‘Mu Bate Jehova ni Mata a Hae’

“Meto a [Muñ’a] Bupilo a talimisisa lifasi kaufela, kuli a tahise mata a hae ku tusa ba ba mu file lipilu za bona, kaufela zona.”—2 MAKOLONIKA 16:9.

1. M’ata kiñi, mi batu ba itusisize ona cwañi?

M’ATA a kona ku talusa lika ze ñata, ze cwale ka ku zamaisa, ku okamela; kamba ku susueza ba bañwi; ku kona ku eza kamba ku tahisa nto ye ñwi; t’ata (simoko); ngana kamba buiswalo. Batu ha ba si ka itusisa hande m’ata. Muñali Acton, muituti wa za kwaikale, ha n’a bulela za m’ata a babusi, n’a ize: “M’ata a sinya mi m’ata a matuna hahulu a sinya ku feleleza.” Lika ze ezahala li tezi mitala ye bonisa kuli Muñali Acton n’a bulezi niti. Mwa lilimo za mwanda wa bu 20, ku fita nako ifi kamba ifi, “mutu u [bile] ni mata fahalimu a yo muñwi, ku mu eza maswe.” (Muekelesia 8:9) Babusi ba ba hatelela ba itusisize maswe-maswe m’ata a bona mi ba yundisize bolule-lule. M’ata ki nto ye lubeta h’a sa itusiswi ka lilato, butali, ni katulo ye lukile.

2. Mu taluse ka m’o tulemeno to tuñwi twa Mulimu tu amela mw’a itusiseza Jehova m’ata a hae.

² Ka ku fapana ni batu, Mulimu kamita u itusisanga m’ata a hae kuli a tahise lika ze nde. “Meto a [Muñ’a] Bupilo a talimisisa lifasi kaufela, kuli a tahise mata a hae ku tusa ba ba mu file lipilu za bona, kaufela zona.” (2 Makolonika 16:9) Jehova u itusisanga m’ata a hae ka buiswalo. Pilu-telele i tibela Mulimu ku timeza ba ba maswe mi u ba fa kolo ya ku baka. Lilato li mu konisa ku pazuliseza lizazi la hae batu kaufela, ba ba lukile ni ba ba maswe. Mi katulo ye lukile i ka mu susueza ku itusisa m’ata a hae a’ sa feli kuli a timeze Satani Diabulosi, ya sweli m’ata a lifu.—Mateu 5:44, 45; Maheberu 2:14; 2 Pitrosi 3:9.

3. Ki kabakalañi m’ata ote a Mulimu h’a lu tiseza ku mu sepa?

³ M’ata a matuna a Ndat’a luna wa kwa lihalimu a swanela ku lu tiseza ku sepa ni ku kolwa lisepiso za hae ni silelezo ya hae. Mwanana ha li mwahal’a batu b’a sa zibi u ikutwanga ku silelezwa ha swala kwa lizoho la bondat’ahe, kakuli wa ziba kuli bondat’ahe ha ba na ku mu tuhelela ku holofazwa. Ka ku swana, Ndat’a luna wa kwa lihalimu, “ya na ni mata a ku pilisa,” u ka lu sileleza kwa kolofalo ifi kamba ifi ya kamita haiba lu zamaya ni yena. (Isaya 63:1; Mika 6:8) Mi ka ku ba Ndate yo munde, Jehova kamita u ezanga z’a sepisize. M’ata a hae a sa feli a lu kolwisa kuli ‘linzwi la hae li ka eza z’a li lumezi.’—Isaya 55:11; Tite 1:2.

4, 5. (a) Ki sifi se ne si ezahezi Mulena Asa ha n’a sepile Jehova ka ku tala? (b) Ku kona ku ezahalañi ha lu kupa batu lituso za ku tatulula butata bwa luna?

⁴ Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa hahulu ku sa libala kuli Ndat’a luna wa kwa lihalimu wa kona ku lu sileleza? Kakuli miinelo ya kona ku lu eshula ni ku lu libalisa ko lu kona ku fumana silelezo luli. Mutala wa Mulena Asa u bonisa nto yeo. Mulena Asa kamita n’a sepile Jehova. Mwa puso ya Asa, mpi ya Maetopia ya batu ba ba eza lule ne i t’o lwanisa Juda. Asa ha n’a lemuhile kuli lila za hae ne li kona ku tula, a lapela kuli: “Wena [Muñ’a] Bupilo, ha ku na yo muñwi ya ka lamulela ya si na mata ku ya mu fita kwa mata, haisi Wena. Lu [tuse], [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa luna, kakuli lu sepile Wena fela; mi ha lu til’o lwanisa buñata bo, ki ka Libizo la hao. [Muñ’a] Bupilo,  ki Wena Mulimu wa luna. Si lumeli ku tulwa ki mutu!” (2 Makolonika 14:11) Jehova a utwa kupo ya Asa mi a mu konisa ku tula hahulu.

⁵ Nihakulicwalo, hamulaho wa ku sepahala ka lilimo-limo, sepo ya Asa kwa m’ata a Jehova a’ pilisa ya shekesha. Kuli mpi ya mubuso wa kwa mutulo wa Isilaele i tuhele ku mu lwanisa, a kupa tuso kwa Siria. (2 Makolonika 16:1-3) Nihaike kuli kweta ya n’a file Beni-Hadadi mulena wa Siria ne i tisize kuli Isilaele i tuhele ku kataza Juda, bulikani bwa n’a itamile Asa ni Siria ne bu bonisize kuli n’a si ka sepa Jehova. Mupolofita Hanani a mu buza patalaza kuli: “Ha ni li, Maetopia ni Malibia ne ba eza mpi ye tuna ye na ni makoloi ni bapahami ba bañata-ñata? Nihakulicwalo, kakuli fo, n’o isiteketite ka [Muñ’a] Bupilo, Yena a ba fa mwa mazoho a hao.” (2 Makolonika 16:7, 8) Kono Asa a hana nyazo yeo. (2 Makolonika 16:9-12) Ha lu tahelwa ki butata, lu si ke lwa itinga fa tuso ya butu. Kono lu bonise kuli lu sepile Mulimu, kakuli ku sepa m’ata a batu kaniti ha ku na ku lu tusa.—Samu 146:3-5.

Mu Bate M’ata A’ Fa Jehova

6. Lu swanela ku batelañi ‘Jehova, ni mata a hae’?

⁶ Jehova u kona ku fa batanga ba hae m’ata ni ku ba sileleza. Bibele i lu susueza kuli lu “bate [Muñ’a] Bupilo, ni mata a hae.” (Samu 105:4) Kabakalañi? Kakuli ha lu eza lika ka m’ata a Mulimu, m’ata a luna a ka itusiswa kwa ku tusa ba bañwi, isi ku ba holofaza. Mutala o munde wa seo ki wa Jesu Kreste, ya n’a ezize limakazo ze ñata ka “mata a Mulena.” (Luka 5:17) Jesu n’a ka kona ku ifumisa, ku ipubanisa, kamba mane ku ikeza mulena ya m’ata ote. (Luka 4:5-7) Kono n’a itusisize m’ata a n’a mu file Mulimu kwa ku luta, ku tusa ni ku folisa ba bañwi. (Mareka 7:37; Joani 7:46) Ki mutala o munde luli ku luna!

7. Ki ufi mukwa o lu ituta ha lu eza lika ka m’ata a Mulimu ku fita a luna beñi?

⁷ Hape ha lu eza lika ka “mata a’ fiwa ki Mulimu,” seo si ka lu tusa ku ikokobeza. (1 Pitrosi 4:11) Batu ba ba ipatelanga m’ata b’a ikuhumusanga. Ka mutala, Ezaradoni mulena wa Asirya, n’a itumbile a li: “Ni ya m’ata, ni ya m’ata ote, ni sikwenyepa, ni singangalume, ni yo mutuna.” Kono Jehova yena “u ketile ze fokola za lifasi, kuli a swabise ze mata.” Kacwalo, Mukreste wa niti ha itumba, u itumba ku Jehova, kakuli wa ziba kuli z’a ezize haki ka m’ata a hae. ‘Ku ikokobeza mwatas’a lizoho la Mulimu le li na ni mata’ ku ka lu hulisa ka buniti.—1 Makorinte 1:26-31; 1 Pitrosi 5:6.

8. Lu swanela ku ezañi pili kuli lu amuhele m’ata a Jehova?

⁸ Lu kona ku fumana cwañi m’ata a Mulimu? Nto ya pili kikuli lu lukela ku a lapelela. Jesu n’a sepisize balutiwa ba hae kuli Ndat’ahe n’a ka fa moya o kenile ku ba ba u kupa. (Luka 11:10-13) Mu nahane seo mo ne si fezi balutiwa ba Kreste m’ata ha ne ba iketezi ku utwa Mulimu ku fita ku utwa ba bahulu ba bulapeli be ne ba ba laezi kuli ba tuhele ku paka Jesu. Ha ne ba lapelezi tuso ya Jehova, tapelo ya bona ye buniti ne i alabilwe, mi moya o kenile ne u ba file m’ata a ku zwelapili ku kutaza taba ye nde ba sa sabi.—Likezo 4:19, 20, 29-31, 33.

9. Mu bulele nto ya bubeli ye lu fa m’ata a kwa moya, mi mu bonise mutala wa mwa Mañolo o bonisa m’ata a yona.

 ⁹ Nto ya bubeli kikuli lu kona ku fumana m’ata a kwa moya mwa Bibele. (Maheberu 4:12) M’ata a linzwi la Mulimu ne a bonahezi mwa miteñi ya Mulena Josiasi. Nihaike kuli yena mulena wa Juda y’o n’a s’a zwisize kale maswaniso a sihedeni mwa naha, Mulao wa Jehova ha ne u fumanwi ka sipundumukela mwa tempele, n’a susuelizwe ku tunafaza musebezi wa hae wa ku zwisa masila. * Josiasi ka sibili ha s’a balezi batu Mulao, sicaba mutumbi sa itama bulikani ni Jehova, mi kwa kaliswa muhato wa bubeli o tiile hahulu wa ku felisa bulapeli bwa maswaniso. Bunde bo ne li tahisize licinceho za Josiasi zeo kikuli “mwa mazazi kaufela a’ pilile Josiasi, ha ba si ka tuhela ku sebeleza [Muñ’a] Bupilo.”—2 Makolonika 34:33.

10. Ki ifi nzila ya bulalu ya ku fumana ka yona m’ata ku Jehova, mi kiñi ha i li ya butokwa?

¹⁰ Nto ya bulalu kikuli lu fumana m’ata ku Jehova ka swalisano ya Sikreste. Paulusi n’a susuelize Bakreste kuli ba fumanehange kamita kwa mikopano ilikuli ba “susumezane mwa lilato ni mwa misebezi ye minde” ni ku kutazana. (Maheberu 10:24, 25) Pitrosi ha n’a lukuluzwi ka makazo mwa tolongo, n’a bata ku ba ni mizwale ba hae, kacwalo a liba fela kwa ndu ya bom’ahe Joani Mareka, “mo ne ku putehezi balumeli ba bañata, inze ba lapela.” (Likezo 12:12) Ka niti, kaufel’a bona ne ba kabe ba itulezi kwa mandu a bona ni ku lapelela teñi. Kono ne ba bata ku kopana hamoho kuli ba lapele ni ku susuezana ka nako yeo ye t’ata. Paulusi ha n’a s’a tuha a fita kwa mafelelezo a musipilituna wa hae o lubeta wa ku ya kwa Roma, a kopana ni mizwale ba bañwi mwa Puzeoli mi hape s’a kopana ni ba bañwi be ne ba t’o mu katanyeza. N’a ikutwile cwañi? “Paulusi a man’o ba bona [be ne ba t’o mu katanyeza], a itumela ku Mulimu, a tiya pilu.” (Likezo 28:13-15) N’a tiisizwe ki ku ba hape ni Bakreste ba bañwi. Ni luna lu fumananga m’ata ka ku swalisana ni Bakreste ba bañwi. Haiba lu na ni tukuluho ya ku kona ku swalisana ni ba bañwi, ha lu lukeli ku lika ku zamaya lu nosi mwa nzila ye sisani ye isa kwa bupilo.—Liproverbia 18:1; Mateu 7:14.

11. Mu bulele miinelo ye miñwi mo ku tokwahala hahulu ‘mata a matuna hahulu.’

¹¹ Ka ku lapela kamita, ku ituta Linzwi la Mulimu, ni ku swalisana ni balumeli ba bañwi, lu  ‘tiyela ku Mulena, ni mwa mata a hae a’ sa palelwi ki se siñwi.’ (Maefese 6:10) Kaufel’a luna ku si na kuliñi lu tokwa ‘mata a Mulena.’ Ba bañwi ba kula matuku a’ fokolisa mubili, ba bañwi ba katazwa ki busupali kamba ba shwezwi ki mulikani ye ba bile ni yena ka nako ye telele. (Samu 41:3) Ba bañwi ba tiyela twaniso ya sinyalana ni bona ya si mulumeli. Bashemi, sihulu bashemi ba makwasha, ba kana ba fumana kuli ku beleka ka nako ye swana ni ku uta lubasi ki musebezi o katalisa. Ba banca ba Sikreste ba tokwa m’ata a ku hana sineneketo ye zwa kwa litaka ni ku hana milyani ye kola ni buhule. Ha ku na ya swanela ku kata-kata ku kupa Jehova ‘mata a matuna hahulu’ kuli a tiyele miliko ye cwalo.—2 Makorinte 4:7.

“U Fa Ya Katezi Mata”

12. Jehova u lu tiisanga cwañi mwa bukombwa bwa Sikreste?

¹² Jehova hape u fanga m’ata kwa batanga ba hae ha ba eza bukombwa bwa bona. Lu bala mwa bupolofita bwa Isaya kuli: “U fa ya katezi mata; mi ya fokola wa mu tiisa. . . . Ba ba sepa [Muñ’a] Bupilo ba fiwa mata a manca; ba pahama inze ba fufa sina mbande; ba mata, mi ha ba katali; ba zamaya, mi ha ba fokoli.” (Isaya 40:29-31) Muapositola Paulusi ka sibili n’a filwe m’ata kuli a eze bukombwa bwa hae. Kabakaleo, n’a kondisize bukombwa bwa hae. N’a ñolezi Bakreste ba kwa Tesalonika kuli: “Evangeli ya luna ha i si ka taha ku mina ka manzwi fela; kono i tahile ka mata, ni ka Moya o Kenile.” (1 Matesalonika 1:5) Ku kutaza ni ku luta kwa hae ne ku bile ni m’ata a ku cinca hahulu batu be ne ba mu teelelize.

13. Kiñi ze n’e tiisize Jeremia kuli a zwelepili ku si na taba ni twaniso?

¹³ Ha lu sa isiwi pilu mwa sibaka mo lu kutaleza—mwendi ili mwa sibaka mo lu kutaza hañata-ñata ka lilimo-limo ku si na ze zwa mwateñi—lu kana lwa zwafa. Jeremia ni yena n’a nyefile kabakala twaniso, sheununo, ni ku sa iswa pilu ki batu. A ipulelela a li: “Ha ni sa tola ni bulela [Mulimu], nihaili ku bulela ka Libizo la Hae.” Kono n’a sa koni ku kuza. Lushango lwa Mulimu ‘ne lu swana sina mulilo o’ mu cisa, o kenyizwe mwa masapo a hae.’ (Jeremia 20:9) Kiñi ze n’e mu file m’ata hape mwahal’a ziyezituna yeo? Jeremia n’a ize: “[Muñ’a] Bupilo u ku na, ili sinata se si sabisa.” (Jeremia 20:11) Jeremia n’a utwile susuezo ya Jehova kakuli n’a utwisisize butokwa bwa lushango lwa hae ni musebezi wa n’a mu file Mulimu.

M’ata a ku Holofaza ni M’ata a ku Folisa

14. (a) Lilimi ki le li m’ata cwañi? (b) Mu fe mitala ye bonisa kolofalo ye li kona ku tahisa lilimi.

¹⁴ Haki m’ata kaufela e lu na ni ona a’ zwa luli ku Mulimu. Ka mutala, lilimi li na ni m’ata a ku holofaza ni a ku folisa. Salumoni u lemusa kuli: “Lifu ni bupilo li mwa mata a lilimi.” (Liproverbia 18:21) Ze zwile mwa puhisano ye kuswani ya Satani ni Eva li bonisa butuna bwa kolofalo yeo manzwi a kona ku tahisa. (Genese 3:1-5; Jakobo 3:5) Ni luna lwa kona ku holofaza hahulu ba bañwi ka lilimi la luna. Ku shenda musizana kuli ki yo mukima hahulu ku kona ku mu tiseza ku sa tabela ku ca lico. Ku sawana hañata-ñata mutu ku kana kwa felisa silikani se si bile teñi ka nako ye telele. Ee luli, lilimi li swanela ku swalwa.

15. Lu kona ku itusisa cwañi lilimi la luna kuli lu yahise ni ku folisa ba bañwi?

¹⁵ Nihakulicwalo, lilimi li kona ku yahisa ba bañwi ni ku ba fokolisa. Lishitanguti la Bibele li li: “Yo muñwi h’a bulela, manzwi a hae a taba sina mukwale; kono mulomo wa ya butali u wisa pilu.” (Liproverbia 12:18) Bakreste ba bande ba itusisanga m’ata a lilimi kuli ba omba-ombe ba ba zwafile ni ba ba shwezwi. Manzwi a’ sishemo a kona ku susueza banana ba ba lwanisa sineneketo ye holofaza ye zwa kwa litaka. Lilimi le li bulela ze nahanisisizwe hande li kona ku kolwisa mizwale ni likaizeli ba basupali kuli ba sa batahala mi ba latiwa. Manzwi a’ musa a kona ku tabisa bakuli. Mi sihulu, lu kona ku itusisa lilimi la luna kuli lu taluse taba ya Mubuso ye m’ata ku bote ba ba ka teeleza.  Lu na ni m’ata a ku shaela Linzwi la Mulimu haiba lu isa pilu ya luna ku lona. Bibele i li: “U si ke wa hana ku tusa ka swanelo, m’o konela ku fana, u fane.”—Liproverbia 3:27.

Ku Itusisa M’ata Hande

16, 17. Ha ba itusisa m’ata a bona e ba filwe ki Mulimu, maeluda, bashemi, banna, ni basali ba kona ku likanyisa cwañi Jehova?

¹⁶ Jehova nih’a li ya m’ata ote, u etelela puteho ka lilato. (1 Joani 4:8) Ka ku mu likanyisa, baokameli ba Sikreste ba babalela lingu za Mulimu ka lilato—ka ku sa itusisa maswe m’ata a bona. Ka niti, baokameli fokuñwi ba tokwa ku ‘nyaza, ku kalimela, ku kutaza,’ kono ba ezanga cwalo ‘ka pilu-telele, ni ku talusa.’ (2 Timotea 4:2) Kacwalo maeluda ba nahanisisa kamita manzwi ao muapositola Pitrosi n’a ñolezi ba ba etelela puteho, kuli: “Mu lise mutapi wa Mulimu o ku mina, isi ka ku hapelezwa, kono ibe ka ku lata ku ezeza Mulimu; isi kabakala bufumu bo bu maswe, kono ibe ka pilu ye lata; isi ka ku busa mitapi ya mina ka tata, kono ka ku ezeza mutapi mutala.”—1 Pitrosi 5:2, 3; 1 Matesalonika 2:7, 8.

¹⁷ Bashemi ni banna ba ba nyezi ni bona ba na ni m’ata e ba filwe ki Jehova, mi ba swanela ku itusisa m’ata ao kwa ku fa tuso, tuto, ni lilato. (Maefese 5:22, 28-30; 6:4) Mutala wa Jesu u bonisa kuli m’ata a kona ku itusiswa hande ka nzila ye lilato. Kalimelo ha i itikanelela ni ku fiwa kamita, bana ha ba na ku fela pilu. (Makolose 3:21) Manyalo a tiya haiba banna ba Sikreste ba itusisa butoho bwa bona ka lilato mi basali ha ba kuteka hahulu butoho bwa banna ba bona ku fita ku itusisa maswe m’ata e ba filwe ki Mulimu ka ku hatelela yo muñwi kamba ku bata kuli lika li ezwe mo ba latela.—1 Pitrosi 3:7.

18. (a) Lu swanela ku likanyisa cwañi mutala wa Jehova wa ku ba ni buiswalo kwa ku halifa? (b) Ki nto mañi yeo ba ba na ni m’ata ba swanela ku lika ku suña ku be ba zamaisa?

¹⁸ Ba ba na ni m’ata mwa lubasi ni mwa puteho sihulu ba swanela ku tokomela ku ba ni buiswalo kwa ku halifa, kakuli buhali bu tahisa sabo isi lilato. Mupolofita Nahumi n’a ize: “[Muñ’a] Bupilo h’a halifi kapili, ki yo mutuna ka mata a hae.” (Nahumi 1:3; Makolose 3:19) Buiswalo ki nto ye bonisa m’ata, kono ku halifa ku bonisa bufokoli. (Liproverbia 16:32) Ibe mwa lubasi kamba mwa puteho, sa butokwa ki ku suña lilato—ku lata Jehova, ku latana, ni ku lata likuka ze lukile. Lilato ki yona tamo ye tiile ka ku fitisisa mi ki lona sihulu le li lu ezisa ze lukile.—1 Makorinte 13:8, 13; Makolose 3:14.

19. Ki ifi tiisezo ye omba-omba y’a fa Jehova, mi lu swanela ku ezañi kabakaleo?

¹⁹ Ku ziba Jehova ku talusa ku lemuha m’ata a hae. Ka Isaya, Jehova n’a ize: “Kikuli ha u si ka ziba? Kamba ha u si ka utwa kuli [Muñ’a] Bupilo ki Mulimu wa kamita, Mubupi wa mafelelezo a lifasi? H’a fokoli, mi h’a katali.” (Isaya 40:28) M’ata a Jehova h’a feli. Haiba lu itinga ku yena ku fita ku itinga ku ili luna, h’a na ku lu fulalela. U lu kolwisa kuli: “Si sabi kakuli ni na ni wena. Si bilaeli kakuli ki Na Mulimu wa hao. Ni ka ku fa mata, e, ni ka ku tusa; e, ni ka ku tiisa ka lizoho la ka la bulyo la niti ya ka.” (Isaya 41:10) Lu swanela ku ezañi kabakala pabalelo ya hae? Sina Jesu, haike kamita lu itusise m’ata kaufela a’ lu file Jehova kuli lu tuse ni ku yahisa ba bañwi. Haike lu swale lilimi la luna ilikuli li folise ba bañwi isi ku ba holofaza. Mi haike lu tone kamita kwa moya, lu tiye mwa tumelo, lu be ni bundume ka m’ata a Mubupi wa luna, Jehova Mulimu.—1 Makorinte 16:13.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Kona ku Talusa?

• Jehova u itusisanga cwañi m’ata a hae?

• Lu kona ku ipumanela cwañi m’ata a Jehova?

• M’ata a lilimi a swanela ku itusiswa cwañi?

• M’ata a’ filwe ki Mulimu a kona ku tusa cwañi?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 25]

Jesu n’a itusisize m’ata a Jehova kuli a tuse ba bañwi

[Maswaniso a fa likepe 26]

Lu na ni m’ata a ku shaela Linzwi la Mulimu haiba lu isa lipilu za luna ku lona