Ba Ba Zamaya Mwa Liseli Ba Tabile
Ba Ba Zamaya Mwa Liseli Ba Tabile
“A mu tahe, lu zamaye mwa liseli la [Muñ’a] Bupilo.”—ISAYA 2:5.
1, 2. (a) Liseli ki la butokwa cwañi? (b) Ki kabakalañi temuso ya kuli liseli li ka kwahela lifasi ha i li ya butokwa hahulu?
JEHOVA ki yena Simbule sa liseli. Bibele i talusa kuli ki “Yena ya beile lizazi kuli ibe liseli la musihali, ya beile kweli ni linaleli kuli ibe liseli la busihu.” (Jeremia 31:35; Samu 8:3) Ki Yena ya bupile lizazi, le li li sina ñumbimulilo ili le li tahisa m’ata a matuna-tuna mwa mbyumbyulu. M’ata a mañwi a banga liseli, a mañwi ona a banga mufutumala. Kabelo ye nyinyani-nyinyani ya ona m’ata ao a to fitanga fa lifasi-mubu ka ku ba liseli le li konisa bupilo ku ba teñi fa lifasi-mubu. Kambe lona liseli leo ha li yo, kambe ni luna ha lu yo. Lifasi-mubu ne li si ke la ba ni se si pila ku lona.
2 Ka ku hupula nto yeo, lwa kona ku utwisisa butata bwa muinelo wa n’a talusize mupolofita Isaya. N’a ize: “Lififi ki le, li ka kwahela lifasi; lififi le lituna li kwahele macaba.” (Isaya 60:2) Ki niti kuli lififi le li bulelwa fa, ha li ezahali ka nzila ya luli. Isaya n’a sa talusi kuli ka zazi le liñwi, lizazi, kweli, ni linaleli li ka tuhela ku benya. (Samu 89:36, 37; 136:7-9) La n’a talusa ki lififi la kwa moya. Kono lififi la kwa moya li kona ku tisa lifu. Ka mo ku inezi, ha lu koni ku pila lu si na liseli la kwa moya, sina mo lu sa koneli ku pila lu si na liseli la luli.—Luka 1:79.
3. Ka ku bona ze bulezwi ki Isaya, Bakreste ba swanela ku ezañi?
3 Ka libaka leo, ku butokwa hahulu ku lemuha kuli manzwi a Isaya niha n’a talelelizwe ku Juda ya kwaikale, a sweli ku talelezwa ka nzila ye tuna kacenu. Ee, mwa linako za luna, lifasi li kwahezwi ki lififi la kwa moya. Mwa muinelo o lubeta w’o, liseli la kwa moya ki la butokwa hahulu-hulu. Ki ka lona libaka leo Bakreste ha ba swanela ku utwa kelezo ya Jesu ye li: “Liseli la mina a li bonise batu.” (Mateu 5:16) Bakreste ba ba sepahala ba kona ku tahisa liseli ku ba ba ishuwa, ili ku ba fa kolo ya ku fumana bupilo.—Joani 8:12.
Linako za Lififi mwa Isilaele
4. Manzwi a Isaya a bupolofita n’a talelelizwe lili lwa pili, kono mwa linako za n’a pilile, ki muinelo mañi o n’e se u li teñi ni kale?
4 Manzwi a Isaya a kuli lifasi ne li ka kwahelwa ki lififi n’a talelelizwe lwa pili Juda ha ne i bile matota ni batu ba yona ha ne ba isizwe mwa buhapiwa kwa Babilona. Kono mane pili nako yeo i si ka fita kale, buñata bwa sicaba mwa linako za n’a pilile teñi Isaya ne se si li kale mwa lififi la kwa moya. Nto yeo ne i mu ezisize ku kupa bana bahabo yena kuli: “Mina ba ndu ya Jakobo, a mu tahe, lu zamaye mwa liseli la [Muñ’a] Bupilo.”—Isaya 2:5; 5:20.
5, 6. Ki lika mañi ze n’e ekelize kwa lififi le ne li li teñi mwa mazazi a Isaya?
5 Isaya n’a bile mupolofita mwa Juda “mwa linako za Oziasi, ni Jotami, ni Akazi, ni Ezekiasi, malen’a Juda.” (Isaya 1:1) Yeo ne li nako ye t’ata ya mifilifili ku za bubusi, buipumisi ku za bulapeli, likatulo za sobozi, ni nyandiso ya babotana. Mane, fa tulundu to tuñata ne ku kona ku bonwa libaka za makombelo za milimu ya buhata, nihaiba mwa linako za lipuso za malena ba ba sepahala, ba ba cwale ka Jotami. Muinelo ne li o maswe ni ku fita ha ne ku busa malena ba ba sa sepahali. Ka mutala, Mulena Akazi ya maswe yena mane a fita fa ku eza bana ba hae matabelo ku mulimu ya bizwa Muloke. Leo ne li lififi luli!—2 Malena 15:32-34; 16:2-4.
6 Swalisano ni macaba a mañwi ni yona ne si ye nde. Linaha za Moabi, Edomo, ni naha ya Mafilisita ne li li kwa miseto ya Juda ili ku bata ku i lwanisa. Mubuso wa Isilaele wa kwa mutulo cwale ne se u li sila se si zibahala. Kono hailif’o Maisilaele ni Majuda ne li bana ba mba. Ku ya hahulu kwa mutulo, Siria ne i bata ku felisa kozo ya Juda. Kozi ye tuna ni ku fita ne li Asirya ye situhu, ili ye n’e sweli ku bata mwa ku yandululela mubuso wa yona. Mwahal’a nako ya n’a polofita Isaya, Asirya ya hapa naha ya Isilaele mi mane ya bata ni ku sinya Juda. Ka nako ye ñwi, Asirya ne i hapile minzi kaufela ya makwakwa ya mwa Juda kwand’a Jerusalema.—Isaya 1:7, 8; 36:1.
7. Maisilaele ni Majuda ne ba ketile ku ya mwa nzila mañi, mi Jehova n’a ezize cwañi ka za teñi?
7 Batu bao Mulimu n’a itamile bulikani ni bona ne ba wezwi ki likozi zeo kakuli Maisilaele ni Majuda ne ba si ka sepahala ku yena. Sina ba ba bulezwi mwa buka ya Liproverbia, ne ba “siile linzila ze lukile, kuli ba zamaye mwa linzila za lififi.” (Liproverbia 2:13) Kono Jehova niha n’a nyemezi batu ba hae cwalo, n’a si ka ba yumba simulamu. N’a tahisize Isaya ni bapolofita ba bañwi kuli ba fe liseli la kwa moya ku bao kaufela mwahal’a sicaba be ne ba sa bata ku sebeleza Jehova ka busepahali. Liseli le ne li filwe ka bapolofita bao ne li la butokwa luli. Ne li tahiseza bupilo!
Linako za Lififi Kacenu
8, 9. Ki lika mañi ze ekeza kwa lififi la lifasi kacenu?
8 Muinelo wa mwa linako za Isaya ne u swana hahulu ni ze lu bona kacenu. Mwa linako za luna, batu ba ba li baeteleli ba fulalezi Jehova ni Jesu Kreste, yena Mulena ya beilwe ki Mulimu fa lubona. (Samu 2:2, 3) Ba bahulu ba bulapeli bwa Krestendomu ba kwashekile mitapi ya bona. Bona ba bahulu ba bulapeli bao ba ipala kuli ba sebeleza Mulimu, kono niti kikuli, kwand’a ku yemela lituto za sihedeni, buñata bwa bona ba yemela milimu ya muinelo wo wa linto. Milimu yeo ki lilato la ku itumba ka naha, lilato la ku lata lindwa, bufumu ni batu ba ba tumile.
9 Mwa libaka ze shutana-shutana, bulapeli bwa Krestendomu bu keni mwa lindwa ni misunga ya mwahal’a bayahi za ku bulaya mishobo ya batu mutumbi ni ku eza lika ze ñwi ze maswe. Fahalimw’a seo, ku fita ku yemela muzamao o bonisizwe mwa Bibele, likeleke ze ñata za lumeleza kamba mane za yemela likezo ze maswe ze cwale ka buhule ni kalombe. Kabakala ku hana lipimo za Bibele cwalo, mitapi ya Krestendomu i swana sina batu ba ba bulezwi ki walisamu wa kwakale kuli: “Ha ba na zibo, mi kutwisiso a i yo ku bona; ba yambaela mwa lififi.” (Samu 82:5) Kaniti luli, sina Juda ya kwakale, Krestendomu i mwa lififi le lituna.—Sinulo 8:12.
10. Liseli li benya cwañi mwa lififi kacenu, mi ba ba ishuwa ba tusiwa cwañi ki lona?
10 Mwahal’a lona lififi leo, Jehova u sweli ku tahisa kuli liseli li benyeze ba ba ishuwa. Mwa ku eza cwalo, u itusisa batanga ba hae ba ba tozizwe ba ba fa lifasi-mubu, ili “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso,” mi bao ba “benya sina mamonyi mwa lifasi.” (Mateu 24:45; Mafilipi 2:15) Sona sitopa sa mutanga seo si fa liseli la kwa moya le li tomile fa Linzwi la Mulimu, yona Bibele, mi si tusiwa ki bolule-lule ba ba li “lingu ze ñwi.” (Joani 10:16) Mwa lifasi le li mwa lififi le, liseli leo li fa sepo ku ba ba ishuwa, li ba tusa ku ba balikani ba Mulimu, ni ku ba tusa ku pima malaba a kwa moya. Ki la butokwa hahulu-hulu, li tahiseza bupilo.
‘Ni Lumbeka Libizo la Hao’
11. Jehova n’a file litaba mañi mwa linako za Isaya?
11 Mwa mazazi a lififi mwa n’a pila Isaya mi mane ni mwa mazazi a lififi ni ku fita a hasamulaho ka nako yeo Mababilona ne ba isize sicaba sa Jehova mwa buhapiwa, Jehova n’a file ketelelo ye cwañi? Kwand’a ku fa ketelelo ku za muzamao, hape n’a boniselize cimo mwa n’a ka taleleza milelo ya hae ye n’e ama batu ba hae. Ka mutala, mu bone bupolofita bo bu makaza bo bu mwa Isaya likauhanyo za 25 ku isa 27. Manzwi a mwa likauhanyo zeo a bonisa m’o Jehova n’a zamaiselize lika mwa linako za kwamulaho zeo ni mw’a ezeza cwalo kacenu.
12. Ki manzwi mañi a’ buniti a bulela Isaya?
12 Pili, Isaya u zibahaza kuli: “[Muñ’a] Bupilo, ki Wena Mulimu wa ka, ni ka ku hulisa, ni lumbeke Libizo la hao.” Yeo ki tumbo ye buniti luli! Kono kiñi se ne si ezisize mupolofita y’o ku fa tapelo ye cwalo? Libaka le lituna li boniswa ki manzwi a siyezi a timana yeo, a’ li: “Kakuli [wena Jehova] u ezize ze komokisa; z’o n’o lelile kale, li bonahalile kuli ki za niti, li tiile.”—Isaya 25:1.
13. (a) Ki zibo mañi ye n’e ezisize Isaya ku itebuha Jehova ni ku fita? (b) Lu kona ku ituta cwañi se siñwi kwa mutala wa Isaya?
13 Linako za n’a pilile ku zona Isaya ha li to fita, Jehova na s’a ezelize Isilaele lika ze ñata ze komokisa, mi lika zeo ne li ñozwi. Isaya n’a ziba ze n’e ñozwi zeo. Ka mutala, n’a ziba kuli Jehova n’a zwisize batu ba hae mwa butanga bwa kwa Egepita mi n’a ba pulusize kwa buhali bwa mpi ya Faro kwa Liwate le li Fubelu. N’a ziba kuli Jehova n’a zamaisize batu ba hae mwa lihalaupa ni ku to ba kenya mwa Naha ya Sepiso. (Samu 136:1, 10-26) Litaba ze n’e ezahezi ze cwalo ne li bonisa kuli Jehova Mulimu wa sepahala mi wa kona ku itingiwa. ‘Milelo’ ya hae kaufela y’a petahalanga. Zibo ye nepahezi ye n’e zwa ku Mulimu yeo ne i tiisize Isaya ku zwelapili ku zamaya mwa liseli. Kacwalo, n’a bile mutala o munde ku luna. Ha lu ituta hande Linzwi la Mulimu le li ñozwi ni ku li sebelisa mwa bupilo, ni luna lu ka zwelapili ku ba mwa liseli.—Samu 119:105; 2 Makorinte 4:6.
Munzi Wa Sinyiwa
14. Ku polofitilweñi ka za munzi, mi mwendi ne li munzi mañi ona w’o?
14 Mutala wa mulelo wa Mulimu u fumaneha kwa Isaya 25:2, ko lu bala kuli: “U ezize munzi tutuma ya macwe; munzi o tiile, se li matota; munzi o buheha wa ba macaba, ha i sa li munzi; ha u sa na ku zuswa.” Ona munzi w’o ki nto mañi? Mwendi Isaya n’a polofita ka za Babilona. Kaniti, nako ne i tile f’o Babilona ne i bile tutuma ya macwe.
15. “Munzi o mutuna” o li teñi kacenu ki ufi, mi ki sifi se si ka ezahala ku ona?
15 Kana munzi w’a talusa Isaya u na ni o swana ni ona kacenu? Ee. Buka ya Sinulo i talusa za “munzi o mutuna o busa mibuso ya lifasi.” (Sinulo 17:18) Munzi o mutuna w’o ki “Babilona yo mutuna,” yona kopano ya mwa lifasi kaufela ya bulapeli bwa buhata. (Sinulo 17:5) Kalulo ye tuna ya Babilona yo mutuna kacenu ki Krestendomu, yeo ba bahulu ba yona ba etelela mwa ku lwanisa musebezi wa batu ba Jehova wa ku kutaza za Mubuso. (Mateu 24:14) Kono sina Babilona ya kwakale, Babilona yo mutuna u ka tuha a sinyiwa, mi h’a sa na ku zuha.
16, 17. Lila za Jehova ba mu lumbekile cwañi mwa linako za kale ni za cwale?
16 Isaya u polofita lika mañi ze ñwi ka za “munzi o tiile” w’o? Isaya, ka ku bulela ku Jehova u li: “Macaba a’ mata, a ka ku lumba; minzi ya macaba a sabisa, i ka ku saba.” (Isaya 25:3) Minzi ye na ni bulwani yeo, ili “minzi ya macaba a sabisa,” i ka lumba cwañi Jehova? Mu hupule se ne si ezahezi ku Nebukadenezare, ya n’a li mulena ya m’ata ka ku fitisisa wa Babilona. Hasamulaho wa ku iponela lika ze tiseza ku nahana ze n’e mu bonisize kuli wa fokola, n’a hapelelizwe ku lumela kuli Jehova ki yo mutuna mi m’ata a Hae ki a matuna ka ku fitisisa. (Daniele 4:34, 35) Jehova h’a sebelisa m’ata a hae, nihaiba lila za hae li hapelezwa ku lemuha misebezi ya Jehova ye m’ata, ni ko li sa lati ku eza cwalo.
17 Kana Babilona yo mutuna n’a kile a hapelezwa ku lemuha misebezi ya Jehova ye m’ata? Ee. Mwa ndwa ya lifasi ya pili, batanga ba Jehova ba ba tozizwe ne ba kutalize inge ba nyandiswa. Ka 1918 ne ba ile mwa buhapiwa bwa kwa moya baeteleli ba Watch Tower Society ha ne ba tamilwe. Musebezi wa ku kutaza o ne u lukisizwe wa bata ku fela. Mi ka 1919, Jehova a ba kutisa sinca ni ku ba fa m’ata ka moya wa hae. Mi ku zwa f’o ba kalisa ku peta musebezi wa bona wa ku kutaza taba ye nde mwa macaba kaufela. (Mareka 13:10) Zeo kaufela ne li polofitilwe mwa buka ya Sinulo, hamoho ni mo ne ba ka ikutwela lila za bona. Balwanisi bao “ba swalwa ki ku ngangama, mi ba lumbeka Mulimu wa kwa lihalimu.” (Sinulo 11:3, 7, 11-13) Haki kuli kaufel’a bona ne ba cincize ni ku ba balumeli, kono ka nako yeo ne ba hapelelizwe ku lemuha musebezi wa Jehova o m’ata, ka mwa n’a kile a polofitela Isaya.
“Sisabelo sa Ya Fokozi”
18, 19. (a) Ki kabakalañi lila ha li palezwi ku felisa busepahali bwa batu ba Jehova? (b) “Lipina za ndwa za banyandisi” li ka fezwa cwañi?
18 Isaya cwale u bulela ka za m’o Jehova a ezeza hande ba ba zamaya mwa liseli, mi u bulela ku Jehova kuli: “Ki Wena sisabelo sa ya fokozi, ni munzi o tiile wa munyandi ya kalehile, ni sisabelo ka nako ya liñungwa, ni muluti ha ku cisa lizazi, nako ye lilata la banyandisi ha li swana inge liñungwa le li nata limota. U kokobelize lilata la ba macaba sina m’o kokobeleza ku cisa kwa lizazi mwa naha ye omile. U felize lipina za ndwa za banyandisi sina muluti wa lilu ha u folisa ku cisa kwa lizazi.”—Isaya 25:4, 5.
19 Ku kala ka 1919, banyandisi ba likile mo ba konela kaufela kuli ba tuhelise balapeli ba niti ku ba ni busepahali, kono ba palezwi. Kabakalañi? Kakuli Jehova ki yena munzi o tiile ni sisabelo sa batu ba hae. U fa muluti o bata hande kwa ku cisa kwa nyandiso mi u yema sina limota le li tiile kwa liñungwa la twaniso. Luna ba ba zamaya mwa liseli la Mulimu lu libelela ka sepo ye tiile nako fo ‘li ka felela lipina za ndwa za banyandisi.’ Ee, lu libelela ka cisehelo lizazi fo ba si ke ba bela teñi lila za Jehova.
20, 21. Jehova u fa mukiti mañi, mi mwa lifasi le linca, ki lika mañi ze ka kopanyelezwa teñi ku ona mukiti w’o?
20 Z’a eza Jehova haki ku sileleza fela batanga ba hae. Ka ku ba ndat’a bona ya lilato, hape wa ba babalela. Ha s’a lukuluzi batu ba hae kwa Babilona yo mutuna ka 1919, a ba ezeza mukiti wa tulo, ili lico ze ñata za kwa moya. Seo ne si bulezwi cimo kwa Isaya 25:6, ko lu bala kuli: “Fa lilundu le, [Muñ’a] Bupilo u ka lukiseza macaba kaufela mukiti wa lico ze nunile, wa liveine ze munati ze tabusa, ni wa linama ze nunile ze tezi mooko, wa liveine ze tabusa ze shekezi.” Lu na ni mbuyoti luli ka ku abana ku ona mukiti w’o! (Mateu 4:4) Kaniti luli “tafule ya Mulena” i tezi lico ze nde ze ñata. (1 Makorinte 10:21) Ka “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso,” lu fiwa ze ne lu kana lwa tokwa kaufela kwa moya.
21 Ona mukiti o’ fiwa ki Mulimu w’o u ama lika ze ñwi hape. Mukiti wa kwa moya o lu ikola cwale u lu hupulisa lico za luli ze ñata ze ka ba teñi mwa lifasi le linca l’a sepisize Mulimu. Ka nako yeo, mwa “mukiti wa lico ze nunile” w’o ku ka ba ni lico za luli ze ñata. Ha ku na ya ka utwa tala ya luli kamba ya kwa moya. Yeo ki nto ye nde luli kwa basepahali ba ba lateha ba ba nyanda cwale kabakala “litala” ze n’e bulezwi cimo ze li kalulo ya se si “supa” kwa ku ba teñi kwa Jesu! (Mateu 24:3, 7) Ku bona bao, manzwi a, a’ walisamu ki a omba-omba luli. N’a ize: “Buloto bu ka ba bo buñata mwa naha, mane ni fahalimu a malundu.”—Samu 72:16.
22, 23. (a) Ki “kubo” kamba “kapai” mañi ka ka ka zwiswa, mi ka ka zwiswa cwañi? (b) ‘Sikobiso sa sicaba sa Jehova’ si ka feliswa cwañi?
22 Cwale ha mu utwe sepiso ye nde hahulu ni ku fita. Ka ku bapanya sibi ni lifu kwa “kubo,” kamba kwa “kapai,” Isaya u li: “Fa lilundu le, ku ka zwiswa [ki Jehova] kapai ka ka silile batu kamukana, ni kubo ye kwahezi macaba kaufela.” (Isaya 25:7) Mu nahane fela! Sibi ni lifu, ze katalize batu mane inge kubo ye fipelisa, ha li sa na ku ba teñi. Lu lakaza luli kuli lizazi li tahe f’o lituso za sitabelo sa Jesu sa tiululo li ka tusa ka ku tala batu ba ba sepahala ni ku ipeya ku utwa!—Sinulo 21:3, 4.
23 Ka ku bulela ka za yona nako ye nde hahulu yeo, mupolofita ya buyelezwi u lu kolwisa kuli: “[Mulimu u ka miza] lifu ku ya ku ile; Mulena [Muñ’a] Bupilo u ka takula mioko kwa lipata kamukana, a felise sikobiso sa sicaba sa hae mwa lifasi kaufela; kakuli ki s’a bulezi [Muñ’a] Bupilo.” (Isaya 25:8) Ha ku na ya ka bulaiwa ki lika za ka taho kamba ku lila kabakala ku shwelwa ki mulatiwa. Cinceho yeo ki mbuyoti ye tuna! Hape, mwa lifasi ha ku sa na ku utwiwa nyefulo ni lituto za buhata zeo Mulimu ni batanga ba hae ba zwezipili ku tiyela ka nako ye telele. Libaka? Kakuli Jehova u ka zwisa mutahisi wa zona—yena ndat’ahe lishano Satani Diabulosi, hamoho ni peu ya Satani kaufela.—Joani 8:44.
24. Ba ba zamaya mwa liseli ba ikutwa cwañi ka za m’ata ao Jehova a bonisa bakeñisa bona?
24 Ba ba zamaya mwa liseli ha ba yeya liponiso ze cwalo za m’ata a Jehova, ba makala ba li: “A mu bone, ki Yena Mulimu wa luna, ne lu mu sepile, mi u lu pilisize. Ki Yena [Muñ’a] Bupilo; ne lu mu sepile. A lu wabelwe, mi lu tabele ku pilisa kwa hae.” (Isaya 25:9) Honafa, batu ba ba lukile ba ka swanela luli ku wabelwa. Lififi ha li na ku ba teñi ni hanyinyani, mi ba ba sepahala ba ka ba mwa liseli la Jehova ku ya ku ile. Ha ku na sepo ye tabisa ku fita yeo!
Kana Mwa Kona ku Talusa?
• Ki kabakalañi ku zamaya mwa liseli ha ku li kwa butokwa kacenu?
• Ki kabakalañi Isaya ha n’a lumbekile libizo la Jehova?
• Ki kabakalañi lila ha li si ke za kona ku felisa busepahali bwa batu ba Mulimu?
• Ba ba zamaya mwa liseli ba libelela limbuyoti mañi ze tuna?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 12, 13]
Bayahi ba Juda ne ba ezize bana ba bona matabelo ku Muloke
[Maswaniso a fa likepe 15]
Ku ziba misebezi ya Jehova ye m’ata ne ku ezisize Isaya ku lumbeka libizo la Jehova
[Siswaniso se si fa likepe 16]
Ba ba lukile ba ka ba mwa liseli la Jehova ku ya ku ile