Mwa ku Fumanela Tabo Sakata

MUETELELI wa bulapeli bwa Sibuddha, Dalai Lama, n’a ize: “Ni lumela kuli mulelo tenyene wa bupilo bwa luna ki ku bata tabo.” Kacwalo a talusa kuli n’a lumela kuli tabo i konwa ku fumanwa ka ku itwaeza, kamba ku sikulula munahano ni pilu. A li, “munahano ki sona fela sika seo lu tokwa kuli lu kone ku fumana tabo sakata.” U lumela kuli tumelo ku Mulimu ha i tokwahali. *

Ka ku fapana, mu nyakisise Jesu, ya n’a na ni tumelo ye tiile ku Mulimu mi ili yo lituto za hae li amile bolule ba ba mianda-nda ba batu mwahal’a mianda-nda ya lilimo. Jesu n’a iyakatwa tabo ya batu. Ngambolo ya hae ye zibahala ya fa Lilundu n’a i kalisize ka lisupo ze 9, ili lipulelo ze 9 ze kalisa ka: “Mbuyoti ki ya ba ba . . ” (Mat. 5: 1-12) Mwa ngambolo ye swana yeo, a luta bateelezi ba hae ku tatuba, ku kenisa, ni ku sikulula minahano ni lipilu—ili ku zwisa teni mabifi, mihupulo ya muzamao o maswe, ni ya bulyangelino. N’a bata kuli ba beye teñi mihupulo ya kozo, bukeni ni lilato. (Mateu 5:21, 22, 27, 28; 6:19- 21) Sina mwa n’a susuelelize yo muñwi wa balutiwa ba hae hamulaho, lu lukela ku “zwelapili ku hupula” linto kaufela ze li za ‘niti, ze kutekeha, ze lukile, ze kenile, ze na ni libubo le linde, ze na ni swanelo, ni ze lukela ku kutekiwa.’—Mafilipi 4:8.

Jesu n’a ziba kuli tabo ya niti i ama swalisano ni ba bañwi. Ka sipepo, luna batu lu tabela sango, kacwalo ha lu koni ku ba ba ba tabile luli haiba lu ikambusa ku ba bañwi kamba haiba nako ni nako lu ba ni lifapano ni be lu pila ni bona. Lu kona fela ku ba ni tabo haiba lu ikutwa ku latiwa ni haiba lu lata ba bañwi. Sa butokwa ka ku fitisisa kwa lilato le li cwalo, seo Jesu n’a lutile, ki silikani sa luna ni Mulimu. Sihulu mwa kalulo yeo, tuto ya Jesu i shutana ni ya Dalai Lama, kakuli Jesu na lutile kuli batu ha ba koni ku ba ni tabo ha ba sa isi pilu ku Mulimu. Ki kabakalañi ha ku li cwalo?—Mateu 4:4; 22:37-39.

Mu Hupule ze Mu Tokwa za kwa Moya

Se siñwi sa lisupo ki se si li: “Mbuyoti ki ya ba ba ikutwa bubotana mwa pilu.” (Mateu 5:3) Ki kabakalañi Jesu ha na bulezi cwalo? Kakuli ka ku fapana ni lifolofolo, luna lu na ni butokwi bwa za kwa moya. Ka ku bupiwa ka siswaniso sa Mulimu, lu kona ku hulisa ka ku fita fa sipimo se siñwi tulemeno twa bumulimu, to tu cwale ka lilato, katulo ye lukile, sishemo, ni butali. (Genese1:27; Mika 6:8; 1 Joani 4:8) Butokwi bwa luna bwa kwa moya bu kopanyeleza tokwahalo ya kuli bupilo bwa luna bu be bo bu na ni mulelo.

Lu kona ku taleleza cwañi butokwi bo bu cwalo bwa za kwa moya? Haki ka ku yeya ko ku ipitezi hahulu kamba ku itekula fela. Kono, Jesu na ize: “Mutu h’a na ku pila buhobe fela, kono u ka pila ni ona manzwi kaufela a’ zwa mwa mulomo wa Mulimu.” (Mateu 4:4) Mu lemuhe kuli  Jesu na ize kuli Mulimu ki yena simbule sa “ona manzwi kaufela” a li a butokwa kwa bupilo bwa luna. Lipuzo ze ñwi ki Mulimu fela ya kona ku lu tusa ku li alaba. Kacenu le, monyehelo ye cwalo ki ya ka bunako kakuli mihupulo ka za mulelo wa bupilo ni nzila ye isa kwa tabo i sweli ku ata hahulu. Mwa lintolo za libuka ku tomilwe likalulo ze tuna ko ku lekisezwa libuka ze sepisa babali buikangulo, maluwo ni tabo. Fa Intaneti se ku fumaneha likalulo ze bonisa litaba ze nongile ze ambola ka za tabo.

Nihakulicwalo, mihupulo ya butu mwa likalulo ze ki ye yembulukisa. I tengamezi kwa litakazo za buitati kamba za buinuneki. I tomile fa zibo ni yeloseli za makutela-kaufi, mi hañata i tomile fa mibonelo ya buhata. Ka mutala, tengamo ye zwelapili mwahal’a bañoli ba libuka za ku itusa ka butu ki ya ku toma liakalezo za bona fa mubonelo wa “tuto ya ku ipilaula kwa munahano,” ili yeo i akaleza kuli maikuto a butu a zwelela kwa lifolofolo ze twi ki kona ko lu simuluha. Niti ki ya kuli, buikatazo bufi kamba bufi bwa ku lika ku fumana tabo bo bu itingile fa muhupulo o’ hana kalulo y’a peta Mubupi wa luna ha bu na tuso mi mafelelezo a bona ki maswabisa. Mupolofita wa kwaikale n’a ize: “Ba ba butali ba swabile. . . . Ki ba, ne ba hanile linzwi la [Muñ’a] Bupilo, mi cwale butali bwa bona ki bufi?”—Jeremia 8:9.

Jehova Mulimu w’a ziba mo lu bupezwi ni se si ka lu bisa ba ba tabile luli. Wa ziba libaka ha n’a beile mutu fa lifasi-mubu ni ze ka ezahala kwapili, mi litaba zeo u li abana ni luna mwa Bibele. Ze patuluzwi mwa buka ye buyelezwi yeo li amuhelwa ki batu ba ba sepahala mi li tahisa tabo. (Luka 10:21; Joani 8:32) Ne ku li cwalo ni kwa balutiwa ba Jesu ba babeli. Ne ba swabile maswe hamulaho wa lifu la hae. Kono hasamulaho wa ku ikutwela mwa mulomo wa Jesu ya n’a s’a zuhile kwa bafu ka za kalulo ya hae mwa mulelo wa Mulimu wa ku pulusa batu, ba bulela kuli: “Ha lu li, lipilu za luna ne li tuka mwa lifuba za luna, ha n’a lu bulelisa mwa nzila, a lu taluseza Mañolo?”—Luka 24:32.

Tabo ye cwalo i kona ku tiya ha lu lumeleza niti ya Bibele ku etelela bupilo bwa luna. Ka mukwa wo, tabo i konwa ku bapanyiwa kwa nambwamutalati. I bonahala miinelo ha i li ye minde, kono miinelo ha i li ye petehile, i fita fa ku benya hahulu, mane nihaiba ku aluhana ku eza bonambwamutalati ba babeli. Ha lu nyakisiseñi mitala i sikai cwale ka za m’o ku sebelisa lituto za Bibele ku kona ku tahiseza tabo ye tuna.

Mu Nolofaze Bupilo bwa Mina

Sa makalelo, mu talime fa kelezo ya Jesu ka za taba ya sifumu. Hamulaho wa ku eleza ka za ku sa bata sifumu ku ba yona nto ya pili mwa bupilo, a bulela pulelo ye komokisa. A li: “Mi cwale liito la hao ha li bona hande, mubili wa hao kaufela u ka ba ni liseli.” (Mateu 6:19-22) Sa n’a bulezi luli ki kuli haiba lu tundamena hahulu ku bata sifumu, m’ata, kamba se siñwi sa likonkwani zeo batu ba itomelanga, lu ka latehelwa ki lika za butokwa ni ku fita. Hailif’o, sina Jesu  mwa n’a bulelezi ka nako ye ñwi, “mutu nih’a ka fuma hahulu, bupilo bwa hae ha bu ini ku z’a fumile.” (Luka 12:15) Haiba lu beya lika za butokwa luli mwa sibaka sa pili, inge cwalo swalisano ya luna ni Mulimu, ze ama lubasi, ni litaba ze ñwi ze swana ni zeo, “liito” la luna li ka “bona hande,” ku si na ku sinaniswa.

Mu bone kuli, Jesu n’a sa talusi ku ikambusa kwa ku itabisa kamba ku itima lika ko ku tulile tikanyo kabakala za bulapeli. Jesu yena ka sibili n’a si mu ikambusi ya cwalo. (Mateu 11:19; Joani 2:1-11) Kono n’a lutile kuli ba b’anga bupilo ku ba fela kolo ya ku ikubukanyeza sifumu ba latehelwa ki bupilo bo bunde.

Ka ku ama ku ba bañwi be ne ba onyokile inge ba sa li ba banca, mualafi wa za munahano mwa San Francisco, U.S.A., n’a ize kuli ku bona, mali ki ona “mubisi wa mbambitwa ni filikanyo.” A ekeza ku bulela kuli, “Batu ba, ba leka mandu a mabeli kamba a malalu, mota, ku sinyeza mali fa lika. Mi haiba seo ha si si ka ba lukiseza [ili ku talusa, ku ba bisa ba ba tabile], kipeto ba ikutwa ku lembwala, kutokwa tuso ni ku lyangana ka za seo ba kona ku eza ka bupilo bwa bona.” Ka ku fapana, ba ba tokomela kelezo ya Jesu ya ku pila bupilo bo bu bunolo ni ku fa sibaka kwa lika za kwa moya ba kona ku fumana tabo sakata.

Tom, ya eza musebezi wa buyahi mi ili ya pila mwa Hawaii, n’a itatezi ku tusa kwa ku yaha libaka za ku lapelela teñi mwa lioli za Pacific, ili mo batu ba si bafumi. Tom n’a lemuhile se siñwi ka za batu ba ba si ka fuma bao. A bulela kuli: “Mizwale ni likaizeli ba ka ba Sikreste mwa lioli ze, ka buniti ne ba tabile. Ne ba ni tusize ku iponela ka ku tala kuli mali ni maluwo haki zona luli ze tisa tabo.” Hape n’a tatubisisize baitateli ba n’a beleka ni bona mwa lioli ni ku lemuha tabo ya bona. Tom a talusa kuli: “Ne ba ka kona ku ba ni mali a mañata.” “Kono ba iketezi ku beya za kwa moya mwa sibaka sa pili ni ku pila bupilo bo bu bunolo.” Ka susuezo ya mitala yeo, Tom a nolofaza bupilo bwa hae ilikuli a kone ku fumana nako ye ñata ya ku ba ni lubasi lwa hae ni ku eza za kwa moya—ili muhato wa si ka inyaza ka za ona.

Tabo ni ku Ikutwa ku Ba Ya Butokwa

Ku ikutwa ku kutekeha kamba ku ba ya butokwa ku tokwahala hahulu kuli lu be ni tabo. Bakeñisa ku sa petahala kwa butu ni bufokoli bo bu tahiswa ki ku sa petahala k’o, ba bañwi ba ikutwa ku s’a ba ba butokwa, mi ku ba bañata, maikuto a’ cwalo a zwelela kwa bwanana. Ku felisa maikuto e se lu bile ni ona ka nako ye telele ku kona ku ba t’ata, kono kwa konahala. Seo si kona ku eziwa ka ku itusisa Linzwi la Mulimu.

Bibele ya talusa ka m’o Mubupi a ikutwela ka za luna. Mubonelo wa hae u butokwa ku fita wa mutu ufi kamba ufi, nihaiba wa luna ka sibili. Ka ku ba yena simbule sa lilato luli, Mulimu h’a lu talimi ka saluluti kamba kaiñole. U lu bona ka seo luli sona, ni seo lu kona ku ba. (1 Samuele 16:7; 1 Joani 4:8) Mane, u’nga ba ba bata ku mu tabisa ku ba ba butokwa, ee, ili ba ba kateleha, ku si na taba ni ku sa petahala kwa bona.—Daniele 9:23; Hagai 2:7.

Ki niti kuli Mulimu h’a tuheleli mifokolo ni libi zeo lu eza. U lu libelela ku lika ka mo lu konela kaufela ku eza ze lukile, mi ha lu eza cwalo wa lu tusa. (Luka 13:24) Niteñi, Bibele i bulela kuli: “Sina ndat’ahe mutu mw’a utwelela bana ba hae butuku, [Muñ’a] Bupilo u utwela ba ba mu saba, butuku cwalo.” Hape i bulela kuli: “[Muñ’a] Bupilo, ha u ka londoloza bumaswe,  Mulena, ku ka pila mañi? Kono swalelo i fumanwa ku Wena, kuli u sabwe.”—Samu 103:13; 130:3, 4.

Kacwalo mu itute ku ipona ka mwa mi bonela Mulimu. Ku ziba kuli u’nga ba ba mu lata ku ba ba ba kateleha ni kuli u ba sepile—niha ne ba ka na ba ikunga ku ba ba ba si ba butokwa—ku kona ku tusa hahulu mwa ku tiisa tabo ya mutu.—1 Joani 3:19, 20.

Sepo I Tokwahala Hahulu mwa ku Ba ni Tabo

Ku na ni muhupulo o’ bubaniswa o sa zo tahiswa ili o’ bizwa tuto ya ku ba ni munahano o munde. Muhupulo w’o u fa tumelo ya kuli ku ba ni buikolwiso, bo bu tahiswa ka ku ba ni mubonelo o munde ni ku isa mamelelo ku ze nde za kona ku eza mutu, ku kona ku libisa kwa tabo. Buñata ne ba kana ba lumela kuli ku ba ni buikolwiso ka za bupilo ni ka za nako ya kwapili ku ekeza kwa tabo. Nihakulicwalo, buikolwiso bo bu cwalo bu lukela ku toma fa mabaka, isi fa mihupulo ya ku lakaza fela. Mi ha ku na buikolwiso kamba mubonelo o munde o kona ku felisa lindwa, lukupwe, matuku, silafalo, busupali, makulano kamba lifu—ili lika ze byangula buñata bwa batu tabo. Nihakulicwalo, buikolwiso bu na ni sibaka sa bona.

Kono Bibele ha i itusisi linzwi la buikolwiso; i itusisa linzwi le li tiile la sepo. Hatiso ye bizwa Vine’s Complete Expository Dictionary i talusa “sepo” ka ku ya ka mo i itusiselizwe mwa Bibele ku ba “tibelelo ye nde,” . . . “tibelelo ya ka nyakalalo ya ze nde.” Ka muitusisezo o mwa Bibele, sepo haki mubonelo fela o munde ka za muinelo. I ama hape kwa nto fo i tomile sepo. (Maefese 4:4; 1 Pitrosi 1:3) Ka mutala, sepo ya Sikreste ki ya kuli lika ze maswe kamukana ze talusizwe mwa paragilafu ye felile li ka feliswa. (Samu 37:9-11, 29) Kono i kopanyeleza ni ze ñwi hape.

Bakreste ba libelela nako f’o batu ba ba sepahala ba ka ba ni bupilo bo bu petehile fa lifasi-mubu le li li paradaisi. (Luka 23:42, 43) Ka ku bulela ka butungi ka za sepo yeo, Sinulo 21:3, 4 i li: “Mu bone Tabernakele ya Mulimu, i inzi ni batu; U ka yaha ni bona, ba be macaba a hae. . . . Mi u ka takula miyoko kaufela kwa meto a bona; mi lifu ha li sa na ku ba teñi; nihaiba ku tahelwa ki maswabi ni ku lila, ni ku utwa butuku; kakuli za pili li felile.”

Mañi ni mañi ya libelela ku ba ni nako ya kwapili ye cwalo wa swanela ku ba ya tabile, miinelo ya cwale y’a li ku yona niha i kana ya sa ba ye minde. (Jakobo 1:12) Kacwalo kiñi ku sa batisisa mwa Bibele ni ku fumana libaka ha mu swanela ku i lumela. Mu hulise sepo ya mina ka ku tanda nako ka zazi inze mu bala Bibele. Ku eza cwalo ku ka mi tiisa kwa moya, ku mi tusa ku ambuka lika ze byangula batu tabo, ni ku kona ku yaha maikuto a mina a buiketo. Ee, nto ye tuna ka ku fitisisa ye tahisa tabo sakata ki ku eza tato ya Mulimu. (Muekelesia 12:13) Bupilo bo bu tomile fa ku utwa milao ya Bibele ki bupilo bwa tabo, kakuli Jesu n’a bulezi kuli: “Ba ba na ni mbuyoti ki ba ba utwa Linzwi la Mulimu, mi ba li mamela.”—Luka 11:28.

[Litaluso za kwatasi]

[Maswaniso a fa likepe 5]

Tabo ha i konwi ku fumanwa ka ku i kubukanyeza sifumu, ku ikambusa ku ba bañwi, kamba ku itinga fa zibo ya mutu y’e li ya makutela-kaufi

[Siswaniso se si fa likepe 6]

Bupilo bo bu tomile fa ku utwa Linzwi la Mulimu ki bupilo bwa tabo

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Sepo ya Sikreste i ezisa mutu ku ba ya tabile