Ku Imululwa kwa Maswenyeho—Tuso Ye Sebeza

“Mu tahe ku na mina kamukana ba ba katezi, ba ba imezwi, mi ni ka mi imulula.”—MATEU 11:28.

1, 2. (a) Mwa Bibele ku na ni litaba mañi ze kona ku lu tusa ku imuluha kwa maswenyeho a fitelezi? (b) Lituto za Jesu n’e li ze sebeza cwañi?

MWENDI mwa lumela kuli ku imelwa ko ku fitelezi haki ko kunde; kwa swenya. Bibele i bonisa kuli batu kaufela ba imelizwe hahulu ki maswenyeho mi ba bañata ba nyolelwa hahulu ku imululwa kwa maswenyeho a mwa bupilo bwa kacenu. (Maroma 8:20-22) Kono Bibele hape i bonisa mo lu kona ku imululelwa hahulu kwa maswenyeho ona cwale fa. Kimululo yeo i tahiswa ki ku sebelisa kelezo ni mutala wa mutangana ya n’a pilile lilimo ze 2,000 kwamulaho. N’a li mubeti, kono batu ki bona ba n’a lata hahulu. N’a bulelanga ka ku susumeza lipilu za batu, ku eza ze ne ba tokwa, ku tusa bafokoli ni ku omba-omba ba ba lembwalile. Sihulu, n’a tusize ba bañata ku eza hande hahulu kwa moya. Kacwalo, ba ikutwa ku imuluha kwa maswenyeho a fitelezi, sina ni mina ha mu kona ku imuluha cwalo ku ona.—Luka 4:16-21; 19:47, 48; Joani 7:46.

² Yena munna y’o, Jesu wa kwa Nazareta, n’a si ka ituta kwa likolo ze tuna za mwa mileneñi ya kwaikale ya Roma, Atene, kamba Alexandria, ili ko ne ba ituta ba bañwi. Niteñi, lituto za hae li zibahala hahulu. Ne li kanatela fa mubuso wo ka ona Mulimu n’a ka busa hande lifasi-mubu le. Jesu hape n’a talusize likuka ze tuna za mwa ku pilela, ili likuka ze li za butokwa hahulu kacenu. Ba ba ituta ni ku sebelisa za n’a lutile Jesu ba tuseha luli ka yona nako ye, mi ba imululwa kwa maswenyeho a fitelezi. Kana ne mu si ke mwa tabela kimululo yeo?

3. Jesu n’a file memo ifi ye tuna?

³ Mwendi mu honona kuli: ‘Kana mutu ya n’a pilile kale-kale k’o luli wa kona ku ni tusa kacenu le?’ Mu teeleze kwa manzwi a katulusa a Jesu, a’ li: “Mu tahe ku na mina kamukana ba ba katezi, ba ba imezwi, mi ni ka mi imulula. Mu itwese coko ya ka, mi mu itute ku na; kakuli ni na ni musa ni pilu ye bunolo, [mi] mu ka fumanela mioya ya mina pumulo. Kakuli coko ya ka i bubebe, mi mulwalo wa ka ha u na bukiti.” (Mateu 11:28-30) N’a talusañi? Ha lu nyakisiseñi manzwi ao ka butungi mi lu boneñi mo a kona ku lu tuseza ku imululwa kwa maswenyeho.

4. Jesu n’a ambozi ni bomañi, mi ki kabakalañi be ne ba mu teeleza ha ne ba kana ba palezwi ku eza ze n’e tokwiwa ku bona?

⁴ Jesu n’a ambozi ni ba bañata be ne ba lika ka t’ata ku eza ze lukile kono ili be ne ba “imezwi” kakuli ba bahulu ba Majuda ne ba tatafalisize bulapeli. (Mateu 23:4) Ne ba koñomekanga hahulu za ku mamela milao ye miñata-ñata ibat’o ba mwa likalulo kaufela za bupilo. Kana ne mu si ke mwa ikutwa ku imelwa ha ne mu ka kuta-kutelwa ku bulelelwa kuli “mu si” ezi se kamba sani? Ka ku fapana, Jesu n’a memela batu kwa niti, ku luka, ni bupilo bo bunde ka ku mu teeleza. Ee, ku ziba Mulimu wa niti ne ku ama ku teeleza ku Jesu Kreste, kakuli ku yena, batu ne ba kona—mi ba  kona—ku bona mw’a inezi Jehova. Jesu n’a ize: “Ya ni boni, u boni Ndate.”—Joani 14:9.

Kana Bupilo bwa Mina Bu T’ata Hahulu?

5, 6. Misebelezo ni mali a n’a holiswa mwa miteñi ya Jesu li swana cwañi ni za mwa miteñi ya luna?

⁵ Taba yeo ya kona ku mi bilaeza kakuli musebezi kamba lubasi lwa mina lu kana lwa mi imeza hahulu. Kamba buikalabelo bo buñwi bu kana bwa bonahala ku ba bo bu buima. Haiba ku cwalo, u zibe mu swana ni ba ba sepahala bao Jesu n’a kopani ni bona ni ku ba tusa. Ka mutala, m’u nge butata bwa ku ipilisa. Ba bañata kacenu ba tandanisa butata b’o, mi ba bañata mwa miteñi ya Jesu ni bona ne ba bu tandanisize.

⁶ Mwa miteñi yeo, mubeleki n’a sebezanga lihora ze 12 ka zazi, mazazi a 6 ka viki, mi hañata n’a lifiwanga fela sixpence lizazi mutumbi. (Mateu 20:2-10) Mali ao a swana cwañi ni mali e mu hola kamba e ba hola balikani ba mina? Ku kona ku ba t’ata ku bapanya mali a n’a holiswa kale ni mali a holiswa cwale. Nzila ye ñwi ki ya ku nyakisisa seo mali a kona ku leka. Caziba yo muñwi u bulela kuli mwa miteñi ya Jesu, likomoki z’e ne za fulawa ye n’e lubiwa ku ezwa sinkwa si li siñwi ne i kwana teko ya mali a n’a hola mutu ka hora. Caziba yo muñwi u bulela kuli komoki ya veine ye nde ne i kwana teko ya mali a’ holiswa mutu mwa lihora z’e peli. Mwa kona ku bona kwa litaba ze cwalo kuli batu mwa miteñi yeo ne ba mbindananga ka nako ye telele kuli ba ipilise. Ne ba tokwa tuso ni kimululo, sina mo lu li tokwela ni luna. Haiba mwa beleka, mu kana mwa ikutwa ku sineneketwa ku sebeza ka t’ata ni ku fita. Hañata, ha lu bangi ni nako ya ku eza likatulo ze lu nahanisisize hahulu. Mwendi mwa itumelela kuli mu tokwa ku imululwa.

7. Batu ne ba amuhezi cwañi lushango lwa Jesu?

⁷ Kaniti, memo ya Jesu ku bote “ba ba katezi, ba ba imezwi” i lukela ku ba ye ne ba tabezi hahulu batu ba mwa miteñi yeo. (Mateu 4:25; Mareka 3:7, 8) Mi mu si libali kuli Jesu n’a ekelize ka ku sepisa kuli, “Ni ka mi imulula.” Sepiso yeo i sa sebeza ni mwa miteñi ye. Ya kona ku sebeza ku luna haiba lu ‘katezi ni ku imelwa.’ Mi ya kona ku sebeza ni kwa balatiwa ba luna, bao mwendi ba mwa muinelo o swana.

8. Ku hulisa bana ni busupali ku ekeza cwañi kwa maswenyeho?

⁸ Hape ku na ni lika ze ñwi ze imeza batu. Ku hulisa bana ki butata bo butuna. Mane niheba  ku ba mwanana ku kona ku ba t’ata. Palo ye sweli ku ekezeha ya batu fo ba kuma kaufela ba katazwa ki lipilaelo ze tuna ni makulanu. Mi batu niha ba kona ku pila nako ye telele, basupali ba na ni butata bo bu ipitezi bo ba na ni ku talimana ni bona, niha ku ezizwe zwelopili ku za bualafi.—Muekelesia 12:1.

Ku Ba kwa Coko

9, 10. Mwa miteñi ya kwaikale, coko ne i swanisezañi, mi ki kabakalañi Jesu ha n’a memile batu ku itwesa coko ya hae?

⁹ Kana mu lemuhile kuli mwa manzwi a kwa Mateu 11:28, 29, Jesu n’a ize: “Mu itwese coko ya ka, mi mu itute ku na”? Mwa miteñi yeo, mutu-tu fela n’a kana a ikutwile inge kuli n’a sebeza a beilwe kwa coko. Ku zwa kwa linako za kwaikale, coko se i bile ni swanisezo ya butanga. (Genese 27:40; Livitike 26:13; Deuteronoma 28:48) Buñata bwa babeleki ba musihali ba n’a kopani ni bona Jesu mane ne ba na ni coko ya luli fa maheta a bona, inze ba shimbile mitiyo ye bukiti. Ka ku ya ka mo ne i pangezwi coko, ne i kona ku ba ye bunolo mwa mulala ni fa maheta kamba ne i kona ku ba ye kubula. Ka ku ba mubeti, mwendi Jesu n’a ezanga licoko, mi mwendi n’a ziba mwa ku ezeza coko ye “bubebe.” Mwendi n’a tamanga masila kwa malwesezo a coko ilikuli i be ye bunolo ka mo ne ku konahalela kaufela.

¹⁰ Jesu ha n’a bulezi kuli, “Mu itwese coko ya ka,” mwendi n’a ibapanya ku mutu ya n’a panganga licoko ze nde ze n’e kona ku ba ze “bubebe” mwa mulala ni fa maheta a mubeleki. Kacwalo, Jesu a ekeza kuli: “Mulwalo wa ka ha u na bukiti.” F’o kikuli coko ne i sa swenyi ha ne i itusiswa, mi musebezi n’o si wa butanga. Kaniti, ka ku mema batu kuli ba itwese coko ya hae, Jesu n’a sa talusi ku ba imulula honaf’o kwa miinelo kaufela ya mwa miteñi yeo ye n’e ba swenya. Niteñi, mubonelo wa hae u sili wa n’a tahisa neikaba o imulula luli. Hape, ne ba ka imululwa ha ne ba ka cinca mupilelo wa bona ni muezezo wa bona wa lika. Sa butokwa ni ku fita kikuli, sepo ye tuna ili ye tiile ne i ka ba tusa ku pila bupilo bo bu sa swenyi hahulu.

Mwa Kona ku Imululwa

11. Ki kabakalañi Jesu ha n’a sa talusi fela ku cinca coko ni ku nga i sili?

¹¹ Mu lemuhe kuli Jesu n’a sa talusi ku cinca coko ni ku nga i sili. Roma ne i sa na ni ku zamaisa naha, mane sina milonga ya cwale ha i zamaisa libaka ko ba pila Bakreste. Ku lifa mitelo kwa mubuso wa Roma wa mwa lilimo za mwanda wa pili ne ku ka zwelapili. Matata a buikangulo ni a za sifumu n’a si ke a fela. Batu ne ba ka zwelapili ku katazwa ki ku sa petahala ni sibi. Niteñi, ne ba ka imululwa ha ne ba ka amuhela tuto ya Jesu, mi ni luna kacenu lwa kona ku imuluha cwalo.

12, 13. Jesu n’a bonisize kuli ki nto mañi ye kona ku imulula, mi ba bañwi ne ba ezize cwañi?

¹² Swanisezo ya Jesu ka za coko ne i til’o sebeza hahulu ku za musebezi wa ku tahisa balutiwa. Ku si na kuliñi, musebezi o mutuna wa Jesu n’e li wa ku luta ba bañwi, mi n’a koñomekanga hahulu za Mubuso wa Mulimu. (Mateu 4:23) Kacwalo, ha n’a ize, “Mu itwese coko ya ka,” ku eza cwalo kaniti luli ne ku ama ku kutaza sina mwa n’a kutalelize yena. Libuka za Evangeli li bonisa kuli Jesu n’a susuelize batu ba ba sepahala ku cinca musebezi wa bona, ili taba ye ne ba iyakatwa hahulu batu ba bañata. Mu hupule ha n’a bizize Pitrosi, Andreasi, Jakobo, ni Joani, kuli: “Mu ni latelele, mi ni ka mi eza ba ba yamba batu.” (Mareka 1:16-20) N’a bonisize mandui bao mo ku kolwiseza ku eza musebezi wa n’a iyakatwa hahulu mwa bupilo bwa hae, ili ku u eza ka ku etelelwa ni ku tuswa ki yena.

¹³ Ba bañwi kwa Majuda be ne ba mu teelelize ne ba boni sisupo ni ku si sebelisa. Mu nge kuli mwa bona kezahalo ya kwa likamba ye, ye lu kona ku bala kwa Luka 5:1-11. Mandui ba bane ba mbindanile busihu kaufela kono ha ba si ka sela se siñwi. Ka ku sa libelela, tunyandi twa bona twa tala litapi! Taba yeo ne i si ka ikezahalela fela; ne i ezahezi ka tuso ya Jesu. Ha ba nze ba talimela kwa likamba, ba bona batu ba bañata-ñata ba ba tabela z’a luta Jesu. Seo si tusa ku talusa za n’a bulezi Jesu ku ba bane bao kuli: “Ku tuha cwale, [mu] ka ba [ba ba] yamba batu.” Ne ba ezize cwañi? “Ba isa  lisepe kwa likamba, ba tuhela za bona kaufela, mi ba mu latelela.”

14. (a) Lu kona ku imululwa cwañi kacenu? (b) Jesu n’a shaezi taba ye nde ifi ye imulula?

¹⁴ Ni mina mwa kona ku eza cwalo. Musebezi wa ku luta batu niti ye mwa Bibele u sa zwelapili. Lipaki za Jehova ba ba bat’o eza 6 milioni ba amuhezi memo ya Jesu ya ku ‘itwesa coko ya hae’; se ba bile “ba ba yamba batu.” (Mateu 4:19) Ba bañwi ba eza musebezi w’o ka nako ye tezi; ba bañwi ba u eza ka mo ba konela kaufela ka nako ye nyinyani. Kaufela bona ba imululwa ki ona, mi kacwalo maswenyeho mwa bupilo bwa bona a fukuzeha. Musebezi w’o u kopanyeleza ku eza ze ba tabela, ona ku bulelela ba bañwi taba ye nde—yona “Evangeli ya mubuso.” (Mateu 4:23) Kwa tabisanga luli ku ambola ka za taba ye nde kono sihulu ka za yona taba ye nde ye. Mwa Bibele ku na ni litaba za butokwa ze lu tokwa kuli lu kolwise ba bañata kuli ba kona ku pila bupilo bo bu si na hahulu maswenyeho.—2 Timotea 3:16, 17.

15. Mu kona ku fumana cwañi tuso kwa lituto za Jesu ka za bupilo?

¹⁵ Ka nzila ye ñwi, ni batu ba ba sa z’o kalisa ku ituta ka za Mubuso wa Mulimu se ba fumani tuso kwa lituto za Jesu ka za mwa ku pilela. Ba bañata ba kona ku bulela kuli kaniti lituto za Jesu li ba imuluzi mi li ba tusize ku cinceleleza bupilo bwa bona. Ni mina mwa kona ku ipakela cwalo ka ku tatubisisa likuka ze ñwi za mwa ku pilela ze bulezwi mwa litaba za bupilo ni bukombwa bwa Jesu, sihulu mwa Libuka za Evangeli ze ñozwi ki Mateu, Mareka, ni Luka.

 Mwa ku Fumanela Kimululo

16, 17. (a) Mu kona ku fumana kai ze ñwi za lituto ze tuna za Jesu? (b) Ku tokwahalañi kuli lu imululwe ka ku sebelisa lituto za Jesu?

¹⁶ Mwa maliha a 31 C.E., Jesu n’a file ngambolo ye zibahala hahulu mane ni mwa miteñi ya luna. Hañata i biziwanga kuli ki Ngambolo ya fa Lilundu. I ñozwi mwa Mateu likauhanyo 5 ku isa 7 ni mwa Luka kauhanyo 6, mi i kusufaza buñata bwa lituto za hae. Mwa kona ku fumana lituto ze ñwi za Jesu ko kuñwi mwa Libuka za Evangeli. Buñata bwa za n’a bulezi li bunolo ku li utwisisa, kono ku li sebelisa ku kona ku ba t’ata. Mu bale zona likauhanyo zeo ka tokomelo, ka ku nahanisisa. Mu tuhelele m’ata a mihupulo ya hae ku ama munahanelo ni muinelo wa mina.

¹⁷ Kaniti, lituto za Jesu li kona ku kolohanywa ka ku fapana-fapana. Ha lu kolohanyeni lituto ze tuna ilikuli ku be ni tuto i liñwi ya lizazi le liñwi ni le liñwi mwa kweli, ka mulelo wa ku li sebelisa mwa bupilo bwa mina. Ka mukwa ufi? Mu si ke mwa li bala ka ku mata-mata. Mu hupule nduna ya fumile ya n’a buzize Jesu Kreste kuli: “Se ni ka eza ki sifi kuli ni yole sanda sa bupilo bo bu sa feli?” Jesu ha n’a kutezi ku bulela lisupo za butokwa za Mulao wa Mulimu, munna y’o n’a alabile kuli n’a s’a kalile kale ku li eza. Niteñi, n’a lemuhile kuli n’a tokwa ku eza ze ñwi. Jesu n’a mu bulelezi kuli n’a tokwa ku ikataza hahulu ku sebelisa likuka za Mulimu ka linzila ze sebeza, ili ku ba mulutiwa ya tiile. Ku bonahala kuli yena munna y’o n’a sa lati ku fitelela f’o. (Luka 18: 18-23) Kacwalo, mutu ya bata ku ituta lituto za Jesu kacenu u tokwa ku hupula kuli ku na ni shutano mwahal’a ku li lumela ni ku li sebelisa, ili ku fukuza cwalo kwa maswenyeho.

18. Mu bonise mo mu kona ku itusiseza hande litaba ze mwa sikwenda.

¹⁸ Ka ku kala ku tatuba ni ku sebelisa lituto za Jesu, mu nyakisise sisupo 1 mwa sikwenda se si bonisizwe. Si supa kwa Mateu 5:3-9. Kaniti, mañi ni mañi wa luna wa kona ku tanda nako fa ku yeya kelezo ye nde ye mwa litimana zeo. Kono ka ku li nga kaufel’a zona, mu utwisisañi ka za mubonelo? Haiba luli mu bata ku felisa ze tahiswa ki maswenyeho a fitelezi mwa bupilo bwa mina, ki nto mañi ye ka tusa? Mu kona ku tusiwa hande cwañi ha mu isa hahulu pilu kwa litaba za kwa moya, ili ku li nahananga hahulu? Kana ku na ni pilaelo ye ñwi mwa bupilo bwa mina ye mu ka tokwa ku libala za yona, ilikuli mu ise hahulu pilu kwa litaba za mwa moya? Haiba mu eza cwalo, u zibe mu ka ba ba ba tabile ni ku fita nihaiba cwale.

19. Mu kona ku ezañi kuli mu ekeze kwa temuho ni kutwisiso ya mina?

¹⁹ Kono cwale mu si tuheleli honaf’o. Ku cwañi ku buhisana litimana zeo ni mutanga yo muñwi wa Mulimu, mwendi sinyalana ni mina, wahabo, kamba mulikani? (Liproverbia 18:24; 20:5) Mu si libali kuli nduna ya fumile yani n’a buzize mutu yo muñwi—ili Jesu—ka za taba ya butokwa. Kambe n’a ezize cwalo, n’a ka be a bile ni tabo ni bupilo bwa kamita. Mulapeli yo muñwi ye mu buhisana ni yena litimana zeo h’a likani ni Jesu; kono ku ikambota ka za lituto za Jesu ku ka tusa sibeli sa mina. Mu like ku eza cwalo kapili-pili.

20, 21. Mu kona ku latelela tomahanyo mañi kuli mu itute lituto za Jesu, mi mu kona ku ziba cwañi kuli mu eza zwelopili?

²⁰ Mu talime hape mwa sikwenda se si li, “Lituto Ze Ka Mi Tusa.” Lituto zeo li kolohanyizwe ilikuli mu be mwendi ni tuto i liñwi ka zazi ya ku nyakisisa. Pili mwa kona ku bala za n’a bulezi Jesu ze mwa litimana ze bonisizwe. Cwale mu yeye manzwi ao. Mu nahane mo mu kona ku a sebeliseza mwa bupilo bwa mina. Haiba mu ikutwa kuli se mu eza kale cwalo, mu bone ze ñwi ze mu kona ku eza kuli mu pile ka tuto ya Mulimu. Mu i sebelise mwa lizazi leo. Haiba mu tokwa ku satalala kuli mu i utwisise kamba ku bona mo mu kona ku i sebeliseza, mu itusise yona hape lizazi le liñwi. Kono mu si libali kuli ha mu si ka tameha ku i peta mu si ka ya kale ku ye tatama. Lizazi le li tatama, mwa kona ku nyakisisa tuto ye ñwi. Kwa mafelelezo a viki, mwa kona ku lundulula mo mu kondiselize ku sebelisa lituto z’e ne kamba ze ketalizoho za Jesu. Mwa viki ye tatama, mu ekeze ze ñwi, lizazi ni lizazi. Haiba mu bona kuli mu palezwi ku sebelisa lituto ze ñwi, mu si zwafi. Bakreste ba bañwi kaufela ba ka ipumana mwa muinelo o cwalo. (2 Makolonika 6:36; Samu 130:3; Muekelesia 7:20; Jakobo 3:8) Mu zwelepili mwa viki ya bulalu ni ya bune.

²¹ Ha se mu kwanisize kweli i liñwi kamba ku fitelela, mu ka be mu nyakisisize lisupo zeo z’e 31 kaufela. Niteñi, mu ka ikutwa cwañi ka libaka leo? Kana ha mu na ku ba ba ba tabile ni ku fita, mwendi mane ni ku wa hahulu pilu? Niha mu sa li sebelisi hande hahulu, mwendi ha mu na ku swenyeha hahulu, kamba mane mu ka tatulula maswenyeho ka nzila ye nde, mi mu ka ba ni mukwa wa ku eza ka ona zwelopili.  Mu si libali kuli ku na ni lisupo ze ñwi ze ñata za n’a lutile Jesu ze siyo fa mukoloko wo. Ku cwañi ku bata ze ñwi za zona ni ku li sebelisa?—Mafilipi 3:16.

22. Ku kona ku zwañi mwa ku latelela lituto za Jesu, kono ki kalulo mañi ye lu tokwa ku ituta ka za yona?

²² Mwa kona ku bona kuli coko ya Jesu kaniti luli ki ye bubebe, nihaike haki ye si na buima. Mutiyo wa lituto ni bulutiwa bwa hae ki ze bunolo. Ha s’a iponezi buniti b’o hamulaho wa lilimo ze fitelela 60, Muapositola Joani, mulikani yo mutuna wa Jesu, n’a lumezi kuli: “Ku lata Mulimu, kiha lu mamela litaelo za hae; mi litaelo za hae ha li na bukiti.” (1 Joani 5:3) Ni mina mwa kona ku ba ni buikolwiso bo bu swana. Ka mo mu ngela nako ku sebelisa lituto za Jesu, ki mona mo mu ka fumanela kuli se si swenya ba bañwi mwa bupilo bwa bona kacenu ha si na ku mi swenya hahulu cwalo. Mu ka fumana kuli mu imuluzwi hahulu. (Samu 34:8) Niteñi, ku na ni kalulo ye ñwi ya coko ye bubebe ya Jesu ye mu lukela ku nyakisisa. Jesu hape n’a bulezi kuli u na ni “musa ni pilu ye bunolo.” Seo si ama cwañi ku ituta ku Jesu ni ku mu likanyisa? Mwa taba ye tatama, lu ka talima sona sisupo seo.—Mateu 11:29.

Mu Kona ku Alaba Cwañi?

• Ki kabakalañi ha lu lukela ku ituta ku Jesu ha lu bata ku imululwa kwa maswenyeho a fitelezi?

• Coko ne i swanisezañi, mi ki kabakalañi?

• Ki kabakalañi Jesu ha n’a memile batu ku itwesa coko ya hae?

• Mu kona ku imululwa cwañi kwa moya?

[Lipuzo za Tuto]

[Manzwi a fa likepe 14]

Mwahal’a silimo sa 2002, liñolo la silimo la Lipaki za Jehova ikaba le li li: “Mu tahe ku na . . . mi ni ka mi imulula.”—Mateu 11:28.

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 12, 13]

Lituto Ze Ka Mi Tusa

Ki lika mañi ze nde ze konwa ku fumanwa kwa Mateu likauhanyo 5 ku isa 7? Mwa likauhanyo zeo, ku na ni lituto ze n’e bulezwi ki Muluti yo Mutuna, yena Jesu, kwa lineku la lilundu mwa Galilea. Mu bale litimana ze bonisizwe kwatasi, ka ku itusisa Bibele ya mina, mi mu ipuze lipuzo ze zamaelela ni zona.

1. 5:3-9 Ni bulelelwañi fa ka za moya wa ka wa kamita? Ni kona ku ezañi kuli ni be ya tabile hahulu ni ku fita? Ni kona ku iyakatwa hahulu cwañi ze ni tokwa za kwa moya?

2. 5:25, 26 Ki ifi nto ye li ye nde ku fita ku likanyisa moya wa likañi o ba na ni ona ba bañata?—Luka 12:58, 59.

3. 5:27-30 Manzwi a Jesu a koñomekañi ka za ku kengeela za tobali? Ku tokolomoha seo ku kona ku ni tusa cwañi ku ba ni tabo ni mombecima?

4. 5:38-42 Ki kabakalañi ha ni lukela ku satalala ku pima moya o ba na ni ona batu wa ku ba wa lindwa hahulu?

5. 5:43-48 Ni kona ku tuseha cwañi ka ku zibana hande ni balikani be ne ni kana n’i ngile ku ba lila? Ku eza cwalo ku kona ku petañi mwa ku fukuza kamba ku felisa lifapano?

6. 6:14, 15 Haiba fokuñwi ni ya sa tabelangi ku swalela, kana muna kamba ndimbelela ki zona luli ze ni ezisa ku ba cwalo? Ni kona ku cinca cwañi moya w’o?

7. 6:16-18 Kana ni ya iyakatwanga hahulu za mibonahalelo ku fita mutu ye ni li yena luli mwahali? Ki nto mañi ye ni lukela ku iyakatwa hahulu yona?

8. 6:19-32 Ne ni ka amiwa cwañi ha ne ni ka iyakatwa hahulu mali ni maluwo? Ki lika mañi ze ni lukela ku nahana ka za teñi ze ka ni tusa ku sa tula tikanyo mwa taba yeo?

9. 7:1-5 Ni ikutwanga cwañi ha ni li ni batu ba ba nyaza-nyaza, ba ba tabelanga ku fumana bufosi? Ki kabakalañi na ha ni lukela ku tokolomoha ku ba cwalo?

10. 7:7-11 Haiba ki ko kunde ku tundamena ha ni kupa se siñwi ku Mulimu, ku cwañi ku eza ka tundamo ni mwa likalulo ze ñwi za bupilo?—Luka 11:5-13.

11. 7:12 Nihaike kuli na ziba Sikuka Se Situna, ni sebelisanga hakai yona kelezo yeo ha ni sebelisana ni ba bañwi?

12. 7:24-27 Ka ku ba kuli ki na ya ikalabela mo ni pilela, ni kona ku itukiseza cwañi ha ku taha miliko ni matata? Ki kabakalañi ha ni lukela ku nahana ze cwalo ka nako ya cwale?—Luka 6:46-49.

Lituto ze ñwi ze ni kona ku nyakisisa:

13. 8:2, 3 Ni kona ku bonisa cwañi kuli ni na ni mufelañeke kwa babotana, sina Jesu ha n’a ezize cwalo hañata-ñata?

14. 9:9-38 Sishemo si peta kalulo mañi mwa bupilo bwa ka, mi ni kona ku bonisa hahulu cwañi kuli ni ya sishemo?

15. 12:19 Ka ku ituta ze n’e polofitilwe ka za Jesu, kana ni likanga ku pima likomano?

16. 12:20, 21 Ki lika mañi ze nde ze ni kona ku eza ka ku sa conkaula ba bañwi ka lipulelo kamba likezo za ka?

17. 12:34-37 Ki lika mañi ze ni ambolanga hahulu kamita? Na ziba kuli ha ni hamula olonji, ku zwa mwateñi mulo, kacwalo, ki kabakalañi ha ni lukela ku isa pilu ku mutu ye ni li yena mwahali, mwa pilu?—Mareka 7:20-23.

18. 15:4-6 Ku za n’a bulezi Jesu, ni bonañi ka za ku iyakatwa h’a lilato basupali?

19. 19:13-15 Ki lika mañi ze ni tokwa ku nga nako ku li eza?

20. 20:25-28 Ki kabakalañi ha ku sa tusi ku itusisa m’ata ka t’ata? Ni kona ku likanyisa cwañi Jesu mwa taba yeo?

Litaba ze ñwi, ze ñozwi ki Mareka:

21. 4:24, 25 Mo ni ezeza ba bañwi ki kwa butokwa cwañi?

22. 9:50 Haiba ze ni bulela ni ku eza ki ze nde, ku ka petiwa lika mañi ze nde?

Ka ku feza, ki ze lituto ze sikai za n’a ñozi Luka:

23. 8:11, 14 Ha ni tuhelela lipilaelo, sifumu, ni minyaka ku ba za pili mwa bupilo bwa ka, ku kona ku zwañi mwateñi?

24. 9:1-6 Nihaike kuli Jesu n’a na ni m’ata a ku folisa bakuli, n’a beileñi mwa sibaka sa pili?

25. 9:52-56 Kana ni wa kabyacima? Kana na pimanga moya wa ku kutisa misuha?

26. 9:62 Ni lukela ku nga cwañi buikalabelo bwa ka bwa ku bulela za Mubuso wa Mulimu?

27. 10:29-37 Ni kona ku bonisa cwañi kuli ni ndambo, isiñi muzwahule?

28. 11:33-36 Ni kona ku eza licinceho lifi kuli ni kone ku pila bupilo bo bu bunolo ni ku fita?

29. 12:15 Bupilo ni sifumu li swalisana cwañi?

30. 14:28-30 Haiba na iketanga kuli ni eze likatulo ka tokomelo, ki lika mañi ze ni kona ku pima, mi ni ka fumana tuso mañi mwateñi?

31. 16:10-12 Ni kona ku tuseha cwañi ha ni pila bupilo bwa busepahali?

[Maswaniso a fa likepe 10]

Musebezi o pilisa ka ku ba kwa coko ya Jesu wa katulusa