1. Muapositola Paulusi naaikutwa cwañi ka za likombwa za puteho?

 LIKOMBWA za puteho bapeta misebezi ya butokwa hahulu mwa liputeho. Kusina kukakanya, muapositola Paulusi naaitebuha baana babasepahala bao. Ka mutala, hanaañolela Bakreste ba mwa Filipi, naalumelisize likombwa za puteho hamoho ni baana-bahulu.—Mafil. 1:1.

2. Muzwale yabizwa Luis uikutwa cwañi ka za kuba sikombwa sa puteho?

² Mizwale babañata babakolobelizwe, ibe kuli ki babahulu kamba ki banana, batabela hahulu kuba likombwa za puteho. Ka mutala, muzwale yabizwa Devan naanani lilimo ze 18 haketiwa kuba sikombwa sa puteho. Kono muzwale yabizwa Luis, yena naali kwa makalelo a lilimo zahae za ma 50 haketiwa kuba sikombwa sa puteho. Naaikutwile sina mobaikutwelanga babañwi, mi naabulezi kuli: “Niikutwa kuli ki tohonolo yetuna kuba sikombwa sa puteho, sihulu haninahana lilato lelituna leba nibonisize mizwale ni likaizeli mwa puteho!”

3. Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa?

³ Haiba mu muzwale yakolobelizwe mi hamu sikombwa sa puteho, kana mwakona kuitomela sikonkwani sa kuba sikombwa sa puteho? Ki lika mañi zekona kumisusueza kueza cwalo? Mi ki lika mañi zebulezwi mwa Bibele zemuswanela kueza kuli mupete sikonkwani seo? Mwa taba ye, lukanyakisisa likalabo za lipuzo zeo. Kono pili halunyakisiseñi misebezi yebapeta likombwa za puteho.

 KI MISEBEZI MAÑI YEBAPETA LIKOMBWA ZA PUTEHO?

4. Ki misebezi mañi yebapeta likombwa za puteho? (Mubone ni siswaniso.)

⁴ Sikombwa sa puteho ki muzwale yakolobelizwe, ili yaketilwe ki moya okenile kuli atuse baana-bahulu ka kupeta misebezi yeshutana-shutana mwa puteho. Likombwa za puteho babañwi baezanga mobakonela kaufela kutusa bahasanyi kuba ni likalulo za simu mwa kukutaleza ni lihatiso za kuitusisa mwa bukombwa. Babañwi batusanga mwa misebezi ya kukenisa ni kubabalela Ndu ya Mubuso. Likombwa za puteho hape baezanga misebezi ya bubabaleli ni kubona za mulumo ni mavidio ka nako ya mikopano ya puteho. Misebezi yebaeza likombwa za puteho itusa hahulu puteho. Kono sa butokwa nikufita kikuli, likombwa za puteho ki baana babalata Jehova mi bapila ka kulumelelana ni likuka zahae. Mi hape balata hahulu mizwale ni likaizeli babona. (Mat. 22:​37-39) Ki lika mañi zaswanela kueza muzwale yakolobelizwe kuli abe sikombwa sa puteho?

5. Ki lika mañi zaswanela kueza muzwale kuli abe sikombwa sa puteho?

⁵ Bibele italusa lika zebaswanela kueza mizwale kuli babe likombwa za puteho. (1 Tim. 3:​8-10, 12, 13) Haiba mubala lika zebulezwi mwa Bibele zeo ni kuikataza kulikwanisa, mwakona kuba sikombwa sa puteho. Kono muswanela pili kunahanisisa libaka hamubata kuba sikombwa sa puteho.

KI KABAKALAÑI HAMUBATA KUBA SIKOMBWA SA PUTEHO?

6. Ki kabakalañi hamuswanela kueza musebezi ufi kamba ufi otusa mizwale ni likaizeli bamina? (Mateu 20:28; mubone ni siswaniso.)

⁶ Jesu Kreste, yena yalutomezi mutala omunde hahulu, naasusuelizwe ki lilato, ili lilato lahae ku Ndatahe ni kwa batu. Lilato leo neli mususuelize kusebeza ka taata ni kuezeza babañwi misebezi yenengiwa kuba ya kwatasi. (Mubale Mateu 20:28; Joa. 13:​5, 14, 15) Haiba ni mina mususuezwa ki lilato, Jehova uka mifuyaula ni kumitusa kupeta sikonkwani samina sa kuba sikombwa sa puteho.—1 Makor. 16:14; 1 Pit. 5:5.

7. Ki kabakalañi muzwale hasaswaneli kuipahamisa?

⁷ Batu mwa lifasi hañata baikumbutanga batu babaipahamisa. Kono batu ba Jehova habayo cwalo. Ka kuswana ni Jesu, muzwale yasusuezwa ki lilato, haana kubata kuba ni maata fahalimwaa babañwi kamba kuba ni  libubo. Haiba mutu yabata kuungiwa kuba wa butokwa hahulu kufita babañwi afiwa buikalabelo mwa puteho, wakona kuhana kueza misebezi ya kwatasi yelelezwi kutusa lingu za butokwa za Jehova. Ukona kunahana kuli hakoni kueza misebezi yecwalo kakuli uikutwa kuba wa butokwa hahulu. (Joa. 10:12) Jehova haana kufuyaula buikatazo bwa mutu yaikuhumusa kamba yaikutwa kuba wa butokwa hahulu.—1 Makor. 10:​24, 33; 13:​4, 5.

8. Ki kelezo mañi yanaafile Jesu kwa baapositola bahae?

⁸ Nihaiba balikani ba Jesu babatuna, ka linako zeñwi nebabatanga kufiwa buikalabelo bobuñwi ka mabaka asaswaneli. Munahane zene baezize baapositola ba Jesu, ili Jakobo ni Joani. Nebakupile Jesu kuli abafe litulo zetuna mwa Mubuso wahae. Jesu naasika bababaza kabakala kubonisa moya wa kuipahamisa. Kono naataluselize baapositola bahae ba 12 kaufela kuli: “Mutu kaufela yabata kuba yomutuna mwahalaa mina ulukela kuba sikombwa samina, mi mutu kaufela yabata kuba wapili mwahalaa mina ulukela kuba mutangaa mina kaufela.” (Mare. 10:​35-37, 43, 44) Mizwale bababata kuba likombwa za puteho ka mulelo oswanela, ili wa kusebeleza babañwi, bakatusa hahulu puteho.—1 Mates. 2:8.

KI LIKA MAÑI ZEKONA KUMITUSA KUBA NI TAKAZO YETUNA YA KUSEBELEZA BABAÑWI?

9. Ki lika mañi zekona kumitusa kuba ni takazo yetuna ya kusebeleza babañwi?

⁹ Kusina kukakanya, mwalata Jehova mi mubata kusebeleza babañwi. Nihakulicwalo, mwendi hamuna takazo ya kueza misebezi yebaswanela kueza likombwa za puteho. Ki lika mañi zekona kumitusa kuba ni takazo yetuna ya kusebeleza babañwi? Munahane ka za tabo yetuna yemukaba ni yona haiba musebeleza mizwale ni likaizeli bamina. Jesu naabulezi kuli: “Kunani tabo yetuna mwa kufana yefita ye mwa kufiwa.” (Lik. 20:35) Mi Jesu naapilile ka kulumelelana ni manzwi ao. Naabile ni tabo yetuna kabakala kusebeleza babañwi, mi ni mina mwakona kuba ni tabo yeo.

10. Jesu naabonisize cwañi kuli naanani tabo kabakala kusebeleza babañwi? (Mareka 6:​31-34)

¹⁰ Halunyakisiseñi mutala obonisa kuli Jesu naanani tabo kabakala kusebeleza babañwi. (Mubale Mareka 6:​31-34.) Nako yeñwi, Jesu ni baapositola bahae nebakatezi hahulu. Nebaya kwa sibaka kone kusina batu kuli bayo pumula hanyinyani. Kono balakiwa ki batu babañata bane babata kulutiwa ki Jesu. Naakona kuhana. Kakuli mane yena ni balikani bahae “nebasina nako ya kuishumusa kuli bace sico.” Jesu hape naakona kufundula sicaba hamulaho wa kubataluseza litaba lisikai feela za mwa Mañolo. Kono kabakala kususuezwa ki lilato, “akala kubaluta lika zeñata.” Mi naazwezipili kubaluta kufitela ‘nako ifela.’ (Mare. 6:35) Naasika ezeza feela mulao, kono naaezize cwalo kabakala kuli ‘naabashwezi makeke.’ Naabata kubaluta kabakala kuli naabalata. Kusebeleza babañwi nekutahiselize Jesu tabo yetuna.

11. Jesu naatusize cwañi batu bane bateeleza ku yena? (Mubone ni siswaniso.)

¹¹ Jesu naasika luta feela batu, kono naabaezelize lika zeñwi. Naabafile lika zene batokwa kwa mubili. Naaezize makazo kuli kube ni lico zeñata kihona alifa kwa balutiwa bahae kuli baabele sicaba. (Mare. 6:41) Ka kueza cwalo, naalutile balutiwa bahae mwakusebeleza babañwi. Hape naababonisize kuli kueza misebezi yetusa babañwi, inge cwalo yebaezanga likombwa za puteho, ki kwa butokwa. Munahane feela tabo yene babile ni yona baapositola ba Jesu hane basebelisani ni Jesu mwa musebezi wa kuabela lico kwa sicaba kufitela “baca kaufelaa bona mi bakula”! (Mare. 6:42) Wo ki mutala ulimuñwi feela kwa mitala yemiñata yebonisa kuli Jesu naabeile za babañwi  mwa sibaka sapili. Naasebelelize babañwi mwa bupilo bwahae kaufela fa lifasi. (Mat. 4:23; 8:16) Jesu naabanga ni tabo yetuna hanaalutanga babañwi ni kubatusa kufumana zene batokwa. Kusina kukakanya, ni mina mukaba ni tabo yetuna haiba muitatela kusebeleza babañwi ka kuba sikombwa sa puteho.

12. Ki kabakalañi kaufelaa luna haluswanela kuikutwa kuli kunani molukona kutuseza puteho?

¹² Haiba muikutwa kuli hamuna buikoneli bobuipitezi, musike mwazwafa. Kusina kukakanya, munani tulemeno totukona kutusa hahulu puteho. Kubala ni kunahanisisa manzwi a Paulusi a kwa 1 Makorinte 12:​12-30 kwakona kumitusa. Manzwi a Paulusi ao, abonisa hande kuli ka kuswana ni batanga ba Jehova babañwi, ni mina muba butokwa mi kunani zemukona kueza kuli mutuse puteho. Haiba ka nako ya cwale hamusika kwanisa kale zetokwahala kuli mube sikombwa sa puteho, musike mwazwafa. Kono mueze zemukona kaufela kuli musebeleze Jehova ni kutusa mizwale ni likaizeli bamina. Mukolwe kuli baana-bahulu bakalemuha buikoneli bwamina mi baka mifa misebezi yemukona kueza.—Maro. 12:​4-8.

13. Ki lika mañi zeluswanela kueza kaufelaa luna ibe kuli lubata kufiwa buikalabelo kamba kutokwa?

¹³ Hape muhupule taba ye: Buñata bwa lika zebulezwi mwa Bibele zebaswanela kueza mizwale kuli babe likombwa za puteho, ki zona zebaswanela kueza Bakreste kaufela. Bakreste kaufela baswanela kuba ni silikani sesitiile ni Jehova, kutabela kusebeleza babañwi, ni kupila ka nzila yetabisa Mulimu. Kacwalo, kukona kuba kuli buñata bwa lika zetokwahala kuli mube sikombwa sa puteho, kikale mulikwanisa.

ZEMUKONA KUEZA KULI MUBE SIKOMBWA SA PUTEHO

14. ‘Kuisa pilu kwa lika’ kutalusañi? (1 Timotea 3:​8-10, 12)

¹⁴ Cwale halunyakisiseñi lika zebulezwi kwa 1 Timotea 3:​8-10, 12. (Mubale.) Sikombwa sa puteho uswanela kuba mutu ‘yaisa pilu kwa lika.’ Pulelo yeo hape ikona kutolokiwa kuli, “kueza lika zetahisa kuli mutu akutekiwe” kamba “kukutekeha.” Taba yeo haitalusi kuli hamuswaneli kuseha kamba kueza lisheha ni babañwi. (Muek. 3:​1, 4) Nihakulicwalo, muswanela kuisa hahulu pilu kwa misebezi kaufela yemufilwe. Haiba muzibahala ka kuba mutu yaitingwa, babañwi mwa puteho baka mikuteka.

15. Pulelo yeli, “isiñi bababulela buhata” ni yeli, “isiñi babanani mukwañuli wa kuipumanela lika ka kusasepahala,” litalusañi?

 ¹⁵ Pulelo yeli, “isiñi bababulela buhata” italusa kuli mwasepahala mi mwaitingwa. Mwatalelezanga zemubulezi mi hamupumangi babañwi. (Liprov. 3:32) Pulelo yeli, “isiñi babanani mukwañuli wa kuipumanela lika ka kusasepahala” italusa kuli mwasepahala hamueza pisinisi ni babañwi mi mwaziba hande mwakuitusiseza masheleñi. Hamuna kuba ni mukwañuli ka kuitusisa maswe mizwale ni likaizeli bamina kuli mufumane masheleñi.

16. (a) Pulelo yeli, “isiñi babaitupwaela waine” italusañi? (b) Kuba ni “lizwalo lelikenile” kutalusañi?

¹⁶ Pulelo yeli, “isiñi babaitupwaela waine” italusa kuli hamunwi hahulu bucwala kamba kuzibahala ka kuba munwi yomutuna. Kuba ni “lizwalo lelikenile” kutalusa kuli mupila ka kulumelelana ni likuka za Jehova. Nihaike kuli hamusika petahala, munani kozo yetahiswa ki kuba ni silikani sesinde ni Mulimu.

17. Muzwale ukona kubonisa cwañi kuli waitingwa hanzaa ‘likiwa kuli kubonwe haiba waswanela’? (1 Timotea 3:10; Mubone ni siswaniso.)

¹⁷ Pulelo yeli, ‘kulikiwa kuli kubonwe haiba mwaswanela’ italusa kuli mubonisize kuli mwasepahala mi mwakona kufiwa buikalabelo. Kacwalo, haiba baana-bahulu bamifa musebezi, mulatelele ka tokomelo litaelo zeba mifa ni litaelo za kopano ka za mwakuezeza musebezi wo. Muzibe hande zeamiwa mwa musebezi wo ni fouswanela kufelezwa. Haiba mubeleka ka taata misebezi yemufiwa, babañwi mwa puteho bakalemuha ni kuitebuha zwelopili yende yemueza. Baana-bahulu, mueze momukonela kaufela kuluta mizwale babakolobelizwe misebezi. (Mubale 1 Timotea 3:10.) Kana mwa puteho yamina kunani mizwale babakolobelizwe ili baba kwa makalelo a lilimo zabona za kunonoboka kamba babasali banana? Kana banani tomahanyo yende ya kuezanga tuto ya ka butu ni kuitukiseza hande mikopano? Kana baalabanga kamita kwa mikopano ni kuya mwa bukombwa? Haiba bateñi, mubafe misebezi yebakona kueza kulikana ni lilimo ni miinelo yabona. Haiba mueza cwalo, mizwale babasali babanca bao ‘bakalikiwa kuli kubonwe haiba baswanela.’ Mi habakaba kwa mafelelezo a lilimo zabona za kunonoboka, bakona kuba babakwanisize zetokwahala kuli babe likombwa za puteho.

18. ‘Kusanyazahala’ kutalusañi?

¹⁸ ‘Kusanyazahala’ kutalusa kuli hakuna  mutu yakona kumifumana ni mulatu wa kueza nto yemaswe. Ki niti kuli Bakreste bakona kutamelezwa taba. Jesu ni yena naatamelelizwe litaba mi naapolofitile kuli balateleli bahae ni bona nebaka tamelezwa litaba. (Joa. 15:20) Kono haiba muzwelapili kuba ni muzamao omunde sina Jesu, mukaba ni libubo lelinde mwa puteho.—Mat. 11:19.

19. Kuba “muuna wa musali alimuñwi” kuamañi?

¹⁹ “Muuna wa musali alimuñwi.” Jehova hanaatomile linyalo lapili, naabulezi kuli linyalo liswanela kuba mwahalaa muuna alimuñwi ni musali alimuñwi, ili taelo yebaswanela kumamela Bakreste kaufela. (Mat. 19:​3-9) Muuna yali Mukreste haswaneli kuikenya mwa muzamao wa buhule nikamuta. (Maheb. 13:4) Kono hape kunani zeñwi zeamiwa. Muswanela kusepahala ku bo musalaa mina, mi hamuswaneli kueza linyawe ni basali basili.—Jobo 31:1.

20. Muuna ukona ‘kuzamaisa cwañi hande’ ba ndu yahae?

²⁰ “Yazamaisa bana bahae hande ni kuzamaisa hande ba ndu yahae.” Haiba mu toho ya lubasi, muswanela kuisa hahulu pilu kwa buikalabelo bwamina. Mubange ni nako ya kulapela sina lubasi kamita. Mukutazange ni bo musalaa mina ni bana bamina ka mokukonahalela kaufela. Mutuse bana bamina kuba ni silikani sesitiile ni Jehova. (Maef. 6:4) Muuna yababalela hande lubasi lwahae ubonisa kuli wakona kubabalela hande puteho.—Mubapanye 1 Timotea 3:5.

21. Haiba hamu sikombwa sa puteho ka nako ya cwale, ki lika mañi zemuswanela kueza?

²¹ Mizwale, haiba hamu likombwa za puteho ka nako ya cwale, mulapele ku Jehova ka za teñi mi munyakisise ka tokomelo zebulezwi mwa taba ye. Munyakisise zatokwa kueza muzwale kuli abe sikombwa sa puteho mi muikataze kukwanisa lika zeo. Munahanisise momulatela Jehova ni mizwale ni likaizeli bamina. Mube ni takazo yetuna ya kubasebeleza. (1 Pit. 4:​8, 10) Muikataze kukwanisa zetokwahala kuli mube sikombwa sa puteho, mi mukaba ni tabo yetahiswa ki kusebeleza mizwale ni likaizeli bamina mwa puteho. Haike Jehova amifuyaule hahulu hamunze muikataza kukwanisa zetokwahala kuli mube sikombwa sa puteho!—Mafil. 2:13.