1, 2. (a) Ki lika mañi zalupatululezi Jehova? (b) Ki taba mañi yekolwisa yebulezwi kwa Isaya 46:10, 11 ni Isaya 55:11?

MANZWI a makalelo a mwa Bibele a kuli, “kwa simuluho, Mulimu naabupile mahalimu ni lifasi,” abunolo kuautwisisa, kono ki a butokwa hahulu. (Gen. 1:1) Ki niti kuli luziba feela litaba zenyinyani ka za pupo ya Mulimu, zecwale ka mbyumbyulu, liseli, ni maata ahohela lika fafasi, mi luboni feela kalulo yenyinyani ya pupo. (Muek. 3:11) Niteñi, Jehova ulupatululezi mulelo wahae ka za lifasi ni ka za batu. Lifasi nelikaba sibaka sesinde fone bakapila baana ni basali bane babupilwe ka siswaniso sa Mulimu. (Gen. 1:26) Nebakaba bana bahae, mi Jehova naakaba Ndataa bona.

² Sina mokutaluselizwe mwa kauhanyo 3 ya Genese, mulelo wa Jehova neulwanisizwe. (Gen. 3:1-7) Nihakulicwalo, twaniso yeo neisika palelwisa mulelo wa Mulimu. Hakuna yakona kutibela Jehova kupeta mulelo wahae. (Isa. 46:10, 11; 55:11) Ka libaka leo, lwakona kukolwa kuli mulelo wa Jehova wa kwa makalelo ukatalelezwa ka nako luli yetomilwe!

3. (a) Ki litaba mañi za butokwa zelutusa kuutwisisa lushango lwa mwa Bibele? (b) Ki kabakalañi haluituta litaba ze ka nako ye? (c) Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa?

 ³ Kusina kukakanya, lwaziba zeibulela Bibele ka za seo Mulimu alelezi lifasi ni batu ni ka za musebezi wapeta Jesu Kreste kuli mulelo wa Mulimu upetahale. Zeo ki litaba za butokwa mi mwendi neli zeñwi za litaba zapili zene luzibile halukala kuituta Bibele. Ni luna, lubata kutusa batu babanani lipilu zende kuli bazibe lituto za butokwa ze. Ka nako ye, halunze luituta taba ye sina puteho, lusweli kueza molukonela kaufela kumemela batu babañata kwa Kupuzo ya lifu la Kreste. (Luka 22:19, 20) Babaka taha kwa Kupuzo bakato ituta zeñata ka za mulelo wa Mulimu. Kacwalo, mwa mazazi asikai asiyezi pili Kupuzo isika ezahala kale, luswanela kunahana lipuzo zeluka buza baituti baluna ba Bibele ni batu babatabela kuli lubasusueze kutaha kwa mukiti wa butokwa wo. Lukanyakisisa lipuzo zetaalu ze: Ki ufi mulelo wa Jehova wa kwa makalelo ka za lifasi ni batu? Ki lika mañi zenefosahalile? Mi ki kabakalañi sitabelo sa Jesu sa tiululo hasikonahalisa mulelo wa Mulimu kupetahala?

4. Pupo izibahaza cwañi kanya ya Jehova?

⁴ Jehova ki Mubupi yamakaza luli. Lika kaufela zabupile ki zende hahulu. (Gen. 1:31; Jer. 10:12) Ki lika mañi zeluituta kwa bunde bobubonahala mwa pupo ni moilukiselizwe hande? Halubuha pupo, lukomokiswa ki taba ya kuli lika kaufela zabupile Jehova zalutusa, ibe zenyinyani kamba zetuna. Kaufelaa luna lukomokiswanga ki liselusi ze mwa mibili ya batu, lukomokiswanga ki mbututu yebunolo-nolo yesazo pepiwa, ni ponahalo yende ya lizazi lelilikela. Lutabelanga lika zeo bakeñisa kuli lunani buikoneli bwa kulemuha lika zende hahulu.—Mubale Samu 19:1; 104:24.

5. Jehova uezize cwañi kuli lika kaufela mwa pupo lisebeze hande ka kuswalisana?

⁵ Sina molubonela mwa pupo, Jehova ka lilato naatomile maciñekelo a lika. Naatomile milao yezamaisa pupo ni milao ya muzamao ilikuli lika kaufela liswalisane. (Samu 19:7-9) Kacwalo, lika kaufela mwa pupo linani musebezi mi lipeta mulelo walitomezi Mulimu. Jehova ki yena yatoma milao yetahisa kuli lika mwa pupo lisebeze hande ka kuswalisana. Ka mutala, maata aahohela lika fafasi, atahisa kuli mbyumbyulu ibe bukaufi ni lifasi, azamaisa mandinda ni mawate, ni kutahisa kuli lika lizamaye hande mwa pupo, ili nto yetahisa kuli bupilo bubeteñi fa lifasi. Lika kaufela zebupilwe, kukopanyeleza cwalo ni batu, lizamayanga ni kueza lika kulikana ni maciñekelo elitomezwi. Kwaiponahalela hande kuli Mulimu unani mulelo ka za lifasi ni ka za batu. Haluli mwa bukombwa, lwakona kutusa batu kuziba kuli ki Mubupi yatahisize kuli lika lizamaye hande mwa pupo.—Sin. 4:11.

6, 7. Ki lifi limpo zeñwi zeo Jehova naafile Adama ni Eva?

⁶ Mulelo wa Jehova wa kwa makalelo neli wa kuli batu bapile fa lifasi fa, kuya kuile. (Gen. 1:28; Samu 37:29) Ka bufani, naafile Adama ni Eva limpo zeshutana-shutana zene bakonisa kuikola bupilo. (Mubale Jakobo 1:17.) Jehova naabafile tukuluho ya kuiketela za kueza, buikoneli bwa kunahanisisa lika, ni buikoneli bwa kulata babañwi ni kuikola silikani ni bona. Mubupi abulela ni Adama mi amufa litaelo zanaaswanela kulatelela kuli abonise kuli wamuutwa. Adama hape naaitutile za kueza kuli aipabalele, kubabalela lifolofolo ni kubabalela sibaka sanaapila ku sona. (Gen. 2:15-17, 19, 20) Jehova hape hanaabupile Adama ni  Eva, naabafile buikoneli bwa kubona, kuutwa milumo, kuutwa miunko, kuswala lika, ni kuutwa molitabuseza lico. Kacwalo, nebakona kuikola ka kutala lika zende ili zenefumaneha ka buñata mwa Paradaisi yene bapila ku yona. Muuna ni musali bapili, nebakona kupila kuya kuile inze baikola misebezi yeminde, kupeta lika zende, ni kuituta lika zenca.

⁷ Ki lifi zeñwi zenekopanyelezwa mwa mulelo wa Mulimu? Jehova hanaabupile Adama ni Eva, naabafile buikoneli bwa kupepa bana babapetehile. Mulimu naalelile kuli bana babona ni bona babe ni bana, kufitela batu batala mwa lifasi kaufela. Naabata kuli Adama ni Eva ni bashemi kaufela bane bakaba teñi hamulaho, balate bana babona sina feela Jehova mwanaalatezi batu bapili babapetehile. Lifasi ni lika kaufela zefumanaha ku lona neikaba sona sibaka sene bakapila ku sona kuya kuile.—Samu 115:16.

8. Ki kabakalañi Mulimu hanaafile Adama ni Eva taelo yefumaneha kwa Genese 2:16, 17?

⁸ Lika nelisika zamaya ka mwanaalelezi Mulimu. Kiñi hane kubile cwalo? Jehova naafile Adama ni Eva taelo yebunolo ili yenelelezwi kubatusa kulemuha kuli tukuluho yabona neinani maciñekelo. Naabulezi kuli: “Wakona kuca kwa likota kaufela za mwa simu. Kono haili kwa kota ya kuziba bunde ni bumaswe, usike waca kwateñi, kakuli zazi leuka ca kwateñi ukashwa luli.” (Gen. 2:16, 17) Nesi nto yetaata ku Adama ni Eva kuutwisisa taelo yeo, mi kuutwa taelo yeo nekusike kwabatahiseza manyando. Nebanani lico zeñata hahulu kuli mane nebasa koni kulifeza.

9, 10. (a) Satani naatamelelize Jehova litaba mañi za buhata? (b) Adama ni Eva nebaketile kuezañi? (Mubone siswaniso sesi fa likepe 3.)

⁹ Satani Diabulosi, ka kuitusisa noha, naapumile Eva kuli asike alatelela taelo ya Ndatahe, yena Jehova. (Mubale Genese 3:1-5; Sin. 12:9) Satani naabonisize inge kuli bana ba Mulimu ba fa lifasi nebasika lumelezwa kuca “kwa likota kaufela za mwa simu.” Nekuswana feela inge kuli naabulela kuli: ‘Mutalusa kuli hamukoni kuikezeza lika zemutabela?’ Hamulaho, abulela taba ya buhata ya kuli: “Kushwa, hamuna kushwa.” Kihona cwale alika kukolwisa Eva kuli asike autwa Mulimu, ka kubulela kuli: “Mulimu waziba kuli fa lizazi lemuka ca kwateñi, meeto amina akatona.” Sanaatalusa Satani fo kikuli, Jehova naasalati kuli bace kwa muselo wo bakeñisa kuli hane bakaeza cwalo, nebakaba ni zibo yetuna. Kutuha fo, Satani asepisa taba ya buhata ye, ya kuli: “Mukaba sina Mulimu, muzibe bunde ni bumaswe.”

¹⁰ Adama ni Eva nebatokwa kuiketela za kueza. Kana nebaka utwa Jehova, kamba kana nebaka latelela zene ibulela noha? Nebaketile kusautwa Mulimu. Ka kueza cwalo, baswalisana ni Satani kukwenuhela Mulimu. Nebahanile Jehova, yena Ndataa bona, mi bahana kubusiwa ni kusilelezwa ki yena.—Gen. 3:6-13.

11. Ki kabakalañi Jehova hasatuhelelangi bukwenuheli?

¹¹ Bakeñisa kukwenuhela Jehova, Adama ni Eva baba batu babasika petahala. Mi bukwenuheli bwabona nebutahisize kuli babe kwahule ni Jehova, kakuli “meeto [ahae] akenile hahulu mi hatokwi kutalima zemaswe.” Hakoni “kutuhelela bumaswe.” (Hab. 1:13) Kambe naatuhelezi bumaswe, zepila kaufela, za mwa lihalimu kamba fa lifasi, nelisike zapila mwa kozo. Mi mane, kambe Mulimu naasika eza sesiñwi ka za sibi sene siezizwe mwa Edeni, libupiwa zahae nelika tuhela kumusepa. Kono Jehova wasepahala kwa likuka zahae; hapalelwangi  kulilatelela. (Samu 119:142) Kacwalo, bakeñisa feela kuli Adama ni Eva nebanani tukululo ya kuiketela za kueza, nekusa talusi kuli nebaswanela kutula mulao wa Mulimu. Bakeñisa kuli nebakwenuhezi Jehova, nebashwile ni kukutela kwa liluli kone bazwisizwe.—Gen. 3:19.

12. Ki lika mañi zeneezahezi kwa bana ba Adama?

¹² Adama ni Eva hane bacile muselo wale, nebasa koni kuba mwa lubasi lwa Mulimu lwa mwa pupo kaufela. Mulimu abaleleka mwa Edeni, mi nebasa koni kukutela mwateñi hape. (Gen. 3:23, 24) Ka kueza cwalo, Jehova naaitusisize katulo yelukile kuli bafiwe koto kulikana ni keto yabona. (Mubale Deuteronoma 32:4, 5.) Bakeñisa kuli batu nebatuhezi kuba babapetehile, nebasa koni kubonisa tulemeno twa Mulimu ka nzila yepetehile. Adama naasakoni kuba ni sepo ya kupila bupilo bobunde kwapili mi naatahisize kuli bana bahae bahoze kusapetahala, sibi, ni lifu. (Maro. 5:12) Naatahisize kuli bana bahae basike baba ni sepo ya kupila kuya kuile. Kutuha fo, Adama ni Eva nebasa koni kuba ni bana babapetehile, mi bana babona ni bona nebasa koni kueza cwalo. Satani Diabulosi naatahisize kuli Adama ni Eva bakwenuhele Mulimu, mi uzwezipili kukelusa batu kuto fita ni kacenu le.—Joa. 8:44.

13. Jehova ubata kuli batu babe ni nto mañi?

¹³ Nihakulicwalo, Mulimu usalata batu. Kusina taba ni bukwenuheli bwa Adama ni Eva, Jehova ubata kuli batu babe ni silikani ni yena. Hatabeli kuli mutu ufi kamba ufi atimezwe. (2 Pit. 3:9) Kacwalo, hamulaho feela wa bukwenuheli, Mulimu alukisa kuli batu bakone kuba ni silikani ni yena hape, kono ka nako yeswana inze azwelapili kulatelela likuka zahae zelukile. Jehova naaezize cwañi cwalo?

14. (a) Ka kuya ka Joani 3:16, Mulimu naaezizeñi kuli batu babe ni bupilo bobusa feli? (b) Ki puzo mañi yelukona kunyakisisa ni batu babatabela?

¹⁴ Mubale Joani 3:16. Buñata bwa batu belumemanga kwa Kupuzo baziba manzwi a mwa timana ye. Kono puzo kikuli: Sitabelo sa Jesu sitahisa cwañi kuli batu babe ni bupilo bobusa feli? Musebezi wa kumemela batu kwa Kupuzo, Kupuzo yona kasibili, ni misipili ya makutisezo yeluezanga kwa batu bane bafumanehile kwa Kupuzo, lilukonisa kutusa batu babalata niti kufumana kalabo kwa puzo ya butokwa yeo. Batu babacwalo bakona kutabela hahulu habakala kuutwisisa ka mo tiululo iboniseza lilato la Jehova ni butali bwahae. Ki lisupo mañi zelukona kukoñomeka ka za tiululo?

15. Jesu naashutana cwañi ni Adama?

¹⁵ Jehova naafile mutu yapetehile kuli aliulule batu. Mutu yapetehile yo naaswanela kuba yasepahala ku Jehova ni yaitatela kufana bupilo bwahae kuli aliulule batu bane basina sepo. (Maro. 5:17-19) Jehova naashimbuluzi bupilo bwa Mwanaa hae wapili kuzwa kwa lihalimu kutaha fa lifasi. (Joa. 1:14) Kacwalo, Jesu aba mutu yapetehile sina feela mwanaainezi Adama sapili. Kono ka kushutana ni Adama, Jesu naapilile ka kulatelela likuka zatokwa Jehova kwa batu babapetehile. Nihaiba hanaali mwa miliko yemituna hahulu, Jesu naasika eza sibi mi naasika loba nihaiba mulao ulimuñwi wa Mulimu.

16. Ki kabakalañi tiululo haili mpo ya butokwa hahulu?

¹⁶ Ka kuba mutu yapetehile, Jesu naakona kupilisa batu kwa sibi ni lifu ka kubashwela. Jesu naaswana luli ni mwanaalukela kubela Adama, kakuli neli yapetehile, yasepahala, ni yautwa Mulimu ka kutala. (1 Tim. 2:6) Jesu naabile sitabelo sa tiululo sene sitahisize kuli batu “babañata,” ili baana, basali, ni banana, babe ni sepo ya kupila  kuya kuile. (Mat. 20:28) Kaniti, tiululo ki yona yekonahalisa kuli mulelo wa Mulimu wa kwa makalelo upetahale. (2 Makor. 1:19, 20) Tiululo itahisa kuli batu kaufela babasepahala babe ni sepo ya kupila kuya kuile.

17. Ki lika mañi zekonahaliswa ki tiululo?

¹⁷ Jehova naaitombozi hahulu hanaafile Mwanaa hae sina sitabelo. (1 Pit. 1:19) Naalulatile hahulu kuli mane naaitatezi kufa Mwanaa hae wa libanda kuli alushwele. (1 Joa. 4:9, 10) Kacwalo, Jesu naayolile Adama ka kuba yena ndataa luna. (1 Makor. 15:45) Ka kueza cwalo, Jesu utahisa kuli lube ni bupilo, mi ulukonisa kuli kwapili lube mwa lubasi lwa Mulimu hape. Bakeñisa sitabelo sa Jesu, Jehova uamuhela batu kuli bakutele mwa lubasi lwahae, asalobi likuka zahae zelukile. Kana haki nto yetabisa kunahana za nako yeo batu babasepahala bakapetahala hape? Ka nako yeo, lubasi lwa Mulimu kwa lihalimu ni fa lifasi lukaswalisana hahulu. Kaufelaa luna lukaba bana ba Mulimu.—Maro. 8:21.

18. Jehova ukaba lili “lika kaufela kwa batu kaufela”?

¹⁸ Bukwenuheli bwa Satani nebusika palelwisa Jehova kubonisa lilato lahae kwa batu, mi hape habukoni kupalelwisa batu babasika petahala kusepahala ku Jehova. Ka tiululo, Jehova ukatusa bana bahae kaufela kuba babalukile ka kutala. Munahane feela bupilo mobuka bela, mutu kaufela “yaamuhela Mwana ni kubonisa tumelo” hakaba ni bupilo bobusa feli. (Joa. 6:40) Ka butali ni lilato lelituna, Jehova ukatahisa kuli batu babe babapetehile sina feela mwanaalelezi kwa makalelo. Ka nako yeo, Jehova Ndataa luna, ukaba “lika kaufela kwa batu kaufela.”—1 Makor. 15:28.

19. (a) Haiba lwaitebuha tiululo, lukaezañi? (Mubone mbokisi yeli: “ Luzwelepili Kubata Babaswanela.”) (b) Ki litaba mañi ka za tiululo zeluka nyakisisa mwa taba yetatama?

¹⁹ Haiba lwaitebuha tiululo, lukaeza molukonela kaufela kutaluseza babañwi kuli bakona kutusiwa ki mpo ya butokwa hahulu ye. Batu batokwa kuziba kuli Jehova ka lilato uitusisa tiululo kuli atuse batu kaufela kuba ni sepo ya kupila kuya kuile. Kono kunani nto yeñwi hape yepetiwa ki tiululo. Mwa taba yetatama, lukanyakisisa ka mo sitabelo sa Jesu situseza kualaba litaba zanaabulezi Satani mwa simu ya Edeni.