Mu Tokwa Lizwalo Le Li Lutilwe

Ne li bonahalile ku ba lizazi le linde hahulu kwa bazamai ni bafufisi ba fulai be ne ba ya kwa Antarctica ka fulai ye bizwa Air New Zealand Flight 901. Ne ba shimbelezi cimo likamera, mi be ne ba li mwa fulai kaufela ne ba ikutwa mwangalwa fulai ya DC-10 yeo ha ne i atumela kalulo ye sweu yeo ya lifasi, kuli ba sutelele fakaufi fo ba kona ku iponela hande-nde.

MUFUFISI yo muhulu, y’a n’a bile mufufisi ka lilimo ze 15, n’a s’a fufisize fulai ka lihora ze fitelela 11,000. Pili ba si ka nanuha, n’a kenyize litaba ze ne ama mwa ku zamaela mwa kompyuta ya mwa fulai ya hae, a sa zibi kuli linombolo za n’a filwe ne li fosahezi. Kabakala ku fufa mwa lilu fa butelele bwa limita ze 600, fulai ya DC-10 ya lenga kwatas’a lilundu la Mount Erebus, ni ku bulaya batu kaufela b’a 257 be ne ba li mwateñi.

Sina lifulai kacenu ha li itingile fa likompyuta ha li fufa mwahalimu, batu ni bona ba filwe lizwalo kuli li ba etelele mwa bupilo bwa bona. Mi butata bo butuna bwa fulai ya Flight 901 bu kona ku lu luta lituto ze tuna ka za lizwalo la luna. Ka mutala, sina ku fufa ha ku itingile fa ku sebeza hande kwa lipangaliko ze bonisa mwa ku zamaela ni liketelelo ze lukile, muinelo wa luna wa kwa moya, mwa muzamao, mi mane ni buiketo bwa kwa mubili bu itingile cwalo fa lizwalo le li sebeza le li etelelwa ki liketelelo ze lukile za muzamao.

Ka bumai, mwa lifasi la cwale, liketelelo ze cwalo li sweli ku fela kapili-pili kamba ku keshebiswa. Muluti yo muñwi wa kwa America n’a ize: “Kacenu lu utwa ze ñata ka za m’o mukete a sa koneli ku bala, mwa sa koneli ku ñola, ni mwa sa koneli ku fumana linaha fa mapa. Hape niti kikuli mukete u fumana butata bwa ku keta ze nde ku ze maswe. Kwand’a ku sa ziba ku bala ni ku ñola ni lipalo, hape ku na ni ku lyangana ko kutuna ka za muzamao mwa likolo.” Hape n’a lemuhile kuli “ba banca kacenu ba mwa lififi ku za muzamao. Mu buze a li muñwi ku bona ka za haiba ku na ni lika ze ‘nde ni ze maswe,’ mi mu ka bona mwa ka lyanganela, mwa ka bela simumu, ku ba ni sabo, ni mwa ka felelwa ki sepo. . . . Ba sa ya fela kwa koleji ku lyangana k’o kwa ekezeha ku fita ku fela.”

Nto ye ñwi ye tahisa ku lyangana k’o ki mubonelo o atile wa kuli lipimo za muzamao li itingile ka mwa batela mutu ni mutu kamba ka mo li batelwa ka sizo. Mu nahane se ne si ka ezahala kambe bafufisi ba lifulai ha ba zamayi ka liketelelo ze tomilwe, kono ka lizibelo ze ñwi ze ya ko li lata kaufela ili ze sa bonahali fokuñwi! Likozi ze swana ni ye n’e ezahezi kwa Mount Erebus ne li ka ba ze ñata. Ka ku swana, ka ku sa latelela lipimo ze tomilwe za muzamao, mwa lifasi ku tezi manyando ni mafu ze sweli ku ekezeha, mabasi h’a nz’a tataulwa ki ku sa sepahala mi bolule-lule ba nyanda kabakala AIDS kamba matuku a mañwi a sihule.

Mubonelo wa kuli lipimo za muzamao li itingile ka mwa batela mutu ni mutu u kana wa utwahala ku ba o butali, kono ka buniti fela balateleli ba ona ba swana ni ba mwa Ninive wa kwaikale be ne ba si ka ziba ‘lizoho la bona la bulyo ku la nzohoto.’ Ba ba nga kuli muzamao u itingile ka mwa batela mutu ni mutu ba swana ni Maisilaele ba bakwenuheli be ne ba bulezi “bumaswe kuli ki bona bunde, mi bunde ba li ki bumaswe.”—Jonasi 4:11; Isaya 5:20.

Kacwalo ki kakai ko lu kona ku fumana mulao ni likuka ze utwahala ili ze sa lyanganisi za ku luta ka zona lizwalo la luna kuli li kone ku  lu etelela hande? Bolule-lule ba fumani kuli Bibele ya kona hande ku peta nto yeo. Ku zwa ku za muzamao ku ya ku za musebelezo ni ku zwa ku za ku luta bana ku ya ku za ku lapela Mulimu, ha ku na sa butokwa se si siyo mwa Bibele. (2 Timotea 3:16) I bile ye itingwa ka mianda-nda ya lilimo. Lipimo za mwa Bibele za muzamao ki za butokwa kwa batu kaufela kakuli ne li tomilwe ki Mubupi wa luna, yena mubusi ya pahami ka ku fitisisa. Kacwalo, ha lu tokwi ku pila ka ku sa ziba ze nde ni ze maswe.

Nihakulicwalo, mazazi a lizwalo la mina li lwaniswa hahulu ku fita lili kaufela. Seo si konahala cwañi? Mu kona ku babalela cwañi lizwalo la mina? Nzila ye nde ya ku kalisa ka yona ki ku ziba y’a tahisa twaniso yeo ni tukwaci twa hae. Zeo li ka nyakisiswa mwa taba ye tatama.