Ku Tusa Limbelwa mwa Miliko ya Bona

LIKANDE le liñwi le li zibahala hahulu ka za limbelwa ki la taba ya mwa Bibele ya Ruti ni mukwenyan’a hae Naomi. Bubeli bwa bona ne ba li limbelwa. Kono Naomi n’a shwezwi ki munn’a hae ni bana ba hae ba babeli. A li muñwi ku bona n’e li munn’a Ruti. Ka ku ba kuli ne ba pila mwa naha ya njimo ye ne i itingile hahulu kwa banna, ka niti luli muinelo wa bona n’o li o t’ata.—Ruti 1:1-5, 20, 21.

Nihakulicwalo, Naomi n’a na ni mulikani ni muomba-ombi yo mutuna, yena Ruti mukwenyan’a hae, ya n’a hanile ku kauhana ni yena. Kwa nalulelule, Ruti a fita fa ku ba “ya na ni tuso [ku Naomi] ku fita bana ba bashimani ba ba 7”—isiñi fela kuli n’a lata hahulu Naomi kono ni kuli n’a lata ni Mulimu. (Ruti 4:15) Naomi ha n’a elelize Ruti ku kutela kwa bana bahabo ni balikani ba hae ba Mamoabi, Ruti a alaba ka manzwi a busepahali a nyangumuna a kile a ñolwa kuli: “Ni ka ya k’o ka ya, ni ine m’o ka ina; sicaba sa hao ikaba sicaba sa ka, mi Mulimu wa hao ibe Yena Mulimu wa ka;  ni ka y’o shwela m’o ka y’o shwela, ni ku yepelwa mwateñi. [Muñ’a] Bupilo a ni eze cwañi ni cwañi, ha ni na ku kauhana ni wena, konji ka lifu.”—Ruti 1:16, 17.

Jehova Mulimu n’a lemuhile moya wa Ruti. N’a fuyozi lubasi lo lu nyinyani lwa Naomi ni Ruti, mi kwa nalulelule, Ruti n’a nyezwi ki Muisilaele y’a bizwa Boazi. Naomi n’a babalezi mwan’a bona inge kuli n’e li mwan’a hae luli. Mwana y’o n’a til’o ba kukululu wa Jesu Kreste. Taba yeo ki mutala wa m’o Jehova a ngela ka butokwa limbelwa ba ba sutelela ku yena ni ku mu sepa. Hape, Bibele i lu bulelela kuli u’ nga ka butokwa ba ba tabela ku tusa ka lilato limbelwa mwa miliko ya bona. Kacwalo, lu kona cwañi ku tusa limbelwa be lu pila ni bona kacenu?—Ruti 4:13, 16-22; Samu 68:5.

Tuso ye Nongile kono Isiñi ya ka ku Hatelela

Ha mu tusa limbelwa, ki ko kunde hahulu ku fa tuso ye utwahala ni ye nongile kono isiñi ya ka ku hatelela. Mu pime lipulelo za mbango ze cwale ka, “Mu ni zibise ha mu ka tokwa nto ifi kamba ifi.” Ku bulela cwalo ku swana fela ni ku bulelela mutu ya shwile silami ni tala kuli, “Mu y’o futumalelwa mi mu kule lico,” mi kihona mu puta mazoho mu sa ezi se siñwi ku mu tusa. (Jakobo 2:16) Batu ba bañata ha ba na ku kupa tuso ha ba tokwa nto ye ñwi, kono ba shwela mwa pilu. Ku tusa ba ba cwalo ku tokwa kutwisiso, ili ku lemuha ze ba tokwa. Kono hape ku ba zamaisa hahulu, ee, ku hatelela bupilo bwa mbelwa, ku kana kwa ba tunka mwa maikuto kamba ku tisa fapano. Ki kabakaleo Bibele ha i koñomeka tokwahalo ya ku likanyeza mo lu ezeza ba bañwi. Hailif’o i lu susueza ku isa batu pilu h’a buniti luli, i lu hupuza ku sa ikenya mwa litaba za ba bañwi.—Mafilipi 2:4; 1 Pitrosi 4:15.

Ruti n’a na ni mubonelo o itikanelezi o cwalo ku Naomi. Niha n’a kumalezi mukwenyan’a hae ka busepahali, Ruti n’a si ka mu hapilikeza kamba ku mu hatelela. N’a ngile mihato ya ngana, ye cwale ka ku fumana lico za hae ni Naomi, kono hape n’a utwanga litaelo za Naomi.—Ruti 2:2, 22, 23; 3:1-6.

Ki niti kuli ze tokwahala li kana za fapahana hahulu ku mutu ni mutu. Sandra, ya bulezwi kwa makalelo, u li: “Ne ni na ni ze ne ni tokwa mwa manyando a ka. Ne li balikani ba ba lateha ni ba ba lilato be ne ni inzi bukaufi.” Kono Elaine, ya bulezwi kwa makalelo, yena n’a tokwa nako ya ku ba a nosi. Kacwalo, kuli mutu a fe tuso, u tokwa ku lemuha miinelo ni ku ziba fapahano mwahal’a ku kuteka mutu h’a bata ku ba a nosi ni ku fa tuso ha i tokwahala.

Tuso ye Fiwa ki Lubasi

Lubasi lo lunde, lo lu lilato, haiba lu teñi, lu kona ku eza ze ñata mwa ku kolwisa mbelwa kuli u ka kona ku talimana ni muinelo w’o. Lilama ba bañwi ba lubasi niha ba kona ku fa hahulu tuso ku fita ba bañwi, bote ba kona ku tusa. “Musali wa mbelwa h’a na ni bana kamba baikulu, bao ba itute pili ku bonisa bulumeli bwa bona ku ba ndu iliñwi ni bona; ba eze ba ba ba pepile mukwa u li muñwi ni wo ba ezizwe ki bona. Kakuli ki sona s’a katelwa Mulimu.”—1 Timotea 5:4.

Mwa miinelo ye miñata, ku kana ku sa tokwahali ku fa tuso ya ka mali kamba ye twi ki tifo. Limbelwa ba bañwi ba na ni mali a’ likani e ba kona ku itusisa mwa ku babalela ze ba tokwa, mi ba bañwi ba kona ku fiwa tuelo ki ba muso, ili tukiso ye fumaneha mwa linaha ze ñwi. Kono haiba limbelwa ba mwa butokwi, lilama za lubasi ba lukela ku tusa. Haiba mbelwa h’a na bahabo ba ku mu tusa kamba haiba bahabo bao ha ba koni ku tusa, Mañolo  a susueza balumeli ba bañwi ku mu tusa h’a li: “Bulumeli bo bu kenile, bo bu sa nyazahali fapil’a Mulimu Ndat’a luna, ki mutu h’a lekula lindiala ni limbelwa mwa ñalelwa ya bona.”—Jakobo 1:27.

Ba ba sebelisa likuka zeo za Bibele kaniti luli ba “kuteka basali ba limbelwa.” (1 Timotea 5:3) Ku kuteka mutu ku talusa luli ku sa mu shwaula. Batu ba ba fiwa likute ba ikutwa ku ba ba butokwa, ku latwa, ku tompiwa. Ha ba ikutwi kuli ba bañwi ba tuseza fela mulao. Ruti niha n’a li mbelwa ka nakonyana, luli n’a kutekile Naomi ka ku bata ni ku lata ku bona kuli Naomi n’a fiwa pabalelo ya n’a tokwa ya kwa mubili ni ya mwa maikuto. Mane, Ruti kapili-pili a ba ni libubo le linde kabakala moya wa hae, kuli mane ya n’a ka ba munn’a hae a mu bulelela kuli: “Nyangela ya sicaba sa munzi wa hesu ba ziba kuli u musali ya na ni mikwa ye minde.” (Ruti 3:11) Ka nako ye swana, lilato la Naomi la ku lata Mulimu, mukwa wa hae wa ku ba ya bunolo ku sebelisana ni yena, ni ku itebuha hahulu kwa hae buikatazo bwa Ruti bwa ku mu tusa kaniti luli ne ku ezisize Ruti ku ba ya tabela ku mu tusa. Naomi ki mutala o munde hakalo kwa limbelwa kacenu!

Mu Sutelele ku Mulimu

Ki niti kuli lilama za lubasi ni balikani ha ba koni ku yola sibaka sa sinyalana ni yena ya shwile. Kabakaleo, ki kwa butokwa kuli mbelwa y’o a sutelele sihulu ku “Ndate ya mukekecima, Mulimu wa ze tiisa pilu kaufela. Ya lu tiisanga pilu mwa ñalelwa ifi kamba ifi.” (2 Makorinte 1:3, 4) Mu nyakisise mutala wa Anna, mbelwa ya n’a tiile kwa moya ya n’a li wa lilimo za buhulu ze 84 ka nako ya n’a pepilwe Jesu.

Anna ha n’a shwezwi ki munna hae hamulaho fela wa lilimo ze supile za ku ba mwa linyalo, a fetuhela ku Jehova kuli a omba-ombiwe. “N’a sa zwi mwa Tempele, n’a nz’a sebeleza Mulimu busihu ni musihali ka ku itima lico ni ka ku lapela.” (Luka 2:36, 37) Kana Jehova n’a alabile Anna kabakala buipeyo bwa hae ku Yena? Ee! N’a mu bonisize lilato ka nzila ye ipitezi. N’a mu tuhelezi ku bona mbututu ye ne i ka hula ku ba Mupulusi wa lifasi. Anna n’a tabile ni ku omba-ombiwa ki seo! Ee, n’a iponezi buniti bwa Samu 37:4, ye li: “[Muñ’a] Bupilo ibe Yena y’o tabela; mi u ka ku fa s’e shukelwa pilu ya hao.”

Mulimu U Sebeza ka ku Itusisa Bakreste Ba Bañwi

Elaine u li: “Ka nako ye telele ku zwa fa n’a timelezi David, ne ni utwanga butuku hahulu, inge tipa ye sweli ku fetauha mwa makupo a’ ka. Na hupula kuli lico ne li sa luba-lubiwi hande mwa mba. Zazi le liñwi na utwa hahulu butuku kuli mane na hupula kuli ne ni na ni ku bonana ni dokota. Kaizeli wa kwa moya ya li mulikani ya n’a ni lemuhile a akaleza kuli mwendi butuku b’o ne bu tiswa ki masitapilu a ka. A ni susueza kuli ni kupe Jehova kuli a ni tuse ni ku ni omba-omba. Na utwa kelezo ya hae honaf’o fela mi na lapelela mwa pilu ni nze ni talusa maikuto a’ ka, ili ku kupa kuli Jehova a ni tiise mwa masitapilu a’ ka. Mi kaniti luli n’a ni tiisize!” Elaine a kalisa ku ikutwa hande, mi hanyinyani fela ku zwa f’o, ni butuku bwa n’a utwanga bwa fela.

Maeluda ba puteho sihulu ba kona ku ba balikani ba ba musa kwa limbelwa. Ka ku fa tuso ya kamita ya kwa moya ni ka ku omba-omba ka maseme ni ka ku lemuha miinelo, maeluda ba kona ku ba tusa ku sutelela ku Jehova ku si na taba ni miliko ya bona. Fo ku tokwahala, maeluda hape ba kona ku tusa mwa ku lukisa za tuso ya za kwa mubili. Maeluda ba ba cwalo ba ba musa, ili ba ba lemuha lika kaniti luli ba fita fa ku ba “mukunda ha ku fuka moya.”—Isaya 32:2; Likezo 6:1-3.

Ku Omba-ombiwa ko ku Inelela ki Mulena yo Munca wa Lifasi

Mbututu yeo Anna wa musupali n’a tabezi ku bona lilimo ze 2,000 kwamulaho, cwale se i li Mulena wa Bumesiya wa Mubuso wa kwa lihalimu wa Mulimu. Mulonga w’o u ka tuha u  felisa ze tahisa masitapilu kaufela, hamoho cwalo ni lifu. Kacwalo, Sinulo 21:3, 4 i li: “Mu bone Tabernakele ya Mulimu, i inzi ni batu; . . . mi u ka takula miyoko kaufela kwa meto a bona; mi lifu ha li sa na ku ba teñi; nihaiba ku tahelwa ki maswabi ni ku lila, ni ku utwa butuku; kakuli za pili li felile.” Kana mu lemuhile kuli taba yeo i talusa “batu”? Ee, batu ba ka lukululwa kwa lifu ni kwa maswabi ni ku lila kaufela ko ku tahiswa ki lona.

Kono ku sa na ni taba ye nde ye ñwi! Bibele hape i sepisa za zuho ya bafu. “Nako ya ta, mo ba ba li mwa mabita kaufela, ba ka utwa linzwi la hae, mi ba zwe.” (Joani 5:28, 29) Ka ku swana ni Lazaro, ya n’a zusizwe kwa bafu ki Jesu, ba ka zuswa ba li batu, isiñi libupiwa za moya. (Joani 11:43, 44) Hasamulaho, bote ba ba ‘eza ze nde’ ba ka fita fa ku ba batu ba ba petehile ni ku iponela pabalelo ya Jehova ya bushemi h’a nze a ‘fumbutulula sata sa hae ni ku kulisa ze pila kaufela.’—Samu 145:16.

Ba ba shwezwi ki mulatiwa ili ba ba beya tumelo mwa sepo ya niti yeo ba omba-ombiwa hahulu ki yona. (1 Matesalonika 4:13) Kacwalo haiba mu limbelwa, mu bone teñi kuli mwa “lapela ka ku sa lisela” kuli mu fiwe ku omba-ombiwa ni tuso ze mu tokwa ka zazi ilikuli mu kone ku lwala mitiyo ya mina ye fitana-fitana. (1 Matesalonika 5:17; 1 Pitrosi 5:7) Mi ka zazi mu fumane nako ya ku bala Linzwi la Mulimu ilikuli mihupulo ya Mulimu i kone ku mi omba-omba. Ha mu eza zeo, mu ka iponela mw’a kona ku mi tuseza h’a buniti Jehova kuli mu fumane kozo, ku si na taba ni miliko ni makulutendano kaufela e mu talimana ni ona ka ku ba limbelwa.

[Manzwi a fa likepe 5]

Ku tusa ku talusa ku ziba ku likanyeza mwahal’a ku kuteka mutu h’a bata ku ina a nosi ni ku bata ku tusa ha ku tokwahala

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Anna ya n’a li mbelwa wa musupali n’a fuyozwi ki Mulimu