Mu Zwelepili ku Bonisa Bunde

“Muselo wa liseli ki bunde kaufela, ni ku luka, ni niti.” —MAEFESE 5:9.

1. Bolule-lule cwale ba bonisa cwañi kuli ba lumelelana ni Samu 31:19?

BUNDE bo butuna ka ku fitisisa bo ba kona ku eza batu ki ku lumbeka Jehova. Kacenu, bolule-lule ba sweli ku eza cwalo ka ku lumbeka Mulimu kabakala bunde bwa hae. Ka ku ba Lipaki za Jehova ba ba sepahala, lu lumelelana ka pilu kaufela ni walisamu ya n’a opezi kuli: “Bunde bwa hao ki bo buñata hahulu, bo u bulukezi ba ba ku saba.”—Samu 31:19, NW.

2, 3. Ku kona ku ezahalañi haiba musebezi wa luna wa ku tahisa balutiwa ha u zamaeleli ni muzamao o munde?

² Ku saba Jehova ku lu susueza ku mu lumbeka kabakala bunde bwa hae. Ku mu saba hape ku lu susueza ku ‘lumba Muñ’a Bupilo, ku mu lumbeka, ni ku bulela kanya ya mubuso wa hae.’ (Samu 145:10-13) Ki kabakaleo lu abana ka cisehelo mwa musebezi wa ku shaela Mubuso ni wa ku tahisa balutiwa. (Mateu 24:14; 28:19, 20) Kaniti, musebezi wa luna wa ku kutaza u lukela ku zamaelela ni muzamao o munde. Hakusicwalo, lu kana lwa nyefulisa libizo la Jehova le li kenile.

³ Batu ba bañata ba ipapata kuli ba lapela Mulimu, kono muzamao wa bona ha u lumelelani ni lipimo ze mwa Linzwi la hae le li tahile ka moya wa hae. Ka za ba bañwi be ne ba sa pili ka ku lumelelana ni buipapato bwa bona bwa ku eza bunde, muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Wena ya luta ba bañwi, hasi ha u na s’o ituta ili wena? Wena ya bulela kuli ku si ke kwa uzwiwa, hasi wa uzwa? Wena ya li, ku si ke kwa bukwa, hasi wa buka? . . . Libizo la Mulimu li nyefulwa kabakala mina mwahal’a bahedeni, sina ha ku ñozwi.”—Maroma 2:21, 22, 24.

4. Muzamao o munde wa luna u kona ku tahisañi?

⁴ Ku fita ku nyefulisa libizo la Jehova, lu lika ka t’ata ku li kutekehisa ka muzamao wa luna o munde. Ku eza cwalo ku susueza ba ba si yo mwa puteho ya Sikreste. Ku ezisanga balwanisi ba luna kutokwa sa ku bulela. (1 Pitrosi 2:15) Sa butokwa ni ku fita kikuli, muzamao o munde wa luna u hohela batu kwa kopano ya Jehova, ilikuli ni bona ba kone ku mu lumbeka ni ku fumana bupilo bo bu sa feli.—Likezo 13:48.

5. Ki lipuzo mañi ze lu lukela ku nyakisisa cwale?

⁵ Bakeñisa kuli ha lu si ka petahala, lu kona ku pima cwañi muzamao o kona ku nyefulisa Jehova ni ku sitatalisa ba ba bata niti? Ee, lu kona ku kondisa cwañi mwa ku bonisa bunde?

Muselo wa Liseli

6. Ki ifi ye miñwi ya “misebezi ye si na tuso ya lififi,” kono ki muselo mañi o’ lukelwa ku iponelwa mwahal’a Bakreste?

⁶ Ka ku ba Bakreste ba ba ineezi, lu na ni nto ye ñwi ye lu tusa ku pima “misebezi ye si na  tuso ya lififi.” Yeo i kopanyeleza misebezi ye nyefulisa Mulimu ye cwale ka bupumi, busholi, matapa, ku ambola maswe ka za tobali, mizamao ye swabisa, ze sehisa maswe, ni butakwa. (Maefese 4:25, 28, 31; 5:3, 4, 11, 12, 18) Ku fita ku eza likezo ze cwalo, lu zwelapili ku ‘zamaya sina bana ba liseli.’ Muapositola Paulusi u bulela kuli “muselo wa liseli ki bunde kaufela, ni ku luka, ni niti.” (Maefese 5:8, 9) Kacwalo, ki ha lu zamaya mwa liseli lu kona ku zwelapili ku bonisa bunde. Kono lona liseli leo ki liseli la mufuta mañi?

7. Lu lukela ku ezañi kuli lu zwelepili ku bonisa muselo wa bunde?

⁷ Nihaike kuli ha lu si ka petahala, lwa kona ku bonisa bunde haiba lu zamaya mwa liseli la kwa moya. Walisamu n’a opezi kuli: “Linzwi la hao ki lumonyi lwa mwa mautu a ka, ki liseli la mwa nzila ya ka.” (Samu 119:105) Haiba lu bata ku zwelapili ku bonisa “muselo wa liseli” ka “bunde kaufela,” kamita lu lukela ku itusisa hahulu liseli la kwa moya le li mwa Linzwi la Mulimu, le li itutiwa ka tokomelo mwa lihatiso za Sikreste, ili le li buhisanwa kamita kwa mikopano ya luna. (Luka 12:42; Maroma 15:4; Maheberu 10:24, 25) Hape lu lukela ku isa hahulu pilu kwa mutala ni lituto za Jesu Kreste, yena “liseli la lifasi” ni “ponahalo ya kanya ya [Jehova].”—Joani 8:12; Maheberu 1:1-3.

Muselo wa Moya

8. Ki kabakalañi ha lu kona ku bonahalisa bunde?

⁸ Ku si na kuliñi, liseli la kwa moya li lu tusa ku bonahalisa bunde. Hape, lu kona ku bonisa bunde kakuli lu etelelwa ki moya wa Mulimu o kenile, kamba m’ata a sebeza. Bunde ki kalulo ye ñwi ya “muselo wa Moya.” (Magalata 5:22, 23) Ha lu tuhelela moya wa Jehova o kenile ku lu etelela, u ka beya ku luna muselo wa ona o makaza wa bunde.

9. Lu kona ku eza cwañi ka ku lumelelana ni za n’a bulezi Jesu kwa Luka 11:9-13?

⁹ Takazo ya luna ya ku bata ku tabisa Jehova ka ku bonisa muselo wa moya wa bunde i lukela ku lu susueza ku eza ka ku lumelelana ni za n’a bulezi Jesu ha n’a ize: “Mu kupe, mi mu ka fiwa; mu bate, mi mu ka fumana; mu ngongote, mi mu ka kwalulelwa. Kakuli ya kupa wa fiwa, ya bata wa fumana, mi ku kwalulelwa ya ngongota. Ndat’ahe mutu ki ufi ku mina, ya ka fa mwan’a hae licwe h’a kupile buhobe? Kamba bakeñisa tapi, a ka mu fa noha? Kamba h’a kupa lii, a ka mu fa kabanze? Mbali mina ba ba [si ka petahala mi kacwalo mu] na ni lunya, mu ziba ku fa bana ba mina lika ze nde, Ndate ya kwa lihalimu u ka mi fita hahulu mwa ku fa Moya o Kenile ku ba ba u kupa ku yena.” (Luka 11:9-13) Haike lu lateleleñi kelezo ya Jesu ka ku lapelela moya wa Jehova ilikuli lu kone ku zwelapili ku bonisa muselo wa ona wa bunde.

‘Mu Eze Hande’

10. Ki likalulo mañi za bunde bwa Jehova ze bonisizwe kwa Exoda 34:6, 7?

¹⁰ Ka ku ba ni liseli la kwa moya le li zwa mwa Linzwi la Mulimu ni ka ku tusiwa ki moya wa Mulimu o kenile, lwa kona ku “eza hande.” (Maroma 13:3) Ka ku ituta Bibele kamita, lu zwelapili ku ituta ka za mo lu kona ku likanyiseza bunde bwa Jehova. Taba ye felile ne i nyakisisize likalulo za bunde bwa Mulimu bo bu bonisizwe mwa zibahazo ku Mushe ye kwa Exoda 34:6, 7, k’o lu bala kuli: “[Muñ’a] Bupilo, [Muñ’a] Bupilo, ki Mulimu ya na ni makeke ni musa, ya sa akufi ku halifa, ya tezi sishemo, ya na ni niti; ya tiiseza ku shemuba batu mwa masika a bona a’ eza lule, ya swalela batu bumaswe, ni buikuhumuso, ni sibi; kono ki ya sa latuli mulatu wa ya fosize.” Ku nyakisisa ka tokomelo  likalulo zeo za bunde bwa Jehova ku ka lu tusa ku “eza hande.”

11. Ku ziba kuli Jehova u makeke mi u na ni musa ku lukela ku lu ama cwañi?

¹¹ Zibahazo ya Mulimu yeo i lu lemusa kuli lu tokwa ku likanyisa Jehova ka ku ba ni musa ni makeke. Jesu n’a ize: “Mbuyoti ki ya ba ba na ni sishemo, kakuli ba ka shemubiwa.” (Mateu 5:7; Luka 6:36) Ka ku ziba kuli Jehova ki ya musa, lu susuezwa ku ba ba ba musa ili ba ba silikani ku ba bañwi ha lu sebelisana ni bona, hamoho ni be lu kutaza ku bona. Ku eza cwalo ku lumelelana ni kelezo ya Paulusi ye li: “Mubulelelo wa mina ibe o na ni musa kamita, o lungilwe lizwai, kuli mu zibe mo mu lukela ku alabela mutu kaufela.”—Makolose 4:6.

12. (a) Bakeñisa kuli Mulimu ki ya sa akufi ku halifa, lu lukela ku eza cwañi ba bañwi? (b) Sishemo sa Jehova si lu susueza ku ezañi?

¹² Bakeñisa kuli Mulimu ki ya sa akufi ku halifa, takazo ya luna ya ku “eza hande” i lu susueza ku utwisisa lifoso ze nyinyani za balumeli ba bañwi ni ku isa hahulu mamelelo kwa mikwa ya bona ye minde. (Mateu 7:5; Jakobo 1:19) Sishemo sa Jehova si lu susueza ku bonisa lilato le li sepahala, mane niheba mwa miinelo ye t’ata hahulu. Ku eza cwalo kaniti luli kwa lakazeha.—Liproverbia 19:22.

13. Lu lukela ku eza cwañi kuli lu bonise kuli Jehova ki ‘ya tezi niti’?

¹³ Bakeñisa kuli Ndat’a luna wa kwa lihalimu ki ya ‘tezi niti,’ lu bata ku ‘ipaka kuli ki luna batanga ba hae ka Linzwi la niti.’ (2 Makorinte 6:3-7) “Lilimi le li puma” ni “paki ya buhata, ye bulela lishano” ki ze ñwi za lika ze supile z’a toile Jehova. (Liproverbia 6:16-19) Kacwalo, takazo ya luna ya ku bata ku tabisa Mulimu i lu susuelize ku ‘toboha bupumi ni ku bulela niti.’ (Maefese 4:25) Haike lu si ke lwa palelwa ni kamuta ku bonisa bunde mwa nzila yeo ya butokwa.

14. Ki kabakalañi ha lu lukela ku ba ba ba swalela?

¹⁴ Zibahazo ya Mulimu ku Mushe hape i lukela ku lu susueza ku ba ba ba swalela, kakuli Jehova ki ya tabela ku swalela. (Mateu 6:14, 15) Ki niti kuli Jehova wa otanga baezalibi ba ba sa baki. Kacwalo, kuli lu buluke bukeni bwa kwa moya bwa puteho, lu lukela ku latelela lipimo za hae za bunde.—Livitike 5:1; 1 Makorinte 5:11, 12; 1 Timotea 5:22.

“Mu Tokomele”

15, 16. Kelezo ya Paulusi ye kwa Maefese 5:15-19 i kona ku lu tusa cwañi ku zwelapili ku eza bunde?

¹⁵ Kuli lu zwelepili ku bonisa bunde niha lu potolohilwe ki bumaswe, lu tokwa ku tala moya wa Mulimu ni ku tokomela mo lu zamaela. Ka swanelo, Paulusi n’a susuelize Bakreste ba mwa Efese kuli: “Mu tokomele mo mu zamaela, mu si ke mwa ba sina likuba, kono mu be sina ba ba butali. Mu yolise linako kakuli mazazi s’a li a maswe. Kifohe, mu si ke mwa tokwa kutwisiso, kono mu utwiseze se si latwa ki Mulena. Mu si ke mwa kolwa bucwala,  fo ku isa kwa buhule; kono mu tale Moya. Mu ikambolele ka Lisamu ni ka lipina ni ka lifela za Moya, mu nze mu opela mi mu lumbeka Mulena ka lipilu za mina.” (Maefese 5:15-19) Kelezo yeo kaniti luli ki ya butokwa ku luna mwa mazazi a t’ata a maungulelo a.—2 Timotea 3:1.

¹⁶ Kuli lu zwelepili ku eza bunde, lu lukela ku tokomela kuli lu zamaya sina ba ba na ni butali bwa silumeli. (Jakobo 3:17) Lu lukela ku pima ku eza libi za ka bomu mi lu lukela ku tala moya o kenile, ili k’u tuhelela kuli u lu etelele. (Magalata 5:19-25) Ka ku sebelisa lituto za kwa moya ze lu lutiwa kwa mikopano ye minyinyani, ye mituna, ni kwa mikopano ya sikiliti, lwa kona ku zwelapili ku eza ze nde. Manzwi a Paulusi kwa Maefese hape a kona ku lu hupuza kuli kwa buñata bwa mikopano ya luna, lu fumana tuso kwa “[lipina] za Moya” ze lu opela ka pilu kaufela—buñata bwa zona ili ze ama mikwa ya kwa moya, inge cwalo bunde.

17. Haiba miinelo ya bona i ba palelwisa ku fumaneha kamita kwa mikopano, Bakreste ba ba kula hahulu ba kona ku ba ni buikolwiso mwañi?

¹⁷ Ku cwañi ka za balumeli ba bañwi ba ba sa koni ku fumaneha kamita kwa mikopano ya Sikreste kabakala ku kula hahulu? Ba kana ba ikutwa ku lobeha pilu kakuli kamita ha ba koni ku lapela Jehova hamoho ni mizwale ni likaizeli ba bona ba kwa moya. Kono ba kona ku kolwa kuli Jehova wa utwisisa miinelo ya bona, u ka ba buluka mwa niti, u ka ba fa moya wa hae o kenile, mi u ka ba tusa ku zwelapili ku eza ze nde.—Isaya 57:15.

18. Ki nto mañi ye ka lu tusa ku zwelapili ku eza bunde?

¹⁸ Ku zwelapili ku eza bunde ku tokwa kuli lu tokomele liango za luna ni ku tokolomoha “ba ba toya batu ba bande.” (2 Timotea 3:2-5; 1 Makorinte 15:33) Ku sebelisa kelezo ye cwalo ku lu tusa ku tokolomoha ku “swabisa Moya o Kenile wa Mulimu” ka ku sa eza ka mo u lu etelela. (Maefese 4:30) Hape, lu tusiwa ku eza ze nde haiba lu eza liango ni batu ba ba bonisa kuli ba lata bunde mi ba etelelwa ki moya o kenile wa Jehova.—Amosi 5:15; Maroma 8:14; Magalata 5:18.

Bunde Bu Beya Miselo Ye Minde

19-21. Mu kandeke likezahalo ze bonisa ze petwa ki ku bonisa bunde.

¹⁹ Ku zamaya mwa liseli la kwa moya, ku tuhelela moya wa Mulimu ku lu etelela, ni ku tokomela mo lu zamaela ku ka lu tusa ku tokolomoha ku eza ze maswe ni ku lu tusa ku “eza hande.” Ku eza cwalo ku kona ku beya miselo ye minde. Mu nge mutala wa Zongezile, yo muñwi wa Lipaki za Jehova wa mwa South Africa. Zazi le liñwi kakusasana ha n’a ya kwa sikolo, n’a tatubile mali a n’a na ni ona mwa panga. Kapampili ka mwa mushini o kopanya mali, ka mafosisa ne ka bonisize kuli n’a ekelelizwe mali a fitelela R42,000 (K17,850,000). Mukanteli wa kwa panga ni ba bañwi ne ba susuelize Paki y’o ku shimbululela mali ao kwa panga i sili. Ne li fela bosinyalana ba ba li Lipaki ba n’a pila ni bona be ne ba mu lumbile kabakala ku sa ipulukela ona mali ao.

²⁰ Lizazi le li tatama, Zongezile a y’o biha taba yeo kwa panga. Ne ku fumanwi kuli nombolo ya hae ya kwa panga ne i swana ni ya munna wa lipisinisi ya fumile hahulu y’o ka mafosisa n’a bulukisize mali ka ku itusisa nombolo i sili. Ka ku komoka kuli Zongezile n’a si ka swala fa mali ao, munna wa lipisinisi y’o a mu buza kuli: “U lapela kai?” Zongezile a talusa kuli ki yo muñwi wa Lipaki za Jehova. N’a lumbilwe ki babeleki ba kwa panga, be ne ba ize: “Ne ku ka ba hande kambe batu kaufela ba sepahala inge Lipaki za Jehova.” Kaniti, busepahali ni bunde li kona ku ezisa ba bañwi ku lumbeka Jehova.—Maheberu 13:18.

²¹ Likezo ze nde ha li tokwi ku ba ze ipitezi kuli li be ni susuezo ye nde. Ka mutala: Paki yo muñwi wa mutangana y’a li mukutazi wa ka nako ye tezi ya pila ku se siñwi sa lioli za kwa Samoa n’a ile kwa sipatela sa fa silalanda. Batu ne ba libelela ku bonana ni dokota, mi Paki y’o  a lemuha kuli musali-muhulu ya n’a mu tatama n’a kula hahulu. A bulelela musali-muhulu y’o ku ba kwapil’a hae ilikuli a alafiwe kapili. Nako ye ñwi, Paki y’o a kopana ni yena musali-muhulu y’o kwa musika. Musali-muhulu y’o a hupula Paki y’o ni kezo ye nde ya kwa sipatela ya n’a ezize. Musali-muhulu y’o n’a ize: “Cwale na ziba kuli Lipaki za Jehova kaniti luli ba lata bomuyahwa ni bona.” Niha n’a sa amuhelangi lushango lwa Mubuso kwamulaho, n’a susuelizwe ki bunde bwa n’a bonisizwe ki Paki y’o. A lumela ku ituta Bibele fa ndu mi a kalisa ku ikungela kwa zibo ya Linzwi la Mulimu.

22. Ki ifi nzila ye tuna ka ku fitisisa yeo ka yona lu kona ku “eza hande”?

²² Mwendi ni mina mwa kona ku kandeka likezahalo ze bonisa butokwa bwa ku bonisa bunde. Sihulu, nzila ya butokwa hahulu ya ku “eza hande” ki ya ku abana kamita mwa ku shaela taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu. (Mateu 24:14) Haike lu zwelepili ku abana ka cisehelo mwa musebezi wa butokwa wo, ka ku ziba kuli yeo ki ye ñwi ya linzila za ku eza hande, sihulu ku ba ba tabela. Sa butokwa ka ku fitisisa kikuli, bukombwa bwa luna ni muzamao wa luna o munde li kutekehisa Jehova, yena simbule sa bunde.—Mateu 19:16, 17.

Mu Zwelepili ku ‘Eza Hande’

23. Ki kabakalañi bukombwa bwa Sikreste haili musebezi o munde?

²³ Ku si na kuliñi, bukombwa bwa luna ki musebezi o munde. Bu kona ku lu pilisa ni ku pilisa ba ba teeleza kwa lushango lwa mwa Bibele mi kacwalo ni ku kena mwa nzila ye isa kwa bupilo bo bu sa feli. (Mateu 7:13, 14; 1 Timotea 4:16) Kacwalo, ha lu tokwa ku eza likatulo, kabakala kuli lu lakaza ku eza hande, lu ka susuezwa ku ipuza kuli: ‘Keto ye i ka ama cwañi musebezi wa ka wa ku shaela Mubuso? Kana nzila ye ni bata ku latelela ye luli ki ye nde? Kana i ka ni tusa kuli ni kone ku tusa ba bañwi ku amuhela “Evangeli ya linako ze sa feli” ni ku ba ni swalisano ye tuna ni Jehova Mulimu?’ (Sinulo 14:6) Lu ka ba ni tabo ye tuna ha lu eza keto ye lu fa nako ya ku eza ze ñata ze ama za Mubuso.—Mateu 6:33; Likezo 20:35.

24, 25. Ki lifi linzila ze ñwi zeo ka zona lu kona ku bonisa bunde mwa puteho, mi lu kona ku ba ni buikolwiso mañi ha lu nze lu zwelapili ku bonisa bunde?

²⁴ Lu si nyinyafazi ni kamuta ze nde ze konwa ku petiwa ka ku eza bunde. Lwa kona ku zwelapili ku bonisa mukwa o ka ku tusa puteho ya Sikreste ni ku eza ze lu kona mwa ku tokomela za buiketo bwa yona. Kaniti luli lu eza hande ha lu fumaneha kamita kwa mikopano ya Sikreste ni ku abana teñi. Ku fumaneha fela teñi ku susueza balapeli ba bañwi, mi ze lu bulela ze lu itukiselize hande za ba yaha kwa moya. Hape lu eza hande ha lu itusisa tutu ya luna ku buluka buiketo bwa Ndu ya Mubuso ni ha lu tusa mwa ku i babalela. (2 Malena 22:3-7; 2 Makorinte 9:6, 7) Ee, “ha lu sa na ni sibaka, lu eze batu kaufela hande, sihulu banabahabo luna ba balumeli.”—Magalata 6:10.

²⁵ Ha lu koni ku libelela miinelo kaufela ye n’e ka tokwa kuli lu bonise bunde. Kacwalo, ha lu nze lu talimana ni miinelo ye minca, haike lu zweleñipili ku bata liseli mwa Bibele, ku kupa moya o kenile wa Jehova, ni ku eza ze lu kona kaufela ku peta tato ya hae ye nde ili ye petehile. (Maroma 2:9, 10; 12:2) Lwa kona ku kolwa kuli Jehova u ka lu fuyola luli ha lu nze lu zwelapili ku bonisa bunde.

Ne Mu Ka Alaba Cwañi?

• Lu kona ku peta cwañi bunde bo butuna ka ku fitisisa?

• Ki kabakalañi bunde ha bu bizwa kuli ki ‘muselo wa liseli’?

• Ki kabakalañi bunde ha bu bizwa kuli ki ‘muselo wa moya’?

• Muzamao wa luna o munde u kona ku petañi ze nde?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 17]

Linzwi la Mulimu ni moya wa hae o kenile li lu tusa ku bonisa bunde

[Maswaniso a fa likepe 18]

Ku bonisa bunde ku peta ze nde