“Mu Libelele”
“Mu Libelele”
“Mu libelele he, kakuli ha mu zibi lizazi l’a ka taha Mulen’a mina.”—MATEU 24:42.
1. Batanga ba Jehova ba ba sebelize nako ye telele ba ikutwa cwañi ka za lilimo-limo ze ba sebelize ka mafulofulo? Mu fe mutala.
BATANGA ba Jehova ba bañata ba ba sebelize nako ye telele ne ba itutile niti ba sa li batangana ni likalibe. Sina mutu ya n’a fumani pelela ya teko ye tuna ni ku lekisa za hae kamukana kuli a i leke, baituti ba Bibele ba ba tukufalezwi bao ne ba itobohile ni ku neela bupilo bwa bona ku Jehova. (Mateu 13:45, 46; Mareka 8:34) Ba ikutwa cwañi kuli ba litezi nako ye telele ku fita ye ne ba libelela ku bona milelo ya Mulimu i talelezwa fa lifasi-mubu? Ha ba inyazi! Ba lumelelana ni Muzwale A. H. Macmillan, y’o hamulaho wa ku sebeleza Mulimu ka mafulofulo ka lilimo ze bat’o ba ze 60, n’a ize: “Ni tundamena hahulu ni ku fita ku kumalela tumelo ya ka. I ni bonisize butokwa bwa ku pila. I sa ni tusa ku talimela kwapili ni sa sabi.”
2. (a) Jesu n’a file balateleli ba hae kelezo ifi ye swanela? (b) Ki lifi lipuzo ze lu ka nyakisisa mwa taba ye?
2 Mina bo? Ku si na taba ni fo mu kuma, mu nahanisise manzwi a Jesu, a’ li: “Mu libelele he, kakuli ha mu zibi lizazi l’a ka taha Mulen’a mina.” (Mateu 24:42) Mwa pulelonyana yeo ku iputezi niti ye tuna. Ha lu zibi lizazi l’a ka taha Mulena ku t’o felisa muinelo o maswe wo, mi mane ha lu tokwi ku li ziba. Kono lu tokwa ku ba ni mupilelo o lu si ke lwa inyazeza ona h’a ka taha. Kacwalo, ki ifi mitala ye lu fumana mwa Bibele ye ka lu tusa ku libelela? Jesu n’a swaniselize cwañi tokwahalo yeo? Mi ki lifi kacenu z’e lu bonisa kuli lu pila mwa mazazi a maungulo a lifasi le, le li maswe?
Mutala O Li Temuso
3. Batu ba bañata kacenu ba swana cwañi ni ba mwa miteñi ya Nuwe?
3 Ka linzila ze ñata, batu kacenu ba swana ni banna ni basali ba mwa miteñi ya Nuwe. Lifasi ka nako yeo ne li tezi mifilifili, mi mihupulo kaufela ya mutu ne li ye “maswe fela, ka mazazi kamukana.” (Genese 6:5) Buñata ne ba patehile ku eza misebezi ya bona ya kamita. Kono pili Jehova a si ka tisa kale Munda o mutuna, n’a file batu kolo ya ku baka. N’a laelezi Nuwe kuli a kutaze, mi Nuwe n’a ezize ona cwalo—n’a li “mubuleli wa Ku Luka” mwendi ka lilimo ze 40 kamba 50 kamba mane ze fitelela f’o. (2 Pitrosi 2:5) Kono batu ne ba si ka utwa temuso ya Nuwe. Ne ba si ka libelela. Kacwalo, kwa mafelelezo, ki Nuwe ni lubasi lwa hae fela be ne ba punyuhile katulo ya Jehova.—Mateu 24:37-39.
4. Ku kona ku bulelwa cwañi kuli Nuwe n’a petile bukombwa bwa hae, mi nto ye swana i kona ku bulelwa cwañi ka za musebezi wa mina wa ku kutaza?
4 Kana bukombwa bwa Nuwe ne bu petile se siñwi? Mu si ke mwa atula ka ku talima fa bunyinyani bwa be ne ba lumezi. Ka niti, ku kutaza kwa Nuwe ne ku talelelize mulelo wa kona nihaike buñata ne ba si ka lumela. Kabakalañi? Kakuli ne ku file batu kolo ye tuna ya ku iketela ku sebeleza Jehova kamba ku sa mu sebeleza. Ku cwañi ka za kalulo ya mina mo mu kutaleza? Nihaikaba kuli ba ba utwa ki ba sikai fela, mu sweli mwa peta se siñwi. Kabakalañi? Kakuli ka ku kutaza, mu sweli ku utwahaza temuso ya Mulimu, mi kacwalo mw’a peta musebezi w’o Jesu n’a file balateleli ba hae.—Mateu 24:14; 28:19, 20.
Ku Sa Isa Pilu kwa Bapolofita Ba Mulimu
5. (a) Ki ifi miinelo ye ne atile mwa Juda mwa miteñi ya Habakuki, mi batu ne ba ikutwile cwañi ka za bupolofita bwa hae? (b) Batu ba Juda ne ba bonisize cwañi sitoyo kwa bapolofita ba Jehova?
5 Lilimo ze mianda-nda hasamulaho wa Munda, muinelo mwa mubuso wa Juda ne u sinyehile maswe. Kai ni kai ne ku na ni bulapeli bwa maswaniso, sobozi, buhateleli, mane ni lipulayano. Jehova a luma Habakuki ku lemusa batu kuli ha ne ba si ke ba baka, ne ba ka yundiswa ki Makalade, kamba Mababilona. (Habakuki 1:5-7) Kono batu ba hana ku utwa. Mwendi ne ba nahana kuli, ‘Esi lilimo ze fitelela ze mwanda kwamulaho, mupolofita Isaya n’a utwahalize temuso ye swana, kono ha ku na se si ezahezi!’ (Isaya 39:6, 7) Buñata bwa babusi ba Juda ne ba sa isi pilu kwa lushango mi hape ne ba toile be ne ba lu fitisa. Nako ye ñwi, ne ba likile ku bulaya mupolofita Jeremia, mi ne ba ka mu bulaya luli kambesi Akikami ku mu lamulela. Mulena Jojakimi ka ku nyemiswa ki bupolofita bo buñwi hape, a bulaya mupolofita Uria.—Jeremia 26:21-24.
6. Jehova n’a tiisize cwañi Habakuki?
6 Lushango lwa Habakuki ne si lwa ku pata-pata mi ne lu toilwe sina lwa Jeremia, ya n’a buyelezwi ki Mulimu ku polofita za sinyeho ya Juda ya lilimo ze 70. (Jeremia 25:8-11) Kacwalo, lwa kona ku utwisisa za n’a kalezwi Habakuki ha n’a huwile kuli: “Mawe [Muñ’a] Bupilo, ni ka biza ku Wena hakai u sa ni utwi? Ni itilelela ku Wena kabakala bumaswe, ibo ha u lamuleli!” (Habakuki 1:2) Jehova ka sishemo a alaba Habakuki ka manzwi a, a tiisa tumelo: “Pono yeo i sa bulukezwi nako ya yona, kono i ka itahanela kwa maungulo, mi ha i na ku puma. Ha i ka liyeha, u i talimele, kakuli i ka bonahala; mi ha i na ku liyeha.” (Habakuki 2:3) Kacwalo Jehova n’a tomile “nako” ya ku felisa sobozi ni buhateleli. Ha ne ku ka bonahala ku liyeha, Habakuki n’a sa swaneli ku nyefa, kamba ku kutela mwamulaho. Kono n’a swanela ku ‘talimela,’ ili ku pila inz’a lemuha putako ya lika kamita. Lizazi la Jehova ne li si ke la liyeha!
7. Ki kabakalañi Jerusalema ha ne i na ni ku sinyiwa hape mwa lilimo za mwanda wa pili C.E.?
7 Ibat’o ba lilimo ze 20 ku zwa fa n’a bulelezi Jehova ku Habakuki, muleneñi wa Juda, ona Jerusalema, wa sinyiwa. Hasamulaho wa yahiwa sinca, mi lifoso ze ñata ze ne bilaeza maswe Habakuki za feliswa. Niteñi, mwa lilimo za mwanda wa pili C.E., muleneñi wo ne u na ni ku sinyiwa hape kabakala ku sa sepahala kwa bayahi ba ona. Jehova ka mufelañeke a eza tukiso ya ku punyusa batu ba bande. Cwale n’a itusisize Jesu Kreste mupolofita yo mutuna ku fitisa lushango l’o. Ka 33 C.E., Jesu n’a bulelezi balateleli ba hae kuli: “Ha mu bona Jerusalema u ambekilwe ki limpi, cwale mu zibe kuli ku sinyeha kwa ona ku sutelezi. Nako yeo, ba ba li mwa Judea ba sabele mwa malundu.”—Luka 21: 20, 21.
8. (a) Ne ku kana ku ezaheziñi kwa Bakreste ba bañwi nako ha ne i nze i fela hamulaho wa lifu la Jesu? (b) Bupolofita bwa Jesu ka za Jerusalema ne bu talelelizwe cwañi?
8 Lilimo ha ne li nze li fela, Bakreste ba bañwi ba mwa Jerusalema mwendi ne ba buza fo ne bu ka talelezwa bupolofita bwa Jesu. Kakuli, mu nahane fela buitomboli bo ne ba ezize luli ba bañwi. Mwendi ne ba hanile ku eza lipisinisi ze nde kabakala tundamo ya bona ya ku libelela. Nako ha ne i nze i fela, kana ne ba fokozi? Kana ne ba atuzi kuli ne ba sinya fela nako ya bona, kuli za n’a bulezi Jesu ne li ama lusika lo lu sa taha, isi lwa bona? Ka 66 C.E., bupolofita bwa Jesu bwa kala ku talelezwa muta limpi za Maroma ne li ambekile Jerusalema. Be ne ba libelela ne ba lemuhile sisupo seo, ba saba mwa muleneñi, mi ba punyuha sinyeho ya Jerusalema.
Ku Swaniseza Tokwahalo ya ku Libelela
9, 10. (a) Ne mu ka kusufaza cwañi swanisezo ya Jesu ya batanga be ne ba litela mulen’a bona ya n’a il’o nyala? (b) Ki kabakalañi batanga ha ne ba kana ba fumani t’ata ku litela mulen’a bona? (c) Ki kabakalañi ku ba ni pilu-telele ha ne ku ka tusa batanga?
9 Jesu ha n’a koñomeka tokwahalo ya ku libelela, n’a bapanyize balutiwa ba hae kwa batanga ba ba litezi mulen’a bona ya n’a il’o nyala. Ne ba ziba busihu bwa n’a ka kuta, kono ne ba sa zibi nako tenyene. Kana ikaba manzibwana? Fahal’a busihu nji? Kamba mukombwe ha u lila? Ne ba sa zibi. Jesu n’a ize: “[Mulena] nih’a ka taha fahal’a busihu, kamba mukombwe ha u lila, mi a ba fumana ba tona, ba na ni mbuyoti.” (Luka 12:35-38) Mu nahane fela mo ne ba ka libelela batanga bao. Mulumo kaufela, ni muluti kaufela o beluka kaniti ne u nyangumuna tibelelo ya bona, ba li: ‘Haki mulen’a luna y’o?’
10 Ku cwañi mulena ha n’a ka fita fahal’a busihu ili nako ya ku zwa 21:00 hrs ku isa 24:00 hrs? Kana batanga kaufela, ni be ne ba sebelize ka t’ata ku kala ha ku patalala, ne ba kabe ba itukiselize ku mu amuhela, kamba kana ba bañwi ne ba kabe ba lobezi? Ku cwañi mulena ha n’a ka kuta mukombwe ha u lila—ili nako ya ku zwa 24:00 hrs ku isa 03:00 hrs? Kana batanga ba bañwi ne ba kabe ba nyefile, mane ni ku bilaela kuli mulen’a bona n’a bonahala ku liyeha? * Ki bao fela be ne fumanwi ba libelezi mulen’a bona h’a fita be ne ba ka bulelwa ku ba ni mbuyoti. Manzwi a Liproverbia 13:12 kaniti ne a ka ama ku bona, a’ li: “S’o sepile ha si liyeha ku taha, pilu i tahelwa ki ndiulu; kono s’o n’o lakaza, ha u si fumana, ki kota ya bupilo.”
11. Tapelo i kona ku lu tusa cwañi ku libelela?
11 Ha ne ku bonahala ku liyeha cwalo, ki sifi se ne si ka tusa balateleli ba Jesu ku libelela? Nakonyana pili Jesu a si ka tamiwa kale, ha n’a li mwa simu ya Getsemani, n’a bulelezi baapositola ba hae ba balalu kuli: “Mu tone, mi mu lapele, kuli mu si ke mwa kena mwa muliko.” (Mateu 26:41) Hamulaho wa lilimo-limo, Pitrosi, ya n’a li teñi f’o, n’a file kelezo ye swana kwa Bakreste ba bañwi. N’a ñozi kuli: “Mafelelezo a linto kamukana a fakaufi; kifohe mu pile ka ku iswala ni ku tona, kuli mu kone ku lapela.” (1 Pitrosi 4:7) Luli, ku lapelanga ka t’ata ku be kalulo ya mupilelo wa luna wa Sikreste. Kaniti, lu tokwa ku kupanga Jehova kuli a lu tuse ku libelela.—Maroma 12:12; 1 Matesalonika 5:17.
12. Ki ifi shutano ye mwahal’a ku nuhelela ni ku libelela?
12 Mu lemuhe kuli Pitrosi hape n’a ize: “Mafelelezo a linto kamukana a fakaufi.” A fakaufi cwañi? Batu ha ba koni ku bulela lizazi ni nako tenyene. (Mateu 24:36) Niteñi, ku na ni fapano mwahal’a ku nuhelela, k’o Bibele i sa susuezi, ni ku libelela mafelelezo, k’o Bibele i susueza. (Mu bapanye 2 Timotea 4:3, 4; Tite 3:9.) Ki ifi nzila ye ñwi ye lu kona ku libelela ka yona mafelelezo? Ki ya ku isa hahulu pilu kwa bupaki bwa kuli mafelelezo a sutelezi. Kacwalo ha lu nyakisiseñi mabaka a’ silezi a lu kolwisa kuli lu pila mwa mazazi a maungulo a lifasi le li maswe le.
Mabaka A’ Silezi A’ Kolwisa
13. Bupolofita bwa Paulusi bo bu ñozwi kwa 2 Timotea kauhanyo 3 bu mi kolwisa cwañi kuli lu pila mwa “mazazi a maungulelo”?
13 Libaka la pili kikuli lu iponela hande-nde talelezo ya bupolofita bwa Paulusi ka za “mazazi a maungulelo.” Paulusi n’a ñozi kuli: “Mwa mazazi a maungulelo, ku ka taha linako ze tata. Kakuli batu ba ka ba baitati, ba ba lata mali, ba ba itumbaeta ni ku ikuhumusa; ikaba banyefuli, ba ba sa utwi bashemi ba bona, ba ba si na buitumelo, ba ba hana za Mulimu; ikaba batu ba ba si na lilato la taho, ba ba na ni ñole, ba ba seba batu ka buhata, ba ba sa koni ku iswala, ba ba na ni buhali, ba ba toya batu ba bande; ikaba lishembi ni matanya, ni ba ba inuneka, ni ba ba lata minyaka, isi Mulimu; ikaba batu ba ba eza mukwa wa bulumeli, kono se si eza mata a bulumeli ba si latuzi. U sabe kwa batu ba ba cwalo. Kono batu ba lunya, ba ba puma, ba ka zwelapili mwa bumaswe, inze ba puma batu, mi ba pumiwa ni bona.” (2 Timotea 3:1-5, 13) Kana ha lu iponeli bupolofita b’o bu talelezwa mwa miteñi ya luna? Ki bao fela ba ba hana ka bomu ba ba kona ku bu latula! *
14. Manzwi a kwa Sinulo 12:9 ka za Diabulosi a talelezwa cwañi kacenu, mi ku tuha ku ezahalañi ku yena?
14 Libaka la bubeli kikuli lu iponela ze tisizwe ki ku lundulwa kwa Satani ni badimona ba hae kwa lihalimu, ka ku taleleza Sinulo 12:9. Teñi k’o, lu bala kuli: “Drakoni ye tuna, yona noha ya kale, ye bizwa Diabulosi ni Satani, ye pumanga lifasi kamukana, ya nepelwa mwa lifasi, ni mangeloi a yona a nepwa hamoho ni yona.” Seo si tisize bumai bo butuna fa lifasi-mubu. Ka niti batu ba bile hahulu ni bumai sihulu ku kala ka 1914. Kono bupolofita bwa Sinulo b’o bu ekeza kuli Diabulosi ha nepezwi cwalo fa lifasi-mubu, w’a ziba kuli “nako ya hae ki ye nyinyani.” (Sinulo 12:12) Ka nako ye, Satani u lwanisa balateleli ba Kreste ba ba tozizwe. (Sinulo 12:17) Ka niti lu iponezi ze zwile mwa twaniso ya hae mwa miteñi ya luna. * Nihakulicwalo, Satani u tuha a kunupelwa mwa mukoti ilikuli “a tuhele ku puma macaba.”—Sinulo 20:1-3.
15. Sinulo 17:9-11 i bonisa cwañi kuli lu pila mwa nako ya maungulo?
15 Libaka la bulalu kikuli lu pila mwa nako ya “mulena” wa bu 8 ili wa mafelelezo ya bulezwi mwa bupolofita bwa kwa Sinulo 17:9-11. Teñi k’o Muapositola Joani u bulela malena b’a 7, ba ba yemela mibuso ye 7 ye m’ata ka ku fitisisa mwa lifasi—Egepita, Asirya, Babilona, mubuso wa Mamede ni Maperesia, Greece, Roma, ni mubuso o m’ata ka ku fitisisa wa linaha ze peli wa Anglo-America. Hape u bona “mulena wa bu 8, mi ki yo muñwi wa ba ba 7.” Mulena wa bu 8 y’o—ili wa mafelelezo y’o Joani a bona mwa pono—cwale u yemela Kopano ya ba Macaba. Joani u bulela kuli mulena wa bu 8 y’o u “ya kwa ku shwelela,” mi ku zwa f’o ha ku na malena ba bañwi ba fa lifasi-mubu ba ba bulezwi. *
16. Litaba ze taleleza siswaniso sa n’a lolile Nebukadenezare li bonisa cwañi kuli lu pila mwa mazazi a maungulo?
16 Libaka la bune kikuli lu pila mwa nako ye swaniselizwe ki mahutu a siswaniso sa n’a lolile Nebukadenezare. Mupolofita Daniele n’a talusize tolo ye t’ata yeo ya siswaniso se situna se si swana sina mutu. (Daniele 2:36-43) Likalulo z’e ne za siswaniso seo li yemela mibuso ya lifasi ye m’ata ka ku fitisisa ye fitana-fitana, ku kala ka toho (Mubuso wa Babilona) ku yo fita kwa mahutu ni minwana ya ona (milonga ye busa kacenu). Mibuso kaufela ya lifasi ye m’ata ka ku fitisisa ye bonisizwe mwa siswaniso seo ki kale i ba teñi. Lu mwa nako ye swaniselizwe ki mahutu a siswaniso seo. Ha ku na mibuso ye m’ata ye miñwi ye bulezwi kuli i ka taha hape. *
17. Musebezi wa luna wa ku kutaza za Mubuso u bonisa cwañi hape kuli lu pila mwa mazazi a maungulo?
17 Libaka la buketalizoho kikuli lu iponela musebezi wa ku kutaza mwa lifasi kaufela ha u petiwa, ili wa n’a bulezi Jesu kuli ne u ka eziwa nakonyana pili mafelelezo a muinelo wo a si ka taha kale. Jesu n’a ize: “Evangeli ye ya mubuso i ka bulelwa mwa lifasi kaufela, ibe bupaki mwa macaba kamukana; kihona ku ka taha mafelelezo.” (Mateu 24:14) Kacenu bupolofita b’o bu sweli bwa talelezwa hahulu ku fita nako ifi kamba ifi. Ki niti kuli ku sa na ni libaka ze si ka sebelezwa, mi mwendi ka nako ya Jehova ye swanela, ku ka kwaluha munyako o mutuna wa musebezi o zwelapili. (1 Makorinte 16:9) Niteñi, Bibele ha i bonisi kuli Jehova u ka litela ku fitela mañi ni mañi fa lifasi-mubu a fiwa bupaki ka butu. Kono taba ye nde i ka bulelwa ka mw’a tokwela Jehova. Kihona ku ka taha mafelelezo.—Mu bapanye Mateu 10:23.
18. Ku bonahala kuli batoziwa ba bañwi ba ka ba kakai ñalelwa ye tuna ha i ka lenga, mi seo si kana sa zibiwa cwañi?
18 Libaka la busilela kikuli palo ya balutiwa ba Kreste ba ba tozizwe luli ya fela, nihaike ku bonahala kuli ba bañwi ba ka ba fa lifasi-mubu ñalelwa ye tuna ha i ka lenga. Buñata bwa bomasiyaleti se ba supezi hahulu, mi lilimo ha ne li nze li fela, palo ya ba ba tozizwe luli ne i nze i fukuzeha. Niteñi, Jesu ha n’a bulela za ñalelwa ye tuna, n’a ize: “Kabesi kuli mazazi ao a ka fukuzwa, kabe ku si na sibupiwa se si ka piliswa; kono kabakala ba ba ketilwe, mazazi ao a ka fukuzwa.” (Mateu 24:21, 22) Kacwalo ku bonahala kuli ba bañwi “ba ba ketilwe” ki Kreste ba ka ba teñi fa lifasi-mubu ñalelwa ye tuna ha i ka lenga. *
Ki Lifi Ze Kwapili?
19, 20. Ki kabakalañi ha lu tokwa ku tona ni ku libelela hahulu cwale ku fita nako ifi kamba ifi?
19 Ki sifi se si kwapil’a luna? Linako ze nyangumuna li sa taha. Paulusi n’a lemusize kuli “lizazi la Mulena li ka taha sina lisholi la busihu.” H’a bulela za ba ba bonahala ku ba bocaziba, u li: “Nako ye ba ka li: Kozo ni buiketo! ki yona nako ye ba ka tulukelwa ki sinyehelo.” Kacwalo, Paulusi u susueza ba ba bala za n’a ñozi kuli: “Lu si ke lwa lobala sina ba bañwi; kono lu tone mi lu iswale.” (1 Matesalonika 5:2, 3, 6) Ka niti, ba ba itinga fa likopano za butu ku tahisa kozo ni buiketo ba itibaza muinelo tenyene. Ba ba cwalo ba lobezi nyaa!
20 Sinyeho ya muinelo wo wa linto i ka tuluka ka sipundumukela. Kacwalo, mu libelele lizazi la Jehova. Mulimu ka sibili n’a bulelezi Habakuki kuli: “Ha i na ku liyeha”! Ka niti, lu tokwa hahulu ku libelela cwale ku fita nako ifi kamba ifi.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 10 Mulena n’a si ka bulelela batanga ba hae nako ya n’a ka taha. Kacwalo, n’a sa tokwi ku talusa za n’a ka eza kaufela, kamba ku tameha ku bulelela batanga ba hae libaka ha n’a bonahala ku liyeha.
^ para. 13 Mu bone nyakisiso ye tungile ya bupolofita b’o mwa kauhanyo 11 ya buka ya Zibo ye Isa kwa Bupilo bo Bu Sa Feli, ye hasanyizwe ki Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
^ para. 14 Haiba mu bata litaba ze ñwi, mu bone makepe 180-6 mwa buka ya Revelation—Its Grand Climax At Hand!, ye hasanyizwe ki Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
^ para. 15 Mu bone Revelation—Its Grand Climax At Hand!, makepe 251-4.
^ para. 16 Mu bone kauhanyo 4 ya buka ye li Mu Ise Pilu kwa Bupolofita bwa Daniele!, ye hasanyizwe ki Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
^ para. 18 Mwa nguli ya lingu ni lipuli, Mwan’a mutu u taha ka kanya ya hae mwahal’a ñalelwa ye tuna kuli a t’o atula. U atula batu ka ku ya ka haiba ne ba yemela banyani ba Kreste ba ba tozizwe kamba kutokwa. Ku atula batu ka mutomo wo ne ku si ke kwa utwahala ha neikaba kuli ka nako ya katulo, banyani ba Kreste kaufela ki kale ba zwa fa lifasi-mubu—Mateu 25:31-46.
Kana Mwa Hupula?
• Ki ifi mitala ya mwa Mañolo ye kona ku lu tusa ku libelela?
• Jesu n’a swaniselize cwañi tokwahalo ya ku libelela?
• Ki afi mabaka a’ silezi a bonisa kuli lu pila mwa mazazi a maungulo?
[Lipuzo za Tuto]
[Maswaniso a fa likepe 3]
A. H. Macmillan n’a sebelelize Jehova ka busepahali ka lilimo ze bat’o ba ze 60
[Siswaniso se si fa likepe 4]
Jesu n’a bapanyize balutiwa ba hae kwa batanga ba ba libelela