Ku Keniswa Sina Batu Ba Ba Eza Misebezi Ye Minde

“Lu ikenise kwa masila kaufela a nama ni a moya, lu nze lu peta ku ikenisa kwa luna ka ku saba Mulimu.”—2 MAKORINTE 7:1.

1. Jehova u tokwañi ku ba ba mu lapela?

“KI MAÑI ya ka kona ku kambamela fa lilundu la [Muñ’a] Bupilo?” Mulena Davida wa Isilaele wa kwaikale n’a buzize puzo yeo ye zinga ka za bulapeli bw’a amuhela Jehova. Kihona a fa kalabo, a li: “Ki ya na ni mazoho a’ si na milatu, wa pilu ye kenile, ya sa isi moya wa hae ku za lishano mi ya sa itami ka buhata.” (Samu 24:3, 4) Kuli mutu a tabelwe ki Jehova, yena ya kenile ka ku fitisisa, mutu y’o u lukela ku ba ya kenile. Kwamulaho, Jehova n’a hupulize kopano ya Isilaele kuli: “Mu ikenise mi mu be ba ba kenile; kakuli Na, ni Ya Kenile.”—Livitike 11:44, 45; 19:2.

2. Bo Paulusi ni Jakobo ne ba bonisize cwañi butokwa bwa bukeni mwa bulapeli bwa niti?

² Lilimo ze mianda-nda hasamulaho, muapositola Paulusi n’a ñolezi Bakreste sina yena ba mwa munzi wa Korinte mo ne ku pila batu ba mizamao ye bolile kuli: “Balatiwa, ha lu na ni lisepiso ze cwalo, lu ikenise kwa masila kaufela a nama ni a moya, lu nze lu peta ku ikenisa kwa luna ka ku saba Mulimu.” (2 Makorinte 7:1) F’o hape ku talusa kuli, kuli mutu a be ni silikani ni Mulimu ni ku fuyolwa ki yena ka mw’a sepiselize, mutu y’o u lukela ku ba ya kenile ili ya si ka silafala kwa mubili ni kwa moya. Ka ku swana, mulutiwa Jakobo ha n’a ñola ka za mufuta wa bulapeli bw’a amuhela Mulimu, n’a ize: “Bulumeli bo bu kenile, bo bu sa nyazahali fapil’a Mulimu Ndat’a luna, ki mutu h’a lekula lindiala ni limbelwa mwa ñalelwa ya bona, mi a ipabalela ku za lifasi a si na koli.”—Jakobo 1:27.

3. Kuli bulapeli bwa luna bu tabelwe ki Mulimu, lu lukela ku iyakatwa hahulu lika mañi?

 ³ Bakeñisa kuli ku ba ni bukeni ni kutokwa koli ki kwa butokwa hahulu cwalo mwa bulapeli bwa niti, mutu ni mutu ya bata ku tabelwa ki Mulimu u lukela ku iyakatwa hahulu za ku latelela zeo. Kono bakeñisa kuli batu kacenu ba na ni lipimo ni mihupulo ye shutana hahulu ka za bukeni, lu tokwa ku utwisisa ni ku pila ka ku lumelelana ni z’a nga Jehova ku ba ze kenile ili z’a tabela. Lu tokwa ku ziba z’a tokwa Mulimu kwa balapeli ba hae ka za seo. Hape lu tokwa ku ziba ni z’a ezize mwa ku ba tusa ku ba ba ba kenile ili b’a tabela, ni ku ba tusa ku zwelapili ku ba cwalo.—Samu 119:9; Daniele 12:10.

Ba Ba Kenisizwe Kabakala Bulapeli bwa Niti

4. Mu taluse muhupulo wa Bibele ka za bukeni.

⁴ Kwa batu ba bañata, ku ba ya kenile ku talusa fela ku sa ba ni masila kamba ku sa silafala. Kono mwa Bibele, muhupulo wa ku ba ya kenile u taluswa ka manzwi a’ sikai a Siheberu ni a Sigerike a’ talusa bukeni isi fela bwa kwa mubili kono hañata ni bwa muzamao ni bwa kwa moya. Kacwalo, buka ye ñwi ye talusa litaba za mwa Bibele i li: “Manzwi a ‘bukeni’ ni ‘masila’ ki manzwi ao ka siwela a ama fela ku za makete, kono sihulu a ama ku za bulapeli. Kacwalo, sikuka sa ‘bukeni’ si ama ibat’o ba likalulo kaufela za bupilo.”

5. Mulao wa Mushe n’o talusize cwañi ka za bukeni mwa bupilo bwa Maisilaele?

⁵ Kaniti, Mulao wa Mushe n’o na ni milao ye ama likalulo kaufela za bupilo bwa Maisilaele, ili ku kolohanya ze n’e li ze kenile ili ze n’e amuheleha ni ze n’e si cwalo. Ka mutala, kwa Livitike likauhanyo 11 ku isa 15, lu fumana litaelo ze tungile ka za bukeni ni masila. Lifolofolo ze ñwi n’e li ze masila, mi Maisilaele ne ba sa swaneli ku li ca. Ku pepwa kwa mwana ne ku ka silafalisa musali ka mazazinyana a n’a tomilwe. Matuku a mañwi a litalo, sihulu mbingwa, hamoho ni soya ni mweya, ni ona n’a ka silafalisa mutu. Mulao hape n’o talusize ka ku nonga se si lukela ku ezwa mwa miinelo ye ama za ku silafala. Ka mutala, kwa Numere 5:2, lu bala kuli: “Laela bana ba Isilaele kuli ba zwise mwa mafulo wa mbingwa kaufela, ni mutu ni mutu ya zweta, kamba mutu ufi ni ufi ya isilafalize ka se si shwile.”

6. Milao ka za bukeni ne i fezwiñi?

⁶ Ku si na kuliñi, milao yeo ni ye miñwi cwalo ya Jehova ne i bonisa za likalafo ni za mibili ze ne ba til’o ziba baalafi lilimo ze ñata-ñata hasamulaho, mi batu ne ba tusiwa ha ne ba i latelela. Kono milao yeo ne i si ka felwa fela ku sebeza sina milao ya buikangulo kamba sina likuka za likalafo. Ne i li kalulo ya bulapeli bwa niti. Ku ama kwa yona ku ze ba ezanga batu ka zazi—ku ca, ku pepa, za manyalo, ni cwalo-cwalo—ne ku koñomeka fela taba ya kuli Jehova, ka ku ba Mulimu wa bona, n’a na ni tukelo ya ku ba atulela se ne si li se si lukile ni se ne si li se si si ka luka mwa likalulo kaufela za bupilo bwa bona, bo ne bu neezwi ku Jehova a nosi.—Deuteronoma 7:6; Samu 135:4.

7. Ka ku latelela Mulao, sicaba sa Isilaele ne si ka fuyolwa cwañi?

⁷ Mulao wa bulikani hape n’o sileleza Maisilaele kwa likezo ze silafaza za macaba a n’a ba potolohile. Ka ku latelela Mulao ka busepahali, hamoho ni ze n’e tokwahala kaufela za ku ba ya kenile fapil’a Jehova, Maisilaele ne ba ka swanela ku sebeleza Mulimu wa bona ni ku fuyolwa ki yena. Ka za seo, Jehova n’a bulelezi sicaba seo kuli: “Haiba mu ka utwa Linzwi la ka luli, mwa mamela bulikani bwa ka, mu ka ba buswa bwa ka tota mwahal’a macaba a mañwi kaufela, kakuli lifasi kaufela ki la ka. Ku Na, mu ka ba mubuso wa baprisita, ni sicaba se si kenile.”—Exoda 19:5, 6; Deuteronoma 26:19.

8. Ki kabakalañi Bakreste kacenu ha ba lukela ku isa mamelelo ku ze bulelwa mwa Mulao ka za bukeni?

⁸ Bakeñisa kuli Jehova n’a kopanyize litaba ze tungile cwalo mwa Mulao kuli a lute Maisilaele ka mo ba kona ku bela ba ba kenile ili ba ba tabelwa ki yena, kana Bakreste kacenu ha ba swaneli ku nyakisisa ka tokomelo mo ba  ezeza mwa taba yeo? Bakreste niha ba siyo mwa tamo ya ku latelela Mulao, ba lukela ku hupula kuli, sina Paulusi ha n’a talusize, zote ze n’e ñozwi mwa Mulao “neli muluti wa ze ne sa taha; kono mubili wa zona ki ku Kreste.” (Makolose 2:17; Maheberu 10:1) Haiba Jehova Mulimu, y’a bulela kuli “ha ni fetuhi,” mwa miteñi yeo n’a nga bukeni ku ba kalulo ya butokwa cwalo ya bulapeli bwa niti, luna kacenu lu lukela k’u nga ka butuna taba yeo ya ku ba ba ba kenile kwa mubili, ku za muzamao, ni kwa moya kuli lu tabelwe ni ku fuyolwa ki yena.—Malaki 3:6; Maroma 15:4; 1 Makorinte 10:11, 31.

Bukeni bwa kwa Mubili Bwa Lu Paka

9, 10. (a) Ki kabakalañi bukeni bwa kwa mubili ha bu li bwa butokwa ku Mukreste? (b) Ki lifi ze bulelwanga hañata ka za mikopano ya Lipaki za Jehova?

⁹ Kana bukeni bwa kwa mubili isali kalulo ya butokwa ya bulapeli bwa niti? Hailif’o bukeni bwa kwa mubili bu nosi ha bu bisi mutu mulapeli wa niti wa Mulimu, kaniti luli kwa swanela kuli mulapeli wa niti a be ya kenile kwa mubili ka mo ku konahalela kaufela. Sihulu kacenu, f’o batu ba sa isi hahulu pilu kwa ku ikenisa, ku kenisa liapalo za bona, kamba libaka za bona, ba ba eza cwalo hañata ba lemuhiwanga ki batu be ba pila ni bona. Kacwalo, ku zwa mwateñi ze nde, sina Paulusi ha n’a bulelezi Bakreste ba mwa Korinte kuli: “Ha lu beeli mutu sitataliso ka se siñwi, kuli sebelezo ya luna i si ke ya nyaziwa; kono mwa litaba kaufela lu ipaka kuli ki luna batanga ba Mulimu.”—2 Makorinte 6:3, 4.

¹⁰ Lipaki za Jehova ba kuta-kutezwi ku babazwa ki baeteleli ba sicaba kabakala mizamao ni mikwa ya bona ya bukeni, ya ku ikuteka, ili ya ka maoyo, ye bonahala sihulu kwa mikopano ya bona ye mituna. Ka mutala, ka za mukopano o n’o ezelizwe mwa sibaka se si bizwa Savona, mwa Italy, mutende o bizwa La Stampa n’o ize: “Se si iponelwa kapili-pili mutu h’a kena mwa miyaho ki bukeni ni makete a batu ba ba itusisa yona.” Hamulaho wa mukopano wa Lipaki kwa sibaka sa lipapali mwa São Paulo, mwa Brazil, likwambuyu ya talima za sibaka seo sa lipapali n’a bulelezi nduna wa hae ya n’a okamela sikwata sa bakenisi kuli: “Ku zwa cwale, lu bata kuli sibaka se si keniswange ka mo ne si keniselizwe ki Lipaki za Jehova.” Likwambuyu yo muñwi wa kwa sibaka se si swana seo n’a ize: “Lipaki za Jehova ha ba bata ku itusisa sibaka se, lu bilaelanga fela za mazazi. Ha ku na nto ye ñwi y’e lu bilaezanga.”

11, 12. (a) Ki lifi likuka ze tomile fa Bibele ze lu lukela ku hupula ku za bukeni bwa ka butu? (b) Ki lifi lipuzo ze konwa ku buzwa ka za mikwa ya luna ni mupilelo wa luna wa ka butu?

¹¹ Haiba bukeni ni makete mwa libaka za luna za bulapeli li kona ku tahisa tumbo ku Mulimu ye lu lapela, ku bonisa mikwa yeo mwa bupilo bwa luna bwa kwa mukunda kaniti ni kona ku butokwa. Kono ha lu li kwa mandu a luna, lu kana lwa ikutwa kuli lu na ni tukelo ya ku libala kwateñi ni ku ikezeza mo lu latela. Mi haili ka za mitinelo ni mibonahalelo, kaniti luli lu lukuluhile ku keta ze lu ikutwa kuli li iketile mi za lu tabisa! Kono hañata, tukuluho yeo kaufela ki ya makutelakaufi fela. Mu si libali kuli Paulusi ha n’a ambola ka za keto ya mutu ya ku ca lico ze ñwi, n’a elelize Bakreste ba bañwi kuli: “Mu tokomele kuli ku lukuluha kwa mina ku si ke kwa fetuha se si ka wisa ba ba fokola.” Kihona a bulela sikuka sa butokwa se si li: “Linto kaufela li lumelehile, kono hasi kuli kaufela ki ze na ni tuso. Kaufela li lumelehile, kono ha li yahisi kaufela.” (1 Makorinte 8:9; 10:23) Kelezo ya Paulusi i sebeza cwañi ku luna ku za bukeni?

¹² Kwa utwahala kuli batu ba lukela ku libelela kuli sikombwa sa Mulimu a be ya kenile ili wa makete ka mw’a pilela. Kacwalo, lu lukela ku bona teñi kuli mubonahalelo wa ndu ya luna ni lapa ha u lu lunisi ze lu ipapata ku ba zona, ili likombwa za Linzwi la Mulimu. Lapa la luna li fa bupaki mañi ka za luna ni litumelo za luna? Kana li bonisa kuli lu nyolelwa luli ku pila mwa lifasi le linca la ku luka, le  li kenile ili la makete, le lu kutaza ka buikolwiso ku ba bañwi? (2 Pitrosi 3:13) Ka ku swana, mubonahalelo wa luna wa ka butu—ibe mwa nako ya luna kamba mwa bukombwa—u kona ku natifaza kamba ku lungalalisa lushango lo lu kutaza. Ka mutala, mu bone za n’a bulezi mubihi wa makande wa mwa Mexico ha n’a ize: “Kaniti, palo ye tuna ya lilama za Lipaki za Jehova ki mikulwani, mi ze lemuhiwa ki mo ba kutela milili ya bona, bukeni bwa bona, ni mitinelo ya bona ye swanela.” Kwa tabisa hakalo ku ba ni mikulwani ba ba cwalo mwahal’a luna!

13. Lu kona ku ezañi kuli lu kolwe kuli likalulo za bupilo bwa luna kaufela bwa ka zazi li kenile mi za babalelwa hande?

¹³ Kaniti, haki ko ku bunolo ku bona teñi kuli luna, libyana za luna, ni lapa la luna li kenile kamita mi za babalelwa hande. Se si tokwahala haki lisebeliso kamba lipangaliko ze ñata ze tatafezi ili ze tula, kono ki ku lela hande lika ni ku ikataza kwa kamita. Lu lukela ku toma nako ya ku kenisa mibili ya luna, liapalo, lapa, mota ya luna, ni cwalo-cwalo. Ku patehiswa ki bukombwa, ku fumaneha kwa mikopano, ni ku eza tuto ya ka butu—hamoho ni ku eza lika ze ñwi za ka zazi—ha ku lu lukululi kwa butokwa bwa ku zwelapili ku ba ba ba kenile ili ba ba tabelwa ki Mulimu ni batu. Sikuka se si zibahala hande se si li “nto ni nto i na ni nako ya yona” si sebeza hande ni mwa kalulo yeo ya bupilo bwa luna.—Muekelesia 3:1.

Pilu Ye Si Ka Silafala

14. Ki kabakalañi ha ku konwa ku bulelwa kuli bukeni bwa muzamao ni bwa kwa moya ki bwa butokwa hahulu ku fita bukeni bwa kwa mubili?

¹⁴ Ku butokwa ku isa pilu kwa bukeni bwa kwa mubili, mi ku butokwa hahulu ni ku fita ku iyakatwa ka za bukeni bwa muzamao ni bwa kwa moya. Lwa kona ku bulela cwalo ka ku hupula kuli sicaba sa Isilaele ne si hanilwe ki Jehova, isi ka libaka la kuli ne si silafezi kwa mubili, kono kakuli ne si bile se si masila mwa muzamao ni kwa moya. Ka mupolofita Isaya, Jehova n’a ba bulelezi kuli bakeñisa kuli ne ba li “baezalibi, mushobo o itwalisize bumaswe,” matabelo a bona, ku ca kwa bona mikiti ya mionda ya kweli ni ya sabata, ee, mane ni litapelo za bona ne li bile mushimbo o imeza  ku yena. Ne ba lukela ku ezañi kuli ba tabelwe ki Mulimu hape? Jehova n’a ize: “Mu tape, mu ikenise, mu zwise bumaswe bwa likezo za mina fapil’a meto a ka; mu lisele ku eza bumaswe.”—Isaya 1:4, 11-16.

15, 16. Jesu n’a bulezi kuli ki nto mañi ye silafaza mutu, mi manzwi a Jesu a kona ku lu tusa cwañi?

¹⁵ Kuli lu bone butokwa bo buñwi bwa bukeni bwa muzamao ni bwa kwa moya, mu nyakisise za n’a bulezi Jesu kwa Bafalisi ni bañoli, bona ha ne ba pihelela kuli balutiwa ba hae ne ba silafezi kakuli ne ba si ka tapa kwa mazoho ba si ka ca kale sico. Jesu a ba sikulula ka ku bulela kuli: “Se si kena mwahanu ha si silafazi mutu; kono se si zwa mwahanu ki sona se si silafaza mutu.” Ku tuha f’o, Jesu a talusa kuli: “Ze zwa mwahanu, li zwa mwa pilu; mi ki zona ze silafaza mutu. Kakuli mwa pilu ki mo ku zwa mihupulo ye maswe, ni lipulao, ni ku buka, ni busholi, ni lisebo za buhata, ni linyefulo. Ki zona ze silafaza mutu. Kono ku ca ka mazoho a’ si ka tapiswa, ha ku silafazi mutu.”—Mateu 15:11, 18-20.

¹⁶ Lu kona ku itutañi ku za n’a bulezi Jesu? Jesu n’a bonisa kuli likezo ze maswe, za buhule, ni ze masila li tahiswa ki mihupulo ye maswe, ya buhule, ili ye masila ye mwa pilu. Ka mwa n’a taluselize mulutiwa Jakobo, “mutu ni mutu u likwa ki ku hohwa ni ku putelelwa ki takazo ye li ya hae.” (Jakobo 1:14, 15) Kacwalo, haiba ha lu lati ku wela mwa libi ze tuna za n’a talusize Jesu, lu lukela ku kayutula mwa lipilu za luna litakazo lifi kamba lifi za lika ze cwalo ni ku sa li buluka mwateñi. F’o kikuli, lu lukela ku tokomela ze lu bala, ze lu buha, ni ze lu teeleza. Kacenu, kakuli batu ba lukuluhile ku ipulelela ni ku ñola ni ku swanisa lika ka mo ba latela, ba ba lukisa za ku itabisa ka zona ni bafundoti ba sweli ku tahisa lipina ni maswaniso a mañata-ñata a tabelwa ki nama ye si ka petahala. Lu lukela ku ikatulela ku sa tuhelela mihupulo ifi kamba ifi ye cwalo ku toma mibisi mwa pilu ya luna. Sisupo sa butokwa kikuli, kuli lu tabise Mulimu ni ku amuhelwa ki yena, lu lukela ku n’o tokomelanga kamita ilikuli lu zwelepili ku ba ba ba kenile  ili ba ba si ka silafala mwa pilu.—Liproverbia 4:23.

Ba Ba Keniselizwe ku Eza Misebezi Ye Minde

17. Jehova u keniselizeñi batu ba hae?

¹⁷ Ka tuso ya Jehova, lwa kona ku ba ba ba kenile fapil’a hae, mi yeo ki tohonolo, ili nto ye sileleza. (2 Makorinte 6:14-18) Kono hape lu lemuha kuli Jehova u kenisize batu ba hae ka mulelo o muñwi. Paulusi n’a bulelezi Tite kuli Kreste Jesu n’a “itobohile mwa sibaka sa luna, kuli a lu liulule kwa bumaswe bwa luna kaufela, mi a lu kenise, ku eza ka luna sicaba se li sa hae luli, se si tukufalelwa misebezi ye minde.” (Tite 2:14) Ka ku ba batu ba ba kenisizwe, ki ifi misebezi ye minde ye lu lukela ku tukufalelwa?

18. Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa tukufalelwa misebezi ye minde?

¹⁸ Sa butokwa ka ku fitisisa kikuli, lu lukela ku satalala ku shaela fa nyangela taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu. (Mateu 24:14) Ka ku eza cwalo, lu fa batu ko ba fumaneha kaufela sepo ya ku pila ku ya ku ile fa lifasi le li ka keniswa kwa masila kaufela. (2 Pitrosi 3:13) Misebezi ya luna ye minde hape i kopanyeleza ku bonisa ka zazi muselo wa moya wa Mulimu, ili ku kutekehisa cwalo Ndat’a luna wa kwa lihalimu. (Magalata 5:22, 23; 1 Pitrosi 2:12) Mi ha lu libali ba ba si mwa niti ba ba kana ba lengilwe ki likozi ze ikezahalelanga kamba ze tahiswanga ki batu. Lu hupula kelezo ya Paulusi ye li: “Cwalehe, ha lu sa na ni sibaka, lu eze batu kaufela hande, sihulu banabahabo luna ba balumeli.” (Magalata 6:10) Misebezi ye cwalo kaufela, ye eziwa ku zwelela kwa pilu ye kenile ili ka milelo ye kenile, y’a tabisa ku Mulimu.—1 Timotea 1:5.

19. Ki afi matohonolo e lu ka ikola haiba lu zwelapili ku buluka mayemo a pahami a bukeni bwa kwa mubili, bwa muzamao, ni bwa kwa moya?

¹⁹ Ka ku ba batanga ba Muambakani-ya-Pahami, lu tokomela manzwi a Paulusi a’ li: “Banabahesu, na mi lapela ka mukekecima wa Mulimu, kuli mu mu beele mibili ya mina, ibe sitabelo se si pila, se si kenile, se si kateleha ku Mulimu; ki yona sebelezo ye mi lukezi.” (Maroma 12:1) Haike lu zweleñipili ku itebuha tohonolo ya ku ba ba ba kenisizwe ki Jehova mi ni ku eza mo lu konela kaufela ku buluka mayemo a pahami hahulu a bukeni bwa kwa mubili, bwa muzamao, ni bwa kwa moya. Ku eza cwalo ku ka tahisa kuli lu ikutwe ku ba batu luli ni ku ba ni buikolwiso cwale. Mi ku ka lu fa tibelelo ya ku bona ku feliswa kwa “lika za pili,” ona muinelo wa linto wo o maswe ili o silafezi, ili f’o Mulimu ‘a ka eza lika kaufela ku ba ze nca.’—Sinulo 21:4, 5.

Kana Mwa Hupula?

• Maisilaele ne ba fezwiñi milao ye miñata ka za bukeni?

• Bukeni bwa kwa mubili bu natifaza cwañi lushango lo lu kutaza?

• Ki kabakalañi bukeni bwa muzamao ni bwa kwa moya ha bu li bwa butokwa hahulu ku fita bukeni bwa kwa mubili?

• Lu kona ku bonisa cwañi kuli lu batu ba ba “tukufalelwa misebezi ye minde”?

[Lipuzo za Tuto]

[Maswaniso a fa likepe 21]

Bukeni bwa kwa mubili bu natifaza lushango lo lu kutaza

[Siswaniso se si fa likepe 22]

Jesu n’a lemusize kuli mihupulo ye maswe i tahisa likezo ze maswe

[Maswaniso a fa likepe 23]

Ka ku ba batu ba ba kenisizwe, Lipaki za Jehova ba tukufalelwa misebezi ye minde