Kana Muzamao O’ Filwe mwa Bibele Ki Ona O Tusa ka ku Fitisisa?

“NYANGELA i tokwa ku ba ni milao ye mutomo ye i sileleza ni ku i etelela.” Ki mwa n’a bulelezi muñoli yo muñwi y’a cuukile wa kwa Germany, y’o hape a li lyambombola wa fa televishini. Luli taba yeo ya utwahala. Kuli nyangela ya batu i tiye ni ku konda, batu ba lukela ku ba ni mutomo wa lipimo ze ba amuhela kaufela ili ze talusa se si lukile ni se si si ka luka, se sinde ni se si maswe. Puzo ki ye li: Ki lipimo lifi ze tusa ka ku fitisisa, ili ku tusa nyangela hamohocwalo ni lilama za yona?

Haiba lipimo ze ketwa ku itusiswa zeo ki milao ya muzamao ye mwa Bibele, li swanela ku tusa batu ku pila ka ku sa lyangana, ka tabo. Ku pila cwalo ne ku ka tisa kuli nyangela ya batu ba ba latelela milao yeo ba be ba ba tabile ni ku fita ili ba ba sa lyangani. Kana ku cwalo? Ha lu tatubeñi se i bulela Bibele fa litaba ze peli za butokwa: busepahali mwa linyalo ni busepahali mwa bupilo bwa ka zazi.

Mu Kumalele Sinyalana ni Mina

Mubupi wa luna n’a bupile Adama, mi hamulaho a bupa Eva kuli a pile ni yena. Ku kopana kwa bona ne ku bile lona linyalo la pili le li kile la ba teñi mi ne li swanela ku ba swalisano ye inelela. Mulimu n’a ize: “Munna u ka tokolomoha ndat’ahe ni m’ahe mi u ka kumalela musal’a hae.” Ha se ku fitile lilimo ze bat’o eza 4,000, Jesu Kreste n’a kutezi ku bulelela balateleli ba hae kaufela sona sipimo seo sa linyalo. Hape n’a nyazize somano ya batu ba ba si ka nyalana.—Genese 1:27, 28; 2:24; Mateu 5:27-30; 19:5.

Ka mo i bulelela Bibele, kuli mwa linyalo ku be  ni tabo ku butokwa hahulu kuli bosinyalana ba latane ni ku kutekana. Munna, ya li toho ya lubasi, u swanela ku bonisa lilato le li si na buitati ka ku landalala fa licisehelo ze tusa musal’a hae. Munna a pile ni musali “ka kutwisiso” mi a si ke a mu “halifela.” Musali “a kuteke” hahulu munn’a hae. Bosinyalana ha ba latelela likuka zeo, buñata bwa matata a mwa manyalo a kona ku tokolomohiwa kamba ku tulwa. Munna u ka bata ku kumalela musal’a hae mi musali ni yena u ka bata ku kumalela munn’a hae.—1 Pitrosi 3:1-7; Makolose 3:18, 19; Maefese 5:22-33.

Kana sipimo se si bulezwi mwa Bibele sa kuli mutu a kumalele ka busepahali ku sinyalana ni yena sa tusa ku tisa tabo mwa linyalo? Mu nyakisise ze n’e fumanwi ki patisiso ye ne i ezizwe mwa Germany. Batu ne ba buzizwe miinelo ye li ya butokwa kwa ku ba ni linyalo le linde. Sa butokwa ka ku fitisisa fa mukoloko wa likalabo ze n’e filwe ne li busepahali bwa bosinyalana. Kana ha mu lumeli kuli bosinyalana ba kona ku taba hahulu ha ba ziba kuli sinyalana ni bona wa sepahala?

Ha ku Ba ni Butata Bo?

Munna ni musali ha ba fita fa ku sa lumelelana hahulu bo? Lilato la bona ha li kuyuka bo? Mwa miinelo ye cwalo kana ne ku si ke kwa tusa ku felisa fela linyalo leo? Kamba kana sipimo sa mwa Bibele sa ku kumalela ka busepahali ku sinyalana si sa na ni tuso ha si latelelwa?

Bañoli ba mwa Bibele ne ba ziba kuli bosinyalana kaufela ba ka banga ni butata kabakala ku sa petahala kwa batu. (1 Makorinte 7:28) Niteñi, bosinyalana ba ba sebelisa lipimo za Bibele za muzamao ba lika ku swalelana ni ku tatulula hamoho butata bwa bona. Ka niti ku na ni miinelo, ye cwale ka bubuki kamba mabumu, m’o Mukreste ka swanelo a kana a nahana ku eza kauhano kamba telekano. (Mateu 5:32; 19:9) Kono ku hema ku feza linyalo ku si na libaka hande kamba kuli mutu a nyalane ni u sili ku bonisa ku sa utwela ba bañwi butuku kwa ka buitati. Luli ha ku tisi miinelo ye inelela kamba tabo mwa bupilo bwa mutu. Ha lu nyakisiseni mutala.

Peter n’a lemuhile kuli linyalo la hae ne li tuhezi ku tabisa mo ne li tabiseza sapili. * Kacwalo a fulalela musal’a hae ni ku yo pila ni Monika, ya n’a yubekile munn’a hae. Kwa ba cwañi? Mwa likweli ze sikai fela, Peter a lumela kuli ku pila ni Monika “ne ku bile t’atanyana ku fita mo ne ni nahanela kuli ku ka ba bunolo.” Ne ku beziñi t’ata? Bufokoli bwa butu ne bu iponahaza mwa bulikani bwa hae bo bunca sina mo ne bu iponahalelize ku bwa kale. Ka ku ekeza kwa ku fosahala kwa lika, katulo ya hae ya ka kazatu ili ya buitati ne i mu kenyize mwa butata bo butuna ku za mali. Hape, bana ba Monika ne ba li mwa masitapilu kabakala cinceho ye tuna yeo ye ne i bile teñi mwa bupilo bwa lubasi lwa bona.

Ka mo i boniseza taba yeo, butata ha bu taha mwa linyalo, ku li felisa ki ka siwela ku ba tatululo ye nepahezi. Kono ha ku ba ni butata cwalo, ku pila ka litaelo za muzamao ze mwa Linzwi la Mulimu, yona Bibele, hañata ku kona ku bukeleza linyalo ni ku tusa bosinyalana ku tula butata b’o. Ne ku bile cwalo ku Thomas ni Doris.

Thomas ni Doris ne se ba nyalani ka lilimo ze fitelela 30 Thomas ha n’a kalile ku nwa hahulu bucwala. Doris a kenelwa ki maikuto a ku tokwa sepo, mi sibeli sa bona ba ambolisana za ku lelekana. Doris a kandekela Paki ya Jehova yo muñwi litaba zeo. Paki y’o a bonisa Doris se i bulela Bibele ka za linyalo, ili ku mu susueza kuli a si ke a matela kauhano kono pili a sebelisane ni munn’a hae mwa ku lika ku fumana tatululo ya butata b’o. Doris a eza cwalo. Ha se ku fitile fela likweli ze sikai, ba tuhela ku nahana za telekano. Thomas ni Doris ne ba sweli ku tatulula butata bwa bona hamoho. Ku latelela kelezo ya Bibele kwa tiisa linyalo la bona ni ku ba fa nako ya ku tatulula butata bwa bona.

Busepahali mwa Linto Kaufela

Ku kumalela ka busepahali ku sinyalana ku tokwa ku tiya mwa muzamao o munde ni ku lata likuka ze nde. Tona tulemeno t’o twa tokwahala kuli mutu a zwelepili ku sepahala mwa lifasi le li sa sepahali. Bibele i bulela ze ñata ka za busepahali. Muapositola Paulusi n’a ñolezi Bakreste ba mwa Judea mwa lilimo za mwanda wa pili kuli: “Mwa lika kaufela lu lata ku [sepahala, NW].” (Maheberu 13:18) Seo si talusañi?

Musepahali ki mutu wa niti ili ya si na bupumi. Ha na sobozi mwa liswalisano za hae ni ba bañwi—u eza lika ka mo li swanela ku bela, ya kutekeha, ya sa kwasheki kamba ku yembulula. Hape musepahali ki mutu ya kondile hande ya sa koni  ku kwasheka yo muñwi. Basepahali ba tisa muinelo wa ku sepana, ko ku tisa mibonelo ye minde mi ku hulisa liswalisano ze tiile mwahal’a batu.

Kana batu ba ba sepahala ba tabile? Ba swanela ku taba. Ku si na taba ni ku ata kwa bupumi ni bukwasheki, kamba mane mwendi kabakala ku ata kwa zona, basepahali ka nañungelele ba tabelwa hahulu ki ba bañwi. Ka ku ya ka patisiso ye ne i ezizwe mwahal’a ba banca, busepahali ki kalemeno ka ne k’a ngiwa ka butokwa ki kabelo ye eza 70 pesenti ya ba ne ba abani mwa patisiso yeo. Hape, ku si na taba ni fo lu kuma, busepahali ki yona nto ye lu tokwa ka ku fitisisa ku be l’u nga kuli ki balikani.

Christine n’a lutilwe busholi a sa li wa lilimo ze 12. Lilimo ha ne li nze li ya a ba muikoneli luli kwa ku kwakwata mwa lipokoto. U talusa kuli: “Mazazi a mañwi ne ni kotokanga ni mali a kona ku fita fa DM 5,000 [K6,600,000].” Kono Christine n’a swelwi hañata, mi kamita n’a li mwa lubeta lwa ku lengiwa mwa tolongo. Lipaki za Jehova ha ne ba mu taluselize se i bulela Bibele ka za busepahali, Christine n’a tabezi lipimo za muzamao ze filwe mwa Bibele. A ituta ku utwa taelo ye li: “Ya n’a uzwa, a si ke a uzwa hape.”—Maefese 4:28.

Nako ya n’a til’o kolobezwa Christine ku ba Paki ya Jehova, na s’a tuhezi busholi. N’a lika ka t’ata ku sepahala mwa linto kaufela, kakuli lipaki ba koñomeka hahulu busepahali ni tulemeno to tuñwi twa Sikreste. Mutende o bizwa Lausitzer Rundschau u biha kuli: “Lipulelo za muzamao ze cwale ka busepahali, buitikaneleli, ku lata muyahwa ni yena l’i ngiwa ka butokwa hahulu mwa tumelo ya Lipaki.” Christine u ikutwa cwañi ka za cinceho ye ezahezi mwa bupilo bwa hae? “Ni na ni tabo ye tuna cwale ha se ni tuhezi busholi. Ni ikutwa ku ba silama sa nyangela ya kutekeha.”

Nyangela Kaufela ya Tuseha

Batu ba ba sepahala ku bosinyalana ni bona ni mwa lika kaufela ba ba ni tabo ye tuna mi hape ba tusa nyangela kaufela. Babelekisi ba bata babeleki ba ba si na bupumi. Kaufel’a luna lu lata ku ba ni bomuyahwa ni bona be lu kona ku sepa, mi lu lata ku leka mwa lintolo ze zamaiswa ki batu ba ba si na kaiñole. Kana ha lu kuteki ba bupolitiki, mapokola, ni baatuli ba ba ambuka likweta? Lilalanda li tuseha hahulu ba ba pila ku zona ha ba pila ka sikuka sa busepahali, isiñi ku sepahala fela ka milelo ya buitati.

Hape, bosinyalana ba ba sepahala ki mutomo wa mabasi a’ tiile. Mi batu ba bañata ba kona ku lumelelana ni wa bupolitiki yo muñwi wa kwa Yurope ya n’a zibahalize kuli: “Lubasi [lwa ka sipepo] ni kacenu lu sa li ona maino a butokwa ka ku fitisisa a buiketo bwa batu ni ku ba ni mulelo kwa bona.” Lubasi lo lu na ni kozo ki mona m’o ba bahulu ni banana ba kona hande ku ikutwa ku iketa. Ba ba sepahala mwa linyalo kacwalo ba sweli ku tusa ku tahisa nyangela ye tiile.

Mu nahane mo ne ba ka tusehela batu kaufela kambe ne ku si na bosinyalana ba ba yubekilwe, likuta ze talima za litelekano, kamba mizeko ya ku uta bana. Mi ku cwañi kambe ne ku si na masholi ba ba kwakwata mwa lipokoto, ba ba pamula mwa lintolo, ba ba ca mali a mitelo, makwambuyu ba ba amuhela likweta, kamba ba sayansi ba ba natifaza fela litaba? Kana w’o ki muinelo wa ku inahanela fela? Ha u cwalo ku ba ba cisehela Bibele ni se i bulela ka za nako ya luna ya kwapili. Linzwi la Mulimu li sepisa kuli Mubuso wa Jehova wa Bumesiya u ka tuha u kala ku busa nyangela kaufela ya batu fa lifasi-mubu. Mwatas’a Mubuso w’o babusiwa ba ona kaufela ba ka lutiwa ku pila ka ku ya ka mizamao ye bulezwi mwa Bibele. Ka nako yeo, “ba ba na ni niti ba ka yola sanda sa naha, ni ku yaha mwateñi ku ya ku ile.”—Samu 37:29.

Muzamao O’ Filwe mwa Bibele ki Ona Muzamao O Tusa ka ku Fitisisa

Bolule-lule ba ba tatubile Mañolo a Kenile ba fitile fa ku itebuha kuli kelezo ya Bibele i tomile fa butali bwa silumeli, bo bu fita hahulu butali bwa batu. Ba ba cwalo b’a nga kuli Bibele ya sepahala mi ya tusa mwa bupilo bwa mwa lifasi la luna la cwale. Ba ziba kuli ku utwa kelezo ye mwa Linzwi la Mulimu ku ka ba tusa.

Kacwalo, batu ba ba cwalo ba utwa kelezo ya Bibele, ye li: “U sepe [Muñ’a] Bupilo ka pilu ya hao kaufela, mi u si ke wa tiyela fa butali bwa hao; u beye [Muñ’a] Bupilo mwa milelo ya hao kaufela, mi Yena u ka lukisa linzila za hao.” (Liproverbia 3:5, 6) Ka ku eza cwalo, ba bisa hande hahulu bupilo bwa bona, mi hape ba tusa be ba pila ni bona. Mi ba sepa ka ku tiya “bupilo . . . bo bu sa taha,” b’o ku bona muzamao o’ bulezwi mwa Bibele u ka latelelwa ki batu kaufela.—1 Timotea 4:8.

[Litaluso za kwatasi]