Kana Mwa Kona ku Eza Lifasi ku Ba Sibaka Se Sinde?

“Litaba za bupolitiki ha li koni ku lukisa muinelo wa sicaba. Ha li na ze tokwahala za ku kutisa sinca muzamao o amuheleha kwa sicaba. Milao ye minde ka ku fitisisa ye tomilwe ha i koni ku kutisa mo ne li belanga kale libato kamba linyalo, ku ezisa bondate ku babalela bana ba bona, ku kutisa maswabi ka za lika ze ñwi ili a n’a banga teñi sapili . . . Buñata bwa matata a’ lu kataza a za muzamao ha koni ku feliswa ki mulao.”

KANA mu bata ku lumelelana ni manzwi ao a n’a bulezi mubeleki yo muñwi wa muuso wa mwa United States? Haiba ku cwalo, ki ifi tatululo kwa matata a mañata-ñata kacenu ili a tahiswa ki mukwañuli, kutokwa lilato la taho mwa mabasi, buitamaeli, kapai, ni lika ze ñwi ze sinya muinelo wa sicaba? Batu ba bañwi ba ikutwa kuli ha ku na tatululo, kacwalo ba ipatehisa fela ka misebezi ya bona. Ba bañwi ba isepisa kuli muta o muñwi mueteleli ya ipitezi ili ya cuukile hahulu, mwendi mane mueteleli wa bulapeli, u ka taha ni ku ba etelela mwa nzila ye lukile.

Mane, lilimo ze 2,000 kwamulaho, batu ne ba batile ku eza Jesu Kreste ku ba mulen’a bona kakuli ne ba lemuhile kuli n’a lumilwe ki Mulimu mi n’a ka kona ku ba mubusi yo munde ka ku fitisisa. Kono, Jesu ha n’a lemuhile muhupulo wa bona, a ikela ka bubebe-bebe. (Joani 6:14, 15) Hamulaho a talusa ku mubusisi wa Roma kuli: “Mubuso wa ka hasi wa lifasi le.” (Joani 18:36) Nihakulicwalo, mazazi a, ba bañata ha b’a ngi muhato wa n’a ngile Jesu—nihaiba baeteleli ba bulapeli ba ba ipala kuli ki balateleli ba hae. Ba bañwi ku bona ba likile ku eza lifasi le ku ba sibaka se sinde ka ku lika ku kukueza babusi ba silifasi kamba ka ku ba mwa litulo za bupolitiki. Lwa kona ku bona seo ka ku nyakisisa ze n’e ezahezi mwa lilimo za ma-1960 ni ma-1970.

Buikatazo bwa Bulapeli bwa ku Kondolokisa Lifasi

Kwa mafelelezo a lilimo za ma-1960, baituti ba bañwi ba za bulapeli ba mwa linaha za LatinAmerica ne ba lwanezi babotana ni ba ba hatelezwi. Kacwalo, ne ba tomile kopano ya lituto za bulapeli. Ku yona kopano yeo, Kreste n’a sa ngiwi fela ku ba mupulusi ya talusizwe mwa Bibele, kono hape ni wa za bupolitiki ni za sifumu. Mwa United States, baeteleli ba likeleke ba sikai be ne ba iyakatitwe hahulu ku za muzamao o maswe ne ba tomile kopano ye n’e bizwa Moral Majority (Muzamao wa Buñata). Mulelo wa yona ne li wa ku beya batu mwa litulo za bupolitiki kuli ba tome muzamao o munde mwa mabasi. Ka ku swana, mwa linaha ze ñata za Mamozilemu, likwata za batu ba likile ku feza buputeleli ni ze ñwi ze maswe ka ku susueza batu ku kumalela kwa Koran.

Kana mwa lumela kuli lifasi ki sibaka se sinde kabakala buikatazo bo bu cwalo? Taba ya niti kikuli, batu ba bañata ba zwelapili ku ba ni muzamao o maswe mi shutano ye mwahal’a bafumi ni babotana i zwelapili ku atumuluha, mane ni mwa linaha mo ne i tumile kopano ya lituto za bulapeli.

Bakeñisa kuli kopano ya Moral Majority ne i  palezwi milelo ya yona ye mituna mwa United States, Jerry Falwell mutateki wa yona a kwala kopano yeo mwa 1989. Likopano ze ñwi l’i ngile sibaka sa yona. Nihakulicwalo, Paul Weyrich, mutateki wa pulelo ya “moral majority,” n’a ñozi mwa magazini ye bizwa Christianity Today kuli: “Niha lu wina ku za bupolitiki, lwa palelwa ku toma milao ye lu lumela kuli ki ya butokwa.” Hape n’a ñozi kuli: “Lizo li sweli za sinyeha hahulu-hulu. Lu pila mwa nako ya ku sinyeha hahulu kwa lizo, kuli mane ku palelwisa za bupolitiki.”

Cal Thomas muñoli wa makande ni libuka n’a bonisize sa n’a ngile ku ba mafosisa a matuna mwa ku lika ku kondolokisa muinelo wa sicaba ka bupolitiki. N’a ize: “Cinceho sakata i taha ka batu, isi ka ku wina liketisa, kakuli matata a luna a matuna haki a za sifumu ni za bupolitiki kono ki a za muzamao ni za bulapeli.”

Kono lu kona cwañi ku feza matata a za muzamao ni a za bulapeli mwa lifasi le li si na mulao, ili m’o batu ba ikatulela ze nde ni ze maswe? Haiba batu ba ba tompeha ni ba milelo ye minde—ibe ba bulapeli kamba kutokwa—ha ba koni ku eza lifasi le ku ba sibaka se sinde, ki mañi ya ka kona ku eza cwalo? Kalabo i teñi, sina ha lu ka bona mwa taba ye tatama. Mane, ki lona libaka Jesu ha n’a bulezi kuli Mubuso wa hae hasi wa lifasi le.

 [Manzwi a bañi ba maswaniso fa likepe 2]

COVER: Mezi a masila: WHO/UNICEF photo; lifasi: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 3]

Banana: UN photo; lifasi: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.