Mo Mu Kona Ku Ezeza Likatulo Ze Nde

TUKULUHO ya ku iketela ki mpo ye zwa ku Mulimu. Kambe ha i yo, ne lu ka ba inge lipupe, lu sa koni ku zamaisa likezo za luna. Kono, ka ku ba ni yona, lu talimana ni lishemaeto. Ka ku ba ni tukuluho ya ku iketela, lu na ni ku eza likatulo mwa bupilo.

Ki niti kuli likatulo ze ñwi haki za butokwa. Ze ñwi, ze cwale ka ku keta musebezi kamba ku kena mwa linyalo, li kona ku ama nako ya luna ya kwapili mukatumbi. Likatulo ze ñwi zona li ama batu ba bañwi. Likatulo ze ñwi ze ba ezanga bashemi li ama bana ba bona ka nzila ye tuna. Ku tuha f’o, lu ka atulwa ki Mulimu kabakala likatulo ze ñata ze lu eza.—Maroma 14:12.

Butokwa bwa ku Bata Tuso

Batu ha ba zibahali kuba ba ba kona ku eza likatulo ze nde. Ye ñwi ya likatulo za pili za batu ze ñozwi ne i tahisize sinyeho. Eva n’a ikatulezi ku ca muselo w’o Mulimu n’a hanisize luli. Keto ya hae, ye n’e tomile fa litakazo za buitati, ne i tahisize kuli munn’a hae a swalisane ni yena mwa ku sa utwa Mulimu, mi ku eza cwalo ku tahiselize batu manyando a mañata. Hañata, batu ba sa zwelapili ku toma likatulo za bona hahulu fa litakazo za buitati ku fita fa likuka ze lukile. (Genese 3:6-19; Jeremia 17:9) Mi hañata lu lemuhanga mapalelwi a luna ha lu talimana ni likatulo ze tuna.

Kacwalo, ha ku komokisi kuli ba bañata ha ba ezanga likatulo ze tuna, ba batanga tuso kwa simbule se situna ku fita batu. Mwa Bibele ku ñozwi ka za nako yeo Nebukadenezare n’a na ni ku eza katulo inz’a li mwa ndwa. Nih’a n’a li mulena, n’a ikutwile kuli n’a tokwa ku “kala ku laula,” ni ku buza balimu. Kacwalo, taba yeo i li: “U nyunga masho, u buza literafimi, u tatuba sibiti.” (Ezekiele 21:21) Kacenu hape, buñata ba ya kwa balauli, ni ba ba nuha ka linaleli, mi mwa linzila ze ñwi ba bata tuso kwa balimu. Kono zona lika zeo ki za buhata mi za yaulula.—Livitike 19:31.

Ku na ni a li Muñwi ya konwa ku itingwa. Yena y’o sa tusize batu kwamulaho mwa ku eza likatulo. Y’o ki yena Jehova Mulimu ka sibili. Ka mutala, kwaikale, Mulimu n’a file sicaba sa hae sa Isilaele Urimi ni Tumimi. Ku bonahala kuli zona zeo ne li litaula ze n’e itusiswa ki sicaba ha ne si li mwa muinelo o t’ata hahulu. Ka Urimi ni Tumimi, Jehova n’a fa likalabo ze nongile kwa lipuzo mi n’a tusa ba bahulu ba Isilaele ku ikolwisa kuli likatulo za bona ne li lumelelana ni tato ya hae.—Exoda 28:30; Livitike 8:8; Numere 27:21.

Mu hupule mutala o muñwi. Gidioni ha n’a bulelezwi ku etelela mpi ya Maisilaele kwa ndwa ya bona ni Mamede, n’a na ni ku eza katulo ya ku amuhela tohonolo ye tuna cwalo kamba ku i hana. Ka ku bata ku ikolwisa kuli Jehova n’a ka mu tusa, Gidioni a kupa sisupo sa ka makazo. A lapela kuli puka haike i kolobise mukata o n’o siilwe fande busihu kaufela kono fafasi kaufela ku ome. Busihu bo ne  bu tatama, n’a kupile kuli haike mukata w’o u ome kono fafasi fona ku kolobiswe ki puka. Ka sishemo, Jehova a fa Gidioni lisupo za n’a kupile. Kacwalo, Gidioni n’a ezize katulo ye lukile, mi ka tuso ya Mulimu, n’a hapile lila za Isilaele ka ku tala.—Baatuli 6:33-40; 7:21, 22.

Kacenu Bo?

Kacenu, Jehova u sa zwelapili ku tusa batanga ba hae ha ba eza likatulo za butokwa. Ka nzila ifi? Kana lwa swanela ku eza inge Gidioni, ku kupa lisupo ku Jehova ka ‘litiko za mukata,’ kuli a lu bonise likatulo ze nde? Bosinyalana ba bañwi ne ba kakanya ka za ku yo sebeleza ko ne ku na ni butokwi bo butuna hahulu bwa bakutazi ba za Mubuso. Kuli ba kone ku eza katulo, ba eza tiko. Ba fundota ndu ya bona ka teko ye ñwi. Haiba ndu yeo n’e ka lekiwa ka lizazi le li tomilwe ili fa teko ye tomilwe kamba ku fita, ne ba k’a nga kuli seo ki sisupo sa kuli Mulimu n’a bata kuli ba ye. Haiba ndu yeo ne i si ke ya lekiwa, ne ba ka ziba kuli Mulimu n’a sa lati kuli ba ye.

Ndu yeo ne i si ka lekiwa. Kana seo ne si bonisa kuli Jehova n’a sa lati kuli bosinyalana bao ba y’o sebeleza ko ku na ni butokwi bo butuna hahulu? Ka mo ku inezi fela, neikaba buikuhumuso ku bulela ka ku taluhanya kuli ze ki zona zeo Jehova a ezeza kamba a sa ezezi batanga ba hae. Ha lu koni ku bulela kuli kacenu Jehova h’a ngi muhato wa ku bonisa tato ya hae ku luna. (Isaya 59:1) Kono, ha lu lukeli ku libelela muhato o cwalo mwa likatulo za luna ze tuna, mi kacwalo ili ku bonisa kuli lu fa Mulimu kuli a lu ezeze likatulo za luna. Mane, nihaiba Gidioni, ibat’o ba mwahal’a bupilo bwa hae kaufela, n’a na ni ku ikezeza likatulo ku si na lisupo za ka makazo ze zwa ku Jehova!

Niteñi, Bibele i bulela kuli ketelelo ya Mulimu i teñi. I bulelezi cimo ka za nako ya luna kuli: “Ha mu ka ya ku la bulyo kamba la nzohoto, lizebe za mina li ka utwa mwamulaho a mina linzwi le li li: Nzila ki yona ye, mu zamaye ku yona!” (Isaya 30:21) Ha lu eza liketo ze tuna, ki ko kunde luli ku ikolwisa kuli likatulo za luna li lumelelana ni tato ya Mulimu mi li bonisa butali bwa hae bo bu ipitezi. Ka nzila ifi? Ka ku bala Linzwi la hae ni ku li amuhela ku ba ‘lumonyi lwa mwa mautu a luna, ni liseli la mwa nzila ya luna.’ (Samu 119:105; Liproverbia 2:1-6) Kuli lu eze cwalo, lu tokwa ku ba ni mukwa wa ku ba ni zibo ye nepahezi ye zwa mwa Bibele. (Makolose 1:9, 10) Mi ha lu eza katulo, lu lukela ku batisisa ka tokomelo likuka za mwa Bibele kaufela ze ama taba yeo. Patisiso ye cwalo i ka lu konisa “ku lemuha linto ze nde ku fita.”—Mafilipi 1:9, 10.

Hape lu lukela ku lapela ku Jehova, ka ku kolwa kuli u ka lu utwa. Kwa omba-omba luli ku taluseza Mulimu wa luna ya lilato ka za katulo ye lu bata ku eza ni ze ñwi ze lu hupula! Kacwalo, lwa kona ku kupa ka buikolwiso ketelelo ya ku eza katulo ye lukile. Hañata, moya o kenile u ka lu hupulisa likuka za Bibele ze tokwahala, kamba u kana wa lu tusa ku utwisisa hande-nde liñolo le li ama muinelo wa luna.—Jakobo 1:5, 6.

Hape Jehova u lu file ba ba hulile mwa puteho be lu kona ku buhisana ni bona likatulo za luna. (Maefese 4:11, 12) Niteñi, ha lu buza ba  bañwi, lu si ke lwa ba sina ba bañwi ba ba lata ku buza-buza batu ba bañata ku fitela ba fumana ya ka ba bulelela mo ba batela. Kona ba latelela kelezo ya hae. Lu lukela hape ku hupula mutala o lemusa wa Rehoboami. Ha n’a tokwa ku eza katulo ye tuna, n’a fumani kelezo ye nde-nde kwa banna-bahulu be ne ba sebelisana ni ndat’ahe. Kono, mwa sibaka sa ku latelela kelezo ya bona, a ya kwa litaka za hae. Ka ku latelela kelezo ya litaba za hae, n’a ezize katulo ye maswe hahulu mi seo ne si tahisize kuli a latehelwe ki kalulo ye tuna ya mubuso wa hae.—1 Malena 12:1-17.

Ha mu bata kelezo, mu ye ku ba ba na ni yeloseli mwa bupilo ni ba ba na ni zibo ye nde ya Mañolo ni likute kwa likuka ze lukile. (Liproverbia 1:5; 11:14; 13:20) Ha ku konahala, mu ikete kuli mu nahanisise likuka ze amiwa ni litaba kaufela ze mu fumani. Ha mu nze mu fita fa ku ba ni mubonelo wa lika o lumelelana ni Linzwi la Jehova, katulo ye nde i kana ya iponahaza hande-nde.—Mafilipi 4:6, 7.

Likatulo Ze Lu Ezanga

Likatulo ze ñwi li bunolo ku li eza. Baapositola ha ne ba laezwi kuli ba tuhele ku kutaza, ne ba zibile kuli ne ba lukela ku zwelapili ku kutaza ka za Jesu, mi kapili-pili ba zibisa Kuta ye tuna ka za katulo ya bona ya ku utwa Mulimu ku fita batu. (Likezo 5:28, 29) Likatulo ze ñwi li tokwa nahanisiso ye tuna kakuli ha ku na litaba za Bibele ze nonga fa taba yeo. Niteñi, likuka za Bibele hañata li ka fa monyehelo fa katulo ye nde ka ku fitisisa ye lukela ku ezwa. Ka mutala, nihaike kuli buñata bwa mifuta ya lika za ku itabisa ka zona ze fumaneha kacenu ne li siyo mwa nako ya Jesu, ku na ni lipulelo ze utwahala mwa Bibele ze bonisa lika ze tabisa Jehova ni ze sa mu tabisi. Kacwalo, Mukreste kaufela ya abana mwa lika za ku itabisa ka zona ze yemela mifilifili, buhule, kamba bukwenuheli u ezize katulo ye maswe.—Samu 97:10; Joani 3:19-21; Magalata 5:19-23; Maefese 5:3-5.

Fokuñwi, likatulo ze peli kaufela li kona ku ba ze nde. Ku sebeleza ko ku na ni butokwi bo butuna ki tohonolo ye tuna mi ku kona ku libisa kwa limbuyoti ze tuna. Kono haiba ka libaka le liñwi mutu a keta ku sa eza cwalo, u sa kona ku eza musebezi o munde mwa puteho ya habo. Fokuñwi, lu kana lwa eza katulo ye ka lu fa kolo ya ku bonisa butungi bwa tukufalelo ya luna ku Jehova kamba ku bonisa nto ye li ya butokwa ka ku fitisisa mwa bupilo bwa luna. Kacwalo, Jehova u lu lumeleza ku itusisa tukuluho ya luna ya ku iketela kuli lu bonise mo i inezi luli pilu ya luna.

Hañata, ba bañwi ba amiwanga ki likatulo za luna. Ka mutala, Bakreste ba mwa lilimo za mwanda wa pili ne ba nyakalalile ku ba ni tukuluho kwa litamo ze ñata za Mulao. Ka mutala, seo si talusa kuli ne ba kona ku amuhela kamba ku hana lico ze masila ka ku ya ka Mulao. Niteñi, ne ba susuelizwe ku beya mazwalo a ba bañwi mwa munahano ha ba eza likatulo ka za haiba ne ba ka sebelisa tukuluho yeo. Manzwi a Paulusi mwa taba yeo a kona ku sebeza kwa likatulo ze ñata ze lu ezanga, a li: “Mu si ke mwa fa mutu libaka la ku wa.” (1 Makorinte 10:32) Ku sa tabela ku sitatalisa ba bañwi ku kana kwa lu tusa mwa ku keta likatulo ze ñata  ze lu eza. Kakuli mane, mulao wa bubeli o mutuna ka ku fitisisa ki wa ku lata wahenu.—Mateu 22:36, 39.

Ze Zwa mwa Likatulo za Luna

Likatulo ze ezizwe ka lizwalo le linde ni ka ku toma fa likuka za Bibele kamita li ka ba ni ze nde ze zwa mwateñi kwapili. Mwa nako ye kuswani, li kana za tahisa ku itombola ko kuñwi kwa ka butu. Baapositola ha ne ba bulelezi Kuta ye tuna ka za katulo ya bona ya ku zwelapili ku kutaza ka za Jesu, ne ba natakilwe ba si ka lukululwa kale. (Likezo 5:40) Maheberu ba balalu—bo Shadrake, Meshake, ni Abedi-Nego—ha ne ba ikatulezi ku sa kubamela sibupiwa sa gauda sa Nebukadenezare, ne ba beile bupilo bwa bona mwa lubeta. Ne ba itukisize ku ba ni tibelelo ya kuli katulo ya bona i kana ya ba bulaisa. Kono ne ba zibile kuli ne ba ka lumelelwa ni ku fuyaulwa ki Mulimu.—Daniele 3:16-19.

Haiba lu ipumana mwa butata hamulaho wa ku eza katulo ye lumelezwa ki lizwalo, leo haki libaka la ku akaleza kuli katulo ya luna ne si ye nde. ‘Linako ze lu pila ka zona, ni bushiko kamba bumai bwa luna’ li kona ku ama hahulu-hulu ze zwa niheba mwa likatulo ze lelilwe hande ka ku tala. (Muekelesia 9:11) Ku tuha f’o, fokuñwi Jehova u lumelezanga likayamana kuli a bone buniti bwa buitamo bwa luna. Jakobo n’a lwanile ni lingeloi busihu kaufela a si ka fuyaulwa kale. (Genese 32:24-26) Ni luna hape lu kana lwa tokwa ku lwanisa likayamana, nih’a lu eza nto ye lukile. Niteñi, likatulo za luna ha li lumelelana ni tato ya Mulimu, lwa kona ku ikolwisa kuli u ka lu tusa ku tiya ni kuli kwa mafelelezo u ka lu fuyaula.—2 Makorinte 4:7.

Kacwalo, ha mu eza katulo ya butokwa, mu si ke mwa itinga fa butali bwa mina. Mu bate likuka za Bibele ze swanela. Mu ambote Jehova ka za taba yeo. Ha ku konahala, mu ambote Bakreste ba bañwi ba ba hulile. Ku tuha f’o mu ndumebe. Mu sebelise tukuluho ya ku iketela ya mi file Mulimu ka nzila ye sepahala. Mu eze katulo ye nde mi mu bonise Jehova kuli pilu ya mina i lukile ku yena.

[Siswaniso se si fa likepe 28]

Mu bone Linzwi la Mulimu pili mu si ka eza kale likatulo ze tuna

[Maswaniso a fa likepe 29]

Mu ambote Jehova ka za likatulo ze mu na ni ku eza

[Siswaniso se si fa likepe 30]

Mwa kona ku buhisana likatulo za mina ze tuna ni Bakreste ba ba hulile