1. Ki lika mañi zabata Jehova kuli lueze?

 BATU babanyalani babanga ni tabo yetuna hababa ni mbututu. Niteñi, nihaike kuli bashemi bao balata mbututu yo, habatabeli kuli mwanaa bona azwelepili kuba mbututu kuya kuile. Mane bakona kubilaela hahulu haiba mwanaa bona asahuli. Ka mukwa oswana, nihaike kuli Jehova watabanga halukalisa kuituta ka za hae, habati kuli luzwelepili kuba limbututu kwa moya. (1 Makor. 3:1) Kono ubata kuli lube Bakreste “babahulile” kwa moya.—1 Makor. 14:20.

2. Lukanyakisisañi mwa taba ye?

² Kuba Mukreste yahulile kwa moya kutalusañi? Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lube Mukreste yahulile kwa moya? Lico zetiile za kwa moya likona kulutusa cwañi kuhula kwa moya? Ki kabakalañi halusa swaneli kunahana kuli kikale luhula kwa moya mi halusa tokwa kuikataza kueza zwelopili ya kwa moya? Mwa taba ye, lukanyakisisa likalabo za lipuzo zeo.

KUBA MUKRESTE YAHULILE KWA MOYA KUTALUSAÑI?

3. Kuba Mukreste yahulile kwa moya kutalusañi?

³ Mwa Bibele, linzwi la Sigerike lelitolokilwe kuli “babahulile kwa moya,” hape likona kutalusa kuhula kwa mubili. (1 Makor. 2:6) Lukona kuba Mukreste yahulile kwa moya, haiba lutuhela kuba mbututu kwa moya ni kuba muuna kamba musali yahulile kwa moya. Nihakulicwalo, nihase lubile Mukreste yahulile kwa moya, luswanela kuzwelapili kueza zwelopili ya kwa moya. (1 Tim. 4:15) Mi kaufelaa luna, kukopanyeleza cwalo ni banana, lwakona kuba Bakreste babahulile kwa moya. Kono ki lika  mañi zekona kubonisa kuli Mukreste uhulile kwa moya?

4. Ki lika mañi zekona kubonisa kuli Mukreste uhulile kwa moya?

⁴ Mukreste yahulile kwa moya ki mutu yapila ka kulatelela litaelo za Mulimu kaufela, isiñi yaketa feela kueza zatabela. Niti kikuli, wakona kueza mafosisa bakeñisa kuli hasika petahala. Nihakulicwalo, zazi ni zazi, ubonisa ka mupilelo wahae kuli unahana ni kueza lika ka kulumelelana ni tato ya Mulimu. Uapezi butu bobunca, mi uzwelapili kuikataza kuli anahane sina mwanahanela Mulimu. (Maef. 4:​22-24) Uitutile kueza likatulo zende zetomile fa milao ni likuka za Jehova; kacwalo, hatokwi mukoloko wa milao yemutaluseza zaswanela kueza mwa muinelo ni muinelo. Haezize katulo, uezanga mwakonela kaufela kueza lika ka kulumelelana ni katulo yahae.—1 Makor. 9:​26, 27.

5. Ki lika mañi zekona kuezahala ku Mukreste yasika hula kwa moya? (Maefese 4:​14, 15)

⁵ Kono Mukreste yazwelapili kuba mbututu kwa moya, ukona kuyembululwa ka bunolo ki “bupumi bwa batu” ni “milelo ya buhata,” mi ukona kupumiwa ka bunolo ki batu babahasanya litaba za buhata ni bakwenuheli. a (Mubale Maefese 4:​14, 15.) Ukona kuba ni muna, kutahisa lifapahano, kuhalifiswa kapili, kamba kukomiwa kapili ki miliko.—1 Makor. 3:3.

6. Ki kabakalañi kuhula kwa moya hakukona kubapanyiwa ku mwanana yasweli kuhula? (Mubone ni siswaniso.)

⁶ Sina mokuboniselizwe kwa makalelo, Mañolo abapanya kuhula kwa moya kwa kuhula kwa mubili. Mwanana haana yeloseli; kacwalo, utokwa kusilelezwa ni kuetelelwa ki yomuhulu. Ka mutala, me wakona kubulelela mwanaa hae yomunyinyani kuli amuswale kwa lizoho habanze batula mukwakwa. Mwana yo hanzaa hula, bo mahe bakona kumulumeleza kutula mukwakwa anosi, kono baka muhupulisa kuli atalimange kafa ni kafa pili asika tula kale. Hasaahulile, mwana yo ukaziba mwakuisileleleza anosi. Sina feela banana habatokwa kutusiwa ki babahulu kuli basilelezwe kwa likozi, Bakreste babasika hula kwa moya hañata batokwanga kutusiwa ki Bakreste babahulile kwa moya kuli baambuke lika zekona kusinya silikani sabona ni Jehova ni kuli baeze likatulo  zende. Ka kushutana, Bakreste babahulile kwa moya habaeza katulo, banahanisisanga likuka za mwa Bibele kuli baange lika sina mwaliingela Jehova.

7. Kana Bakreste babahulile kwa moya batokwa kutusiwa ki babañwi?

⁷ Kana taba yeo italusa kuli Mukreste yahulile kwa moya hatokwi kutusiwa ki babañwi? Batili. Bakreste babahulile kwa moya ni bona ka linako zeñwi batokwanga kutusiwa. Kono mutu yasika hula kwa moya, mwendi ukalibelela kuli babañwi bamutaluseze zaswanela kueza kamba kuli bamuezeze katulo yaswanela kuikezeza. Kono ka kushutana, Mukreste yahulile kwa moya hakupa tuso kwa Bakreste babanani zibo ni yeloseli, waziba kuli ki yena yanani buikalabelo bwa kuikezeza likatulo ni kuli uswanela ‘kushimba mulwalo wahae.’—Magal. 6:5.

8. Bakreste babahulile kwa moya bashutana cwañi?

⁸ Sina feela batu babahulu habashutana kwa ponahalo, Bakreste babahulile kwa moya ni bona banani tulemeno totushutana totucwale ka butali, bundume, bufani, ni kutwelo-butuku. Kuzwa fo, Bakreste bababeli babahulile kwa moya niha bakopana ni muinelo oswana, bakona kueza likatulo zeshutana zesalwanisani ni likuka za mwa Bibele. Kukona kuba cwalo sihulu haiba batokwa kueza katulo yeama lizwalo. Kacwalo, hakuna yakaatula yomuñwi haiba baeza likatulo zeshutana. Kono bakazwelapili kuswalisana.—Maro. 14:10; 1 Makor. 1:10.

LUSWANELA KUEZAÑI KULI LUBE MUKRESTE YAHULILE KWA MOYA?

9. Kana lwakona kuhula kwa moya lusatokwi kuikataza? Mutaluse.

⁹ Nako hainze iya, mwanana wakona kuhula kuba mutu yomuhulu kusina kuikataza, kono kuli mutu ahule kwa moya utokwa kuikataza. Ka mutala, mizwale ni likaizeli ba mwa Korinte nebaamuhezi taba yende, kukolobezwa, kuamuhela moya okenile, ni kutusiwa ki lituto za muapositola Paulusi. (Lik. 18:​8-11) Kono hamulaho wa lilimo lisikai kuzwa fobakolobelezwa, buñata bwabona nebasika hula kwa moya. (1 Makor. 3:2) Ki lika mañi zekona kulutusa kuzwelapili kuhula kwa moya?

10. Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lufite fa buhulu bwa kwa moya? (Juda 20)

¹⁰ Kuli lufite fa buhulu bwa kwa moya, pili lutokwa kuba ni takazo ya kuhula. ‘Babalata kutokwa zibo,’ ili babatabela kuzwelapili kuba limbututu kwa moya, habana kueza zwelopili. (Liprov. 1:22) Halubati kuba sina batu babaeza kuli niha bahulile kwa mubili, basabata kuli bashemi babona babaezeze likatulo. Kono luna lubata kuikezeza likatulo ni kueza molukonela kaufela kuli luzwelepili kutiisa silikani saluna ni Jehova. (Mubale Juda 20.) Haiba musweli mwaikataza kuli mufite fa buhulu bwa kwa moya, mulapele ku Jehova kuli amife “takazo ni maata a kuunga muhato.”—Mafil. 2:13.

11. Ki lika mañi zalufile Jehova kuli alutuse kuba Bakreste babahulile kwa moya? (Maefese 4:​11-13)

¹¹ Jehova ubata kuli lutusiwe ilikuli luhule kwa moya kaili luna. Babasebeza sina balisana ni baluti mwa puteho ya Sikreste baitukiselize kulutusa ‘kuhula’ kwa moya kuli “lufite fa tikanyo yekwanile ya siyemo sanaafitile ku sona Kreste.” (Mubale Maefese 4:​11-13.) Jehova hape ulufanga moya wahae okenile kuli alutuse kuba ni “munahano wa Kreste.” (1 Makor. 2:​14-16) Kutuha fo, Mulimu naatahisize kuli Libuka za Evangeli zeene liñolwe ilikuli luzibe mwanaanahanela Jesu, zanaabulezi, ni zanaaezize ka nako ya bukombwa bwahae bwa fa lifasi. Haiba mulikanyisa mwanaanahanela Jesu ni mwanaaezezanga lika, mukakona kupeta sikonkwani samina sa kuba Mukreste yahulile kwa moya.

 MOLIKONA KULUTUSEZA LICO ZETIILE ZA KWA MOYA

12. “Tuto ya makalelo ya za Kreste” ki nto mañi?

¹² Kuli luhule kwa moya, luswanela kusiya “tuto ya makalelo ya za Kreste,” ili kutalusa lituto za matatekelo za Sikreste. Lituto za matatekelo zeo likopanyeleza kubaka, tumelo, kolobezo, ni zuho. (Maheb. 6:​1, 2) Zeo ki zeñwi za lituto za matatekelo zebalumela Bakreste kaufela. Ki lona libaka muapositola Pitrosi hanaabulezi za lika zeo hanaakutaza kwa nyangela fa lizazi la Pentekota. (Lik. 2:​32-35, 38) Luswanela kulumela lituto za matatekelo zeo kuli lube balutiwa ba Kreste. Ka mutala, Paulusi naabonisize kuli haiba luhana tuto ya zuho, halukoni kubulela kuli lu Bakreste ba niti. (1 Makor. 15:​12-14) Nihakulicwalo, luswanela kuba ni takazo ya kuituta zeñata kwandaa kuziba feela lituto za matatekelo zeo.

13. Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lutusiwe ki lico zetiile za kwa moya zebulezwi kwa Maheberu 5:14? (Mubone ni siswaniso.)

¹³ Ka kushutana ni tuto ya makalelo, lico zetiile za kwa moya likopanyeleza milao ni likuka za Jehova, ili zelutusa kuutwisisa mwanahanela. Kuli lutusiwe ki lico zeo, luswanela kuituta Linzwi la Mulimu, kunahanisisa zelubala, ni kuikataza kusebelisa zeluituta. Mi halueza cwalo, lukaitwaeza kuezanga likatulo zetabisa Jehova. b—Mubale Maheberu 5:14.

14. Paulusi naatusize cwañi Bakreste ba mwa Korinte kuhula kwa moya?

¹⁴ Bakreste babasika hula kwa moya kubabelanga taata kueza katulo yelukile habakopana ni miinelo yetokwa kuli basebelise likuka za mwa Bibele. Haiba mwa Bibele hakuna mulao onongile, babañwi bakona kuikutwa kuli bakona kueza zebalata kaufela. Babañwi bakona kubata mulao ni fousa tokwahali. Ka mutala, kubonahala kuli Bakreste ba mwa Korinte nebakupile Paulusi kuli abafe mulao ka za haiba nebaswanela kuca lico zefilwe kwa milimu ya maswaniso kamba kutokwa. Kufita kubataluseza za kueza, Paulusi naabonisize kuli mañi ni mañi wabona naanani ‘tukuluho ya kuiketela’ za kueza ka kuya ka lizwalo lahae. Naatalusize likuka lisikai za mwa Bibele zenekona kubatusa kueza likatulo zende, ilikuli basike  basisitwa ki lizwalo ni kuli basike basitatalisa babañwi. (1 Makor. 8:​4, 7-9) Kacwalo, Paulusi naatusa Bakreste ba mwa Korinte kuhula kwa moya, ilikuli baitusise maata abona a kulemuha kufita kuitinga ku babañwi kamba kubata kuli bafiwe mulao onongile.

15. Paulusi naatusize cwañi Bakreste ba Maheberu kueza zwelopili ya kwa moya?

¹⁵ Luituta tuto yeñwi ya butokwa mwa liñolo leo Paulusi naañolezi Bakreste ba Maheberu. Babañwi nebatuhezi kuhula kwa moya; mane “[nebakutezi] kuba babatokwa mabisi, isiñi lico zetiile” za kwa moya. (Maheb. 5:12) Nebapalezwi kuzwelapili kuba mwa niti, ili yenesweli kupatululwa hanyinyani-hanyinyani ka kuitusisa puteho. (Liprov. 4:18) Ka mutala, Bakreste babañata ba Majuda nebasa latelela Mulao wa Mushe, nihaike kuli Mulao wo neufelisizwe ka sitabelo sa Kreste lilimo zebato ba 30 kwamulaho. (Maro. 10:4; Tite 1:10) Lilimo ze 30 zeo neli nako yetelele luli, mi Bakreste bao nebaswanela kuutwisisa kuli nebasa tokwi kuzwelapili kumamela Mulao wa Mushe. Mutu kaufela yabalile liñolo lanaañozi Paulusi kwa Bakreste ba Maheberu wakona kulemuha kuli mwa liñolo le kunani lico zetiile za kwa moya. Liñolo leo nelitusize Bakreste bao kulemuha kuli nzila yenca ya kulapela ka yona Jehova, ili yanaalukisize ka Jesu, neli yende hahulu. Hape neli bafile bundume bwa kuzwelapili kukutaza niha nebalwaniswa ki Majuda.—Maheb. 10:​19-23.

HALUSWANELI KUIKUTWA KULI HALUTOKWI KUZWELAPILI KUHULA KWA MOYA

16. Kwandaa kuikataza kuhula kwa moya, ki lika mañi zeñwi zeluswanela kueza?

¹⁶ Luswanela kuzwelapili kuikataza kuhula kwa moya mi haluswaneli kukutela mwamulaho. Taba yeo italusa kuli haluswaneli kunahana kuli kikale luhula kwa moya mi halusa tokwa kuikataza kueza zwelopili ya kwa moya. (1 Makor. 10:12) Luswanela ‘kuzwelapili kuitekula’ kuli lubone haiba lusweli lwahula kwa moya.—2 Makor. 13:5.

17. Liñolo lanaañozi Paulusi kwa Bakreste ba mwa Kolose libonisa cwañi butokwa bwa kuzwelapili kuhula kwa moya?

¹⁷ Paulusi hape naakoñomekile butokwa bwa kuzwelapili kuhula kwa moya mwa liñolo lanaañolezi Bakreste ba mwa Kolose. Nihaike kuli neli Bakreste babahulile kwa moya, Paulusi naabaelelize kuli batokomele kuli basike  bapumiwa ki mibonelo ya batu ba mwa lifasi. (Makolo. 2:​6-10) Epafrasi, ili yo mwendi naaziba hande batu ba mwa puteho yeo, naakuta-kutezi kubalapelela kuli ‘kwa mafelelezo bayeme bali babatiile,’ kamba kuli bahule kwa moya. (Makolo. 4:12) Luitutañi kwa taba yeo? Paulusi ni Epafrasi nebaziba kuli, mutu kuli afite fa kuhula kwa moya, utokwa kuikataza ni kutusiwa ki Mulimu. Nebabata kuli Bakreste ba mwa Kolose bazwelepili kuhula kwa moya kusina taba ni miinelo yetaata yene bakopana ni yona.

18. Ki lika mañi zekona kuezahala ku Mukreste yahulile kwa moya? (Mubone ni siswaniso.)

¹⁸ Paulusi naaelelize Bakreste ba Maheberu kuli Mukreste yahulile kwa moya hasatokomeli wakona kusinyehelwa ki silikani sahae ni Mulimu kuya kuile. Haiba Mukreste apalelwa kuutwa Mulimu, silikani sahae ni yena sakona kusinyeha hahulu kuli mane ukona kupalelwa kubaka mi haana kuswalelwa ki Mulimu. Kono bunde kikuli Bakreste ba Maheberu nebasiyo mwa muinelo ocwalo. (Maheb. 6:​4-9) Kucwañi ka za batu ba mwa linako zaluna, ili babafokolanga kwa moya kamba kuzwiswa mwa puteho kono hasamulaho babaka? Moya wabona wa buikokobezo otahisanga kuli babake, ubonisa kuli bashutana ni batu banaañozi ka za bona Paulusi. Nihakulicwalo, habakutela ku Jehova batokwa kutusiwa ki yena. (Ezek. 34:​15, 16) Baana-bahulu bakona kulukisa kuli muzwale kamba kaizeli yanani yeloseli abatuse kutiisa silikani sabona ni Jehova hape.

19. Ki sikonkwani mañi seluswanela kuitomela?

¹⁹ Haiba musweli mwaikataza kufita fa buhulu bwa kwa moya, mwakona kupeta sikonkwani samina. Muzwelepili kuca lico zetiile za kwa moya ni kuikataza kunahana sina mwanahanela Jehova. Mi haiba muhulile kwa moya, musike mwakutela mwamulaho kono muzwelepili kuba Mukreste yahulile kwa moya.