1, 2. (a) (a) Lika zebasepisizwe Bakreste ba niti lishutana cwañi ni zebaisepisanga batu mwa lifasi la Satani? (b) Ki lipuzo lifi za butokwa zelukanyakisisa ka nako yacwale?

BAKRESTE ba niti kaufela banani sepo yende ya za kwapili! Kaufelaa luna ibe kuli lu babatozizwe kamba luba “lingu ze ñwi,” lunani sepo ya kubona talelezo ya mulelo wapili wa Mulimu, ni kukeniswa kwa libizo la Jehova. (Joa. 10:16; Mat. 6:9, 10) Lika zeo ki lika zabutokwa hahulu zekonwa kulibelelwa ki mutu ufi kamba ufi. Hape lulibelela kufiwa mupuzo wa bupilo bobusa feli, ibe kuli ki mwa “mahalimu a manca” a Mulimu kamba mwa “lifasi [lahae] le linca.” (2 Pit. 3:13) Kono mwa linako zacwale, lunyolelwa kubona ka mo Mulimu akazwelapili kuetelelela batu bahae ni kubatusa.

² Batu babali kalulo ya lifasi la Satani ni bona banani sepo ya mufuta omuñwi, kono bakana bakakanya ka za haiba sepo yeo ikatalelezwa luli. Ka mutala, buñata bwa batu babaezanga lipapali za likwinano za masheleñi babanga ni sepo ya kuli bakawina, kono habana buikolwiso bwa kuli bakona kuwina luli. Kono tumelo ya niti ki sepo yaluna ya Sikreste “ye tiile.” (Maheb. 11:1) Mukana mwaipuza kuli: Kana sepo yaka ikatalelezwa luli? Mi ki bunde bufi bobukona kuzwa mwa kuba ni tumelo yetiile mwa lika zemusepisizwe?

3. Tumelo yebanani yona Bakreste itomile fa niti ifi?

 ³ Tumelo haki kalemeno kebapepiwanga ni kona batu babasika petahala mi hakaitahelangi feela. Tumelo yebanani yona Bakreste ki kalulo ya muselo wa moya wa Mulimu okenile obeleka mwa lipilu zabona. (Magal. 5:22) Bibele haitalusi ka za haiba Jehova unani tumelo kamba ka za haiba watokwa kuba ni tumelo. Bakeñisa kuli Jehova ki yamaata kaufela mi ki yena yabutali ka kufitisisa, hakuna yakona kumupaleliswa kutaleleza mulelo wahae. Ndataa luna ya kwa lihalimu unani buikolwiso bwa luli ka za talelezo ya limbuyoti zasepisize, kuli mane ku yena kuswana inge kuli litalelelizwe kale. Kabakaleo, ubulela kuli: “Manzwi ao a petahalile!” (Mubale Sinulo 21:3-6.) Tumelo yebanani yona Bakreste itomile fa niti ya kuli Jehova “ki Mulimu ya sepahala,” ili yatalelezanga lisepiso zahae.—Deut. 7:9.

4. Ki sepo mañi yenebanani yona baana ni basali babasepahala bane bapila pili Kreste asika taha kale fa lifasi?

⁴ Kauhanyo 11 ya buka ya Maheberu ibonisa mukoloko wa mabizo a baana ni basali ba 16 bane banani tumelo. Muñoli yanaasusumelizwe ki moya wa Mulimu naaamile ku bona bao, ni ku babañwi babañata bane “ba pakilwe hande bakeñisa tumelo ya bona.” (Maheb. 11:39) Kaufelaa bona nebanani “sepo yetiile” ya kuli Mulimu naakatahisa “peu” yeneka felisa bukwenuheli bwa Satani ni kutaleleza mulelo wapili wa Jehova. (Gen. 3:15) Batu babasepahala bao nebashwile pili “peu” yenesepisizwe, yena Jesu Kreste, asika kwalula kale nzila ya kuyo pila kwa lihalimu. (Magal. 3:16) Nihakulicwalo, bakeñisa lisepiso za Jehova zesapalangi kutalelezwa, batu bao bakazusiwa kuli bato pila mwa paradaisi fa lifasi inze bali babapetehile.—Samu 37:11; Isa. 26:19; Hos. 13:14.

5, 6. Abrahama ni lubasi lwahae nebasepileñi mi ki lika mañi zene batusize kutiisa tumelo yabona? (Mubone siswaniso sesi fa likepe 21.)

⁵ Maheberu 11:13 ibulela ka za batu bane bapilile pili Kreste asika taha kale fa lifasi kuli: “Bao kaufela ne ba shwile ba na ni tumelo, ba si ka amuhela ze ne ba sepisizwe, kono ne ba li boni li sa li kwahule, mi ba li amuhela ka tabo.” Yomuñwi wa batu bao ki Abrahama. Kana naanahananga ka za sepiso yetahisa tabo ya kupila mwatasaa puso ya “peu” yenesepisizwe? Jesu naafile kalabo yeutwahala kwa puzo yeo hanaabuzizwe ki balwanisi bahae. Nabulezi kuli: “Abrahama ndataa mina naa tabile hahulu ku ba ni sepo ya ku bona lizazi la ka, mi naa li boni mi a nyakalala.” (Joa. 8:56) Nto yeswana neiezahezi ku Sara, Isaka, Jakobo, ni babañwi babañata bane baisize mamelelo yabona kwa sepo ya Mubuso onoka taha kwapili ili “o lalilwe ni ku yahiwa ki Mulimu.”—Maheb. 11:8-11.

⁶ Abrahama ni lubasi lwahae nebatiisize cwañi tumelo yabona? Mwendi nebaitutile ka za Mulimu ka kuteelezanga kwa batu babahulu bane basepahalile, ka kuamuhela lipono zenezwa ku Mulimu, kamba ka kubalanga litaba zeneñozwi za kwaikale, ili zeitingwa. Sa butokwa ni kufita kikuli, nebasika libala zenebaitutile, kono nebazwezipili kuunga lisepiso ni litaelo za Mulimu kuli ki za butokwa hahulu mi nebanahanisisanga fa lika zeo. Bakeñisa kuli sepo yabona neitiile hahulu, baana ni basali bao nebaitukiselize kuli nihane bakanyanda nebaka zwelapili kusepahala ku Mulimu.

7. Jehova ka sishemo ulufile lika mañi zekona kulutusa kutiisa tumelo yaluna, mi luswanela kuezañi kuli lutusiwe ki lika zeo?

⁷ Kuli alutuse kutiisa tumelo yaluna, Jehova ulufile Linzwi lahae lelikwanile, yona Bibele. Kuli lube baba ‘tabile’ ni ‘kukondisa’ luswanela kubalanga Linzwi la Mulimu kamita, mi haiba kwakonahala, ka zazi ni zazi. (Samu 1:1-3; Mubale Likezo 17:11.) Mi ka kulikanyisa balapeli ba Jehova banebapila pili Kreste asika taha kale fa lifasi, luswanela kunahanisisanga fa lisepiso za Mulimu ni kulatelela litaelo zahae. Jehova hape ulufuyauzi ka lico zeñata za kwa moya zelufiwa ka “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.” (Mat. 24:45) Kacwalo, ka kuitebuha zeluituta kwa lika zelufilwe  ki Jehova, lukaba sina batu bakwaikale bane batomile mutala omunde wa tumelo ili bane banani “sepo ye tiile” ya kubateñi kwa Mubuso.

8. Tapelo ikona kutiisa cwañi tumelo yaluna?

⁸ Tapelo ni yona neitusize hahulu lipaki za Mulimu ba kwaikale kutiisa tumelo yabona. Tumelo yabona neitiiswanga hane babonanga mwanaalabelanga litapelo zabona Mulimu. (Neh. 1:4, 11; Samu 34:4, 15, 17; Dan. 9:19-21) Ni luna lwakona kubulelela Jehova lipilaelo zaluna kaufela mwa tapelo inze luziba kuli uka luutwa ni kulutusa kuba ni tabo mwa miinelo yetaata. Mi litapelo zaluna halialabiwa, tumelo yaluna yatiiya hahulu. (Mubale 1 Joani 5:14, 15.) Bakeñisa kuli tumelo ki kalulo ya muselo wa moya wa Mulimu luswanela ‘kutundamena kuukupa’ sina feela Jesu mwanaalususuelize kuezeza.—Luka 11:9, 13.

9. Kwanda kuitapelela, ki bo mañi babañwi boluswanela kulapelelanga?

⁹ Nihakulicwalo, haluswaneli feela kulapelanga ka mulelo feela wa kukupa tuso ku Mulimu. Kunani “misebezi ye komokisa” yemiñata hahulu yaezize Jehova yelukona kuitumela ku yena ni kumulumbeka ka zazi ni zazi! (Samu 40:5) Hape litapelo zaluna liswanela kubonisa kuli lwahupula “ba ba mwa tolongo inge kuli [lu] mwa tolongo hamoho ni bona.” Mi luswanela kulapelela mizwale baluna kaufela mwa lifasi, sihulu “ba ba etelela mwahalaa [luna].” Lususuezwanga hahulu halubona ka mo Jehova aalabelanga litapelo zaluna zelulapelanga ka kuswalisana!—Maheb. 13:3, 7.

10. Ki mitala ifi ya batanga ba Mulimu bane bazwezipili kusepahala mwa miinelo yetaata, mi nebafumani kai maata akueza cwalo?

¹⁰ Mwa kauhanyo 11 ya liñolo la Maheberu, muapositola Paulusi utalusa miliko yenebatiiyezi batanga ba Mulimu babañata babasika pundiwa fa mabizo. Ka mutala, muapositola Paulusi ubulela za basali bane babonisize tumelo ili bane bashwezwi ki bana babona babashimani kono hamulaho bana bao nebazusizwe kwa bafu. Kihona cwale abulela ka za babañwi bane “ba si ka lumela ku lukululwa ka tiululo, ilikuli ba fumane zuho ya bafu ye nde ni ku fita.” (Maheb. 11:35) Nihaike kuli halukoni kuziba hande banaabulela Paulusi, batu babañwi baba cwale ka Nabote ni Zakaria nebabulailwe ka kupobaulwa ka macwe bakeñisa kuutwa Mulimu ni kueza tato yahae. (1 Mal. 21:3, 15; 2 Makol. 24:20, 21) Kusina kukakanya, Daniele ni balikani bahae nebanani kolo ya kulumela “ku lukululwa” ka kutuhela kusepahala ku Mulimu. Kono tumelo yabona mwa maata a Mulimu, yabakonisa ‘kutiba milomo ya litau’ ni ‘kutima maata a mulilo,’ ka mubulelelo wa swanisezo.—Maheb. 11:33, 34; Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23.

11. Ki miinelo mañi yetaata yenebatalimani ni yona bapolofita kabakala tumelo yabona?

¹¹ Bakeñisa tumelo yabona, bapolofita baba cwale ka Mikaya ni Jeremia “ne ba likilwe ka ku sheununwa . . . ni [ka] litolongo.” Babañwi, babacwale ka Elia, “ne ba yambaezi mwa mahalaupa ni fa malundu ni mwa mikoti ni misima ya lifasi.” Kaufelaa bona nebatiyezi miinelo yetaata bakeñisa kuli nebanani “sepo ye tiile ya ze sepisizwe.”—Maheb. 11:1, 36-38; 1 Mal. 18:13; 22:24-27; Jer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.

12. Ki mañi yanaatomile mutala omunde hahulu wa kutiyela miinelo yetaata, mi ki nto mañi yenemutusize kueza cwalo?

¹² Hamulaho wa kutalusa baana ni basali babashutana-shutana banebabonisize tumelo, Paulusi atalusa mutala oipitezi hahulu kufita mitala yeo kaufela, ona wa Mulenaa luna Jesu Kreste. Maheberu 12:2 ibulela kuli: “Kabakala tabo ye ne beilwe fapilaa hae a tiyela kota ya linyando, a sa isi pilu kwa lishubu, mi u inzi ku la bulyo la lubona lwa Mulimu.” Ka niti luswanela ‘kunahanisisanga’ mutala wa Jesu wa tumelo haluli mwa miliko yetaata hahulu kuitiyela. (Mubale Maheberu 12:3.) Sina Jesu, Bakreste babañata ba mwa linako za baapositola nebabulailwe bakeñisa kuli nebasepahala ku Jehova, mi yomuñwi wa bao neli Antipasi. (Sin. 2:13) Nebaka fiwa  mupuzo wa kuzusiwa kuli bayo pila kwa lihalimu, ili “zuho ya bafu ye nde ni ku fita,” yona zuho yene balibelela batu ba tumelo ba kwaikale. (Maheb. 11:35) Hamulaho wa kutomiwa kwa Mubuso mwa silimo sa 1914, batoziwa babasepahala bao, bane balobezi mwa lifu, kaufelaa bona nebazusizwe kuyo pila mwa lihalimu ili kuba libupiwa za moya ni kuyo swalisana ni Jesu mwa kubusa batu.—Sin. 20:4.

13, 14. Ki miinelo ifi yetaata yenebatalimani ni yona bo Rudolf Graichen mi ki lika mañi zene batusize kutiyela miinelo yeo?

¹³ Balapeli ba Mulimu babañata-ñata kacenu basweli kulatelela mutala wa Jesu, ka kuzwelapili kuisa mamelelo kwa lika zebasepisizwe ni kubona teñi kuli hakuna nto yefokolisa tumelo yabona. Hamunyakisise mutala wa bo Rudolf Graichen, bane bapapezwi mwa Germany ka silimo sa 1925. Nebahupuzi maswaniso a litaba za mwa Bibele anaapahekilwe fa mamota mwa ndu yabona. Nebañozi kuli: “Fa siswaniso sesiñwi nekunani Liakanyani ni Ngunyana, ngwe ni mwanaa puli, namani ni tau mi kaufelaa zona nelipila mwa kozo, inze lietelelwa ki mwanana yomunyinyani. . . . Mi maswaniso acwalo naazwezipili kunisusueza.” (Isa. 11:6-9) Kusina taba ni kuli nebanyandisizwe hasituhu ka lilimo zeñata, kukala ka ba Nazi Gestapo, mi hamulaho bato nyandiswa ki ba  Communist Stasi ya kwa East Germany, bo Rudolf nebazwezipili kuba ni tumelo yetiile ya kupila mwa paradaisi fa lifasi.

¹⁴ Miinelo yemiñwi yenebakopani ni yona bo Rudolf neli lifu la bo maa bona bane balata, ili bane babulailwe ki butuku bwa typhus mwa munganda wa tukufazo wa kwa Ravensbrück, ni kubona bo ndataa bona inze bafelelwa ki tumelo kufitela banyatela pampili ya kulatula kuli haisali Lipaki za Jehova. Hamulaho wa kulukulwa mwa tolongo, bo Rudolf nebaikozi sebelezo ya kupotela liputeho mwa mupotoloho mi hamulaho nebamemilwe kuyo kena Sikolo sa Giliadi. Nebalumilwe kuyo eza sebelezo ya bulumiwa kwa Chile, ili kone bayo eza hape musebezi wa kupotela liputeho mwa mupotoloho. Kono miinelo yetaata yenebatalimana ni yona bo Rudolf neisazwelapili. Silimo hamulaho wa kunyalana ni bo Patsy, banebali balumiwa sina bona, mbututu wabona wa musizana atimela. Hamulaho, bo musalaa bona babalatiwa banebanani feela lilimo ze 43, ni bona batimela. Bo Rudolf nebatiyezi miinelo yetaata yeo kaufela, mi likande labona lifumaneha mwa Tawala ya Mulibeleli ya Sikuwa ya August 1, 1997, fa makepe 20-25. Mi nihaike kuli ka nako yene liñolwa likande leo nese bacembezi mi nebakula-kulanga, nebasazwelapili kueza musebezi wa bupaina bwa kamita mi neli baana-bahulu mwa puteho. ^[1]

15. Ki mitala ifi yelunani yona kacenu ya Lipaki za Jehova babazwelapili kutiyela nyandiso inze batabile?

¹⁵ Lipaki za Jehova bazwelapili kuba ni tabo kabakala sepo yebanani yona kusina taba ni kuli batalimana ni twaniso yetuna yezwelapili. Ka mutala, buñata bwa mizwale ni likaizeli baluna batamilwe mwa litolongo mwa Eritrea, Singapore, ni mwa South Korea, mi buñata bwabona batamilwe bakeñisa kulatelela manzwi a Jesu asusueza kuhana kuswala mukwale. (Mat. 26:52) Mwahalaa batu bao babatamilwe, kunani bo Isaac, bo Negede, ni bo Paulos, basebatamilwe ka lilimo zefitelela 20 mwa tolongo ya Eritrea! Mizwale bao bazwezipili kusepahala kusina taba ni nyandiso yetuna, mi bapalelisizwe kunyala kamba kubabalela bashemi babona basebasupezi. Tabo yebonahala fa lifateho zabona, sina molubabonelanga fa webusaiti yaluna ya jw.org, ibonisa kuli bazwezipili kutiisa tumelo yabona. Mane ni bakanteli babona ba litolongo sebabakuteka.

16. Tumelo yetiile ikona kumisileleza cwañi?

¹⁶ Buñata bwa batu ba Jehova habasika ipumana mwa nyandiso yetuna hahulu yebatokwa kutiyela. Tumelo yabona ilikilwe ka linzila lisili. Buñata bwabona batalimana ni muinelo wa bubotana kamba batiyela matata atiswa ki lindwa zeezahala mwa naha yebapila ku yona kamba likozi za kataho. Babañwi baswana sina Mushe ni litoho za masika ba kwaikale bane baitombozi kusiya bupilo bwa mbombolelwa kamba bwa kuba ni libubo mwa lifasi. Baeza ka taata kulwanisa muliko wa kulata hahulu sifumu, ili mupilelo wa buitati. Ki lika mañi zebatusa kueza cwalo? Ki lilato labona ku Jehova ni tumelo yabona yetiile mwa lisepiso za kuli Mulimu ukafelisa bumaswe kaufela ni kufa batanga bahae babasepala mupuzo wa bupilo bobusa feli mwa lifasi lahae lelinca la kuluka.—Mubale Samu 37:5, 7, 9, 29.

17. Muikatulezi kuezañi, mi ki lika mañi zekanyakisiswa mwa taba yetatama?

¹⁷ Mwa taba ye, luitutile mo kunahanisisanga fa lisepiso za Mulimu ni kulapelanga kamita kukona kulutusa kuzwelapili kuba ni tumelo yetiile. Kueza cwalo kukalutusa kutiiyela miinelo yelika tumelo yaluna lunze luisa pilu kwa sepo yaluna ya Sikreste ili “sepo ye tiile ya ze sepisizwe.” Kono kunani litaba zeñwi zeibulela Bibele ka za tumelo. Lukanyakisisa litaba zeo mwa taba yetatama.