Ki Kabakalañi Ha Mu Lukela ku Kolobezwa?
Ki Kabakalañi Ha Mu Lukela ku Kolobezwa?
“Mu ye . . . mu lute macaba kaufela, mu ba kolobeze.”—MATEU 28:19.
1, 2. (a) Likolobezo ze ñwi se li ezizwe mwa miinelo mañi? (b) Ku zuha lipuzo mañi ka za kolobezo?
KA 775-77 C.E., Mulena Charlemagne wa mu-Frank n’a hapelelize ma-Saxon be ne ba hapilwe ku kolobezwa ka nako i liñwi. John Lord, muñoli wa ze ezahezi, n’a ñozi kuli: “N’a ba hapelelize ku ba Bakreste.” Ka ku swana, Vladimir I, Mubusi wa Russia, ha s’a nyezi mukwae wa Keleke ya Greek Orthodox ka 987 C.E., a bata kuli batu ba hae ba be “Bakreste.” A laela kuli batu ba hae kaufela ba kolobezwe—mi be ne ba hana ne ba bembiwa ku bulaiwa!
2 Kana likolobezo ze cwalo n’e li ze lukela? Kana li na ni taluso luli? Kana mutu ufi kamba ufi wa lukela ku kolobezwa?
Kolobezo—Kamukwaufi?
3, 4. Ki kabakalañi ku hasa mezi kamba ku sela mezi fa toho ha ku si kolobezo ye swanela ya Sikreste?
3 Charlemagne ni Vladimir I ha ne ba hapelelize batu ku kolobezwa, babusi bao ne ba sa lateleli Linzwi la Mulimu. Mane, ha ku tusi batu ba ba si ka lutiwa niti ye tomile fa Mañolo ha ba kolobezwa ka ku hasiwa mezi, ku selwa mezi kwa toho, kamba mane ku nweliswa.
4 Mu nyake se ne si ezahezi Jesu wa kwa Nazareta ha n’a ile ku Joani Mukolobezi ka 29 C.E. Joani n’a sweli ku kolobeza batu mwa Nuka ya Jordani. Ne ba tile ku yena ka ku itatela kuli ba t’o kolobezwa. Kana n’a ba yemisize fela mwa Jordani inze a ba sela mezi a mwa nuka fa litoho kamba ku ba hasa ona? Ne ku ezaheziñi Joani ha n’a kolobelize Jesu? Mateu u talusa kuli Jesu ha s’a kolobelizwe, “a pakisa ku zwa mwa mezi.” (Mateu 3:16) N’a li mwa mezi, hamulaho wa ku nweliswa mwa Nuka ya Jordani. Ka ku swana, munna wa Muetopia ya sepahala n’a kolobelizwe mwa “mezi.” Mezi a’ cwalo n’a tokwahala kakuli kolobezo ye ne ba ezanga bo Jesu ni balutiwa ba hae ne i ama ku nweliseleza mwa mezi.—Likezo 8:36.
5. Bakreste ba pili ne ba kolobezanga cwañi batu?
5 Manzwi a Sigerike a’ tolokilwe kuli “kolobeza,” “kolobezo,” ni cwalo-cwalo, a talusa ku nwelisa kamba ku mbwambweka mwa mezi. Buka ye bizwa Smith’s Bible Dictionary i li: “Kolobezo ka swanelo ni ka bunolo fela i talusa ku nwelisa.” Kacwalo, litoloko ze ñwi za Bibele li bulela ka za “Joani Munwelisi” ni “Joani Mukolobezi.” (Mateu 3:1, toloko ya Rotherham; Diaglott interlinear) Buka ya Augustus Neander ye bizwa History of the Christian Religion and Church, During the Three First Centuries i li: “Kwa makalelo, batu ne ba kolobezwanga ka ku nweliswa.” Buka ya Sifura ye zwile mubano ye bizwa Larousse du XXe Siècle (Paris, 1928) i li: “Bakreste ba makalelo ne ba kolobezwanga ka ku nweliswa ko ne a fumaneha mezi kaufela.” Mi New Catholic Encyclopedia i li: “Kwa iponelwa kuli mwa Keleke ya makalelo, ku kolobezwa ne ku eziwanga ka ku nwelisa.” (hatiso ya 1967, Volyumu II, likepe 56) Kacwalo, kacenu, ku kolobezwa sina yo muñwi wa Lipaki za Jehova ki keto ya ka ku itatela ye ama ku nweliselezwa mwa mezi.
Libaka Le Linca la Kolobezo
6, 7. (a) Joani n’a kolobezanga batu ka mulelo mañi? (b) Ki nto mañi ye n’e li ye nca ka za kolobezo ye ne ba ezanga balateleli ba Jesu?
6 Mulelo wa likolobezo za Joani ne u shutana ni wa linweliso ze ne ba ezanga balateleli ba Jesu. (Joani 4:1, 2) Joani n’a kolobezanga batu be ne ba bonisa kuli ba bakezi libi za bona za ku loba Mulao. * (Luka 3:3) Kono kolobezo ye ne ba ezanga balateleli ba Jesu ne i na ni nto ye ñwi ye nca. Kwa Pentekonta ya 33 C.E., muapositola Pitrosi n’a susuelize be ne ba mu teeleza kuli: “Mu bake, mi mutu ni mutu wa mina a kolobezwe ka Libizo la Jesu Kreste, kuli a fiwe swalelo ya libi.” (Likezo 2:37-41) Pitrosi niha n’a ambota Majuda ni baproselite, f’o n’a sa buleli ka za kolobezo ka ku bonisa ku baka kabakala ku loba Mulao; mi n’a sa talusi kuli ku kolobezwa ka libizo la Jesu ku talusa ku feliswa kwa libi.—Likezo 2:10.
7 Fa lizazi leo, Pitrosi n’a itusisize sinotolo sa pili kwa “linotolo za mubuso wa kwa lihalimu.” Ka mulelo mañi? Kuli a patululele be ne ba mu teeleza zibo ka za kolo ya bona ya ku kena mwa Mubuso wa kwa lihalimu. (Mateu 16:19) Bakeñisa kuli Majuda ne ba si ka amuhela Jesu sina Mesiya, ku baka ni ku lumela ku yena n’e li nto ye nca ili ya butokwa mwa ku bata swalelo ya Mulimu ni ku i fiwa. Ne ba kona ku paka tumelo ye cwalo kwa nyangela ka ku nweliswa mwa mezi ka libizo la Jesu Kreste. Ka ku eza cwalo, ne ba ka bonisa buineelo bwa bona bwa ka butu ku Mulimu ka Kreste. Bote kacenu ba ba bata ku tabelwa ki Mulimu ba lukela ku ba ni tumelo ye cwalo, ku ineela bupilo bwa bona ku Jehova Mulimu, ni ku kolobezwa ka ku bonisa buineelo bwa bona bo bu tezi ku Mulimu Y’a Pahami ka ku Fitisisa.
Zibo Ye Nepahezi Ki Ya Butokwa
8. Ki kabakalañi kolobezo ya Sikreste ha i si ya batu kaufela?
8 Kolobezo ya Sikreste haki ya batu kaufela. Jesu n’a laezi balateleli ba hae kuli: “Mu ye . . . mu lute macaba kaufela, mu ba kolobeze ka Libizo la Ndate, ni la Mwana, ni la Moya o Kenile; mu ba lute ku mamela ze ni mi laezi kaufela.” (Mateu 28:19, 20) Batu ba si ka kolobezwa kale, ba lukela ku ‘lutiwa ku mamela kaufela z’a laezi Jesu balutiwa ba hae.’ Kacwalo, kolobezo ya ka ku hapeleza batu ba ba si na tumelo ye tomile fa zibo ye nepahezi ya Linzwi la Mulimu ki ya mbango mi ha i lumelelani ni musebezi w’o Jesu n’a file balateleli ba hae ba niti.—Maheberu 11:6.
9. Ku kolobezwa “ka Libizo la Ndate” ku talusañi?
9 Ku kolobezwa ‘ka libizo la Ndate’ ku talusañi? Ku talusa kuli y’a kolobezwa u lemuha mayemo a Ndat’a luna wa kwa lihalimu ni m’ata a hae. Kacwalo, Jehova Mulimu u lumelwa ku ba yena Mubupi wa luna, “Muambakani-ya-Pahami, wa lifasi kaufela” ili Mubusi wa pupo kamukana.—Samu 83:18; Isaya 40:28; Likezo 4:24.
10. Ku kolobezwa ‘ka libizo la Mwana’ ku talusañi?
10 Ku Kolobezwa ‘ka libizo la Mwana’ ku talusa ku lemuha situlo ni m’ata a Jesu, yena Mwan’a Mulimu wa libanda. (1 Joani 4:9) Ba ba swanela ku kolobezwa ba amuhela Jesu ku ba yena ya n’a itusisizwe ki Mulimu mwa ku ‘liulula ba bañata.’ (Mateu 20:28; 1 Timotea 2:5, 6) Ba ba kolobezwa hape ba lukela ku amuhela ku ‘pahamiswa hahulu ni ku fita’ k’o Mulimu a file Mwan’a hae.—Mafilipi 2:8-11; Sinulo 19:16.
11. Ku kolobezwa ‘ka libizo la moya o kenile’ ku talusañi?
11 Ku kolobezwa ‘ka libizo la moya o kenile’ ku talusañi? Ku talusa kuli ba ba kolobezwa ba lemuha kuli moya o kenile ki m’ata a’ sebeza a Jehova, a’ itusiswa mo kuñata-ñata ka ku lumelelana ni mulelo wa hae. (Genese 1:2; 2 Samuele 23:1, 2; 2 Pitrosi 1:21) Ba ba swanela ku kolobezwa ba lumela kuli moya o kenile u ba tusa ku utwisisa “ze tungile za Mulimu,” ku zwisezapili musebezi wa ku shaela Mubuso, ni ku bonisa muselo wa moya, ona wa ‘lilato, tabo, kozo, pilu-telele, musa, bunde, busepahali, ku ishuwa, ni buiswalo.’—1 Makorinte 2:10; Magalata 5:22, 23; Joele 2:28, 29.
Butokwa bwa ku Baka ni ku Sikuluha
12. Kolobezo ya Sikreste i swalisana cwañi ni ku baka?
12 Kwand’a fela kolobezo ya Jesu ya n’a si muezalibi, kolobezo ki sisupo s’a lumelelize Mulimu se si swalisana ni ku baka. Ha lu baka, lwa inyaza hahulu kabakala nto ye ñwi ye lu ezize kamba ye lu si ka eza. Majuda ba mwa lilimo za mwanda wa pili be ne ba bata ku tabisa Mulimu ne ba na ni ku baka bakeñisa libi ze ne ba ezize ku Kreste. (Likezo 3:11-19) Bamacaba ba bañwi ba mwa Korinte be ne ba li balumeli ne ba bakezi bubuki, ku lapela milimu, busholi, ni libi ze ñwi ze tuna. Bakeñisa ku baka kwa bona, ne ba “tapisizwe” mwa mali a Jesu; ne ba “kenisizwe,” kamba ku kauhanywa, kuli ba sebeleze Mulimu; mi ne ba “beilwe ba ba lukile” ka libizo la Kreste ni ka moya wa Mulimu. (1 Makorinte 6:9-11) Ku baka ki muhato wa butokwa o tusa mutu ku ba ni lizwalo le linde ni ku imululwa ki Mulimu kwa masitapilu a sibi.—1 Pitrosi 3:21.
13. Ka za kolobezo, ku sikuluha ku amañi?
13 Mutu u lukela ku sikuluha a si ka kolobezwa kale kuli a be yo muñwi wa Lipaki za Jehova. Ku sikuluha ki kezo ye eziwa ka ku itatela ki mutu ya ikatulezi ka pilu ya hae kaufela kuli a latelele Kreste Jesu. Batu ba ba cwalo ba tuhela ku pila maswe mo ne ba pilela kale ni ku ikatulela ku eza ze lukile ku Mulimu. Mwa Mañolo, manzwi a Siheberu ni a Sigerike a za ku sikuluha a talusa ku cinca, ku fetuha. Ku eza cwalo ku talusa ku kutela ku Mulimu ka ku fulalela bumaswe. (1 Malena 8:33, 34) Ku sikuluha ku tokwa ku “eza misebezi ye lukela ba ba bakile.” (Likezo 26:20) Ku tokwa kuli lu ikayutule kwa bulapeli bwa buhata, ku pila ka ku ya ka litaelo za Mulimu, ni ku lapela fela Jehova a nosi. (Deuteronoma 30:2, 8-10; 1 Samuele 7:3) Ku sikuluha ku tahisa kuli lu cince munahanelo, milelo, ni butu bwa luna. (Ezekiele 18:31) Lwa ‘sikuluha,’ mikwa ye maswe ha i nze i yoliswa ki mutu yo munca.—Likezo 3:19; Maefese 4:20-24; Makolose 3:5-14.
Buineelo bwa ka Pilu Kaufela Ki Bwa Butokwa
14. Buineelo bwa balateleli ba Jesu bu talusañi?
14 Balateleli ba Jesu ba si ka kolobezwa kale, ba lukela ku ineela ku Mulimu ka pilu kaufela. Buineelo bu talusa ku ikauhanya ka mulelo wa ku eza musebezi o kenile. Muhato wo ki wa butokwa hahulu, mi lu lukela ku taluseza Jehova mwa tapelo ka za katulo ya luna ya ku ipeya ka ku tala ku yena ku ya ku ile. (Deuteronoma 5:9) Kono ha lu ineela, ha lu ineeli kwa musebezi o muñwi kamba ku mutu yo muñwi, kono lu ineela ku yena Mulimu ka sibili.
15. Ki kabakalañi ba ba kolobezwa ha ba nweliswanga mwa mezi?
15 Ha lu ineela ku Mulimu ka Kreste, lu bonisa tundamo ya luna ya ku bata ku pila bupilo bwa luna ka ku eza tato ya Mulimu ka mo i boniselizwe mwa Mañolo. Ka ku bonisa buineelo b’o, ba ba kolobezwa ba nweliswa mwa mezi, mane sina Jesu ha n’a kolobelizwe mwa Nuka ya Jordani kuli a bonise kuli u itahisa ku Mulimu. (Mateu 3:13) Nto ye lemuseha kikuli Jesu n’a sweli ku lapela fa kezahalo ya butokwa yeo.—Luka 3:21, 22.
16. Tabo ya luna i kona ku boniswa cwañi ka swanelo ha lu bona batu ba kolobezwa?
16 Ku kolobezwa kwa Jesu n’e li kezahalo ye tuna kono ili ya tabo. Ku kolobezwa kwa Sikreste kwa kacenu ni kona ku cwalo. Ha lu bona batu ba bonisa buineelo bwa bona ku Mulimu, lwa kona ku bonisa tabo ya luna ka ku kandelela ka likute ni ka ku fa pabazo ye swanela. Kono ku lulueza, ku liza miloli, ni cwalo-cwalo, kwa tokolomohiwa ka ku kuteka bukeni bwa ponahazo yeo ya tumelo. Lu bonisa tabo ya luna ka likute.
17, 18. Ki lika mañi ze tusanga ku ziba haiba batu ba swanela ku kolobezwa?
17 Ka ku sa swana ni ba ba hasa limbututu mezi kamba ba ba hapeleza batu ba bañata-ñata ba ba si ka ituta Mañolo ku kolobezwa, Lipaki za Jehova ni kamuta ha ba hapelezangi mutu ufi kamba ufi ku kolobezwa. Mane, ha ba kolobezangi ba ba sa swaneli ka ku ya ka mañolo. Mi mutu a si ka ba kale mukutazi wa taba ye nde ya si ka kolobezwa, maeluda ba Sikreste ba bona teñi kuli wa utwisisa lituto za Bibele za matatekelo, u pila ka ku lumelelana ni zona, mi wa lumela h’a buziwa puzo ye cwale ka ye li, “Kana luli mwa tabela ku ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova?”
18 Hañata, batu ha ba zwelanga hahulu mwa musebezi wa ku shaela Mubuso mi ba bonisa kuli ba lakaza ku kolobezwa, maeluda ba Sikreste ba ba ambotanga ni ku ikolwisa kuli ki balumeli ba ba ineezi ku Jehova mi ka ku ya ka litaelo za Mulimu, ba swanela ku kolobezwa. (Likezo 4:4; 18:8) Lipuzo ze fitelela 100 ze buziwanga ili ze tomile fa lituto za Bibele li tusa maeluda ku ziba haiba baalabi ka ku ya ka Mañolo ba swanela ku nweliswa. Ba bañwi ha ba swanelangi mi ha ba lumelezwangi ku kolobezwa sina Bakreste.
Kana ku Na ni Nto Ye Ñwi Y’e Mi Tibela?
19. Bakeñisa se i bulela Joani 6:44, ki bomañi ba ba ka busa ni Jesu?
19 Batu ba bañata be ne ba hapelelizwe ku kolobezwa ne ba kana ba bulelezwi kuli ne ba ka ya kwa lihalimu fa lifu. Kono ka za balateleli ba hae, Jesu n’a ize: “Ha ku na mutu ya ka ta ku na, konji h’a ka hohiwa ki Ndate ya ni lumile.” (Joani 6:44) Jehova u hohezi ku Kreste b’a 144,000 ba ba ka busa ni Jesu mwa Mubuso wa kwa lihalimu. Ku kolobezwa kwa ka ku hapeleza ha ku si ka tahisa kuli mutu ufi kamba ufi a swanele sibaka se si nde-nde seo mwa tukiso ya Mulimu.—Maroma 8:14-17; 2 Matesalonika 2:13; Sinulo 14:1.
20. Ki nto mañi ye kona ku tusa ba bañwi ba ba si ka kolobezwa kale?
20 Sihulu ku zwa mwahal’a ma 1930, buñata bo butuna bwa batu ba ba sepa ku punyuha “ñalelwa ye tuna” ni ku zwelapili ku pila ku ya ku ile fa lifasi se ba swalisani ni “lingu ze ñwi” za Jesu. (Sinulo 7:9, 14; Joani 10:16) Ba swanela ku kolobezwa kakuli se ba cincize bupilo bwa bona ka ku lumelelana ni Linzwi la Mulimu mi ba mu lata ‘ka pilu ya bona kaufela, ka moya wa bona, m’ata a bona, ni ka kutwisiso ya bona kaufela.’ (Luka 10:25-28) Batu ba bañwi niha ba lemuha kuli Lipaki za Jehova ba ‘lapela Mulimu ka moya ni ka niti,’ ha ba si ka kalisa kale ku latelela mutala wa Jesu ni ku fa bupaki kwa nyangela bwa kuli ba lata Jehova h’a buniti mi ba lapela yena a nosi ka ku kolobezwa. (Joani 4:23, 24; Deuteronoma 4:24; Mareka 1:9-11) Ku lapela ka busepahali ni ka ku nonga ka za muhato wa butokwa w’o ku ba fa m’ata ni bundume bwa ku latelela ka ku tala Linzwi la Mulimu, ku ineela ka ku tala ku Jehova Mulimu, ni ku kolobezwa.
21, 22. Ki ka mabaka mañi ba bañwi ha ba palelwanga ku ineela ni ku kolobezwa?
21 Ba bañwi ba kata-kata ku kolobezwa kakuli ba tupwikezi hahulu mwa litaba za lifasi le kamba mwa ku ipatela sifumu kuli mane ba na ni nako ye nyinyani fela ya za kwa moya. (Mateu 13:22; 1 Joani 2:15-17) Ba ba cwalo ne ba ka ba ba ba tabile hakalo ha ne ba ka cinca mibonelo ni milelo ya bona! Ku sutelela ku Jehova ne ku ka ba tiisa kwa moya, ku ba tusa ku fukuza kwa lipilaelo, mi ne ku ka ba tahiseza kozo ni buikolwiso bo bu tahiswa ki ku eza tato ya Mulimu.—Samu 16:11; 40:8; Liproverbia 10:22; Mafilipi 4:6, 7.
22 Ba bañwi ba bulela kuli ba lata Jehova kono ha ba ineeli ni ku kolobezwa kakuli kutwi ka ku eza cwalo, ha ba na ze ba ka ikalabela zona. Kono mutu kaufela ku luna u ka ba ni ku ikalabela ku Mulimu. Ne lu bile ni buikalabelo ha ne lu utwile linzwi la Jehova. (Ezekiele 33:7-9; Maroma 14:12) Ka ku ba “sicaba se si kenile,” Maisilaele ba kwaikale ne ba pepezwi mwa sicaba se si ineezi ku Jehova, mi kacwalo ne ba li mwa tamo ya ku mu sebeleza ka busepahali ka ku lumelelana ni litaelo za hae. (Deuteronoma 7:6, 11) Kacenu, ha ku na ya pepezwi mwa sicaba se si cwalo, kono haiba lu lutilwe tuto ye nepahezi ye mwa Mañolo, lu lukela ku i sebelisa ka tumelo.
23, 24. Ki sabo ya lika mañi ye sa lukeli ku tibela batu ku kolobezwa?
23 Ba bañwi ba kana ba sa kolobezwi ka ku saba kuli ha ba na zibo ye likani. Niteñi, kaufel’a luna lu na ni z’e ñata za ku ituta kakuli ‘mutu h’a na ku ziba ku tungununa misebezi y’a ezize Mulimu, ku kala kwa makalelo ku isa kwa mafelelezo.’ (Muekelesia 3:11) Mu nahane munna wa Muetopia. Ka ku ba muproselite, n’a na ni zibo ye ñwi ka za Mañolo, kono n’a sa koni ku alaba lipuzo kaufela ka za milelo ya Mulimu. Kono ha s’a itutile ka za tukiso ya Jehova ya puluso ka sitabelo sa Jesu sa tiululo, munna y’o kapili-pili a kolobezwa mwa mezi.—Likezo 8:26-38.
24 Ba bañwi ba zina-zina ku ineela ku Mulimu kakuli ba saba kuli ba ka palelwa ku peta za buineelo bwa bona. Monique wa lilimo z’e 17 u li: “Ne ni zina-zinanga ka za ku kolobezwa kakuli ne ni saba kuli mwendi ha ni na ku kona ku peta za buineelo bwa ka.” Kono haiba lu sepa Jehova ka pilu ya luna kaufela, ‘u ka lu lukiseza linzila za luna.’ U ka lu tusa ku zwelapili ku “zamaya mwa niti” ka ku ba batanga ba hae ba ba ineezi ba ba sepahala.—Liproverbia 3:5, 6; 3 Joani 4.
25. Ki puzo mañi ye lu lukela ku nyakisisa cwale?
25 Kabakala ku sepa Jehova ka ku tala ni ku mu lata ku zwa kwa pilu, ka silimo likiti-kiti ba susuezwanga ku ineela ni ku kolobezwa. Mi kaniti, batanga ba ba ineezi kaufela ba Mulimu ba bata ku sepahala ku yena. Kono lu pila mwa linako ze t’ata, mi lu talimana ni miliko ya tumelo ya mifuta-futa. (2 Timotea 3:1-5) Lu kona ku ezañi kuli lu pete za buineelo bwa luna ku Jehova? Lu ka nyakisisa puzo yeo mwa taba ye tatama.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 6 Bakeñisa kuli Jesu n’a si muezalibi, kolobezo ya hae ne i sa bonisi ku baka. Ku kolobezwa kwa hae ne ku bonisa kuli n’a itahisa ku Mulimu kuli a eze tato ya Ndat’ahe.—Maheberu 7:26; 10:5-10.
Kana Mwa Hupula?
• Kolobezo ya Sikreste i eziwa cwañi?
• Mutu u tokwa ku ba ni zibo mañi kuli a kolobezwe?
• Ki ifi mihato ye tusa Bakreste ba niti ku fita fa ku kolobezwa?
• Ki kabakalañi ba bañwi ha ba zina-zina ku kolobezwa, kono ba kona ku tusiwa cwañi?
[Lipuzo za Tuto]
[Maswaniso a fa likepe 14]
Kana mwa ziba se ku talusa ku kolobezwa ‘ka Libizo la Ndate, ni la Mwana, ni la Moya o Kenile’?