yahae. Lila zahae kaufela likayundiswa. Mi babalukile kaufela bakapiliswa.—Liprov. 3:25, 26.

7-8. (a) Ka kuya ka liñolo la 1 Matesalonika 5:1-6, ki muhuwo mañi okomokisa obaka shaela baeteleli ba lifasi? (b) Ki kabakalañi muhuwo wo hauka tahisa butata?

⁷ Pili “lizazi la Jehova” lisika taha kale, kukaba ni muhuwo wa “kozo ni buiketo!” (Mubale 1 Matesalonika 5:1-6.) “Lizazi la Jehova”, lelibulezwi kwa liñolo la 1 Matesalonika 5:2 litalusa “ñalelwa yetuna.” (Sin. 7:14) Lukaziba cwañi kuli ñalelwa yetuna ituha ikalisa? Bibele ilubulelela kuli kukaba ni muhuwo omutuna, ili okakomokisa batu. Muhuwo wo ukaba ona sisupo sa makalelo a ñalelwa yetuna.

⁸ Muhuwo wa “kozo ni buiketo” ki ona one upolofitilwe mwa Bibele kuli neukaba teñi. Ki kabakalañi baeteleli ba lifasi habaka shaela muhuwo wo? Kana baeteleli ba bulapeli ni bona bakaswalisana ni bona? Kubonahala cwalo. Nihakulicwalo, muhuwo wo hauna kuba wa niti kakuli ukasusumezwa ki madimona. Kono muhuwo wa buhata wo ukatahisa butata bobutuna kakuli batu bakaikutwa kuba mwa buiketo  hailifo batuha batahelwa ki ñalelwa yetuna ka kufitisisa, yesika bonwa kale. Kaniti, ‘bakatulukelwa ki sinyeho ya ka sipundumukela, sina butuku bwa lupepo mobutelanga ku musali yaitwezi.’ Ki lika mañi zekaezahala kwa batanga ba Jehova babasepahala? Bakeñisa kuli habazibi luli foika kalela ñalelwa yetuna, mwendi bakakomoka haika kalisa; niteñi, ika bafumana inze baitukiselize.

9. Mulimu ukasinya cwañi lifasi la Satani?

⁹ Jehova haana kusinya lifasi la Satani ka nako yeswana sina mwanaaezelize mwa linako za Nuwe. Kono uka lisinya mwa linzila zepeli. Pili, ukakalisa kusinya Babilona Yomutuna, bona bulapeli kaufela bwa buhata mwa lifasi. Mi fa Armagedoni, ukasinya lifasi la Satani, kukopanyeleza cwalo ni likopano za lipolitiki, limpi za masole, ni likopano za lipisinisi. Halunyakisiseñi mwakaezeza cwalo.

10. Ka kuya ka liñolo la Sinulo 17:1, 6 ni la Sinulo 18:24, ki kabakalañi Jehova hakasinya Babilona Yomutuna?

¹⁰ ‘Kuatula lihule lelituna.’ (Mubale Sinulo 17:1, 6; 18:24.) Babilona Yomutuna usilafalize hahulu libizo la Mulimu. Ulutile batu litaba za buhata ka za Mulimu. Uezize buhule bwa kwa moya ni babusi ba lifasi ka kuswalisana ni bona. Uitusisize maata ahae kunyandisa ni kuputelela batu babaswalisana ni yena. Mi usuluzi mali a batu babañata, kukopanyeleza cwalo ni a batanga ba Mulimu. (Sin. 19:2) Jehova ukasinya cwañi Babilona Yomutuna?

11. “Sibatana sa mubala wa bufubelu bobutona” ki nto mañi, mi Mulimu ukaitusisa cwañi sibatana seo kupeta mulelo wahae wa kusinya Babilona Yomutuna?

¹¹ Jehova ukasinya “lihule lelituna” ka kuitusisa “manaka alishumi” a “sibatana sa mubala wa bufubelu bobutona.” Sibatana sa swanisezo seo siyemela Katengo ka Silikani sa Linaha za Lifasi (UN). Manaka alishumi ayemela likopano za lipolitiki zeswalisana ni kopano yeo kacenu. Likopano za lipolitiki zeo likalwanisa Babilona Yomutuna ka nako yatomile Mulimu. Likopano zeo “lika mushandaula ni kumusiya mapunu” ka kumuamuha sifumu sahae ni kubeya bumaswe bwahae fa ngandaleza.  (Sin. 17:3, 16) Sinyeho yeo ikaezahala ka sipundumukela inge kuli ki mwa lizazi lililiñwi. Kacwalo, bane baswalisana ni Babilona Yomutuna bakakomoka hahulu kakuli naaitumbanga ka kubulela kuli: “Nibusa sina mulena wamusali, mi hani mbelwa, mi hanina kulila nikamuta.”—Sin. 18:7, 8.

12. Jehova haana kulumeleza macaba kueza nto mañi, mi ki kabakalañi?

¹² Mulimu haana kulumeleza macaba kuli ayundise batu bahae. Batanga ba Mulimu habaswabeli kubizwa ka libizo lahae, mi bamamezi taelo yahae ya kuzwa ku Babilona Yomutuna. (Lik. 15:16, 17; Sin. 18:4) Hape baezize mobakonela kaufela kutusa babañwi kuli ni bona bazwe ku yena. Kacwalo, batanga ba Jehova habana “kuamuhela kwa likoto zahae.” Nihakulicwalo, tumelo yabona ikalikiwa.

13. (a) Gogo ki mañi? (b) Ka kuya ka liñolo la Ezekiele 38:2, 8, 9, ki sika mañi sesika tisa Gogo kwa sibaka sa swanisezo sesibizwa Armagedoni?

¹³ Twaniso ya Gogo. (Mubale Ezekiele 38:2, 8, 9.) Jehova hasasinyize bulapeli bwa buhata kaufela, kukasiyala feela bulapeli bulibuñwi fa lifasi; batanga ba Mulimu ki bona feela babaka punyuha. Satani ukahalifiswa hahulu ki taba yeo. Ukabonisa buhali bwahae ka kuitusisa litaba zezwa kwa madimona, ili ‘lipulelo za mioya zemasila,’ kutahisa kuli macaba akopane hamoho kulwanisa batanga ba Jehova. (Sin. 16:13, 14) Macaba akopani ao abizwa “Gogo wa kwa naha ya Magogo.” Macaba ao haakalwanisa batanga ba Mulimu, akabe afitile fa sibaka sa swanisezo sesibizwa Armagedoni.—Sin. 16:16.

14. Ki nto mañi yakalemuha Gogo?

¹⁴ Gogo ukaitinga fa “maata a batu,” fo kikuli, limpi zahae. (2 Makol. 32:8) Kono luna lukasepa Jehova Mulimu waluna, ili muhato okaangiwa ki macaba kuli ki butoto. Macaba ao aka lusheununa ka kuhupula kuli hakuna yaka lusileleza sina feela milimu ya Babilona Yomutuna hane isika musileleza kwa “sibatana” ni “manaka alishumi.” (Sin. 17:16) Kacwalo, Gogo ukanahana kuli uka lutula ka bunolo. Ukataseza batanga ba Jehova sina “malu aapesa naha.” (Ezek. 38:16) Kono Gogo  ukalemuha kuli uipatiselize butata bobutuna. Sina mone kubezi ku Faro kwa Liwate Lelifubelu, Gogo ni yena ukalemuha kuli ulwanisa Jehova.—Exo. 14:1-4; Ezek. 38:3, 4, 18, 21-23.

15. Ki lika mañi zakaeza Jesu fa ndwa ya Armagedoni?

¹⁵ Kreste ni limpi zahae za kwa lihalimu bakalwanela batanga ba Mulimu ni kuyundisa kaufela babaswalisana ni Gogo. (Sin. 19:11, 14, 15) Kono ki sika mañi sesika ezahala ku Satani, yena sila sa Jehova sesituna, sesika hasanya litaba za buhata zekatahisa kuli macaba akubukanyezwe kwa sibaka sesibizwa Armagedoni? Jesu uka munepela mwa mukoti hamoho ni madimona ahae, mi bakakwalelwa mwateñi ka lilimo ze 1,000.—Sin. 20:1-3.

16. (a) Lubonisa cwañi kuli ‘lwaziba Mulimu’? (b) Ki kabakalañi kuziba Jehova hakukona kulutusa fa Armagedoni?

¹⁶ Ibe kuli selubile mwa niti ka lilimo zeñata kamba kutokwa, kuli luto piliswa fa Armagedoni, luswanela kubonisa kuli ‘lwaziba Mulimu’ ni ‘kuutwa taba yende ya za Mulenaa luna Jesu.’ (2 Mates. 1:7-9) Lubonisa kuli ‘lwaziba Mulimu’ haluziba lika zatabela ni zasatabeli, ni kuziba likuka zahae. Hape lubonisa kuli lwamuziba halu mulata, kumuutwa, ni kulapela feela yena anosi. (1 Joa. 2:3-5; 5:3) Haiba lubonisa kuli lwaziba Mulimu, lukaba ni tohonolo ya ‘kuzibwa ki yena,’ mi tohonolo yeo ika lutusa kuli luto piliswa fa Armagedoni. (1 Makor. 8:3) Ka mukwa ufi? Kakuli haiba ‘luzibwa ki yena,’ lukalumelelwa ki yena.

17. Lukona kubonisa cwañi kuli lwautwa “taba yende ya za Mulenaa luna Jesu”?

¹⁷ “Taba yende ya za Mulenaa luna Jesu” ikopanyeleza litaba kaufela zanaalutile Jesu zefumaneha mwa Linzwi la Mulimu. Lubonisa kuli lwautwa taba yende halusebelisa litaba zeo mwa bupilo bwaluna. Hape lubonisa kuli lwautwa taba yende ka kubeya za Mubuso mwa sibaka sapili, ka kupila ka likuka za Mulimu zelukile, ni ka kukutaza za Mubuso wa Mulimu. (Mat. 6:33; 24:14) Hape kueza cwalo kukopanyeleza kutusa banyani ba Kreste  habanze bapeta musebezi wabona wa butokwa.—Mat. 25:31-40.

18. Bakreste babatozizwe bakabonisa cwañi buitumelo bwabona ku ba “lingu zeñwi” kabakala sishemo sene babonisizwe?

¹⁸ Bakreste babatozizwe batuha babonisa buitumelo bwabona ku ba “lingu zeñwi” kabakala sishemo seba babonisize. (Joa. 10:16) Bakaeza cwañi cwalo? Ndwa ya Armagedoni isika kalisa kale, Bakreste babatozizwe kaufela babasiyezi ku ba 144,000 bakabe bazuselizwe kwa lihalimu inze babanani mibili ya moya yesashwi. Ka nako yeo, bakaba mwa mpi ya kwa lihalimu yekatuba Gogo ni kusileleza “buñata bobutuna bwa batu,” babaswana sina lingu. (Sin. 2:26, 27; 7:9, 10) Kaniti luli, buñata bobutuna bwa batu bakataba hahulu kuli nebatusize Bakreste babatozizwe hane basali fa lifasi!

19-20. Nihaike kuli lukopana ni miinelo yetaata, ki lika mañi zekona kulutusa kuzwelapili kusepahala Armagedoni hainze iatumela?

¹⁹ Mwa mazazi ataata a mafelelezo a, batanga ba Jehova babañata basweli kukopana ni miinelo yetaata. Nihakulicwalo, lwakona kutiyela miinelo yeo inze lutabile. (Jak. 1:2-4) Nto yekona kulutusa kuitiisa ki kulapela ku Jehova kuzwelela kwatasaa pilu. (Luka 21:36) Kwandaa kulapela, luswanela kubalanga Linzwi la Mulimu ka zazi ni kunahanisisa zeluituta, kukopanyeleza cwalo ni bupolofita bobubonisa lika zende zekaezahala mwa linako zaluna. (Samu 77:12) Haiba lueza lika zeo, ni kueza molukonela kaufela mwa bukombwa, lukatiisa tumelo ni sepo yaluna.

²⁰ Munahane feela tabo yemukaba ni yona Babilona Yomutuna hasaasinyizwe ni ndwa ya Armagedoni hase ifelile! Hape munahane tabo yemukaba ni yona muta batu kaufela bakakuteka libizo la Mulimu ni bubusi bwahae. (Ezek. 38:23) Kaniti luli, lunyolelwa hahulu ndwa ya Armagedoni bakeñisa kuli lwaziba Mulimu, lwautwa Mwanaa hae, mi luzwelapili kuitiisa kuisa kwa mafelelezo.—Mat. 24:13.