Mu Yahisane ka Lilato

“Lata Mulena Mulimu wa hao, ka pilu ya hao kaufela, ni ka moyo wa hao kaufela, ni ka kutwisiso ya hao kaufela.”—MATEU 22:37.

1. (a) Ki lika mañi ze ñwi zeo Mukreste a hulisa? (b) Ki kafi kalemeno ka Sikreste ka ka li ka butokwa ka ku fitisisa, mi ki kabakalañi?

KULI Mukreste a be sikombwa se si buanyu, u tokwa ku hulisa ze ñata. Buka ya Liproverbia i bonisa butokwa bwa zibo, kutwisiso, ni butali. (Liproverbia 2:1-10) Muapositola Paulusi n’a buhisani butokwa bwa ku ba ni tumelo sakata ni sepo ye tiile. (Maroma 1:16, 17; Makolose 1:5; Maheberu 10:39) Buitiiso ni buiswalo ni zona ki za butokwa hahulu. (Likezo 24:25; Maheberu 10:36) Kono ku na ni kalemeno ka kañwi kao haiba ka siyo ka foufaza tulemeno to tuñwi t’o kamba mane ku tu tokwisa tuso. Kalemeno kao ki lilato.—1 Makorinte 13:1-3, 13.

2. Jesu n’a bonisize cwañi butokwa bwa lilato, mi seo si tisa lipuzo mañi?

² Jesu n’a bonisize butokwa bwa lilato ha n’a ize: “Se ba ka ziba batu kaufela kuli mu balutiwa ba ka ka sona, ki ha mu latana.” (Joani 13:35) Ka ku ba kuli lilato, sihulu lilato la ku lata mizwale ba luna ba Sikreste, ki lona le li bonisa kuli lu Bakreste ba niti, lu swanela ku ipuza lipuzo ze cwale ka ze, Lilato kiñi? Ki kabakalañi ha li li la butokwa hahulu cwalo kuli mane Jesu n’a bulezi kuli mwahal’a tulemeno to tuñwi kaufela, lona ki lona le li zibahaza balutiwa ba hae? Lu kona ku hulisa cwañi lilato? Ki bomañi be lu swanela ku lata? Ha lu nyakisiseñi lipuzo zeo.

Lilato Kiñi?

3. Lilato li kona ku taluswa cwañi, mi ki kabakalañi ha li ama munahano hamohocwalo ni pilu?

³ Taluso ye ñwi ya lilato kuti ki ‘maikuto a ku tabela hahulu mutu kamba ku mu cisehela ka butungi, ku tabela yo muñwi ka mukwa wa silikani.’ Ki kalemeno ka ka tiseza batu ku tusa ba bañwi, fokuñwi ili ka buitomboli bo butuna. Lilato ka mo li taluselizwe mwa Bibele, li ama munahano ni pilu. Munahano, kamba ngana, za amiwa teñi kakuli mutu ya lata u lata a nze a ziba, a nze a lemuha kuli yena ni batu ba bañwi bao a lata, kaufela ba na ni bufokoli ni tulemeno to tu lakazeha. Ngana ya mutu hape i sa amiwa teñi kakuli ku na ni bao Mukreste a lata kabakala ku ziba ha balile mwa Bibele kuli Mulimu u tokwa kuli a late batu ba ba cwalo, nihaike kuli mwendi fela-fela, n’a si ke a ba lata. (Mateu 5:44; 1 Makorinte 16:14) Niteñi, lilato ka mutomo li zwa mwa pilu. Lilato le li buniti, ka mo li taluselizwe mwa Bibele ha li si ka itinga fela fa ngana ya mutu. Li tokwa buniti bo bu tungile ni ku ipeya teñi ka maikuto a’ tezi.—1 Pitrosi 1:22.

4. Ki ka nzila ifi yeo lilato li li tamo ye tiile?

⁴ Batu ba ba itata haki hañata ba kona ku ba mwa swalisano ye lilato le li buniti kakuli mutu ya lata u itukiselize ku kona ku beya licisehelo za mutu yo muñwi mwa sibaka sa pili ku fita za hae. (Mafilipi 2:2-4) Manzwi a Jesu a’ li “ku na ni mbuyoti mwa ku fana, ye fita ye mwa ku fiwa” ki a niti sihulu haiba ku fana k’o ku tiswa ki lilato. (Likezo 20:35) Lilato ki tamo ye m’ata. (Makolose 3:14) Hañata li kopanyeleza ni silikani, kono litamo za lilato li fita za silikani kwa ku tiya. Ku  utwana ko ku mwahal’a bosinyalana fokuñwi ku taluswanga kuli ki lilato; kono lilato leo Bibele i lu susueza ku li hulisa ki le li tiile ku fita le li tahiswa ki ku buheha kwa mubili. Bosinyalana ha ba latana luli, ba zwelapili ku pila hamoho niha ne ku ka ba kuli swalisano ya kwa mubili ha i sa konahala kabakala mapongo a mwa bucembele kamba kabakala kuli yo muñwi ku bona s’a li sihole.

Lilato ki Kalemeno ka Butokwa Hahulu

5. Ki kabakalañi lilato ha li li kalemeno ka ka tokwahala hahulu ku Mukreste?

⁵ Ki kabakalañi lilato ha li li kalemeno ka ka tokwahala hahulu ku Mukreste? Libaka la pili ki la kuli Jesu n’a laezi balateleli ba hae kuli ba latane. N’a ize: “Balikani ba ka ki mina, ha mu eza se ni mi laela kaufela. Se ni mi laela sona, ki kuli mu latane.” (Joani 15:14, 17) Libaka la bubeli ki la kuli Jehova u lilato, mi ka ku ba balapeli ba hae lu swanela ku mu likanyisa. (Maefese 5:1; 1 Joani 4:16) Bibele i li ku ziba Jehova ni Jesu ku isa kwa bupilo bo bu sa feli. Lu kona ku bulela cwañi kuli lwa ziba Mulimu haiba lu sa liki ku mu likanyisa? Muapositola Joani n’a bulezi kuli: “Ya sa lati, h’a zibi Mulimu; kakuli Mulimu u lilato.”—1 Joani 4:8.

6. Lilato li kona ku likanyeleza cwañi miinelo ye fitana-fitana ya bupilo bwa luna?

⁶ Lilato hape ki la butokwa ka libaka la bulalu: Li lu tusa ku likanyeleza miinelo ye fitana-fitana ya bupilo bwa luna mi li tisa kuli ze lu eza lu li eze ka mulelo o munde. Ka mutala, ku butokwa hahulu ku sa tuhela ku ituta Linzwi la Mulimu. Ku Mukreste, zibo ye cwalo i swana sina sico. I mu tusa ku hula ni ku sebeza ka ku lumelelana ni tato ya Mulimu. (Samu 119:105; Mateu 4:4; 2 Timotea 3:15, 16) Niteñi, Paulusi n’a lemusize kuli: “Zibo i tahisa buikuhumuso, kanti lilato la yahisa.” (1 Makorinte 8:1) Zibo ye nepahezi haki yona ye na ni butata. Butata bu ku luna, kakuli lu na ni litengamo za sibi. (Genese 8:21) Haiba kukuezo ya lilato ye likanyeleza i ba siyo, zibo i kona ku tiseza mutu ku ikuhumusa, ka ku nahana kuli u fita ba bañwi. Nto ye cwalo ha i na ku ezahala haiba ka mutomo u kukuezwa ki lilato. “Lilato ha li ikankabeki; ha li ikuhumusi.” (1 Makorinte 13:4) Mukreste ya susumezwa ki lilato ni kamuta h’a bi ya ikuhumusa niha fita fa ku ba ni zibo ye tungile. Lilato li mu bisa ya ikokobeza ni ku mu sileleza kwa ku bata ku ipubanisa.—Samu 138:6; Jakobo 4:6.

7, 8. Lilato li lu tusa cwañi ku landalala fa linto za butokwa ku fita?

⁷ Paulusi n’a ñolezi Mafilipi kuli: “Se ni mi lapelela, kikuli lilato la mina li ye li ekezehe mwa zibo ni mwa kutwisiso kaufela; kuli mu zibe ku lemuha linto [za butokwa, NW] ku fita.” (Mafilipi 1:9, 10) Lilato la Sikreste li ka lu tusa ku latelela susuezo yeo ya kuli lu zibe ku lemuha linto za butokwa ku fita. Ka mutala, mu nyakisise manzwi a Paulusi ku Timotea, a’ li: “Mutu h’a lata ku kena fa buluti, u lakaza musebezi o munde.” (1 Timotea 3:1) Mwa silimo sa sebelezo sa 2000, liputeho mwa lifasi kaufela li ekezehile ka palo ye eza 1,502, ili ku fita fa palo hamoho ye nca ye eza 91,487. Kacwalo, ku na ni tokwahalo ye tuna ya ku ba ni maeluda ba bañata, mi ba ba bata tohonolo yeo ba eza hande.

⁸ Niteñi, kuli ba ba bata matohonolo a buokameli ba eze ka buitikaneleli, ba swanela ku hupula se a lelezwi matohonolo ao. Ku ba fela ni m’ata kamba libubo haki yona nto ya butokwa. Maeluda ba ba tabisa Jehova ba susuezwa ki lilato la ku mu lata ni la ku lata mizwale ba bona. Ha ba ipateli libubo kamba m’ata a ku eza likatulo. Muapositola Pitrosi, ha s’a elelize maeluda ba mwa liputeho kuli ba be ni mubonelo o munde, n’a koñomekile tokwahalo ya ‘ku ipeya kwatasi.’ N’a elelize bote mwa puteho kuli: “Mu  ikokobeze mwatas’a lizoho la Mulimu le li na ni mata.” (1 Pitrosi 5:1-6) Mutu kaufela ya bata buikalabelo u ka eza hande ha ka nyakisisa mutala wa maeluda ba bañata-ñata mwa lifasi kaufela ba ba sebeza ka t’ata, ku ikokobeza, mi kacwalo ili ba ba tusa hahulu liputeho za habo bona.—Maheberu 13:7.

Mulelo O Munde U Lu Tusa ku Itiisa

9. Ki kabakalañi Bakreste ha ba hupula kamita limbuyoti ze sepisizwe ki Jehova?

⁹ Butokwa bwa ku susuezwa ki lilato bu bonwa ka nzila ye ñwi. Bibele i sepisa limbuyoti ze tuna cwale ni limbuyoti ze ñwi ze makaza hahulu mwa nako ya kwapili ku bao ba ba ndongwama buipeyo bwa silumeli kabakala lilato. (1 Timotea 4:8) Mukreste ya lumela luli zona lisepiso zeo ili ya kolwa kuli Jehova “ki Yena ya fa ba ba mu bata mupuzo” u tusiwa ku tiya mwa tumelo. (Maheberu 11:6) Buñata bwa luna lu lakaza talelezo ya lisepiso za Mulimu mi lu ikutwa mwa n’a ikutwezi muapositola Joani ya n’a ize: “Amen; taha Mulena Jesu!” (Sinulo 22:20) Ee, ku yeya limbuyoti ze lu libelezi haiba lu sepahala ku lu fa m’ata a ku itiisa, sina Jesu mwa n’a tiiselizwe ki ku hupula “tabo y’a n’a beezwi kwapili.”—Maheberu 12:1, 2.

10, 11. Ku susuezwa ki lilato ku lu tusa cwañi ku itiisa?

¹⁰ Kono ku cwañi haiba lu sebeleza Jehova ka libaka fela la kuli lu lakaza ku y’o pila mwa lifasi le linca? U zibe lu kona ku nyikwa ni ku fela pilu ka bunolo lika ha li tatafala kamba ha li sa ezahali mo ne lu sepela kamba ka nako ye ne lu lakaza kuli li ezahale teñi. Ne lu ka be lu li mwa kozi ya ku yenduka. (Maheberu 2:1; 3:12) Paulusi n’a bulezi za ya n’a sebezanga ni yena ya n’a bizwa Demasi, ili y’o n’a mu fulalezi. Kabakalañi? Kakuli n’a “lata lifasi la cwale.” (2 Timotea 4:10) Batu kaufela ba ba sebeza ka mabaka a buitati fela ba mwa lubeta lwa ku eza nto ye swana. Ba kona ku hohiwa ki ze fiwa ki lifasi cwale ni ku ba ba ba sa tabeli ku itombola cwale ka sepo ya limbuyoti ze ka taha.

¹¹ Nihaike kuli ki ko ku lukile mi hape ili nto ya ka sipepo ku ba ni takazo ya ku fumana limbuyoti za kwapili ni kimululo ye lu isepisize kwa miliko, lilato li hulisa buitebuho bwa luna bwa se si swanela ku ba sa butokwa hahulu mwa bupilo bwa luna. Sa butokwa ki tato ya Jehova, isiñi ya luna. (Luka 22:41, 42) Ee, lilato la lu yaha. Li lu konisa ku iketela ku litela Mulimu wa luna, lu nze lu kolwa ka limbuyoti kaufela zeo a fa mi lu sepile kuli mwa nako ya hae ye swanela lu ka fumana z’a sepisize kaufela—mane ni ze ñwi. (Samu 145:16; 2 Makorinte 12:8, 9) Mwa nako ya cwale, lilato li lu tusa ku zwelapili ku sebeza ka ku sa itata kakuli “lilato . . . ha li yemi fa litukelo za lona.”—1 Makorinte 13:4, 5.

Bakreste Ba Swanela ku Lata Bomañi?

12. Ka ku ya ka Jesu, ki bomañi be lu swanela ku lata?

¹² Jesu n’a bonisize ka nañungelele be lu swanela ku lata ha n’a bulezi lipulelo ze peli za mwa  Mulao wa Mushe. N’a ize: “Lata Mulena Mulimu wa hao, ka pilu ya hao kaufela, ni ka moya wa hao kaufela, ni ka kutwisiso ya hao kaufela” ni kuli, “Lata wahenu mo u itatela.”—Mateu 22:37-39.

13. Lu kona ku ituta cwañi ku lata Jehova niha lu sa koni ku mu bona?

¹³ Ka ku ya ka manzwi a Jesu, kwa iponahaza hande kuli sa butokwa ka ku fitisisa ki kuli lu late Jehova. Niteñi, ha lu pepwi lu nze lu lata Jehova ka ku tala. Lilato la ku mu lata ki nto ye lu lukela ku hulisa. Ha ne lu utwile za hae lwa pili, ne lu mu tabezi kabakala ze ne lu utwile. Hanyinyani-hanyinyani lwa ituta mwa n’a lukiselize lifasi-mubu kuli li yahiwe teñi ki batu. (Genese 2:5-23) Ne lu itutile mwa sebelisanezi ni batu kuli n’a si ka yumba simulamu lubasi lwa butu ha ne lu unjamwi ki sibi, kono n’a ngile mihato ya ku lu yangwela. (Genese 3:1-5, 15) N’a shemubile ba ne ba sepahala, mi kwa nalulelule a fa Mwan’a hae wa libanda kuli libi za luna li swalelwe. (Joani 3:16, 36) Yona zibo ye zwelapili yeo ne i tisize kuli buitebuho bwa luna ku Jehova bu hule. (Isaya 25:1) Mulena Davida n’a bulezi kuli n’a lata Jehova kabakala pabalelo ya Hae ye lilato. (Samu 116:1-9) Kacenu, Jehova wa lu babalela, wa lu etelela, wa lu tiisa, mi wa lu susueza. Ka mo lu itutela za hae, ki mo li tungela lilato la luna ku yena.—Samu 31:23; Zefania 3:17; Maroma 8:28.

Lu Kona ku Bonisa Cwañi Lilato la Luna?

14. Lu kona ku bonisa ka nzila mañi kuli lilato la luna ku Mulimu ki le li buniti?

¹⁴ Ka mo ku inezi fela, ba bañata mwa lifasi ba li ba lata Mulimu, kono likezo za bona ha li lumelelani ni mo ba bulelela. Lu kona ku ziba cwañi kuli luli lwa lata Jehova? Lwa kona ku ambola ni yena ka tapelo ni ku mu bulelela mo lu ikutwela. Mi lu kona ku eza lika ka nzila ye bonisa lilato la luna. Muapositola Joani n’a ize: “Ya mamela Linzwi la [Mulimu], lilato la Mulimu li petehile luli ku yena. Ka se, lu ziba kuli lu ku Yena.” (1 Joani 2:5; 5:3) Mwahal’a lika ze ñwi, Linzwi la Mulimu li lu bulelela kuli lu swalisane ni ku pila ka muzamao o kenile. Lu pima buipi, lu bulela niti, mi lu bukeleza minahano ya luna i li ye kenile. (2 Makorinte 7:1; Maefese 4:15; 1 Timotea 1:5; Maheberu 10:23-25) Lu bonisa lilato ka ku fa ba ba mwa butokwi ze ba tokwa kwa mubili. (1 Joani 3:17, 18) Hape ha lu pateli ba bañwi za Jehova. Seo si kopanyeleza ku abana mwa ku kutaza taba ye nde ya Mubuso mwa lifasi kamukana. (Mateu 24:14; Maroma 10:10) Ku utwa Linzwi la Mulimu mwa lika ze cwalo ki bupaki bwa kuli lilato la luna la ku lata Jehova ki le li buniti.

15, 16. Lilato la ku lata Jehova ne li amile cwañi ba bañata ñohola?

¹⁵ Lilato la ku lata Jehova li tusa batu ku eza likatulo ze nde. Ñohola, lilato le li cwalo ne li tisize kuli batu ba ba eza 288,907 ba ineele ku Jehova ni ku bonisa katulo yeo ka ku kolobezwa mwa mezi. (Mateu 28:19, 20) Buineelo bwa bona ne bu na ni mulelo. Ne bu bile cinceho ya bupilo bwa bona. Ka mutala, Gazmend ne li yo muñwi wa babapali ba batuna ba mbola ya ka mazoho (basketball) mwa Albania. Ka lilimo ze ñata, yena ni musal’a hae ne ba itutile Bibele mi niha ne ba bile ni mapalelwi kwa nalulelule ba fita fa ku ba bahasanyi ba Mubuso. Ñohola, Gazmend n’a kolobelizwe, a li yo muñwi wa ba 366 ba ne ba kolobelizwe mwa Albania mwa silimo sa sebelezo sa 2000. Mutende o muñwi ne u bile ni taba ya hae mi ne u ize: “Bupilo bwa  hae bu na ni se bu lelezwi, mi kabakala seo, yena ni lubasi lwa hae ba sweli ku ikola mazazi a’ tabisa ka ku fitisisa mwa bupilo bwa bona. Ha ku sa li kwa butokwa ku yena ku bona z’a ka fumana mwa bupilo kono, sa butokwa se li z’a kona ku fana kuli a tuse ba bañwi.”

¹⁶ Ka ku swana, kaizeli ya n’a sa zo kolobezwa ya n’a sebeleza kampani ya za mafula a limota mwa Guam n’a filwe kolo ye ne li tiko ye tuna luli. Hamulaho wa ku huliswa fa mubeleko ka lilimo ze ñata, kwa nalulelule a fiwa kolo ya ku ba yena musali wa pili ya n’a ka ba mubakweli wa muzamaisi wa kampani yeo. Kono cwale na s’a ineezi ku Jehova. Kacwalo hamulaho wa ku nyakisisa litaba zeo ni munn’a hae, kaizeli yo munca y’o a hana kolo yeo mi a lukisa kuli a eze musebezi o si wa ka nako ye tezi ilikuli a kone ku eza zwelopili ye liba kwa ku ba sikombwa sa nako ye tezi, ili bupaina. Lilato la ku lata Jehova ki lona le ne li mu susumelize ku bata ku sebeleza Jehova ka ku ba paina ku fita ku ndongwama licisehelo za mali za lifasi le. Mane, lilato le li cwalo ne li susumelize ba 805,205 mwa lifasi kaufela kuli ba abane mwa likalulo ze fitana-fitana za bukombwa bwa bupaina mwahal’a silimo sa sebelezo sa 2000. Mapaina bao ne ba bonisize lilato ni tumelo hakalo!

Ku Susumezwa ku Lata Jesu

17. Ki mutala ufi o munde wa lilato o lu bona ku Jesu?

¹⁷ Jesu ki mutala o munde wa mutu ya susumezwa ki lilato. A si ka ba kale mutu wa fa lifasi-mubu, n’a lata Ndat’ahe mi n’a lata batu. Ka ku taluswa sina butali bo bu li mutu, n’a ize: “Ne ni se ni inzi ku [Jehova], ni nze ni mu sebeleza, ne li na y’A n’a tabela ka zazi ni zazi, ni nze ni tabile fapil’a hae kamita: Ne ni tabela lifasi mo ku yahile batu. Ne ni wabelelwa ni bana ba batu.” (Liproverbia 8:30, 31) Lilato la Jesu ne li mu susumelize ku fulalela maino a hae a kwa lihalimu ni ku pepwa a li mbututu ye sa ikoneli se siñwi. N’a ezize ba ba ishuwa ni ba ba ikokobeza ka pilu-telele ni sishemo mi a nyandiswa ki lila za Jehova. Kwa nalulelule, a shwela batu kaufela fa kota ya linyando. (Joani 3:35; 14:30, 31; 15:12, 13; Mafilipi 2:5-11) Ki mutala kwa bunde wa ku susuezwa ko lu lukile!

18. (a) Lu tahisa cwañi lilato la ku lata Jesu? (b) Lu bonisa cwañi kuli lwa lata Jesu?

¹⁸ Batu ba lipilu ze nde ha ba bala litaba za bupilo  bwa Jesu mwa libuka za Evangeli mi hape ba yeya ni limbuyoti ze ñata ze ba fumana ka busepahali bwa hae, seo si tisa kuli lilato le lituna la ku mu lata li hule ku bona. Luna kacenu lu swana ni ba n’a bulela Pitrosi ha n’a ize: “Mwa mu lata [Jesu] niha mu si ka mu bona.” (1 Pitrosi 1:8) Lilato la luna li boniswa ha lu lumela ku yena ni ku likanyisa bupilo bwa hae bwa buitomboli. (1 Makorinte 11:1; 1 Matesalonika 1:6; 1 Pitrosi 2:21-25) La April 19, 2000, batu ba ba eza 14,872,086 ne ba hupulisizwe mabaka ha ba swanela ku lata Jesu ha ne ba fumanehile kwa Kupuzo ya ka silimo ya lifu la hae. Ki palo kwa butuna yeo! Mi ki nto ye tiisa hakalo ku ziba kuli ki batu ba bañata cwalo ba ba tabela puluso ye taha ka sitabelo sa Jesu! Luli, lwa yahiwa ki lilato leo Jehova ni Jesu ba lu lata ka lona ni ka lilato la luna ku bona.

19. Ki lipuzo mañi ka za lilato ze ka nyakisiswa mwa taba ye tatama?

¹⁹ Jesu n’a bulezi kuli lu swanela ku lata Jehova ka pilu, moyo, munahano, ni m’ata a luna kaufela. Kono hape n’a bulezi kuli lu swanela ku lata bahabo luna sina mo lu itatela. (Mareka 12:29-31) Ki bomañi bona bao? Mi ku lata bahabo luna ku lu tusa cwañi ku ba ni buitikaneleli hande ni milelo ye swanela? Lipuzo zeo li ka nyakisiswa mwa taba ye latelela.

Kana Mwa Hupula?

• Ki kabakalañi lilato ha li li kalemeno ka ka butokwa hahulu?

• Lu kona ku ituta cwañi ku lata Jehova?

• Muzamao wa luna u bonisa cwañi kuli lwa lata Jehova?

• Lu bonisa cwañi lilato la luna la ku lata Jesu?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 20, 21]

Lilato li lu tusa ku libelela kimululo ka pilu-telele

[Siswaniso se si fa likepe 22]

Sitabelo sa Jesu se situna si lu ezisa ku mu lata