Mwa Kona Ku Zwelapili Mu Li Ba Ba Kenile mwa Muzamao

“Ku lata Mulimu, kiha lu mamela litaelo za hae.”—1 JOANI 5:3.

1. Ki shutano mañi mwa muzamao ye bonwa kwa batu kacenu?

KALE-KALE k’o, mupolofita Malaki a kile a buyelelwa ku polofita ka za nako yeo muzamao wa batu ba Mulimu u ka iponahaza hande-nde ku ba o shutanela kwahule ni wa ba ba sa sebelezi Mulimu. Mupolofita y’o n’a ñozi kuli: “Mu ka kuta, mu lemuhe fo ku fapanezi ya lukile ni ya si ka luka, ya sebeleza Mulimu, ni ya sa mu sebelezi.” (Malaki 3:18) Bupolofita b’o bu sweli bwa talelezwa kacenu. Ku latelela milao ya Mulimu, ye kopanyeleza ni ye tokwa bukeni bwa mwa muzamao, ki mupilelo o butali ili o swanela. Kono haki mupilelo o bunolo kamita. Ki ka libaka leo Jesu ha n’a bulezi kuli Bakreste ba lukela ku eza ka t’ata kuli ba punyuhe.—Luka 13:23, 24.

2. Ki lisineneketo lifi za kwande ze tatafaleza ba bañwi ku zwelapili ba li ba ba kenile mwa muzamao?

² Ki kabakalañi ha ku li t’ata ku ba ya kenile mwa muzamao? Libaka le liñwi ki la kuli ku na ni lisineneketo ze zwa kwande. Ba za ku itabisa ka zona ba bonisa somano ye si ya ka mulao inge kuli ki ye tabisa hahulu, ye tisa munyaka, ili ye bonisa kuli mutu u hulile, ba sa bonisi ze zwa mwateñi ze maswe. (Maefese 4:17-19) Buñata bwa lisomano ze boniswa ki za batu ba ba si ka nyalana. Hañata maswaniso a zamaya ni televishini li bonisa somano ya ba liswalisano ze si na buitamo. Ka mo ku belanga hañata, mwa liswalisano ze cwalo ha ku na silikani ni ku kutekana. Ba bañata se ba boni lika ze cwalo ku zwa kwa bwanana. Hape litaka ba susueza hahulu batu ku wela mwa muinelo wa kacenu wa muzamao wa mutakafululele, mi ba ba sa bu likanyisi fokuñwi ba toliswa ni ku nyefulwa.—1 Pitrosi 4:4.

3. Ki afi a mañwi a mabaka a tiseza ba bañata mwa lifasi ku ikenya mwa muzamao o maswe?

³ Lisineneketo za mwahali ni zona li tatafaza  ku zwelapili ku ba ba ba kenile mwa muzamao. Jehova n’a bupile batu ku ba ni litakazo za somano, mi litakazo zeo li kona ku ba ze tiile. Takazo i amiwa hahulu ki ze lu nahana, mi muzamao o maswe u swalisani ni mihupulo ye sa lumelelani ni mihupulo ya Jehova. (Jakobo 1:14, 15) Sina ka mutala, ka ku ya ka patisiso ya cwanoñu fa ye ne i hasanyizwe mwa British Medical Journal, ba bañata be ne ba ikenyize mwa somano lwa pili ne ba bata fela ku ziba mo i utwahalela. Ba bañwi ne ba lumezi kuli litaka za bona ba bañata ne ba sweli ku ezanga somano, mi kacwalo ni bona ne ba sa lati ku siyalela. Ba bañwi hape kuti ne ba yembuluzwi ki maikuto a bona kamba ne “ba kozwi hanyinyani bucwala ka nako yeo.” Haiba lu bata kuli lu be ba ba tabisa Mulimu, lu lukela ku nahanela musili. Ki munahanelo ufi o ka lu tusa ku bukeleza bukeni bwa mwa muzamao?

Mu Be ni Buikatuleli bo bu Tiile

4. Kuli lu bukeleze muzamao o kenile, lu lukela ku ezañi?

⁴ Kuli lu bukeleze bukeni bwa mwa muzamao, lu lukela ku lemuha kuli ku pila cwalo kwa swanela. Seo si lumelelana ni sa n’a ñozi muapositola Paulusi kwa Bakreste ba kwa Roma kuli: “Mu lemuhe se si latwa ki Mulimu kana ki sifi, se sinde, se si kateleha, se si petehile.” (Maroma 12:2) Ku lemuha kuli bukeni bwa mwa muzamao ki bo bu swanela, ku ama nto ye fita ku ziba fela kuli muzamao o maswe u hanisizwe mwa Linzwi la Mulimu. Ku ama ku utwisisa mabaka muzamao o maswe ha u hanisizwe ni mo lu tusezwa ki ku u tokolomoha. A mañwi a mabaka ao ne a nyakisisizwe mwa taba ye felile.

5. Ki ka libaka lifi le lituna Bakreste ha ba swanela ku bata ku bukeleza muzamao o kenile?

⁵ Kono kwa Bakreste, mabaka a’ m’ata ka ku fitisisa a ku tokolomohela muzamao o maswe ku za somano a fumanwa mwa swalisano ya luna ni Mulimu. Lu itutile kuli wa ziba se si kona ku lu tusa hande ka ku fitisisa. Lilato la luna la ku mu lata li ka lu tusa ku toya bumaswe. (Samu 97:10) Mulimu ki yena mufani wa “mpo ye nde kaufela, ni mpo ye petehile kaufela.” (Jakobo 1:17) Wa lu lata. Ka ku mu utwa, lu bonisa kuli lwa mu lata ni ku itebuha z’a lu ezelize kaufela. (1 Joani 5:3) Ni kamuta lu si ke lwa bata ku swabisa Jehova ni ku mu utwisa pilu butuku ka ku loba milao ya hae ye lukile. (Samu 78:41) Ha lu lakazi ku eza lika ka mukwa o ka tisa kuli bulapeli bwa hae bo bu kenile ili bo bu lukile bu nyefulwe. (Tite 2:5; 2 Pitrosi 2:2) Ka ku zwelapili lu li ba ba kenile kwa moya, lu tabisa ya M’ata Ote.—Liproverbia 27:11.

6. Ku zibahaza lipimo za luna za muzamao ku ba bañwi ku tusa cwañi?

⁶ Ha se lu ikatulezi ku zwelapili ku ba ba muzamao o kenile, silelezo ye ñwi ki ku zibisa ba bañwi za katulo yeo. Mu zibise batu kuli mu batanga ba Jehova Mulimu ni kuli mu ikatulezi ku zwelapili ku ba ni lipimo ze pahami. Ki bupilo bwa mina, mubili wa mina, ni keto ya mina. Ki sifi se mu  kona ku luza? Swalisano ya mina ye nde ni Ndat’a mina wa kwa lihalimu. Kacwalo mu zibahaze hande kuli ku be cwañi kamba cwañi busepahali bwa mina mwa muzamao bu na ni ku zwelapili. Mu tabele hahulu ku yemela Mulimu ka ku sebelisa likuka za hae. (Samu 64:10) Ni kamuta mu si swabeli ku ambola ni ba bañwi za litumelo za mina ku za muzamao. Ku bulela patalaza ku kona ku mi tiisa, ku mi sileleza, ni ku susueza ba bañwi ku latelela mutala wa mina.—1 Timotea 4:12.

7. Lu kana lwa bukeleza cwañi katulo ya luna ya ku zwelapili lu li ba ba kenile mwa muzamao?

⁷ Ku zwa f’o, ha se lu ikatulezi ku zwelapili ku ba ni sipimo se si pahami sa muzamao ni ku zibisa ba bañwi mayemo a luna, lu lukela k’u nga mihato ya ku kumalela kwa katulo ya luna. Nzila ye ñwi ya ku eza cwalo ka yona ki ku tokomela ha lu keta balikani. Bibele i li: “Ya kopana ni ba ba butali, ni yena u ka talifa.” Mu be ni balikani ba ba na ni mubonelo o swana ni wa mina ku za muzamao; ba ka mi tiisa. Liñolo leo hape li li: “Kono ya twaelana ni matanya u ka utwa butuku.” (Liproverbia 13:20) Ka mo ku konahalela kaufela, mu tokolomohe batu ba ba kana ba fokolisa katulo ya mina.—1 Makorinte 15:33.

8. (a) Ki kabakalañi ha lu swanela ku fepa minahano ya luna ka lika ze nde? (b) Lu swanela ku pimañi?

⁸ Hape, lu tokwa ku fepa minahano ya luna ka lika za niti, ze kutekeha, ze lukile, ze kenile, ze lateha, ze na ni libubo le linde, ze na ni swanelo, ni ze lukela ku lumbwa. (Mafilipi 4:8) Lu eza cwalo ka ku keta ze lu buha ni ku bala ni lipina ze lu teeleza. Ku bulela kuli libuka ze landalala fa muzamao o maswe ha li silafazi ki nto ye swana ni ku bulela kuli libuka ze landalala fa muzamao o munde ha li na tuso. Mu hupule kuli batu ba ba si ka petahala ba kona ku wela ka bunolo mwa muzamao o maswe. Kacwalo libuka, limagazini, maswaniso a zamaya, ni lipina ze susumeza maikuto a mushengu li ka tisa litakazo ze fosahezi, mi kwa nalulelule ne li kana za lu isa kwa sibi. Kuli lu zwelepili lu nze lu kenile mwa muzamao, lu lukela ku taza minahano ya luna ka butali bwa silumeli.—Jakobo 3:17.

Mihato ye Isa kwa Muzamao O Maswe

9-11. Ka mo i kandekezwi ki Salumoni, ki mihato ifi ye ne i zwezipili ku isa mutangana yo muñwi mwa muzamao o maswe?

⁹ Hañata ku b’anga ni mihato ye iponahaza hande ye isanga kwa muzamao o maswe. Muhato ni muhato o’ ngiwa u tatafaza hahulu ku tuhela. Mu lemuhe mo u talusezwa muinelo wo kwa Liproverbia 7:6-23. Salumoni u bona “mutangana ya si na ngana,” kamba ya si na milelo ye minde. Mutangana y’o n’a “zamaya mwa nzila, n’a fita kwa neku la ndu ya musali [wa lihule], mi n’a hupuzi ku y’o kena; ne se li manzibwana ka swalala.” Ao ki ona mafosisa a hae a pili. Ka swalala, pilu ya hae ha i si ka mu libisa mwa nzila ye ñwi fela kono i mu libisize mwa nzila y’a ziba kuli ku fumanehanga lihule.

¹⁰ Ku zwa f’o lu bala kuli: “Musali ki yo, wa mu katanyeza; ki ya icabelezi ka mukwa wa lihule, ya butali-tali.” Cwale mutangana u bona musali y’o! N’a ka kona ku menuha ni ku kuta kwahae, kono ku eza cwalo ku t’ata ku fita pili, sihulu kabakala kuli wa fokola mwa muzamao. Musali u swala mutangana y’o ni ku mu tubeta. Ha sa lumezi ku tubetiwa k’o, cwale u teeleza kwa bushembi bwa musali y’o, ha li: “Ne ni lukela ku tahisa sitabelo sa buitumelo, mi kacenu ni ezize za buitamo bwa ka.” Fa matabelo a buitumelo ne ku b’anga ni nama, bupi, oli, ni veine. (Livitike 19:5, 6; 22:21; Numere 15:8-10) Ka ku li bulela, musali mwendi n’a bonisa kuli n’a tiile kwa moya ni kuli, mwendi hape n’a bonisa mutangana y’o kuli ku na ni lico ni lino ze nde ili ze ñata kwa ndu ya hae. U kupa mutangana kuli: “Taha, lu latane ka lilato le li tezi, ku fitela ha bu sa, lu tabele za lilato hamoho.”

¹¹ Ku bunolo ku nuha ze ne ezahezi hamulaho. “Ka kalole ka ka mwa mulomo wa hae, mane a mu kona.” Mutangana u latelela musali kwa ndu “sina pulu ye iswa kwa silaha” ni “sina nyunywani ye matela kwa katwa.” Salumoni u feza ka manzwi a kakamalisa a: “Ye sa zibi kuli i teezwi bupilo bwa yona.” Bupilo bwa hae bwa amiwa teñi kakuli “Mulimu u ka atula mahule ni ba ba buka.” (Maheberu 13:4) Ki tuto hakalo kwa banna hamohocwalo ni basali! Lu swanela  ku tokolomoha k’u nga nihaiba muhato wa pili mwa nzila ye ka libisa kwa ku sa amuhelwa ki Mulimu.

12. (a) Pulelo ya kuli “ya si na ngana” i talusañi? (b) Lu kona ku hulisa cwañi m’ata a mwa muzamao?

¹² Mu lemuhe kuli mucaha wa mwa taba yeo n’a “si na ngana.” Pulelo yeo i lu bulelela kuli minahano, litakazo, litato, maikuto, ni likonkwani za hae mwa bupilo ne li sa lumelelani ni z’a lumeleza Mulimu. Bufokoli bwa hae mwa muzamao ne bu isize kwa kozi. Mwa “mazazi a maungulelo” a, ku ba ni m’ata mwa muzamao ku tokwa buikatazo luli. (2 Timotea 3:1) Mulimu wa lu fa za ku lu tusa ka zona. U lu fa mikopano ya puteho ya Sikreste kuli i lu susueze mwa nzila ye lukile ni ku lu kopanya ni ba bañwi ba ba na ni likonkwani ze swana ni ze lu na ni zona. (Maheberu 10:24, 25) Ku na ni maeluda ba mwa puteho ba ba lu lisa ni ku lu luta linzila ze lukile. (Maefese 4:11, 12) Lu na ni linzwi la Mulimu, yona Bibele, ye lu etelela. (2 Timotea 3:16) Mi ka linako kaufela, lu ba ni sibaka sa ku lapelela moya wa Mulimu kuli u lu tuse.—Mateu 26:41.

Ku Ituta kwa Libi za Davida

13, 14. Mulena Davida n’a ezize cwañi sibi se situna?

¹³ Ka bumai, mane ni batanga ba Mulimu ba ba zwile mubano se ba ikenyize mwa muzamao o maswe wa somano. Yo muñwi wa bona ne li Mulena Davida, ya n’a se a sebelelize Jehova ka busepahali ka lilimo ze mashumi-shumi. Ha ku na kakanyo kuli n’a lata hahulu Mulimu. Kono n’a tupwikezi ka butungi mwa sibi. Sina mo ne ku bezi ku mutangana ya n’a kandekilwe ki Salumoni, ni ku Davida ne ku bile ni mihato ye ne isize kwa sibi sa hae ni ku si tatafaza hahulu.

¹⁴ Davida ne li mutu yo muhulu, mwendi ili ya n’a li kwa makalelo a lilimo za bo ma-50. Ha n’a li fa situwa sa ndu ya hae a bona Bati-Sheba ya n’a buheha a nze a tapa. A buza-buza za musali y’o ni ku ziba ka za hae. A ziba kuli munn’a hae, Uria, n’a ile kwa ndwa ya ku lwanisa munzi wa Maamoni wa Raba. Davida a tahisa kuli musali y’o a tiswe kwa ndu ya hae mi a fosa ni yena. Hamulaho lika za tatafala—musali a fumana kuli u filwe mulwalo ki Davida. Davida a biza Uria ku zwa kwa ndwa, ka ku sepa kuli mwendi n’a ka yo lobala ni musal’a hae busihu b’o. F’o ne ku ka bonahala kuli Uria ki yena ya file Bati-Sheba mulwalo. Kono Uria n’a si ka ya kwa ndu ya hae. Ka ku kalelwa hahulu mwa ku bata ku pata sibi sa hae, Davida a kutisa Uria kwa Raba a nze a lwezi liñolo le li ya ku mulauli wa mpi ili le li bulela kuli Uria a beiwe kwa sibaka kwa ka bulaiwa. Uria a shwa cwalo, mi Davida a nyala mbelwa mulwalo u si ka zibwa kale ki nyangela.—2 Samuele 11:1-27.

15. (a) Sibi sa Davida ne si patuluzwi cwañi? (b) Davida n’a ezize cwañi ha n’a kalimezwi ki Natani ka butali?

¹⁵ Ne ku bonahezi inge kuli buikatazo bwa Davida bwa ku pata sibi sa hae ne bu kondile. Kwa fita likweli. Kwa pepwa mwana wa mushimani. Haiba Davida n’a nahana yona kezahalo yeo ha n’a ñozi Samu 32, u zibe lizwalo la hae ne li mu sisita luli. (Samu 32:3-5) Kono Mulimu n’a zibile ka za sibi sa seo. Bibele i li: “Taba ye, y’a ezize Davida, ya ba ye maswe mwa meto a Mulimu.” (2 Samuele 11:27) Jehova a luma mupolofita Natani, ya n’a atumezi Davida ka butali ni ku mu hupuza za n’a ezize. Davida a itumelela kapili ni ku kupa ku swalelwa ku Jehova. Ku baka kwa hae ko ku buniti ne ku tisize kuli a kutisane hape ni Mulimu. (2 Samuele 12:1-13) Davida n’a amuhezi kalimelo yeo. Mi n’a bonisize mubonelo o talusizwe kwa Samu 141:5, kuli: “Mutu ya na ni niti h’a ni nata, ki bunde; nih’a ni kalimela, ki sina oli fa toho ya ka; toho ya ka i si ke ya pima. Kakuli niha ba eza ze maswe, ni ka na ni lapela.”

16. Ki temuso ni kelezo mañi ya n’a file Salumoni ka za milatu?

¹⁶ Ku kana kwa ba kuli Salumoni, ya n’a li silanda-mweli wa Davida ni Bati-Sheba, n’a kana a nahanile fa kezahalo ye maswe yeo mwa bupilo bwa ndat’ahe. Hamulaho n’a kile a ñola kuli: “Ya pata milatu ya hae h’a na ku bona mbuyoti; kono ya i bulela, mi a i bakela, u ka shemubiwa.” (Liproverbia 28:13) Haiba lu eza sibi se situna, lu swanela ku latelela yona kelezo ye buyelezwi yeo, ye li temuso hape. Lu swanela ku  itumelela sibi ku Jehova ni ku atumela maeluda ba mwa puteho kuli ba lu tuse. Bo buñwi bwa buikalabelo bo butuna bwa maeluda ki ku tusa ku sikulula ba ba fosize.—Jakobo 5:14, 15.

Ku Tiyela ze Zwa mwa Sibi

17. Nihaike kuli Jehova wa swalelanga libi, ha lu silelezi kwa nto mañi?

¹⁷ Jehova n’a swalezi Davida. Kabakalañi? Kakuli Davida n’a li musepahali, kakuli n’a bile ni mufelañeke ku ba bañwi, ni kuli ku baka kwa hae ne li ko ku buniti. Niteñi, Davida n’a si ka silelezwa kwa miinelo ye maswe ye ne i tisizwe ki sibi sa hae. (2 Samuele 12:9-14) Ni kacenu ku cwalo. Nihaike kuli Jehova ha tahisezi ba ba bakile ze maswe, ha ba silelezi kwa miinelo ye maswe yeo ka taho i tiswa ki likezo za bona ze maswe. (Magalata 6:7) Mwahal’a miinelo ye tiswa ki bubuki ku kana kwa ba telekano, mba ya mwa bucwani, butuku bwa sihule, ni ku sa sepiwa ni ku shwauka.

18. (a) Paulusi n’a bulelezi puteho ya Makorinte kuli i eze cwañi ka za taba ya muzamao o maswe hahulu wa mushengu? (b) Jehova u bonisa cwañi lilato ni makeke kwa baezalibi?

¹⁸ Haiba lu fosize ka butuna, ku bunolo ku ikutwa ku zwafa ha lu nze lu katazwa ki miinelo ye tisizwe ki mafosisa e lu ezize. Kono ha lu swaneli ku lumeleza nto ifi kamba ifi ku lu palelwisa ku baka ni ku kutisana ni Mulimu. Mwa lilimo za mwanda wa pili, Paulusi n’a ñolezi ba kwa Korinte kuli ba swanela ku zwisa mwa puteho mutu ya n’a eza bubuki bwa sindoe. (1 Makorinte 5:1, 13) Munna y’o ha n’a bakile ha buniti, Paulusi n’a laezi puteho kuli: “Bunde ki ku mu swalela, ni ku mu wisa pilu; [mi] mu mu bonise lilato la mina ka ku tiisa.” (2 Makorinte 2:5-8) Mwa kelezo ye buyelezwi ye, lu bona lilato ni makeke a Jehova kwa baezalibi ba ba bakile. Mangeloi kwa lihalimu a ba ni tabo muezalibi ha baka.—Luka 15:10.

19. Ku swabiswa hande ki bufosi ku kana kwa tisa lituso lifi?

¹⁹ Niha lu swabisizwe ki kezo ye maswe, buinyazo bo lu utwa bu kona ku lu tusa ku ‘itemuhela kuli lu si ke lwa kuta kwa bumaswe.’ (Jobo 36:21) Ee, miinelo ye maswe ye tiswa ki sibi i swanela ku lu tibela kwa ku kutela bumaswe. Hape, Davida n’a elelize ba bañwi ka ku itusisa yeloseli ye swabisa ya n’a fumani mwa ku eza sibi kwa hae. N’a ize: “Ni ka luta ba ba sa yi ka mulao linzila za hao; mi baezalibi ba ka sikuluhela ku Wena.”—Samu 51:13.

Tabo I Zwa mwa ku Sebeleza Jehova

20. Ki lituso lifi ze tiswa ki ku utwa za tokwa Mulimu ze lukile?

²⁰ Jesu n’a ize: “Ba ba na ni mbuyoti ki ba ba utwa Linzwi la Mulimu, mi ba li mamela.” (Luka 11:28) Ku utwa za tokwa Mulimu ze lukile ku tisa tabo cwale ni ku ya ku ile kwapili. Haiba lu ipulukile lu kenile mwa muzamao, haike lu zwelepili mwa nzila yeo ka ku sebelisa litukiso kaufela zeo Jehova a lu file kuli lu itusise zona. Haiba lu keni mwa muzamao o maswe, lu tiiswe ki zibo ya  kuli Jehova u lata ku swalela ba ba bakile luli, mi haike lu tundamene ku sa kutela sibi seo.—Isaya 55:7.

21. Ki ku sebelisa kelezo ifi ye zwa ku muapositola Pitrosi ko ku kona ku lu tusa ku zwelapili lu kenile mwa muzamao?

²¹ Honafa lifasi le li si ka luka le, li ka tuha li yunda, hamoho ni mibonelo ni mikwa ya lona ya muzamao o maswe. Ka ku zwelapili ku ba ni muzamao o kenile, lu ka tuseha cwale ni ku ya ku ile. Muapositola Pitrosi n’a ñozi kuli: “Balatiwa, ha mu nze mu talimezi ze cwalo, mu eze ka mata kuli mu fumanwe ki Yena mu na ni kozo, mu si na litiba kamba se si nyazahala. . . . Ha mu lemusizwe litaba zeo pili, mu tone; kakuli ha mu ka hohiwa ni mina ki bupumi bwa ba ba maswe bao, mu ka suhana mwa wa mwa ku tiya kwa mina.”—2 Pitrosi 3:14, 17.

Kana Mwa Kona ku Talusa?

• Ki kabakalañi ha ku kona ku ba t’ata ku zwelapili lu nze lu kenile mwa muzamao?

• Ki lifi ze ñwi za linzila ze lu kona ku yemela ka zona katulo ya luna ya ku latelela lipimo ze pahami?

• Lu kona ku ituta lituto mañi kwa libi za mutangana ya bulezwi ki Salumoni?

• Mutala wa Davida u lu lutañi ka za ku baka?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 25]

Ku zibisa ba bañwi ka za mayemo a mina mwa litaba za muzamao kwa sileleza

[Maswaniso a fa likepe 29]

Bakeñisa kuli Davida n’a bakile ha buniti, Jehova n’a mu swalezi