Mu Be Bakutuli Ba Ba Tabile!

“Lukau ki lo lutuna luli, kono ba ba kutula ki ba banyinyani. Mu lapele kihona Muñ’a lukau, kuli a lume babeleki mwa lukau lwa hae.” —MATEU 9:37, 38.

1. Ki nto mañi ye lu susueza ku tundamena mwa ku eza tato ya Mulimu?

HA LU hupula lizazi fo ne lu kolobelizwe ka ku ba ba bañwi ba batanga ba Jehova, ibe kuli ne ku ezahezi lilimonyana ze felile kamba lilimo-limo, ku kana kwa bonahala inge kuli ne ku ezahezi maabani. Ku lumbeka Jehova ne ku bile kwa butokwa hahulu mwa bupilo bwa luna bwa buineelo. Ha ne lu nze lu yolisa linako kuli lu tuse ba bañwi ku utwa mwendi mane ni ku amuhela lushango lwa Mubuso, ne lu iyakatwile hahulu za ku sebeleza Jehova ka tabo. (Maefese 5:15, 16) Ku to fita ni kacenu le, lu fumana kuli ha lu patehile, lu nze lu ‘tiisa kamita musebezi wa Mulena,’ nako ya mata luli. (1 Makorinte 15:58) Niha lu welwanga ki butata, ku eza tato ya Jehova ka tabo kwa lu susueza.—Nehemia 8:10.

2. Ki lika mañi ze lu ezisa ku ba ni tabo mwa musebezi wa kutulo ya swanisezo?

² Ka ku ba Bakreste, lu sweli ku eza musebezi wa kutulo ya swanisezo. Jesu Kreste n’a swaniselize musebezi wa ku onga-onga batu kuli ba fumane bupilo bo bu sa feli kwa kutulo. (Joani 4:35-38) Ka ku ba kuli lu sweli ku abana mwa musebezi o cwalo wa kutulo, ku ka lu tiisa ha lu ka tatubisisa tabo ye ne ba bile ni yona Bakreste ba pili be ne ba li bakutuli. Lu ka nyaka lisupo z’e talu ze lu ezisa ku ba ni tabo mwa musebezi wa kacenu wa kutulo. Lisupo zeo ki (1) lushango lwa luna lwa sepo, (2) ku konda kwa musebezi wa luna wa ku bata batu, ni (3) moya wa luna wa ku tahisa kozo ka ku ba bakutuli.

Ba Ba Lumilwe ku Ba Bakutuli

3. Ki nto mañi ye ne tahiselize balateleli ba Jesu ba pili tabo?

³ Bupilo bwa bakutuli ba pili, sihulu bwa baapositola ba Jesu ba basepahali b’a 11, ne bu cincize luli fa lizazi la 33 C.E. ha ne ba ile kwa lilundu le liñwi mwa Galilea ku yo kopana ni Kreste ya zusizwe kwa bafu! (Mateu 28:16) “Balumeli ba ba fita mianda iketalizoho” mwendi ne ba li teñi fa lizazi leo. (1 Makorinte 15:6) Ne ba si ka libala musebezi wa n’a ba file Jesu. N’a ba bulelezi kuli: “Mu ye . . . mu lute macaba kaufela, mu ba kolobeze ka Libizo la Ndate, ni la Mwana, ni la Moya o Kenile; mu ba lute ku mamela ze ni mi laezi kaufela.” (Mateu 28:19, 20) Niha ne ba nyandisizwe hahulu, ne ba bile ni tabo ye tuna mwa musebezi wa kutulo ha ne ba nze ba bona liputeho za balateleli ba Kreste li tomiwa mwa libaka ze ñata. Nako ha ne inze i ya, ‘evangeli yona ne i nze i bulelwa ku ba ba li teñi kaufela mwatas’a lihalimu.’—Makolose 1:23; Likezo 1:8; 16:5.

4. Balutiwa ba Kreste ne ba lumilwe mwa miinelo mañi?

⁴ Ka nako ye ñwi ya kwamulaho ha n’a li mwa bukombwa bwa hae bwa mwa Galilea, Jesu n’a  bizize baapositola b’a 12 mi n’a ba lumile sihulu ku y’o shaela kuli: “Mubuso wa kwa lihalimu s’o li fakaufi.” (Mateu 10:1-7) Yena ka sibili “a zamaya a potela minzi ni minzinyana [kaufela ya Galilea], a lutanga batu mwa masinagoge a bona, a bulela Evangeli ya mubuso, inz’a folisa matuku kaufela ni buanga kaufela.” Jesu n’a utwezi undi-wa-nyangela butuku “kakuli ne ba katezi, ba hasani, inge lingu ze si na mulisana.” (Mateu 9:35, 36) Ka ku tabiwa cwalo kwa pilu, kihona a bulelela balutiwa ba hae kuli: “Lukau ki lo lutuna luli, kono ba ba kutula ki ba banyinyani. Mu lapele kihona Muñ’a lukau, kuli a lume babeleki mwa lukau lwa hae.” (Mateu 9:37, 38) Tikanyezo ya Jesu ya tokwahalo ya bakutuli n’e li ye swana mwa Judea ha ne ku siyezi fela likweli ze silezi kuli a feze bukombwa bwa hae bwa fa lifasi-mubu. (Luka 10:2) Fa linako ze peli zeo, n’a lumile balateleli ba hae kuli ba be bakutuli.—Mateu 10:5; Luka 10:3.

Lushango Lwa Luna lwa Sepo

5. Ki lushango lwa mufuta mañi lo lu sweli ku shaela?

⁵ Ka ku ba batanga ba Jehova ba mwa miteñi ya cwale, lu amuhela ka tabo memo ya ku ba bakutuli. Nto ye ñwi ye lu bisa ba ba tabile hahulu kikuli lu isa lushango lwa luna lwa sepo kwa batu ba ba tomohile pilu ni ku lembwala. Ka ku swana ni balutiwa ba Jesu ba mwa lilimo za mwanda wa pili, lu na ni tohonolo ya ku shaela taba ye nde, lona lushango lwa luli lwa sepo, ku ba “ba katezi, ba hasani, inge lingu ze si na mulisana”!

6. Baapositola ne ba ezize musebezi mañi mwa lilimo za mwanda wa pili?

⁶ Ku to fita fahal’a lilimo za mwanda wa pili, muapositola Paulusi n’a patehile mwa ku kutaza taba ye nde. Mi musebezi wa hae wa kutulo n’o li o buanyu luli, kakuli ha n’a ñolezi Bakreste ba mwa Korinte ibat’o ba ka 55 C.E., n’a ize: “Banabahesu, ni mi hupulisa Evangeli ye ni mi bulelezi, yona ye mu amuhezi, ye mu tiyela ku yona.” (1 Makorinte 15:1) Baapositola ni Bakreste ba bañwi ba pili n’e li bakutuli ba miswalo. Bibele niha i sa lu buleleli kuli ne ku bandukile baapositola ba bakai ka nako ya likezahalo ze tuna ze n’e til’o fela ka ku shandaulwa kwa Jerusalema ka 70 C.E., lwa ziba kuli muapositola Joani n’a sa kutaza hamulaho wa lilimo ze 25.—Sinulo 1:9.

7, 8. Ki lufi lushango lwa sepo lo se ba shaezi batanga ba Jehova ka putako ku fita lili kaufela?

⁷ Kihona ku taha lilimo-limo za buhateleli za ba bahulu ba Krestendomu, bona bakwenuheli ba ba li “mutu wa sibi.” (2 Matesalonika 2:3) Kono ku sutelela kwa mafelelezo a lilimo za mwanda wa bu-19, be ne ba likile ku pila ka ku lumelelana ni Bukreste bwa pili ba amuhela lushango lwa sepo, ili lwa ku shaela Mubuso. Mane, haisali ku kalisa ka musulo wa yona wa pili (July 1879), magazini ye i bile ni manzwi a li “Ku Zibahaza ku Ba Teñi kwa Kreste,” “Ku Zibahaza Mubuso wa Kreste,” kamba “Ye Hasanya Mubuso wa Jehova.”

⁸ Mubuso wa Mulimu wa kwa lihalimu n’o tomilwe mwatas’a ketelelo ya Jesu Kreste ka 1914, mi cwale se lu sweli ku shaela lushango lwa sepo ka putako ku fita lili kaufela. Libaka? Kakuli ye ñwi ya limbuyoti ze ka tiswa ki puso ya Mubuso ki ku feliswa ko ku fa ngo ni mulomo kwa muinelo o maswe wa linto wa cwale. (Daniele 2:44) Ha ku na lushango lo lu nde lo lu fita lo! Mi lu fumana tabo ye tuna ka ku fitisisa ka ku abana mwa ku shaela Mubuso w’o pili “ñalelwa ye tuna” i si ka lenga kale!—Mateu 24:21; Mareka 13:10.

Musebezi O Kondile wa ku Bata Batu

9. Jesu n’a file balutiwa ba hae taelo mañi, mi batu ne ba ngile cwañi lushango lwa Mubuso?

⁹ Nto ye ñwi ye lu tiseza tabo ka ku ba bakutuli ki ku konda kwa musebezi wa luna wa ku bata batu ba ba fita fa ku ba balutiwa ili ba ba swalisana ni luna mwa musebezi wa kutulo. Kale-kale k’o ka 31-32 C.E., Jesu n’a laezi balutiwa ba hae kuli: “Ha mu kena mwa munzi, kamba mwa munzinyana, mu buze kana ya swanela mwateñi ki mañi; mu ine ku yena ku fitela ha mu yelela.” (Mateu 10:11) N’e si bote be ne ba swanela, ka mo ne ba boniselize mo ne b’a ngela lushango lwa Mubuso. Niteñi, balutiwa ba Jesu ne ba shaezi taba ye nde ka tukufalelo ko ne ba fumana batu kaufela.

10. Paulusi n’a batile cwañi ba ba swanela?

 ¹⁰ Hamulaho wa lifu ni zuho ya Jesu, musebezi wa ku bata ba ba swanela wa zwelapili ka mafulofulo. Paulusi n’a bulezi ni Majuda mwa sinagoge ya bona ni batu be ne ba li teñi fa patelo ya musika mwa Atene. Ha n’a pakile mwa Areopago mwa muleneñi w’o wa Sigerike, “banna ba bañwi ba mu hanelela, mi ba lumela. Ku bona ne ku na ni Denisi wa Kuta ya Areopago, ni musali yo muñwi ya bizwa Damarisi, hamoho ni ba bañwi.” Kaufela kwa n’a ya Paulusi, n’a tomile mutala o munde wa ku kutaza “mwa mapatelo, ni ka ku pota mwa ndu ni ndu.”—Likezo 17:17, 34; 20:20.

11. Ne ku itusisizwe miatumelo mañi mwa ku peta bukombwa mwa lilimo za kwamulaho?

¹¹ Mwahal’a lilimo za mafelelezo za mwanda wa bu-19, Bakreste ba batoziwa ne ba ezize ka bundume musebezi wa ku bata ba ba swanela. Mwa taba ye li “Ba Ba Ketezwi ku Kutaza,” Zion’s Watch Tower ya July/August 1881 ne i ize: “Ku kutaza taba ye nde . . . ku zwelapili ku eziwa ku ‘ba ba ishuwa’—ili ba ba tabela ni ku kona ku utwa, ilikuli ku zwelela ku bona ku eziwe mubili wa Kreste, bona bacalifa hamoho ni yena.” Bakutuli bao ba Mulimu hañata ne ba kopananga ni batu bona batu bao ha ne ba zwanga kwa milapelo ya bona. Ne ba ba fanga matrakiti a n’a na ni lushango lo lu tomile fa Mañolo ili lushango lo ne lu lelezwi ku ezisa kuli ba ba swanela ba amuhele hande lushango l’o. Ha se ba nyakisisize ka tokomelo buanyu bwa mukutalezo w’o, The Watch Tower ya May 15, 1903, ne i susuelize bakutuli ku abela matrakiti ao “fa ndu ni ndu, ili la Sunda kakusasana.”

12. Se lu ekelize cwañi kwa buanyu bwa musebezi wa luna wa ku kutaza? Mu fe mutala.

¹² Mwa lilimo za cwanoñu fa, se lu ekelize kwa bukombwa bwa luna ka ku potela batu kwa libaka ze ñwi kwand’a fa mandu a bona fela. Seo si bile se si buanyu hahulu mwa linaha m’o miinelo ya sifumu ni ku bata za ku itabisa ka zona li ezisize batu ku zwa fa mandu a bona ka nako ye lu potanga. Paki yo muñwi wa mwa England ni yo muñwi ya n’a sebeza ni yena ha ne ba lemuhile kuli kamita bapoti ne ba yanga ka mbasi ha se ba ikatulusize kwa likamba la liwate, ba ndumeba mi ba kalisa ku yanga ni limbasi zeo inze ba abela likopi za Tora ya ku Libelela ni Awake! kwa bazamai. Mwa kweli i liñwi fela, ne ba abezi likopi ze 229. Ba biha kuli: “Ha lu sabi ku ezeza bupaki kwa likamba la liwate, kwa libaka za lipisinisi, kamba ku talimana ni likulutendano lifi kamba lifi le li kana la lu wela kakuli lwa ziba kuli Jehova wa lu yemela ka nako kaufela.” Se ba fumani kwa ku hasanya teñi limagazini, ku kalisa tuto ya Bibele, mi sibeli sa bona se ba ezize bupaina bwa ku tusa.

13. Ki cinceho mañi ye se tokwa ku eziwa mwa bukombwa bwa luna cwale mwa libaka ze ñwi?

¹³ Musebezi wa ku bata ba ba swanela ha u nze u zwelapili, ku kana kwa tokwiwa kuli bukombwa bwa luna bu nyakisiswe ka tokomelo mwa libaka ze ñwi. Lipaki ba bañata niha se ba abani mwa ku kutaza fa ndu ni ndu la Sunda kakusasana, mwa likalulo ze ñwi ba fumana kuli ku potela batu kakusasana haki ko ku buanyu hahulu kakuli bañi ba mandu ba kana ba sa pumuzi.  Ka ku cinca tomahanyo ya bona, Lipaki ba bañata se ba sweli ku bata batu ka linako ze ñwi, mwendi hamulaho wa mikopano ya Sikreste. Mi ku bata k’o kaniti luli se ku beile ni siselo. Ñohola, palo hamoho ya bashaeli ba Mubuso mwa lifasi kamukana ne i ekezehile ka 2.3 pesenti. Seo si kutekehisa Muñ’a lukau mi si lu ezisa ku ba ba ba tabile luli.

Mu Zwelepili ku Ba ni Kozo mwa Musebezi wa Kutulo

14. Lu fitisa lushango lwa luna ka moya mañi, mi ki kabakalañi?

¹⁴ Libaka le liñwi ha lu li ba ba tabile kikuli lu na ni moya wa ku tahisa kozo mwa musebezi wa ku kutula. Jesu n’a ize: “Ha mu kena mwa ndu, mu lumelise ba ba mwateñi. Ndu yeo ha i na ni swanelo, kozo ya mina i tahe ku yona; kono ha i si na swanelo, kozo ya mina i kutele ku mina.” (Mateu 10:12, 13) Mulumelisezo w’o wa Siheberu ni pulelo ye swana ni ona ya mwa Sigerike sa mwa miteñi ya Bibele kaufela li talusa kuli ‘Za mina li konde.’ Moya w’o ki sikuka sa mo lu atumela batu ha lu kutaza taba ye nde. Sepo ya luna kikuli ba ka amuhela lushango lwa Mubuso. Ba ba lu amuhela ba na ni tibelelo ya ku kutisana ni Mulimu ha ba nze ba bakela libi za bona, ku fetuha, ni ku eza tato ya hae. Ku tuha f’o, ku eza kozo ni Mulimu ku libisa kwa bupilo bo bu sa feli.—Joani 17:3; Likezo 3:19; 13:38, 48; 2 Makorinte 5:18-20.

15. Mwa musebezi wa luna wa ku kutaza, lu kona cwañi ku zwelapili ku ba ni moya wa kozo ha lu kopana ni batu ba ba sa tabeli?

¹⁵ Lu kona cwañi ku zwelapili ku ba ni kozo haiba batu be lu kopana ni bona ha ba lu amuheli hande? Jesu n’a laezi kuli: “[Ndu yeo] ha i si na swanelo, kozo ya mina i kutele ku mina.” (Mateu 10:13) Mwa taba ya Luka ya ku lumiwa kwa balutiwa b’a 70 ku na ni manzwi a Jesu a: “Ha ku na ni mwan’a kozo mwateñi, kozo ya mina i ka ina ku yena. Ha ku si cwalo i ka kutela ku mina.” (Luka 10:6) Ha lu tahisa taba ye nde kwa batu, ka swanelo lu eza cwalo ka moya o munde ili wa kozo. Muñ’a ndu h’a sa amuheli lushango, h’a bilaela, kamba h’a lu nyefula, lushango lwa luna lwa kozo lu ka ‘kutela ku luna.’ Kono zeo kaufela ha li lu byanguli kozo ya luna, yona ye li muselo wa moya o kenile wa Jehova.—Magalata 5:22, 23.

Mulelo O Munde wa Bakutuli

16, 17. (a) Mulelo wa luna ki ufi ha lu eza misipili ya makutisezo? (b) Lu kona cwañi ku tusa ba ba na ni lipuzo za Bibele?

¹⁶ Ka ku ba bakutuli, lu ba ba tabile ku kona ku abana mwa ku kubukanya batu kuli ba  fumane bupilo bo bu sa feli. Mi lu ba ni tabo hakalo mutu ye lu kutaza ku yena ha amuhela lushango lwa luna, ku bata ku ituta ze ñata, ni ku bonisa kuli ki “mwan’a kozo”! Mwendi u na ni lipuzo ze ñata ka za Bibele mi lu bona kuli ha ku konahali ku li alaba kaufel’a zona fa mupotelo u li muñwi. Ka ku ba kuli mwendi ku ina ka nako ye telele hahulu ha lu pota lwa pili ha ku swaneli, ku konwa ku eziwañi? Lwa kona ku ba ni mulelo o swana ni o ne u akalelizwe ibat’o ba lilimo ze 60 kwamulaho.

¹⁷ “Lipaki za Jehova kaufela ba lukela ku itukiseza ku zamaisa lituto za Bibele.” Pulelo yeo ne i bonahezi mwa taba ya bulalu ya litaba za ka ku tatamana za tubukanyana twa litaelo twa Model Study (Muzamaisezo wa Tuto) to ne tu hasanyizwe ku kala ka 1937 ku isa ka 1941. Pulelo yeo ne i zwezipili ku li: “Bahasanyi kaufela [ba Mubuso] ba lukela ku tukufalelwa mwa ku tusa ka mo ku konahalela kaufela batu ba ba sepahala ili ba ba bonisa ku tabela lushango lwa Mubuso. Batu bao ba lukelwa ku ezezwa misipili ya makutisezo, ku alaba lipuzo ze shutana-shutana . . . , mi kihona ba ka kala ku zamaisezwa tuto . . . kapili-pili ka mo mu konela kaufela.” Ee, mulelo wa luna ha lu eza misipili ya makutisezo kikuli lu kalise tuto ya Bibele ni ku i zamaisa kamita. * Silikani ni ku iyakatwa ha lilato mutu ya tabela ku lu susueza ku itukiseza hande ni ku zamaisa tuto yeo ka buanyu.

18. Lu kona cwañi ku tusa ba ba sa zo tabela ku fita fa ku ba balutiwa ba Jesu Kreste?

¹⁸ Ka tuso ya buka ya Zibo ye Isa kwa Bupilo bo Bu Sa Feli ni libroshuwa ze cwale ka Ki Sifi Seo Mulimu A Tokwa ku Luna?, lwa kona ku zamaisa lituto za fa mandu za Bibele ze buanyu mi lu kona cwalo ku abana mwa ku tusa ba ba sa zo tabela ku fita fa ku ba balutiwa. Ha lu nze lu lika ku likanyisa Muluti yo Mutuna, yena Jesu Kreste, mwendi baituti ba Bibele bao ni bona ba ka ituta se siñwi kwa moya wa luna wa kozo ili wa tabo, ku sepahala kwa luna, ni ku kuteka kwa luna likuka ni liketelelo za Jehova. Ha lu tusa ba ba sa zo tabela ku fumana likalabo kwa lipuzo za bona, haike hape lu eze ka mo lu konela ku ba luta mo ba kona ku alabela ba ba ba buza. (2 Timotea 2:1, 2; 1 Pitrosi 2:21) Ka ku ba babeleki ba kutulo ya swanisezo, kaniti luli lu lukela ku ba ba ba tabile kuli avareji ya lituto za Bibele ze 4,766,631 za fa mandu ne li zamaisizwe mwa lifasi kamukana mwa silimo sa sebelezo sa ñohola. Sihulu lu ba ba tabile haiba luna ka butu lu mwahal’a bakutuli ba ba abana mwa musebezi wa ku zamaisa lituto za Bibele.

Mu Zwelepili ku Ba Ba Ba Tabile mwa Kutulo

19. Ki kabakalañi bakutuli ba mwa nako ya bukombwa bwa Jesu ni ba hamulahonyana wa f’o ha ne ba bile ba ba tabile?

¹⁹ Bakutuli ba mwa nako ya bukombwa bwa Jesu ni ba hamulahonyana wa f’o ne ba lukela ku ba ba ba tabile luli. Ka nako yeo, ba bañata ne ba amuhezi hande taba ye nde. Fa Pentekonta ya 33 C.E., ne ku bile ni tabo ye tuna hahulu kakuli batu b’a 3,000 ka nako yeo ne ba amuhezi ketelelo ya Pitrosi, ku amuhela moya o kenile wa Jehova, mi ba ba ba bañwi ba sicaba sa Mulimu sa Isilaele wa kwa moya. Kaniti, palo ya bona ne i nze i ekezeha, mi ne ba zwezipili ku ba ni tabo ye tuna ‘Mulena ha n’a nze a ekeza mwa Keleke batu ba ba ne ba piliswa.’—Likezo 2:37-41, 46, 47; Magalata 6:16; 1 Pitrosi 2:9.

20. Ki nto mañi ye lu tiseza tabo ye tuna mwa musebezi wa kutulo?

²⁰ Ka nako yeo, bupolofita bwa Isaya ne bu  sweli ku talelezwa, bo bu li: “[Wena Jehova] u atisize batu, u ekelize kwa tabo ya sicaba; si ka wabelwa fapil’a hao, mo ku wabelelwa ka nako ya kutulo, ni mo ku luluelezwa nako ye ku ikabelwa lika ze hapilwe.” (Isaya 9:3) ‘Sicaba se si atile’ seo niha se si kwanile kale cwale, tabo ya luna ki ye tuna ha lu nze lu bona palo ya bakutuli ba bañwi i nze i ekezeha ka silimo ni silimo.—Samu 4:7; Zakaria 8:23; Joani 10:16.

21. Lu ka buhisanañi mwa taba ye tatama?

²¹ Kaniti luli lu lukela ku zwelapili ku ba ba ba tabile mwa musebezi wa kutulo. Lushango lwa luna lwa sepo, musebezi wa luna wa ku bata ba ba swanela, ni moya wa luna wa ku tahisa kozo—zeo kaufela li lu tiseza tabo ka ku ba bakutuli. Niteñi, li ezisa batu ba bañata ku lu toya hahulu. Muapositola Joani n’a ipumani mwa muinelo o cwalo. N’a tamilwe mwa sioli sa Patmosi “kabakala Linzwi la Mulimu, ni kabakala ku paka Jesu.” (Sinulo 1:9) Lu kona cwañi he ku zwelapili ku ba ni tabo ha lu welwa ki nyandiso ni twaniso? Lu ka tuswa kiñi kuli lu kone ku talimana ni muñañatoho wa ba bañata be se lu kutaza ku bona cwale? Taba ya luna ye tatama i fa tuso ya ka Mañolo mwa ku alaba lipuzo zeo.

[Litaluso za kwatasi]

Ne Mu Ka Alaba Cwañi?

• Musebezi wa kutulo ya swanisezo kiñi?

• Lu shaela lushango lwa mufuta mañi?

• Ki kabakalañi musebezi wa luna wa ku bata balutiwa ha u li o konda?

• Lu zwelapili cwañi ku ba ba ba tabile mwa musebezi wa kutulo?

• Ki kabakalañi ha lu zwelapili ku ba ba ba tabile mwa kutulo?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 12, 13]

Ku kutaza kwa mwa lilimo za mwanda wa pili ni wa bu-20

[Maswaniso a fa likepe 13]

Sina Paulusi, bakutuli ba mwa miteñi ya cwale ba lika ku kutaza kwa batu ko ba fumaneha kaufela

[Siswaniso se si fa likepe 13]

Mu shaele taba ye nde mu nze mu na ni moya o munde