Mu ye kwa litaba za mwahali

Mu ye kwa litaba za mwahali

1923​—Sekufitile Lilimo ze Mwanda Kuzwa Silimo Seo

1923​—Sekufitile Lilimo ze Mwanda Kuzwa Silimo Seo

Tawala ya Mulibeleli ya Sikuwa ya January 1, 1923, neibulezi kuli: “Lusepa kuli silimo sa 1923 sikaba sesinde hahulu. Ki tohonolo yetuna kutaluseza batu babahatelelwa kuli lika likaba hande kwapili.” Ka 1923, Baituti ba Bibele nebaezize licinceho zetabisa ka za mwakuezeza mikopano ya puteho, mikopano yemituna, ni musebezi wa kukutaza, ili nto yenetahisize kuli baswalisane hahulu.

MIKOPANO NEITUSIZE MIZWALE KUSWALISANA HAHULU

Kalenda fokunani Mañolo ni linombolo za lipina

Ka silimo seo, kopano neiezize licinceho zeñwi zenetusize kuli Baituti ba Bibele balapele Mulimu ka kuswalisana. Mwa Tawala ya Mulibeleli nekukalile kuhatiswa litaba zetalusa Mañolo anaanyakisiswanga sunda ni sunda kwa Mukopano wa Kulapela ni Kulumbeka Jehova. Kuzwa fo, Baituti ba Bibele nebalukisize kalenda yenebonisa Mañolo a kunyakisisa sunda ni sunda hamohocwalo ni pina yenekona kuopelwa ka nako ya tuto ya ka butu ni ka nako ya kulapela sina lubasi.

Kwa mikopano yabona, Baituti ba Bibele nebakona kutalusa zene bakopani ni zona mwa bukombwa, kutalusa libaka habaitumela ku Jehova, kuopela pina, kamba mane kulapela. Kaizeli yabizwa Eva Barney, yanaakolobelizwe ka 1923 inzaa nani lilimo ze 15, naabulezi kuli: “Haiba mutu naabata kubulela sesiñwi, naatokwa kuyema ni kukala ka kubulela kuli, ‘nibata kuitumela ku Mulena kabakala lika kaufela zende zaniezelize.’” Mizwale babañwi nebalata hahulu kutalusa zene baipumani ku zona. Kaizeli Barney naazwezipili kubulela kuli: “Muzwale wa musupali yabizwa Godwin naanani lika zeñata hahulu za kuitumela ku Mulena. Kono musalaa hae hanaalemuhanga kuli muzwale yazamaisa mukopano ubonahala kuikalelwa, naahohanga hanyinyani baki ya muunaa hae, mi muunaa hae naainanga fa sipula.”

Hañwi ka kweli, puteho ni puteho neibanga ni mukopano oipitezi wa kulapela Mulimu, kumulumbeka, ni kutalusa zebaipumani ku zona. Tawala ya Mulibeleli ya Sikuwa ya April 1, 1923, neibulezi cwana ka za mukopano wo kuli: “Nako ya mukopano iswanela kuabiwa fahali kuli kalulo yeñwi iitusiswe kwa kutalusa zebonwi mwa bukombwa ni kususueza babañwi. . . . Lusepa kuli mikopano yesusueza ye ikatusa mizwale kuswalisana hahulu.”

Muzwale yabizwa Charles Martin yanaapila mwa Vancouver, kwa Canada, naanani lilimo ze 19 ka nako yeo, mi naali muhasanyi mwa puteho. Muzwale yo naatusizwe hahulu ki mikopano yeo, mi hasamulaho naabulezi kuli: “Kwa mikopano yeo ki kona kone niitutezi lwapili za kubulela hanikutaza fa ndu ni ndu. Hañata, mutu yomuñwi naakona kutalusa zanaaipumani ku zona hanaakutaza fa ndu ni ndu. Kueza cwalo neku nitusize kuziba za kubulela ni mwakualabela mutu yabata kukauleza puisano.”

KUKUTAZA NEKUTUSIZE MIZWALE KUSWALISANA HAHULU

Hatiso ya Bulletin ya May 1, 1923

Mizwale hape nebaswalisani hahulu kabakala kubanga ni mazazi a kukutaza. Mwa Tawala ya Mulibeleli ya Sikuwa ya April 1, 1923, nekunani zibiso yeli: “Kuli kaufelaa luna luswalisane mwa musebezi wa kukutaza . . . , kuketilwe lizazi la Bubeli, May 1, 1923, kuli libe lona lizazi la kukutaza. Mi hasamulaho, kukabanga cwalo fa lizazi la Bubeli lapili kweli ni kweli . . . Mañi ni mañi mwa puteho uswanela kuabana mwa musebezi wo.”

Nihaiba Baituti ba Bibele bane basali babanca nebaezanga musebezi wo. Kaizeli yabizwa Hazel Burford, yanaanani feela lilimo ze 16 ka nako yeo, naabulezi kuli: “Mwa hatiso ya Bulletin nekubanga ni liakalezo za mwakuambolisanela ni batu zene lutokwa kupeta. a Na ni bo kuku babaana neluezanga musebezi wo ka kutukufalelwa.” Nihakulicwalo, Kaizeli Burford naalwanisizwe ki batu banaasa libeleli kuli nebakona kueza cwalo. Kaizeli yo naabulezi kuli: “Muzwale yomuñwi wa musupali naaikutwa kuli nenisa swaneli nihanyinyani kukutaza kwa batu. Ka nako yeo, babañwi nebasa utwisisi kuli Baituti ba Bibele kaufela, hamohocwalo ni ‘mitangana ni likalibe,’ nebaswanela kuabana mwa musebezi wa kulumbeka Mubupi Yomutuna.” (Samu 148:​12, 13) Kono Kaizeli Burford naazwezipili kukutaza. Hasamulaho, kaizeli yo akena kilasi ya bubeli ya Sikolo sa Giliadi mi asebeza sina mulumiwa kwa Panama. Hamulaho wa nako, mizwale bao bacinca mubonelo wabona wa kuli babanca nebasa swaneli kuyanga mwa bukombwa.

MIKOPANO YEMITUNA NEITUSIZE MIZWALE KUSWALISANA HAHULU

Mikopano yemituna hape neitusize mizwale kuswalisana hahulu. Kwa mikopano yemituna yemiñata nekubanga ni mazazi a kukutaza, mi nekubile cwalo kwa mukopano one uezelizwe mwa Winnipeg, kwa Canada. Ka mutala, la March 31, batu kaufela bane bafumanehile kwa mukopano wo nebakupilwe kuyo kutaza mwa muleneñi wo. Mazazi a kukutaza acwalo, naatusanga kuli batu babañata bakutazwe, mi kunani zende zenezwanga mwateñi. La August 5, batu bababato ba 7,000 nebafumanehile kwa mukopano omuñwi one uezelizwe mwa Winnipeg. Ka nako yeo, yeo neli yona palo yetuna ka kufitisisa ya batu babakile bafumaneha kwa mukopano mwa Canada.

Mukopano one uli wa butokwa hahulu kwa batu ba Jehova mwa 1923 ki one uezelizwe mwa Los Angeles, kwa California, la August 18-26. Lisunda lisikai pili mukopano omutuna usika ezwa kale, mwa mitende nekuñozwi litaba zenetalusa za mukopano wo, mi Baituti ba Bibele nebafile batu tupampili twa kubamemela kwa mukopano wo totufitelela 500,000. Hape nekunani lisupo zezibahaza mukopano wo fa limota za nyangela ni zesi za nyangela.

Mukopano wa Baituti ba Bibele one uezelizwe mwa Los Angeles ka 1923

La Mukibelo, August 25, Muzwale Rutherford naafile ngambolo yenenani toho ya taba yeli, “Lingu ni Lipuli,” mi mwa ngambolo yeo naatalusize hande kuli “lingu” liyemela batu ba lipilu zende babaka pila mwa paradaisi fa lifasi. Hape naabalile manzwi a buitamo anaanani toho ya taba yeli, “Temuso.” Mwa buitamo bo, nekunani manzwi a kunyaza bulapeli bwa buhata ni kususueza batu ba lipilu zende kuli baikauhanye ku “Babilona Yomutuna.” (Sin. 18:​2, 4) Hasamulaho, Baituti ba Bibele bane batukufalezwi nebaabezi batu likopi zeñata-ñata za buitamo bo, mwa lifasi kaufela.

“Mikopano yesusueza ye ikatusa mizwale kuswalisana hahulu”

Fa lizazi la mafelelezo la mukopano omutuna, batu babafitelela 30,000 nebateelelize kwa ngambolo ya Muzwale Rutherford yenenani toho ya taba yeli, “Macaba Kaufela Alibile Kwa Armagedoni, Kono Bolule-Lule Babapila Cwale Habana Kushwa Nikamuta.” Bakeñisa kuli Baituti ba Bibele nebalibelela kuli kukataha batu babañata, balifela sitediyamu yenesazo yahiwa yebizwa Los Angeles Coliseum. Kuli batu kaufela bautwe hande kusina butata, mizwale nebaitusisize lipangaliko za mulumo za mwa sitediyamu yeo, mi ka nako yeo lipangaliko za mufuta wo nelisika ata hahulu. Batu babañwi babañata nebateelelize kwa tukiso yeo fa wailesi.

KEKEZEHO YETUNA MWA MUSEBEZI WA KUKUTAZA

Ka 1923, nekubile ni kekezeho yetuna mwa musebezi wa kukutaza mwa Africa, Europe, India, ni mwa South America. Mwa India, Muzwale A. J. Joseph naatusa mwa musebezi wa kuhatisa lihatiso mwa Sihindi, Sitamil, Sitelugu, ni mwa Siurdu, nihaike kuli naababalela musalaa hae ni bana bahae ba 6.    

Muzwale William R. Brown ni lubasi lwahae

Mwa Sierra Leone, Muzwale Alfred Joseph ni Muzwale Leonard Blackman nebañolezi kwa Ofisi yetuna yezamaisa musebezi waluna mwa lifasi kaufela mwa Brooklyn, kwa New York, kukupa tuso. La April 14, 1923, kupo yabona neialabilwe. Muzwale Alfred naabulezi kuli: “Zazi leliñwi la Mukibelo busihu, neniamuhezi foni yene nisika libelela.” Naautwile mutu yamubuza ka linzwi lelituna kuli: “Kana ki mina bane bañolezi kwa Watch Tower Society kukupa bakutazi?” Muzwale Alfred aalaba kuli: “Eni, ki na.” Muzwale yabizwa William R. Brown ki yena yanaabulela fa foni, mi ali: “Ki na yebalumile.” Yena, musalaa hae Antonia, ni bana babona babasizana bo Louise ni Lucy, nebapunyize lizazi leo kuzwa kwa sibaka sesili bukaufi ni liwate la Caribbean. Mizwale nebasa tokwi kulibelela nako yetelele kuli bakopane ni Muzwale yo ni lubasi lwahae.

Muzwale Alfred naazwezipili kubulela kuli: “Lizazi lelitatama kakusasana, na ni Muzwale Leonard neluituta Bibele sina mone luezezanga sunda ni sunda, mi lwabona muuna yomutelele inzaali mwa munyako. Neli Muzwale Brown. Naali muzwale yatukufalezwi mwa niti mi mane naabata kufa ngambolo ya nyangela habusa.” Kweli isika fela kale, Muzwale Brown, naaabezi lihatiso kaufela zanaatile ni zona. Nakonyana kuzwa fo, amuhela libuka zeñwi ze 5,000, mi kusika fita nako kwalemuhiwa kuli nekutokwahala libuka zeñwi hape. Kono Muzwale Brown naasazibahali sina mulekisi wa libuka. Mwahalaa nako yetelele yanaasebelize sina mutanga wa Jehova yanani tukufalelo, naaamanga hahulu kwa Mañolo mwa lingambolo zahae, mi afita fa kuzibahala sina Brown yalata Bibele.

Betele ya mwa Magdeburg mwa lilimo za ma 1920

Ka nako yeo, nekunani batu babañata hahulu fa ofisi ya mutai yeneli mwa Barmen, kwa Germany, mi muleneñi wo neutuha utasezwa ki naha ya France yeneli mabapa. Baituti ba Bibele bafumana muyaho omutuna mwa Magdeburg, mi muyaho wo neuka batusa hahulu mwa musebezi wa kuhatisa. La June 19, bafeza kututisa mishini ya kuhatisisa ni lika zeñwi mi batutela fa Betele yenca yeo mwa Magdeburg. Mizwale hane bazibisize Ofisi yetuna yezamaisa musebezi waluna mwa lifasi kaufela kuli bafelize kututa, fa lizazi leliswana leo, mwa mitende kwazibiswa kuli naha ya France nese ihapile muleneñi wa Barmen. Mizwale nebalemuhile kuli Jehova ki yena yanaa batusize kuunga muhato wo kuli abasileleze.

Muzwale George, Kaizeli Sarah Ferguson (kwa bulyo), ni kaizeli yomuñwi yapepwa ni bo Ferguson

Mwa Brazil, muzwale yabizwa George Young, yanaakutalize taba yende mwa libaka zeñata, atoma ofisi ya mutai yenca mi akala kuhatisa Tawala ya Mulibeleli mwa Siputukisi. Mwa likweli lisikai feela, aabela lihatiso zefitelela 7,000. Kaizeli yabizwa Sarah Ferguson naatabile hahulu Muzwale Young hanaapotezi lubasi lwabona mwa Brazil. Naabalanga Tawala ya Mulibeleli kuzwa feela ka 1899, kono naasikaba ni kolo ya kubonisa buineelo bwahae ka kukolobezwa mwa mezi. Likweli lisikai kuzwa fo, Kaizeli Ferguson ni bana bahae babane nebakonile kuunga muhato wa butokwa wo.

“KUSEBELEZA MULIMU KA TABO NI KA KUTUKUFALELWA”

Kwa mafelelezo a silimo, Tawala ya Mulibeleli ya December 15, 1923, neibulezi cwana ka za swalisano yeneli mwahalaa Baituti ba Bibele hane banze balapela Mulimu, kuli: “Kubunolo kulemuha kuli liputeho . . . lieza hande hahulu kwa moyo . . . Haike luitukiseze kueza zeñata mwa musebezi ni kuzwelapili kusebeleza Mulimu ka tabo ni ka kutukufalelwa mwa silimo sa 1924.”

Silimo sa 1924 ni sona nesibile sesinde hahulu kwa Baituti ba Bibele. Mizwale ba fa Betele nebatandile likweli lisikai kulukisa sibaka sene sili mwa Sioli sa Staten, mi sibaka seo nesili bukaufi ni ofisi yabona yetuna mwa Brooklyn. Miyaho yeneyahilwe fa sibaka sesinca seo neifelizwe kuyahiwa kwa makalelo a 1924, mi neitusize mizwale mwa lifasi kaufela kuswalisana ni kukutaza taba yende mwa linzila zenesa koni kuitusiswa kwamulaho.

Mizwale bane baeza musebezi wa kuyaha fa Sioli sa Staten

a Yesebizwa cwale kuli Buka ya Mukopano wa Bupilo Bwaluna Bwa Sikreste ni Bukombwa.