TABA YA KUITUTA 30
PINA 36 Lubabalela Lipilu Zaluna
Lituto za Butokwa Zeluituta Kwa Malena ba Isilaele
“Hape mukabona fapahano ye mwahalaa mutu yalukile ni mutu yamaswe, mwahalaa mutu yasebeleza Mulimu ni yasa musebelezi.”—MALA. 3:18.
ZEKAITUTIWA
Kuituta ka za malena ba Isilaele kwakona kulutusa kuziba zeluswanela kueza kuli lutabise Jehova.
1-2. Bibele ilutalusezañi ka za malena babañwi ba Isilaele?
BIBELE ilutaluseza ka za baana babafitelela 40 bane babusize sina malena ba Isilaele. a Hape ilutaluseza ka kunonga lika zene baezize babañwi ba malena bao. Ka mutala, nihaiba malena babande nebaezize lika zeñwi zemaswe. Halunyakisiseñi mutala wa Davida yanaali mulena yomunde. Jehova naabulezi kuli: ‘Davida mutangaaka, naanilatelezi ka pilu yahae kaufela, mi naaezize feela sesilukile mwa meeto aka.’ (1 Mal. 14:8) Niteñi, muuna yo naabukile ni musalaa mutu, ni kulukisa kuli muunaa musali yo abulaiwe mwa ndwa.—2 Sam. 11:4, 14, 15.
2 Bibele hape ilutaluseza ka za lika zeñwi zende zene baezize malena babañata bane basika zwelapili kusepahala ku Jehova. Halunyakisiseñi mutala wa Roboami. ‘Naaezize zemaswe’ mwa meeto a Jehova. (2 Makol. 12:14) Niteñi, naautwile taelo ya Mulimu ya kuli atuhelele masika a lishumi a Isilaele kuiketela mulena. Hape naatiisize mileneñi yemiñata mwa mubuso wahae kuli asileleze batu ba Mulimu.—1 Mal. 12:21-24; 2 Makol. 11:5-12.
3. Ki puzo mañi ya butokwa yezuha, mi lukanyakisisañi mwa taba ye?
3 Kunani puzo ya butokwa yezuha. Haiba malena ba Isilaele kaufela nebaezize lika zende ni zemaswe, ki kabakalañi Jehova hanaa anga malena babañwi kuli nebasepahala ni kuli babañwi nebasa sepahali? Kalabo kwa puzo yeo ika lutusa kuziba zeluswanela kueza kuli lutabise Jehova. Lukanyakisisa lika zetaalu zenetahisize kuli Jehova aange malena ba Isilaele kuli nebasepahala kamba kutokwa, lika zeo ki: pilu yabona, kubaka kwabona, ni mone baangela bulapeli bwa niti.
NEBASEBELELIZE JEHOVA KA PILU YABONA KAUFELA
4. Ki ifi shutano yeneli mwahalaa malena bane basepahala ni bane basasepahali?
4 Malena bane batabisize Jehova ki bane bamusebelelize ka pilu b yabona kaufela. Josafati yanaali mulena yomunde ‘naabatile Jehova ka pilu yahae kaufela.’ (2 Makol. 22:9) Bibele italusa Josiasi kuli: “Nekusina mulena yanaaswana ni yena, yanaakutezi ku Jehova ka pilu yahae kaufela.” (2 Mal. 23:25) Kucwañi ka za Salumoni, yanaaezize lika zemaswe hasaasupezi. “Naasika sebeleza Jehova Mulimu wahae ka pilu yahae kaufela.” (1 Mal. 11:4) Mi Bibele ibulela ka za Abijami mulena yanaasa sepahali kuli: “Naasika sebeleza Jehova Mulimu wahae ka pilu yahae kaufela.”—1 Mal. 15:3.
5. Mutaluse sekutalusa kusebeleza Jehova ka pilu kaufela.
5 Kacwalo, kusebeleza Jehova ka pilu kaufela kutalusañi? Mutu yasebeleza Mulimu ka pilu kaufela, haamusebelezi ka libaka feela la kuli waziba kuli uswanela kueza cwalo. Kono usebeleza Jehova ka libaka la kuli wamulata ni kumukuteka. Mi uzwelapili kulata Jehova ni kumukuteka mwa bupilo bwahae kaufela.
6. Lukona kuzwelapili cwañi kusebeleza Jehova ka pilu yaluna kaufela? (Liproverbia 4:23; Mateu 5:29, 30)
6 Lukona kulikanyisa cwañi malena bane basepahala ni kuzwelapili kusebeleza Jehova ka pilu yaluna kaufela? Lukona kueza cwalo ka kuambuka nto ifi kamba ifi yekona kutahisa kuli lusike lwasepahala ku Jehova. Ka mutala, haluswaneli kuitabisa ka lika zemaswe zekona kualuhanya pilu yaluna. Hape haluswaneli kuswalisana ni batu babamaswe ni kulata hahulu sifumu. Haiba lulemuha kuli nto yeñwi kikale ikala kufokolisa lilato laluna ku Jehova, luswanela kuunga muhato kapili-pili.—Mubale Liproverbia 4:23; Mateu 5:29, 30.
7. Ki kabakalañi haluswanela kuambuka lika zekona kufokolisa lilato laluna ku Jehova?
7 Haluswaneli kulumeleza pilu yaluna kuli ialuhane. Haiba lusatokomeli, lwakona kukala kunahana kuli ibile feela lupateha kusebeleza Jehova, halukoni kukomiwa ki lika zekona kufokolisa lilato laluna ku Jehova. Ka mutala, luunge kuli musweli kukenisa mwa ndu mi fande kufuka moya. Ki lika mañi zekaezahala haiba mukwalula mahaulo ni minyako ya ndu yamina? Liluli likakena mwa ndu yamina, mi ikatala masila hape. Lwakona kubapanya taba yeo kwa silikani saluna ni Jehova. Luswanela kueza lika zeñwi kwandaa kueza feela lika zende zekona kutiisa silikani saluna ni Jehova. Sina feela hane lusike lwatabela kuli liluli likene mwa ndu yaluna ni kuitaza masila, luswanela kuambuka nto ifi kamba ifi yekona kusinya silikani saluna ni Jehova.—Maef. 2:2.
NEBABAKEZI LIBI ZABONA
8-9. Mulena Davida ni Mulena Ezekiasi nebaezize cwañi hane bafilwe kalimelo? (Mubone siswaniso.)
8 Sina molubonezi kwamulaho, Mulena Davida naaezize sibi sesituna. Kono mupolofita Natani hanaa mutaluselize mwanaaikutwezi Jehova, Davida abaka ka kutala. (2 Sam. 12:13) Davida naasika ipumisa feela kubonisa kuli ubakile kuli apume Natani kamba kuli asike afiwa koto. Kono naabakile luli ka kutala. Manzwi ahae añozwi kwa Samu 51, abonisa kuli naabakile luli kuzwelela kwatasaa pilu.—Samu 51:3, 4, 17, manzwi a fahalimu.
9 Mulena Ezekiasi ni yena naafoselize Jehova. Bibele ibulela kuli: “Pilu yahae yaikuhumusa, mi atahisa kuli yena ni batu ba mwa Juda ni Jerusalema batahelwe ki buhali.” (2 Makol. 32:25) Ki kabakalañi Ezekiasi hanaabile ni buikuhumuso? Mwendi naaikutwile kuba wa butokwa hahulu kabakala sifumu sahae, kutula Maasiria, ni kufoliswa ka makazo. Kubonahala kuli neli buikuhumuso bone butahisize kuli abonise Mababilona sifumu sahae kaufela, ili nto yenetahisize kuli akalimelwe ki mupolofita Isaya. (2 Mal. 20:12-18) Ka kuswana ni Davida, Ezekiasi ni yena naabakile ka kutala. (2 Makol. 32:26) Kabakaleo, Jehova kwa mafelelezo naamuungile kuba mulena yasepahala, ili ‘yanaazwezipili kueza zelukile.’—2 Mal. 18:3.
Mulena Davida ni Mulena Ezekiasi nebabakile hamulaho wa kutalusezwa ka za libi zabona. (Mubone paragilafu 8 ni 9)
10. Mulena Amazia naaezize cwañi hanaafilwe kalimelo?
10 Ka kushutana ni Davida ni Ezekiasi, Mulena Amazia wa Juda naaezize zelukile, “kono isiñi ka pilu yahae kaufela.” (2 Makol. 25:2) Ki lika mañi zanaafosize? Jehova hasaa mutusize kutula Maedomo, Amazia akubamela milimu yabona. c Mupolofita wa Jehova hanaaambozi ni yena ka za taba yeo, mulena naasalati kuteeleza ku yena mi amuleleka.—2 Makol. 25:14-16.
11. Ka kuya ka 2 Makorinte 7:9, 11, ki lika mañi zeluswanela kueza kuli luswalelwe? (Mubone ni maswaniso.)
11 Luitutañi kwa mitala yeo? Luswanela kubakela libi zaluna ni kueza molukonela kaufela kuli lusike lwakutela kueza libi zeswana. Kucwañi haiba lufiwa kelezo ki baana-bahulu ka za taba yebonahala kuba yenyinyani hahulu? Haluswaneli kuikutwa kuli Jehova kamba baana-bahulu habalulati. Mane nihaiba malena ba Isilaele babande nebafiwanga kelezo ni kalimelo. (Maheb. 12:6) Halufiwa kalimelo, luswanela kueza lika ze, (1) kuiamuhela, (2) kueza licinceho zetokwahala, ni (3) kuzwelapili kusebeleza Jehova ka pilu yaluna kaufela. Haiba lubakela libi zaluna, Jehova uka luswalela.—Mubale 2 Makorinte 7:9, 11.
Halufiwa kalimelo, luswanela (1) kuiamuhela, (2) kueza licinceho zetokwahala, ni (3) kuzwelapili kusebeleza Jehova ka pilu yaluna kaufela (Mubone paragilafu 11) f
NEBAKUMALEZI KWA BULAPELI BWA NITI
12. Ki lika mañi sihulu zenetahisize kuli malena bane basepahala bashutane ni bane basasepahali?
12 Malena banaaanga Jehova kuli nebasepahala, nebakumalezi kwa bulapeli bwa niti. Mi nebasusuelize batu ba Jehova kueza nto yeswana. Kono sina moluitutezi, ni bona nebaezanga mafosisa. Nihakulicwalo, nebasebelelize Jehova ka pilu yabona kaufela mi mane nebatukufalezwi kuzwisa milimu ya buhata mwa naha. d
13. Ki kabakalañi Jehova hanaa atuzi Mulena Akabe kuli naasasepahali?
13 Ki kabakalañi Jehova hanaa atuzi malena babañwi kuli nebasa sepahali? Lwaziba kuli haki lika kaufela zene baezize malena bao zeneli zemaswe. Nihaiba Mulena Akabe yamaswe naabonisize buikokobezo ni kuinyaza kabakala zanaaezize zenetahisize kuli Nabote abulaiwe. (1 Mal. 21:27-29) Hape naayahile mileneñi ni kutusa kuli Maisilaele batule lila zabona. (1 Mal. 20:21, 29; 22:39) Kono Akabe naatundamezi hahulu kuzwisezapili bulapeli bwa buhata ka kukukuezwa ki musalaa hae. Mi naasika bakela sibi seo.—1 Mal. 21:25, 26.
14. (a) Ki kabakalañi Jehova hanaangile Mulena Roboami kuli naasasepahali? (b) Ki mafosisa mañi ane baezize malena babañata bane basasepahali?
14 Halunyakisiseñi mutala wa mulena yomuñwi yanaasa sepahali yabizwa Roboami. Sina molulemuhezi kwamulaho, kunani lika zeñwi zende zanaaezize ka nako ya puso yahae. Kono bulena bwahae hase butiisizwe, atuhela kumamela Mulao wa Jehova mi akala kulapela milimu ya buhata. (2 Makol. 12:1) Hasamulaho, akala kulapela Jehova ni kulapela milimu ya buhata ka nako yeswana. (1 Mal. 14:21-24) Roboami ni Akabe haki bona feela malena bane batuhezi kulapela Jehova ka nzila yelukile. Niti kikuli, buñata bwa malena bane basasepahali, nebayemezi bulapeli bwa buhata ka nzila yeñwi. Kwaiponahalela hande kuli Jehova naakona kuunga mulena kuba yomunde kamba yamaswe kulikana ni mwanaangela bulapeli bwa niti.
15. Ki kabakalañi kukumalela kwa bulapeli bwa niti haili nto ya butokwa ku Jehova?
15 Ki kabakalañi taba ya bulapeli hane ili ya butokwa ku Jehova? Libaka leliñwi kikuli, malena nebanani buikalabelo bwa kutusa batu ba Mulimu kumulapela ka nzila yelukile. Hape kulapela milimu ya buhata nekukona kutahisa kuli baeze libi zeñwi zetuna ni kusaatula ka kuluka. (Hos. 4:1, 2) Kuzwa fo, malena ni sicaba kaufela sa Isilaele nebaneezwi ku Jehova. Kacwalo, Bibele ibapanya kulapela milimu ya buhata kwa kueza bubuki. (Jer. 3:8, 9) Mutu yaeza bubuki ufoseza hahulu mutu yanyalani ni yena. Ka kuswana, mutangaa Jehova yaineezi ku yena halapela milimu ya buhata, ufoseza hahulu Jehova. e—Deut. 4:23, 24.
16. Ku Jehova, ki ifi shutano yetuna ye mwahalaa babalukile ni babamaswe?
16 Luitutañi? Luswanela kuikatulela kuambuka nto ifi kamba ifi yeswalisana ni bulapeli bwa buhata. Kono hape luswanela kukumalela kwa bulapeli bwa niti ni kuzwelapili kuba ni tukufalelo mwa sebelezo yaluna ku Mulimu. Mupolofita Malaki naabulezi ka kuutwahala shutano ye mwahalaa mutu yomunde ni yamaswe. Naabulezi kuli: “Mukabona fapahano ye mwahalaa mutu yalukile ni mutu yamaswe, mwahalaa mutu yasebeleza Mulimu ni yasa musebelezi.” (Mala. 3:18) Kacwalo, haluswaneli kulumeleza nto ifi kamba ifi, mane nihaiba kusapetahala kwaluna kamba mafosisa elukona kueza, kuluzwafisa hahulu kuli mane lutuhele kusebeleza Mulimu. Mane kutuhela kusebeleza Jehova ki sibi sesituna.
17. Ki kabakalañi haluswanela kuba ni tokomelo haluketa mutu wa kunyalana ni yena?
17 Haiba mu makwasha mi mubata kukena mwa linyalo, manzwi a Malaki akona kumitusa kuketa mutu yaswanela wa kunyalana ni yena. Munahane taba ye: Mutu wakona kuba ni tulemeno totuñwi totunde, kono haiba haasebelezi Mulimu wa niti, kana Jehova wakona kumuunga kuba mutu yalukile? (2 Makor. 6:14) Haiba mukena mwa linyalo ni mutu yo, kana ukakona kumitusa kuzwelapili kusepahala ku Jehova? Munahane taba ye: Kubonahala kuli basali ba Mulena Salumoni nebanani tulemeno totuñwi totunde. Kono nebasa sebelezi Jehova, mi hanyinyani-hanyinyani bakeluseza pilu ya Salumoni kwa milimu isili.—1 Mal. 11:1, 4.
18. Bashemi baswanela kulutañi bana babona?
18 Bashemi, mwakona kuitusisa litaba za mwa Bibele ka za malena kuli mutuse bana bamina kuba ni takazo ya kusebeleza Jehova ka kutukufalelwa. Mubatuse kulemuha kuli Jehova naanga mulena kuba yomunde kamba yamaswe, sihulu kulikana ni mwanaangela bulapeli bwa niti. Mulute bana bamina ka lipulelo ni ka likezo zamina kuli lika za kwa moya zecwale ka kubala Bibele, kufumaneha kwa mikopano, ni kuyanga mwa bukombwa, ki za butokwa hahulu kufita nto ifi kamba ifi. (Mat. 6:33) Haiba musaezi cwalo, bana bamina bakona kunahana kuli habatokwi kuba Lipaki za Jehova ibile feela mina bashemi mu Lipaki. Kabakaleo, bakona kuikutwa kuli kusebeleza Jehova haki kwa butokwa hahulu, kamba mane bakona kutuhela kumusebeleza.
19. Ki ifi sepo yelunani yona ka za batu babatuhezi kusebeleza Jehova? (Mubone ni mbokisi yeli, “ Mwakona Kukutela ku Jehova!”)
19 Haiba mutu atuhela kusebeleza Jehova, kana fo kutalusa kuli haasakona kuba mulikanaa hae nikamuta? Batili, kakuli wakona kubaka ni kuswalisana hape ni bulapeli bwa niti. Kuli aeze cwalo, ukatokwa kuikokobeza ni kuamuhela tuso yafiwa ki baana-bahulu. (Jak. 5:14) Kuba mulikanaa Jehova hape, ki kwa butokwa hahulu kufita buikatazo kaufela bwakona kueza!
20. Jehova uka luunga cwañi haiba lulikanyisa malena bane basepahala?
20 Luitutileñi kwa malena ba Isilaele? Lwakona kuba sina malena bane basepahala haiba luzwelapili kusebeleza Jehova ka pilu yaluna kaufela. Haike luitute kwa mafosisa aluna, kubaka, ni kueza licinceho zetokwahala. Mi haike luhupule butokwa bwa kuzwelapili kusebeleza Mulimu anosi wa niti. Haiba muzwelapili kusepahala ku Jehova, uka miinga sina mutu yaeza zelukile mwa meeto ahae.
PINA 45 Minahano ya Mwa Pilu Yaka
a Mwa taba ye, pulelo yeli, “malena ba Isilaele” iama kwa malena bane babusize batu ba Jehova, ibe kuli nebabusa mwa mubuso wa Juda wa masika amabeli, mwa mubuso wa Isilaele wa masika a lishumi, kamba masika kaufela a 12.
b TALUSO YA MANZWI: Bibele hañata iitusisanga linzwi la “pilu” kutalusa mutu wa mwahali, ili lika zecwale ka litakazo, minahano, butu, mikwa, buikoneli, milelo, ni likonkwani zanani zona mutu.
c Kubonahala kuli malena ba macaba nebanani mukwa wa kulapela milimu ya sicaba sebatuzi.
d Mulena Asa naaezize libi zetuna. (2 Makol. 16:7, 10) Kono Bibele ibulela kuli Asa naaezize lika zelukile mwa meeto a Jehova. Nihaike kuli kwa makalelo naahanile kalimelo, kubonahala kuli naabakile hasamulaho. Jehova naaisize hahulu pilu kwa tulemeno twahae totunde isiñi kwa mafosisa anaaezize. Mane Asa naalapezi feela Jehova mi naatukufalezwi kuzwisa milimu ya maswaniso mwa mubuso wahae.—1 Mal. 15:11-13; 2 Makol. 14:2-5.
e Milao yapili yemibeli mwa Mulao wa Mushe neihanisa kulapela mutu ufi kamba ufi kamba nto ifi kamba ifi kwandaa Jehova.—Exo. 20:1-6.
f LITABA ZETALUSA SISWANISO: Muuna-muhulu yasali yomunca utaluseza muzwale yomuñwi kuli ubilaezwa ki munwelo wahae. Muzwale yo waamuhela kalimelo, kueza licinceho zetokwahala, ni kuzwelapili kusebeleza Jehova ka busepahali.
