Mu Tundamene mwa Musebezi wa Kutulo!

“Ba ba cala ka myoko, ba ka kutula ka lipina za tabo.”—SAMU 126:5.

1. Ki kabakalañi ha lu lukela ku ‘lapela Muñ’a lukau kuli a lume babeleki’ kacenu?

HAMULAHO wa musipili wa hae wa bulalu wa ku kutaza mwa Galilea, Jesu Kreste n’a bulelezi balutiwa ba hae kuli: “Lukau ki lo lutuna luli, kono ba ba kutula ki ba banyinyani.” (Mateu 9:37) Ni mwa Judea ne ku li cwalo. (Luka 10:2) Ka ku ba kuli ne ku li cwalo lilimo ze bat’o ba ze 2,000 kwamulaho, kacenu bo? Mwa silimo sa sebelezo sa ñohola, Lipaki za Jehova ba ba fitelela 6,000,000 ne ba mbindani mwa musebezi wa kutulo ya swanisezo mwahal’a batu ba lifasi b’a 6,000,000,000. Buñata bwa bona batu bao ki ba ba “katezi, ba hasani, inge lingu ze si na mulisana.” Kacwalo, kelezo ya Jesu ya ku ‘lapela Muñ’a lukau kuli a lume babeleki mwa lukau lwa hae’ ya sebeza cwale ka mo ne i sebeleza lilimo ze mianda-nda kwamulaho.—Mateu 9:36, 38.

2. Ki nto mañi ye tisa kuli lu lemuhiwe ki batu?

² Jehova Mulimu, yena Muñ’a lukau, u alabile kupo ya ku luma babeleki ba bañata. Mi kwa tabisa hakalo ku abana mwa musebezi w’o wa kutulo o zamaiswa ki Mulimu! Niha lu li ba banyinyani ha lu bapiswa kwa macaba, ku abana kwa luna ka cisehelo mwa musebezi wa ku shaela Mubuso ni wa ku tahisa balutiwa ku ezisa ba lifasi ku lu lemuha. Mwa linaha ze ñata, lu bulelwanga hañata-ñata mwa litaba za makande. Ku ngongota fa munyako mwa papali ya fa TV ku kana kwa ezisa batu ku bulela kuli ki Lipaki za Jehova ba ba tile. Ee, musebezi wa  luna wa Sikreste ka ku ba babeleki ba kutulo ya swanisezo wa zibahala hande mwa lilimo za mwanda wa bu-21.

3. (a) Lu ziba cwañi kuli batu ne ba lemuhile musebezi wa ku shaela Mubuso mwa lilimo za mwanda wa pili? (b) Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli mangeloi a tusa mwa bukombwa bwa luna?

³ Batu hape ne ba lemuhile misebezi ya mwa lilimo za mwanda wa pili ya ku shaela Mubuso mi ne ba nyandisize bashaeli ba taba ye nde. Kacwalo, muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Mo ni bonela, inge Mulimu u lu beile luna baapositola, ku ba mwamulaho ku feleleza, sina ba ba atulezwi ku bulaiwa; lu beilwe ku lubukelwa ki lifasi, ni mangeloi, ni batu.” (1 Makorinte 4:9) Ka ku swana, ku tundamena kwa luna ka ku ba bashaeli ba Mubuso ni ko lu nyandiswa ku ezisa batu ku lu lemuha mi ki kwa butokwa kwa mangeloi. Sinulo 14:6 i li: “Na [muapositola Joani] bona lingeloi le liñwi le li fufa fahali a lihalimu, li sweli Evangeli ya linako ze sa feli, ku i bulelela ba ba yahile mwa lifasi, ba masika kamukana, ni mishobo, ni lipuo, ni macaba.” Ee, mangeloi a sweli ku lu tusa mwa bukombwa bwa luna—ili musebezi wa luna wa kutulo!—Maheberu 1:13, 14.

‘Ku Toiwa’

4, 5. (a) Jesu n’a file balutiwa ba hae mamela mañi? (b) Ki kabakalañi batanga ba Mulimu ba mwa miteñi ya cwale ha ba ‘toilwe’?

⁴ Baapositola ba Jesu ha ne ba lumilwe sina bakutuli, ne ba utwile taelo ya hae ya ku ba ‘ba ba na ni butali, sina linoha, kono ili ba ba tokwile mano a maswe, sina linkwilimba.’ Jesu n’a ekelize kuli: “Mu lemuhe batu; kakuli ba ka mi isa fa Kuta, ba mi nate mwa masinagoge a bona. Hape mu ka isiwa kwa babusisi ni kwa malena, kabakala ka, kuli ibe bupaki ku bona ni kwa macaba. . . . Mu ka toiwa ki batu kamukana kabakala Libizo la ka; kono ya tundamena ku isa kwa mafelelezo ki yena ya ka piliswa.”—Mateu 10:16-22.

⁵ Kacenu lu ‘toilwe’ kakuli “lifasi kamukana li lapalezi mwatas’a ya maswe,” yena Satani Diabulosi, ya li sila se situna sa Mulimu ni sa batu ba Hae. (1 Joani 5:19) Lila za luna za iponela kulo ya luna ya kwa moya kono ha li lati ku lumela kuli i zwelela ku Jehova. Balwanisi ba lu bona lu li ba ba tabile ni ku menya-menya ha lu nze lu eza musebezi wa kutulo ka tabo. Swalisano ya luna ya ba komokisa! Mane, ba kana ba itumelela ka ku sa tabela ha ba ya kwa naha i sili ni ku fumana Lipaki za Jehova ba kwateñi ba eza ona musebezi o swana ni o ne ba iponezi habo bona. Ku si na kuliñi, lwa ziba kuli ka nako ye swanela, Jehova, yena muyemeli ni simbule sa swalisano ya luna, u ka zibahala niheba kwa lila za luna.—Ezekiele 38:10-12, 23.

6. Lu na ni buikolwiso mañi ha lu nze lu eza musebezi wa kutulo, kono ku zuha puzo mañi?

⁶ Muñ’a lukau u file Mwan’a hae, yena Jesu Kreste, “bulena kaufela mwa lihalimu ni mwa lifasi.” (Mateu 28:18) Kacwalo, Jehova u itusisa Jesu mwa ku zamaisa musebezi wa kutulo ka mangeloi a kwa lihalimu ni “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” ya tozizwe ya fa lifasi-mubu fa. (Mateu 24:45-47; Sinulo 14:6, 7) Kono lu kona cwañi ku tiyela twaniso ya lila mi ka  nako ye swana ni ku buluka tabo ya luna ha lu nze tundamena mwa musebezi wa kutulo?

7. Ki mukwa mañi o lu lukela ku lika ka t’ata ku zwelapili ku ba ni ona ha lu lwaniswa kamba ku nyandiswa?

⁷ Ha lu lwaniswa kamba mane ku nyandiswa ko ku fitelezi, haike lu kupe Mulimu kuli a lu tuse ilikuli lu kone ku zwelapili ku ba ni mukwa o swana ni wa Paulusi. N’a ñozi kuli: “Ha lu sehiwa lwa fuyola; ha lu nyandiswa lwa itiisa; niha lu nyefulwa, lwa kutaza.” (1 Makorinte 4:12, 13) Fokuñwi, mukwa w’o, hamohocwalo ni bukombwa bwa luna bwa nyangela bo lu eza ka tokomelo, li ezisanga balwanisi ba luna ku cinca mubonelo wa bona.

8. Ki buikolwiso mañi bo mu fumana kwa manzwi a Jesu a kwa Mateu 10:28?

⁸ Niheba ku bembiwa ku bulaiwa ha ku koni ku felisa cisehelo ya luna ya ku ba bakutuli. Lu shaela lushango lwa Mubuso ka bundume ili ka ku sa pata-pata ka mo ku konahalela kaufela. Mi lu kolwiswa ki manzwi a Jesu a: “Mu si ke mwa saba ba ba bulaya mubili, ba ba tokwa mata a ku bulaya moya; kono mu sabe ya na ni mata a ku bulaelela moya ni mubili mwa [“Gehena,” NW].” (Mateu 10:28) Lwa ziba kuli Ndat’a luna wa kwa lihalimu ki yena Mufani wa bupilo. U fa mupuzo ku ba ba zwelapili ku sepahala ku yena ni ku tundamena ka busepahali mwa musebezi wa kutulo.

Lushango Lo lu Pilisa

9. Ba bañwi ne ba amuhezi cwañi manzwi a Ezekiele, mi nto ye swana i ezahala cwañi kacenu?

⁹ Mupolofita Ezekiele ha n’a bulezi lushango lwa Jehova ka bundume kwa “sicaba sa baikuhumusi”—ili mibuso ya Isilaele ni Juda—batu ba bañwi ne ba tabezi ku utwa za n’a bulela. (Ezekiele 2:3) Jehova n’a ize: “Ki wena yo; ku bona u swana sina pina ye munati hahulu, ye opelwa ki ya na ni linzwi le li kateleha, ya ziba ku liza harepa hande.” (Ezekiele 33:32) Niha ne ba tabezi ku utwa manzwi a Ezekiele, ne ba si ka a sebelisa. Kacenu bo? Bomasiyaleti ba batoziwa ni balikani ba bona ha ba nze ba shaela ka bundume lushango lwa Jehova, ba bañwi ba tabela ku utwa za limbuyoti ze ka tiswa ki Mubuso, kono ha ba lu amuheli ka buitebuho, ku fita fa ku ba balutiwa, ni ku kena mwa musebezi wa kutulo.

10, 11. Mwa licika la makalelo la lilimo za mwanda wa bu-20, ne ku ezizweñi mwa ku zibahaza lushango lwa luna lo lu pilisa, mi ne ku zwileñi mwateñi?

¹⁰ Kono ba bañata ba ngile muhato o munde kwa musebezi wa kutulo mi ba bile ni kabelo  mwa ku shaela lushango lwa Mulimu. Ka mutala, mwahal’a mikopano ye mituna ya Sikreste ya ka ku tatamana ye n’e kalile ka 1922 ku isa 1928, mushaa wa katulo fahalimw’a muinelo wa linto wa Satani n’o zibahalizwe patalaza. Ba mandu a moya ne ba bihile za likatulo zeo ze n’e filwe kwa mikopano ye mituna yeo. Hamulaho wa f’o, batu ba Mulimu ba abela likopi ze hatisizwe ze eza lule-lule za zona likatulo zeo.

¹¹ Kwa mafelelezo a ma-1930, kwa kaliswa mukutalezo o muñwi, ona wa ku zibahaza litaba ka ku zamaya mwa makululu ku shimbilwe mapampili a lushango. Kwa makalelo, batu ba Jehova ne ba shimbanga mapampili a matuna a n’a zibahazanga za lingambolo za nyangela. Hamulaho, ba shimbanga mapampilituna a n’a na ni mikosi ye cwale ka “Bulapeli ki lilaba mi ki nzila ya buputeleli” ni “Mu Sebeleze Mulimu ni Mulena Kreste.” Ha ne ba sweli ku caula cwalo mwa makululu, ne ba lemuhilwe ki bolifitanzila. Muzwale yo muñwi ya n’a abani kamita mwa musebezi w’o mwa makululu a’ patehile a kwa England mwa London n’a ize: ‘Seo ne si tahisize hahulu kuli Lipaki za Jehova ba be fa ngandaleza ni ku ndumeba.’

12. Kwand’a ku shaela lushango lwa Mulimu lwa katulo, lu shaezi nto mañi ye ñwi mwa bukombwa bwa luna, mi ki bomañi ba ba swalisani mwa ku shaela taba ye nde?

¹² Ha lu nze lu shaela lushango lwa Mulimu lwa katulo, hape lu shaela ni za likalulo ze nde za lushango lwa Mubuso. Ku paka patalaza ka bundume ku lu tusa ku fumana ba ba swanela. (Mateu 10:11) Mwahal’a ma-1920 ni ma-1930, buñata bwa lilama za mafelelezo ba sitopa sa batoziwa ne ba amuhezi pizo ya kutulo ye ne utwahezi hande. Ku tuha f’o, kwa mukopano o mutuna wa ka 1935, ne ku zibahalizwe taba ye nde ka za nako ye nde ya kwapili ya “buñata bo butuna bwa batu” ba “lingu ze ñwi” be ne ba ka pila mwa paradaisi fa lifasi-mubu. (Sinulo 7:9; Joani 10:16) Ba utwile lushango lwa Mulimu lwa katulo mi ba swalisani ni batoziwa mwa ku shaela taba ye nde ye pilisa.

13, 14. (a) Samu 126:5, 6 i kona ku lu omba-omba cwañi? (b) Haiba lu zwelapili ku cala ni ku selaela, ku ka ezahalañi?

¹³ Manzwi a kwa Samu 126:5, 6 a omba-omba hahulu bakutuli ba Mulimu, mi sihulu ba ba nyandiswa, a’ li: “Ba ba cala ka myoko, ba ka kutula ka lipina za tabo. Ya lwala peu ku y’o cala, niha zamaya inz’a lila, u ka kutula ka lipina za  nyakalalo, h’a tisa lukau.” Manzwi a walisamu y’o a ku cala ni ku kutula a swaniseza mo Jehova n’a babalezi ni ku fuyaulela bomasiyaleti be ne ba kutile ku zwa kwa buhapiwa bwa mwa Babilona wa kwakale. Ne ba tabile hahulu ha ne ba lukuluzwi, kono mwendi ne ba lilokile ha ne ba cala peu mwa mubu o ne u bile matota ili o ne u si ka limiwa mwa lilimo ze 70 za buhapiwa bwa bona. Kono be ne ba zwezipili ku cala ni ku yaha ne ba ikozi mupuzo ni buikolwiso bwa musebezi wa bona.

¹⁴ Lu kana lwa lotisa miyoko ha lu li mwa muliko kamba luna kamba balumeli sina luna ha ba utwiswa butuku kabakala niti. (1 Pitrosi 3:14) Mwa musebezi wa luna wa kutulo, kwa makalelo lu kana lwa ikutwa bumaswe kakuli lu bonahala ku ba ba ba si na bupaki bwa ku bonisa ze lu peta mwa bukombwa. Kono haiba lu zwelapili ku cala ni ku selaela, Mulimu u ka melisa lika, hañata ili ku fita mo ne lu libelelela. (1 Makorinte 3:6) Seo si boniswa hande ki ze tiswa ki ku abela ko lu eza kwa Libibele ni lihatiso za ka Mañolo.

15. Mu fe mutala o bonisa butokwa bwa lihatiso za Sikreste mwa musebezi wa kutulo.

¹⁵ Mu nyakisise mutala wa munna ya bizwa Jim. Bom’ahe ha ne ba timezi, n’a fumani buka ya Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? * mwa libyana ze ñwi za bona. A i bala ka cisehelo. Ha n’a buhisani ni Paki yo muñwi ya n’a mu atumezi mwa likululu, Jim a lumela ku potelwa hape, mi a kalisa ku ituta Bibele. Jim a zwelapili ka bubebe kwa moya, a ineela ku Jehova, mi a kolobezwa. A bulelela ba bañwi ba mwa lubasi lwa habo ka za za n’a itutile. Kacwalo, muhulwan’a hae ni kaizel’a hae ba ba Lipaki za Jehova, mi Jim hasamulaho a ba ni tohonolo ya ku sebeleza fa Betele ya kwa London ka ku ba muitateli wa ka nako ye tezi.

Lwa Nyandiswa Kono Lu Tabile

16. (a) Ki kabakalañi ha lu kondisize mwa musebezi wa kutulo? (b) Jesu n’a file mamela mañi ka za ze ka tiswa ki taba ye nde, kono lu atumela batu ka moya mañi?

¹⁶ Ki kabakalañi musebezi wa kutulo ha u bile o kondile? Kakuli Bakreste ba batozizwe ni balikani ba bona ba utwile litaelo za Jesu ze: “Se ni mi bulelela mwa lififi, mu si bulele mwa liseli; se mu shobotelwa mwa zebe, mu si shaele mu yemi fa lituwa za mandu.” (Mateu 10:27) Kono lwa kona ku libelela kuli lu ka nyandiswa, kakuli Jesu n’a lemusize kuli: “Mutu u ka swalisa mwanahabo, kuli a bulawe; mushemi a swalise mwan’a hae. Bana ba ka lwanisa bashemi ba bona, ba ba bulaise.” Jesu hape n’a ize: “Mu si ke mwa hupula kuli ni til’o lumela kozo mwa lifasi; ha ni si ka t’o lumela kozo, kono lilumo.” (Mateu 10:21, 34) Jesu n’a si ka lela ku aluhanya mabasi ka bomu. Kono taba ye nde fokuñwi ki yona ye ne aluhanya mabasi. Ni kwa batanga ba Mulimu ku cwalo kacenu. Ha lu potela mabasi, ha lu batangi ku a aluhanya. Lu lakazanga kuli mañi ni mañi ite a amuhele taba ye nde. Kacwalo, lu lika ku atumela bote ba mwa lubasi ka musa ni ka sishemo ilikuli lushango lwa luna lu tabelwe ki ba ba “ketezwi bupilo bo bu sa feli.”—Likezo 13:48.

17. Ba ba yemela bubusi bwa Mulimu ba bonahalizwe cwañi, mi ki ufi mutala o muñwi wa seo?

¹⁷ Lushango lwa Mubuso lu bonahalize ba ba yemela bubusi bwa Mulimu. Ka mutala, mu nyakisise mo balapeli sina luna ba mwa miteñi ya ba Nazi mwa Germany ne ba bezi ba ba sa swani ni ba bañwi kakuli ne ba ‘kutiselize Sesare z’e li za Sesare, ni ku zwiseza Mulimu z’e li za Mulimu.’ (Luka 20:25) Ka ku fapahana ni ba bahulu ba bulapeli ni ba ba twi ki Bakreste ba ba swalisani ni likeleke za Krestendomu, batanga ba Jehova ne ba tiile, ili ku hana ku loba likuka za Bibele. (Isaya 2:4; Mateu 4:10; Joani 17:16) Caziba Christine King, yena muñoli wa buka ye bizwa The Nazi State and the New Religions, n’a ize: “N’e li fela Lipaki bao mubuso [wa Nazi] n’o palezwi ku zamaisa, kakuli niha ne ba bulaile likiti-kiti za bona, musebezi wa bona wa zwelapili mi ka May 1945, kopano ya Lipaki za Jehova ne i sa li teñi, kono ya ba Nazi yona ne i li siyo.”

18. Batu ba Jehova ba bonisa moya mañi niha ba nyandiswa?

¹⁸ Kaniti, moya o ba bonisa batu ba Jehova ha ba nyandiswa ki o lemuseha luli. Babusi ba  lifasi ni ko ba ka tabiswa ki tumelo ya luna, ba komokiswa ki ku sa ba ni kaiñole kwa luna. Ka mutala, Lipaki be ne ba punyuhile Pulao ye Situhu hañata ba bonisanga tabo ni buikolwiso ha ba iheta kwamulaho ka za ze n’e ba wezi. Ba ziba kuli Jehova n’a ba file ‘mata a matuna hahulu.’ (2 Makorinte 4:7) Batoziwa ba ba mwahal’a luna ba na ni sepo ya kuli “mabizo a [bona] a ñozwi mwa lihalimu.” (Luka 10:20) Ku itiisa kwa bona ku tahisa sepo ye sa tisi maswabi, mi bakutuli ba basepahali ba ba na ni sepo ya ku pila fa lifasi-mubu ni bona ba na ni buikolwiso bo bu cwalo.—Maroma 5:4, 5.

Mu Tundamene mwa Musebezi wa Kutulo

19. Ki milutelo mañi ye se i itusisizwe mwa bukombwa bwa Sikreste?

¹⁹ Ha lu zibi kuli Jehova u ka lu lumeleza ka nako ye kuma kai inge lu sa eza musebezi wo wa kutulo ya swanisezo. Kono ka nako ya cwale, lu si libali kuli bakutuli ba na ni mikwa tenyene ye ba itusisa mwa ku eza musebezi wa bona. Ka ku swana, lu kona ku kolwa kuli ku itusisa mikutalezo ye likilwe ili ye s’e sebelize ku ka ba ko ku buanyu. Paulusi n’a bulelezi Bakreste sina yena kuli: “Na mi lapela . . . ni li, mu ni likanyise.” (1 Makorinte 4:16) Paulusi ha n’a kopani ni banna-bahulu ba kwa Efese mwa Mileta, n’a ba hupulisize kuli n’a si ka ba patela taba ya ku ba luta “mwa mapatelo, ni ka ku pota mwa ndu ni ndu.” (Likezo 20:20, 21) Timotea mulikan’a Paulusi n’a itutile mikwa ya muapositola y’o mi kacwalo n’a kona ku i luta Makorinte. (1 Makorinte 4:17) Mulimu n’a fuyauzi milutelo ya Paulusi, mi u ka fuyaula ku itiisa kwa luna mwa ku kutaza taba ye nde patalaza fa ndu ni ndu, fa misipili ya makutisezo, ku zamaisa lituto za Bibele, ni kai ni kai ko ba fumaneha batu.—Likezo 17:17.

20. Jesu n’a bonisize cwañi kuli ne ku tuha ku ba ni kutulo ye tuna ya kwa moya, mi seo si bile cwañi sa niti mwa miteñi ya cwanoñu fa?

²⁰ Jesu ha s’a kutalize musali wa Musamaria bukaufi ni Sikare ka 30 C.E., n’a bulezi za kutulo ya kwa moya. N’a bulelezi balutiwa ba hae kuli: “Mu nanule meto, mi mu shalime masimu, kakuli s’a buzwa, a libelezi ku kutulwa. Ya kutula u fumana kwa musebezi wa hae, mi u kubukanya lukau lwa bupilo bo bu sa feli; kuli ni ya cala ni ya kutula, ba tabe hamoho.” (Joani 4:34-36) Mwendi Jesu n’a s’a boni ze n’e tahisizwe ki ku ambola kwa hae ni musali wa Musamaria, kakuli ba bañata ne ba sweli ku mu lumela ka bupaki bwa yena musali y’o. (Joani 4:39) Mwa lilimo za cwanoñu fa, linaha ze ñata se li file Lipaki za Jehova tukuluho kamba ku ba lumeleza ka mulao, ili ku kwalula cwalo masimu a manca mwa ku kutula. Kabakaleo, kutulo ye tuna ya kwa moya i sweli ya zwelapili. Mane, mwa lifasi kaufela, lu sweli ku ba ni limbuyoti ze ñata ha lu nze lu zwelapili ku eza musebezi wa kutulo ya kwa moya ka tabo.

21. Ki kabakalañi ha lu lukela ku tundamena ka ku ba bakutuli ba ba wabile?

²¹ Licalo ha li buzwize mi li libelezi ku kutulwa, babeleki ba lukela ku sebeza ka putako. Ba lukela ku sebeza ku si na ku sinya-sinya nako. Kacenu, lu tokwa ku sebeza ka t’ata ni ka putako kakuli lu pila mwa “nako ya maungulo.” (Daniele 12:4) Ee, lwa welwanga ki miliko, kono kutulo ya balapeli ba Jehova ki ye tuna hahulu ku fita lili kaufela. Kacwalo, ye ki nako ya ku wabelwa. (Isaya 9:3) Kacwalo, ka ku ba babeleki ba ba wabile, haike lu tundamene mwa musebezi wa kutulo!

[Litaluso za kwatasi]

Ne Mu ka Alaba Cwañi?

• Muñ’a lukau u alabile cwañi kupo ya ku luma babeleki ba bañata ni ku fita?

• Niha lu “toiwa,” lu zwelapili ku ba ni moya mañi?

• Ki kabakalañi ha lu li ba ba wabile niha lu nyandiswa?

• Ki kabakalañi ha lu lukela ku eza musebezi wa kutulo ka ku itiisa ni ka putako?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 16, 17]

Ba ba eza musebezi wa kutulo ya kwa moya ba tusiwa ki mangeloi

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Ku shaela lushango mwa makululu ne ku tisize kuli ba bañata ba utwe lushango lwa Mubuso

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Lwa cala ni ku selaela, kono Mulimu wa melisa