Sepo ya Zuho Ki ya Niti!
Sepo ya Zuho Ki ya Niti!
“Ni na ni sepo ku Mulimu . . . ya kuli ku zuha kwa bafu ku ka ba teñi.”—LIKEZO 24:15.
1. Ki kabakalañi ha lu kona ku ba ni sepo mwa zuho?
JEHOVA u lu file mabaka a’ utwahala a ku sepa kuli bafu ba ka zusiwa. U lu bulelela kuli bafu ba ka zuha, ba ka kutela hape kwa bupilo. Mi mulelo wa hae ka za ba ba shwile u tamehile ku talelezwa. (Isaya 55:11; Luka 18:27) Mane, Mulimu s’a bonisize kale m’ata a hae a ku kona ku zusa bafu.
2. Sepo ya zuho i kona ku lu tusa cwañi?
2 Tumelo mwa tukiso ya Mulimu ya ku zusa bafu ka Mwan’a hae, Jesu Kreste, i kona ku lu tiisa ka linako za ñalelwa. Hape ku ziba kuli sepo ya zuho ki ya niti ku kona ku lu tusa ku zwelapili ku sepahala ku Ndat’a luna wa kwa lihalimu ku isa nihaiba kwa lifu. Mwendi sepo ya luna mwa zuho i ka tiiswa ha lu nze lu nyakisisa litaba za zuho ya bafu ze ñozwi mwa Bibele. Limakazo zeo kaufela ne li ezizwe ka m’ata a Jehova, yena Muambakani-ya-Pahami.
Ne Ba Fumani ka Zuho Bafu Ba Bona
3. Elia n’a filwe m’ata a ku ezañi mwan’a mbelwa wa kwa Sarepta ha n’a shwile?
3 Muapositola Paulusi ha n’a nyakisisa ka tabo tumelo ya lipaki za Jehova ba pili Bukreste bu si ka taha kale, n’a ñozi kuli: “Basali ba fumani ka zuho bafu ba bona.” (Maheberu 11:35; 12:1) Yo muñwi wa basali bao ne li mbelwa ya shebile wa mwa munzi wa Sarepta wa Fenisia. Bakeñisa kuli n’a amuhezi Elia mupolofita wa Mulimu, bupi ni oli ya hae ne li atisizwe ka makazo mwa nako ya lukupwe lo ne lu ka mu bulaya hamoho ni mwan’a hae. Mwan’a hae ha n’a shwile hasamulaho, Elia a mu lobaza fa bulobalo, a lapela, a patama fahalimu a mwana y’o halalu, mi a kupa kuli: “Mawe [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa ka, na ku lapela, moyo wa mwana yo u kutele ku yena!” Mulimu a ezisa kuli moyo, kamba bupilo, bu kutele ku mushimani y’o. (1 Malena 17:8-24) Mu nahane tabo ya mbelwa y’o ha n’a filwe mupuzo wa tumelo ya hae ka zuho ya mwan’a hae luli ya latwa. Zuho yeo ne i bile yona ya pili ku ñolwa!
4. Elisha n’a ezize makazo mañi mwa Shuneme?
4 Musali yo muñwi ya n’a fumani ka zuho mufu wa hae n’a pila mwa munzi wa Shuneme. N’a li musal’a munna ya n’a s’a supezi, mi n’a bonisize sishemo ku mupolofita Elisha ni mutang’a hae. Musali y’o a fiwa mupuzo wa ku ba ni mwana wa mushimani. Kono hamulaho wa lilimonyana, a biza mupolofita y’o, mi yena a t’o fumana mwana mwa ndu ya mahe, a shwile. Elisha ha s’a lapezi ni k’u nga mihato ye miñwi, “mubili wa mwana wa futumala.” Mi “mwana a itimula ha 7, mi mwana a tona.” Kaniti luli, zuho yeo ne i tabisize hahulu me y’o hamoho ni mwan’a hae. (2 Malena 4:8-37; 8:1-6) Kono ba ka taba ni ku fita ha ba ka zusezwa fa lifasi-mubu ka nako ya “zuho ya bafu ye nde ku fita,” yona ye ka ba fa sepo ya ku sa shwa hape ni kamuta! Lu itumela luli ku Jehova, yena Mulimu ya lilato ya zusa bafu!—Maheberu 11:35.
5. Elisha n’a amilwe cwañi mwa makazo ye ñwi niha s’a shwile?
5 Nihaiba hamulaho wa lifu ni kepelo ya Elisha, Mulimu ka moya o kenile n’a ezisize masapo a hae ku ba ni m’ata. Lu bala kuli: “Ha ne ku patwa mufu, [Maisilaele ba bañwi] ba bona ku taha lifunga [la Mamoabi]; kiha ba latela mufu mwa libita la Elisha. Mufu h’a ngunyuta masapo a Elisha, bupilo bwa kutela ku yena, a zuha, a yema ka mautu.” (2 Malena 13:20, 21) Munna y’o u lukela ku ba ya n’a komokile ni ku taba hahulu! Mu nahane tabo ye ka ba teñi balatiwa ba luna ha ba ka zusiwa kwa bafu ka ku likana ni mulelo wa Jehova Mulimu o’ sa pali!
Mwan’a Mulimu N’a Zusize Bafu
6. Ki ifi makazo ya n’a ezize Jesu bukaufi ni munzi wa Naine, mi yona kezahalo yeo i kona ku lu bisa cwañi?
6 Jesu Kreste, Mwan’a Mulimu, u lu file mabaka a’ utwahala a ku lumela kuli bafu ba kona ku zusiwa, ba nze ba na ni sepo ya ku pila ku ya ku ile. Ze ne ezahezi bukaufi ni munzi wa Naine li kona ku lu tusa ku lemuha kuli makazo ye cwalo ya konahala ka m’ata a’ filwe ki Mulimu. Nako ye ñwi, Jesu a katana balili ba ba zwisa mwa munzi situpu sa mutangana yo muñwi, ku yo si buluka. Ne li yena fela mwan’a mbelwa. Jesu a bulelela mbelwa y’o, a li: “U si ke wa lila.” Kiha swala lukutu mi a li: “Mucaha, na ku bulelela, Zuha!” Mutangana y’o a zuha mi a kala ku bulela. (Luka 7:11-15) Makazo yeo luli i tiisa sepo ya luna ya kuli sepo ya zuho ki ya niti.
7. Ki sifi se ne si ezahezi ku mwan’a Jairusi?
7 Hape mu nahane taba ye ama Jairusi, nduna ya sinagoge ya kwa Kapernauma. N’a kupile Jesu kuli a t’o tusa mwan’a hae wa musizana ya latwa wa lilimo ze 12, ya n’a li fakaufi ni ku shwa. Ku si ka fita nako, kwa bihiwa kuli musizana y’o u shwile. Jesu a susueza Jairusi ya n’a swabile hahulu kuli a be ni tumelo, mi a sindeketa Jairusi kwa ndu ya hae, k’o buñata ne ba lila. Batu ba seha Jesu ha n’a ize: “Mwanana h’a si ka shwa, kono u lobezi.” N’a shwile luli, kono Jesu n’a tuha a bonisa kuli batu ba kona ku zusiwa kwa bafu sina mo ba kona ku zusezwa mwa buloko bo butuna. A swala musizana y’o kwa lizoho, mi a li: “Mwanana, zuha.” Kapili a zuha, mi “bashemi ba hae ba [taba hahulu, NW].” (Mareka 5:35-43; Luka 8:49-56) Kaniti, lilama za lubasi ba ka “taba hahulu” balatiwa ba bona ba ba shwile ha ba ka zusezwa mwa paradaisi fa lifasi-mubu.
8. Jesu n’a ezizeñi kwa libita la Lazaro?
8 Lazaro n’a s’a shwile ka mazazi a mane Jesu ha n’a ile kwa libita la hae ni ku laela kuli licwe le li kwalile kwateñi li zwiswe. Ha s’a lapezi fapil’a nyangela kuli i zibe kuli n’a itingile fa m’ata a’ fiwa ki Mulimu, Jesu a biza ka linzwi le lituna, a li: “Lazaro, zwa mo.” Mi a zwa mwateñi! Mazoho ni mahutu a hae ne a sa tatilwe ka masila a ku bulukiwa ni ona, mi pata ya hae ne i apesizwe taulo. Jesu a li: “Mu mu tatulule, mi mu mu lisele a izamaele.” Ha ba bona makazo yeo, ba bañata be ne ba til’o omba-omba likaizeli za Lazaro, bo Maria ni Mareta, ba lumela ku Jesu. (Joani 11:1-45) Kana likande leo ha li mi fi sepo ya kuli balatiwa ba mina mwendi ba ka zusezwa mwa lifasi le linca la Mulimu?
9. Kiñi ha lu kona ku kolwa kuli Jesu cwale wa kona ku zusa bafu?
9 Joani Mukolobezi ha n’a li mwa tolongo, Jesu n’a mu lumezi manzwi a, a tiisa pilu: “Libofu za bona; . . . ba ba shwile ba zuha.” (Mateu 11:4-6) Bakeñisa kuli Jesu ha n’a li fa lifasi-mubu n’a zusize bafu, kaniti wa kona ku eza cwalo ha li sibupiwa sa moya se si m’ata se si tusiwa ki Mulimu. Jesu ki yena “zuho ni bupilo,” mi kwa omba-omba luli ku ziba kuli ona cwale fa “ba ba li mwa mabita kaufela, ba ka utwa linzwi la hae, mi ba zwe”!—Joani 5:28, 29; 11:25.
Lizuho Ze Ñwi Li Tiisa Sepo ya Luna
10. Ne mu ka talusa cwañi zuho ye bihilwe ku ba yona ya pili ka muapositola?
10 Jesu ha n’a lumile baapositola ba hae kuli ba y’o kutaza za Mubuso, n’a ize: “Mu zuse ba ba shwile.” (Mateu 10:5-8) Kono kuli ba eze cwalo, ne ba na ni ku itinga fa m’ata a Mulimu. Mwa Jopa ka 36 C.E., Dorkasi (Tabita), ya n’a li mulumeli wa musali a shwa. N’a ezanga misebezi ye minde ye cwale ka ku lukela limbelwa ba ba shebile liapalo. Limbelwa bao ne ba lilile hahulu ha n’a shwile. Balutiwa ba lukisa situpu kuli si yo bulukiwa mi ba luma batu ku yo biza muapositola Pitrosi, mwendi kuli a t’o ba omba-omba. (Likezo 9:32-38) Pitrosi a zwisa batu kaufela mwa ndu ye kwahalimu, a lapela, mi a li: “Tabita, zuha!” Tabita a tona, a ina, a swala Pitrosi kwa lizoho, mi Pitrosi a mu yemisa. Zuho yeo ye bihilwe ku ba yona ya pili ka muapositola, ne i tisize kuli ba bañata ba be balumeli. (Likezo 9:39-42) Hape i lu kolwisa kuli zuho ya bafu i ka ba teñi.
11. Ki ifi zuho ya mafelelezo ye ñozwi mwa Bibele?
11 Zuho ya mafelelezo ye ñozwi mwa Bibele ne i ezahalezi mwa Troasi. Paulusi ha n’a li mwa musipili wa hae wa bulalu wa bulumiwa, a yema mwateñi, mi a ambola nako ye telele ku isa mane fahali a busihu. Kabakala mukatalo mwendi ni ku cisa kwa malambi a mañata ni ku titihana kwa batu mwa sibaka sa makopanelo, mucaha ya bizwa Eutiko a ya mwa buloko mi a wela fafasi ku zwa kwa ndu ya bulalu kwahalimu. N’a si ka welela fela, kono a “nanulwa a shwile.” Paulusi a inamela fahalimu a Eutiko, a mu kumbata, mi a bulelela bashalimeli, a li: “Si sabi; kakuli bupilo bwa hae bu sa li teñi ku yena.” Paulusi f’o n’a talusa kuli mucaha y’o n’a zusizwe kwa bafu. Be ne ba li teñi ba ‘tiya lipilu hahulu.’ (Likezo 20:6-12) Kacenu, batanga ba Mulimu ba omba-ombiwa hahulu ku ziba kuli be ne ba li balikani ba bona mwa sebelezo ya Mulimu ba ka iponela talelezo ya sepo ya zuho.
Zuho—Sepo ye Bile Teñi Nako ye Telele
12. Ki bufi buikolwiso bwa n’a bulezi Paulusi ha n’a li fapil’a Felikisi Mubusisi wa Roma?
12 Ha n’a zekiswa ki Felikisi Mubusisi wa Roma, Paulusi n’a pakile kuli: “Ni lumela litaba kaufela za mwa Mulao, ni ze ñozwi mwa Bapolofita; ni na ni sepo ku Mulimu . . . ya kuli ku zuha kwa bafu ku ka ba teñi, kwa ba ba lukile ni ba ba si ka luka.” (Likezo 24:14, 15) Likalulo za Linzwi la Mulimu, ze cwale ka “Mulao,” li supa cwañi kwa zuho ya bafu?
13. Kiñi ha ku konwa ku bulelwa kuli Mulimu n’a amile kwa zuho ha n’a file bupolofita bwa pili?
13 Mulimu ka sibili n’a amile kwa zuho ya bafu ha n’a file bupolofita bwa pili mwa Edeni. Ha n’a atula “noha ya kale,” yena Satani Diabulosi, Mulimu n’a ize: “Ni ka beya toyano mwahal’a mina, ni wena ni musali, ni mwahal’a peu ya hao ni peu ya musali; peu yeo i ka ku pyata toho, wena u i lume fa lisito.” (Sinulo 12:9; Genese 3:14, 15) Ku luma lisito la peu ya musali ku talusa ku bulaya Jesu Kreste. Kuli peu yeo i pyate toho ya noha hasamulaho, Kreste n’a na ni ku zusiwa kwa bafu.
14. Jehova “hasi Mulimu wa ba ba shwile, kono ki wa ba ba pila” ka mukwa ufi?
14 Jesu n’a ize: “Ka za kuli bafu ba ka zuha, Mushe ni yena u bulezi cwalo kwa Sicacani se si tuka, h’a biza Mulena kuli ki Mulimu wa Abrahama, ni Mulimu wa Isaka, ni Mulimu wa Jakobo. Cwale Mulimu hasi Mulimu wa ba ba shwile, kono ki wa ba ba pila. Kakuli ku Yena, batu kaufela ki ba ba pila.” (Luka 20:27, 37, 38; Exoda 3:6) Abrahama, Isaka, ni Jakobo ne se ba shwile kale, kono mulelo wa Mulimu wa ku ba zusa kwa bafu ne u ka talelezwa luli kuli mane ku yena ne li inge kuli ne ba sa pila.
15. Ki kabakalañi Abrahama ha n’a na ni libaka la ku lumela zuho ya bafu?
15 Abrahama n’a na ni libaka la ku sepa kuli bafu ba ka zuha, kakuli yena ni Sara musal’a hae ha ne ba supezi hahulu, mi ne ba shwile kwa neku la m’ata a ku pepa bana, Mulimu ka makazo n’a zusize m’ata a bona a lupepo. K’o ne li inge ku zuha kwa bafu. (Genese 18:9-11; 21:1-3; Maheberu 11:11, 12) Isaka mwan’a bona ha n’a na ni lilimo ze 25, Mulimu a bulelela Abrahama kuli a mu eze sitabelo. Kono Abrahama h’a nanula fela lizoho kuli a bulaye Isaka, lingeloi la Jehova la yemisa lizoho la hae. Abrahama a “kolwa kuli Mulimu u kona mane ku zusa ba ba shwile; mi mwana a kutisezwa ku yena, inge ki ka ku zuha kwa bafu.”—Maheberu 11:17-19; Genese 22:1-18.
16. Abrahama u shwile kale mi u libeleziñi?
16 Abrahama n’a na ni sepo ya ku zusezwa mwa puso ya Mesiya, yena Peu ye n’e sepisizwe. Pili a si ka taha kale fa lifasi-mubu, Mwan’a Mulimu n’a lemuhile tumelo ya Abrahama. Kacwalo ha n’a li mutu wa fa lifasi-mubu, Jesu Kreste a bulelela Majuda, a li: “Ndat’a mina Abrahama u nyakalezi kuli n’a ka bona lizazi la ka.” (Joani 8:56-58; Liproverbia 8:30, 31) Abrahama u shwile kale, u libelela ku zusezwa fa lifasi-mubu mwa Mubuso wa Mulimu wa Bumesiya.—Maheberu 11:8-10, 13.
Bupaki bwa mwa Mulao ni Lisamu
17. ‘Litaba za mwa Mulao’ ne li supa cwañi kwa zuho ya Jesu Kreste?
17 Sepo ya Paulusi ya zuho ya bafu ne i lumelelana ni ‘litaba za mwa Mulao.’ Mulimu n’a bulelezi Maisilaele kuli: “Mu ka tisa kwa baprisita ñata ya lico za mitamuno, ya za lukau lwa mina. [La Nisani 16] u ka tambeka ñata ni ku i kutisa fapil’a [Muñ’a] Bupilo, kuli i amuhelwe.” (Livitike 23:9-14) Mwendi ka ku hupula ona mulao w’o, Paulusi n’a ñozi kuli: “Kreste u zuhile kwa bafu, mi ki yena mitamuno ya ba ba lobezi.” Ka ku ba yena “mitamuno,” Jesu n’a zusizwe kwa bafu la Nisani 16, ka 33 C.E. Hamulaho, mwahal’a ku ba teñi kwa hae, ne ku ka ba ni zuho ya ‘ba bañwi,’ ona balateleli ba hae ba ba tozizwe ka moya.—1 Makorinte 15:20-23; 2 Makorinte 1:21; 1 Joani 2:20, 27.
18. Pitrosi n’a bonisize cwañi kuli zuho ya Jesu ne i polofitilwe mwa Lisamu?
18 Lisamu ni zona li yemela zuho ya bafu. Ka lizazi la Pentekonta ya 33 C.E., muapositola Pitrosi n’a kutezi ku bulela manzwi a kwa Samu 16:8-11, a li: “Davida h’a . . . bulela [Kreste], u ize: Ni beile Mulena fapil’a ka kamita; mi kakuli u inzi ku la ka la bulyo, ha ni na ku nyanganyiswa. Kifo, pilu ya ka i tabile, mi lulimi lwa ka lu nyakalalile; mane ni yona nama ya ka i ka pumula ka sepo; kakuli ha u na ku liselela moya wa ka mwa sibaka sa ba ba shwile; ya ketilwe ki Wena, ha u na ku mu tuhela kuli a bone ku bola.” Pitrosi a ekeza kuli: “Ka ku iponela seo pili, Davida a bulela zuho ya Kreste, h’a ize kuli moya wa hae ha u na ku tuhelwa mwa sibaka sa ba ba shwile, ni nama ya hae i si ke ya bona ku bola. Ki yena Jesu yo, y’a zusize Mulimu.”—Likezo 2:25-33.
19, 20. Pitrosi n’a kutezi lili ku bulela manzwi a kwa Samu 118:22, mi nto yeo ne i amile cwañi lifu ni zuho ya Jesu?
19 Hamulaho wa mazazinyana, Pitrosi a yema fapil’a Kuta ye Tuna mi a kutela ku bulela manzwi a mwa Lisamu. Ha n’a buzizwe mwa n’a foliselize sianga se ne si kupanga lituso, muapositola y’o a li: “Ku zibwe ki mina kamukana, ni ki sicaba sa Isilaele kaufela, kuli mutu yo ya yemi fapil’a mina, u folisizwe ka Libizo la Jesu Kreste wa Nazareta, ye mu kile mwa kokotela fa [kota ya linyando, NW], y’a zusizwe [ki] Mulimu kwa bafu. [Jesu] ki yena licwe le li nyazizwe ki mina bayahi, le li ezizwe [muñ’a] lilulu. Mi ku piliswa, ha ku yo ku yo muñwi; kakuli ha ku na Libizo li sili mwatas’a lihalimu, le ba filwe batu, le lu ka piliswa ka lona.”—Likezo 4:10-12.
20 Pitrosi f’o n’a kutela ku bulela manzwi a kwa Samu 118:22, ili ku bonisa mo a amela lifu ni zuho ya Jesu. Ka kukuezo ya ba bahulu ba bona ba bulapeli, Majuda ne ba hanile Jesu. (Joani 19:14-18; Likezo 3:14, 15) Ku ‘hana licwe’ kwa “bayahi” ne ku tahisize lifu la Jesu, kono ‘ku fetuha kwa licwe ku ba muñ’a lilulu’ ku talusa ku zuhela kwa hae mwa kanya ya kwa moya mwa lihalimu. Sina mwa n’a polofitezi walisamu, yeo “ki taba ye zwa ku [Muñ’a] Bupilo.” (Samu 118:23) Ku eza “licwe” ku ba Muñ’a lilulu ne ku ama ku mu pahamisa kuli a be yena Mulena ya ketilwe.—Maefese 1:19, 20.
Ku Tiiswa Ki Sepo ya Zuho
21, 22. Jobo n’a bulezi sepo mañi, ye ñozwi kwa Jobo 14:13-15, mi sepo yeo i kona ku omba-omba cwañi ba ba shwezwi kacenu?
21 Nihaike luna ka butu lwa li ku ba lu bone mutu ya zusizwe kwa bafu, lu boni litaba ze ñwi za mwa Mañolo ze lu kolwisa kuli zuho i ka ba teñi. Kacwalo, lwa kona ku ba ni sepo ya n’a bulezi Jobo munna ya lukile. Ha n’a nyanda, n’a kupile kuli: “Mawe! [Jehova] kab’o ka ni pata mwa libita! . . . Wa ni tomela lizazi l’o ka ni hupula ka lona! Mutu h’a shwa, kabe n’a ka pila hape! . . . Fo, Wena n’o ka biza, mi ne ni ka ku alaba; mi n’o ka shukelwa ku bona hape musebezi wa mazoho a hao.” (Jobo 14:13-15) Mulimu u ‘ka shukelwa ku bona hape musebezi wa mazoho a hae,’ ili ku lakaza hahulu ku zusa Jobo kwa bafu. Seo si lu fa sepo luli!
22 Silama sa lubasi ya saba Mulimu a kana a kula hahulu, sina mwa n’a kulezi Jobo, mi mane a kana a shwa. Ba ba shwezwi ba kana ba lila, sina Jesu mwa n’a lilezi Lazaro ha n’a shwile. (Joani 11:35) Kono kwa omba-omba luli ku ziba kuli Mulimu u ka biza mi ba ba mwa munahano wa hae ba ka alaba! Ikaba inge kuli ba iz’o kuta ko ne ba ile ba nze ba ikanguzi hande, ba si na makulanu kamba buanga.
23. Ba bañwi ba bulezi cwañi sepo ya bona mwa zuho ya bafu?
23 Lifu la Mukreste yo muñwi wa musupali ya sepahala ne li ezisize balumeli ba bañwi ku ñola kuli: “Mu zibe kuli lwa lila hahulu ni mina lifu la bom’a mina. Ku ka fita fela nakonyana, mi lu ka ba amuhela hape—ba nze ba li ba bande ili ba ba tiile!” Bashemi ba bañwi be ne ba shwezwi ki mwan’a bona, ne ba ize: “Lu nyolelwa hahulu lizazi l’a ka zuha Jason kwa bafu! U ka talima kafa ni kafa ni ku bona Paradaisi ya n’a lakaza. . . . Nto yeo luli i susueza luna be ne ba mu lata ku to ba teñi mwateñi.” Ee luli, mi lwa kona ku itumela luli kuli sepo ya zuho ki ya niti!
Kalabo ya Mina Ki Ifi?
• Tumelo mwa tukiso ya Mulimu ya ku zusa bafu i kona ku lu tusa cwañi?
• Ki lifi litaba ze ñozwi mwa Mañolo ze lu fa sepo ya kuli zuho i ka ba teñi?
• Ki kabakalañi ha ku konwa ku bulelwa kuli zuho ki sepo ye bile teñi nako ye telele?
• Ki ifi sepo ye tiisa pilu ye lu kona ku ba ni yona ka za bafu?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 10]
Ka m’ata a Jehova, Elia n’a zusize mwana yo munyinyani wa mbelwa
[Siswaniso se si fa likepe 12]
Jesu ha n’a zusize mwan’a Jairusi, bashemi ba hae ne ba tabile hahulu
[Siswaniso se si fa likepe 15]
Fa lizazi la Pentekonta ka 33 C.E., muapositola Pitrosi ka bundume n’a pakile kuli Jesu n’a zusizwe kwa bafu