Mu Ekeze Buipeyo bwa Silumeli kwa Buitiiso Bwa Mina
Mu Ekeze Buipeyo bwa Silumeli kwa Buitiiso Bwa Mina
“Kwa tumelo ya mina mu ekeze . . . ku itiisa; kwa ku itiisa mu ekeze bulapeli [“buipeyo bwa silumeli,” NW].”—2 PITROSI 1:5, 6.
1, 2. (a) Ki kufi ku hula ko ku libelelwa ku mwana? (b) Ku hula kwa moya ki kwa butokwa cwañi?
KU HULA ki kwa butokwa ku mwana, kono ku hula kwa mubili haki kona fela ko ku tokwahala. Hape u libelelwa ku hula mwa munahano ni mwa maikuto. Nako ha i nze i ya, mwana u ka tuhela mikwa ya bwanana ni ku ba ni mikwa ya munna sakata kamba musali sakata. Muapositola Paulusi n’a talusa yona nto yeo ha n’a ñozi kuli: “Ha ne ni sa li mwana, ne ni bulela sina mwana, ne ni utwa sina mwana, ne ni hupula sina mwana; kono ha ni se ni hulile ku ba munna, na felisa za bumwana.”—1 Makorinte 13:11.
2 Ku na ni sisupo sa butokwa ka za kulo ya kwa moya ku za n’a bulezi Paulusi f’o. Bakreste ba tokwa ku zwelapili ku zwa kwa bumwana bwa kwa moya ni ku fita fa ku ba ‘ba ba hulile mwa ku talifa.’ (1 Makorinte 14:20) Ba lukela ku satalala ni ku lika ku fita fa “tikanyo ya siyemo sa Kreste se si petehile.” F’o ne ba si ke ba ba “bana ba ba zukuzeha, ba ba iswa kai ni kai ki moya o muñwi ni o muñwi wa tuto.”—Maefese 4:13, 14.
3, 4. (a) Lu lukela ku ezañi kuli lu be ba ba hulile kwa moya? (b) Ki ifi mikwa ya silumeli ye lu lukela ku bonisa, mi ki ya butokwa cwañi?
3 Lu kona ku fita cwañi fa ku hula kwa moya? Hailif’o ku hula kwa mubili ibat’o ba kuli ku ikezahalela fela mwa miinelo ye swanela, ku hula kwa moya ku tokwa buikatazo bo butuna. Ku kalisa ka ku ba ni zibo ye nepahezi ya Linzwi la Mulimu ni ku sebelisa ze lu ituta. (Maheberu 5:14; 2 Pitrosi 1:3) Zeo li lu konisa ku bonisa mikwa ya silumeli. Ka za ku hula kwa mubili ni likalulo ze ñwi ze swalisanisa ni kona, ku hula mwa likalulo ze fitana-fitana za mikwa ya silumeli hañata ku ezahalanga ka nako ye swana. Muapositola Pitrosi n’a ñozi kuli: “Mu ikataze hahulu kuli kwa tumelo ya mina mu ekeze mata; kwa mata mu ekeze zibo; kwa zibo mu ekeze buiswalo; kwa buiswalo mu ekeze ku itiisa; kwa ku itiisa mu ekeze [buipeyo bwa silumeli, NW]; kwa [buipeyo bwa silumeli, NW] mu ekeze ku latana, mane ku lata batu kaufela.”—2 Pitrosi 1:5-7.
4 Mikwa y’a kolohanya f’o Pitrosi ki ya butokwa kaufel’a yona, mi ha ku na ye kona ku tusiwa kwateñi. U ekeza kuli: “Zeo ha li li teñi ku mina, mi ili ka buñata, li ka mi tokwisa buzwa ni ku palelwa, mwa ku beya miselo mwa zibo ya Mulen’a luna Jesu Kreste.” (2 Pitrosi 1:8) Ha lu iseñi mamelelo kwa butokwa bwa ku ekeza buipeyo bwa silumeli kwa buitiiso bwa luna.
Butokwa bwa Buitiiso
5. Ki kabakalañi ha lu tokwa buitiiso?
5 Bo Pitrosi ni Paulusi ba nyalanisa buipeyo bwa silumeli ni buitiiso. (1 Timotea 6:11) Ku ba ni buitiiso ha ku talusi fela ku tiyela manyando ni ku zwelapili ku ba ba ba sa zikinyehi. Ku ama ku ba ni pilutelele, bundume, ni ku tiya, ku sa felelwa ki sepo h’a talimani ni miliko, mikwalelo, kamba nyandiso. Ka ku ba “ba ba lata ku pila ka [buipeyo bwa silumeli, NW] bo bu li teñi ku Jesu Kreste,” lu libelela kuli lu ka nyandiswa. (2 Timotea 3:12) Lu lukela ku itiisa kuli lu bonise kuli lwa lata Jehova mi ni kuli lu be ni mikwa ye tokwahala kuli lu piliswe. (Maroma 5:3-5; 2 Timotea 4:7, 8; Jakobo 1:3, 4, 12) Ha lu sa itiisi, u zibe ha lu na ku fumana bupilo bo bu sa feli.—Maroma 2:6, 7; Maheberu 10:36.
6. Ku itiisa ku isa kwa mafelelezo ku talusa ku ezañi?
6 Ku si na taba niha ne lu ka kala hande, sa butokwa kwa mafelelezo kikuli lu na ni buitiiso. Jesu n’a ize: “Ya tundamena ku isa kwa mafelelezo, ki yena ya ka piliswa.” (Mateu 24:13) Ee, lu lukela ku tundamena ku isa kwa mafelelezo, mafelelezo ao niha n’a ka ba a bupilo bwa luna bwa cwale kamba a muinelo wa linto o maswe wo. Ka mo ku ka bela kaufela, lu lukela ku zwelapili ku sepahala ku Mulimu. Kono ha lu sa ekezi buipeyo bwa silumeli kwa buitiiso bwa luna, ha lu koni ku tabisa Jehova, mi ha lu na ku fumana bupilo bo bu sa feli. Kono buipeyo bwa silumeli bu talusañi?
Seo Buipeyo bwa Silumeli Bu Talusa
7. Buipeyo bwa silumeli bu talusañi, mi bu lu susueza ku eza lika mañi?
7 Pulelo ya buipeyo bwa silumeli mwa Bibele sihulu-hulu i talusa likute, bulapeli, ni sebelezo zeo mutu a li fa ku Jehova Mulimu kabakala ku sepahala kwa bubusi bwa hae bwa pupo kamukana. Kuli lu be ni buipeyo bwa silumeli ku Jehova, lu tokwa ku ba ni zibo ye nepahezi ya ku mu ziba ni ya ku ziba linzila za hae. Lu lukela ku bata ku ziba Mulimu ka butu, ka butungi. Seo si ka lu susueza ku ba ni silikani se situna ni yena, se si boniswa ka likezo ni mupilelo wa luna. Lu lukela ku lakaza ku likanyisa Jehova ka mo ku konahalela kaufela—ili ku likanyisa mw’a ezeza lika ni ku bonisa mikwa ni butu bwa hae. (Maefese 5:1) Ee, buipeyo bwa silumeli bu lu susueza ku bata ku tabisa Mulimu ku zote ze lu eza.—1 Makorinte 10:31.
8. Buipeyo bwa silumeli ni ku lapela Mulimu a nosi li nyalanisana cwañi?
8 Kuli lu be ni buipeyo bwa silumeli bwa niti, lu lukela ku lapela Jehova a nosi, ili ku sa tuhelela nto ifi kamba ifi ku ba mwa sibaka sa hae sa mwa lipilu za luna. Ka ku ba Mubupi wa luna, u na ni tukelo ya ku libelela kuli lu ka lapela fela yena a nosi. (Deuteronoma 4:24; Isaya 42:8) Niteñi, Jehova h’a lu hapelezi ku mu lapela. U bata kuli lu ipeye ku yena ka ku itatela. Lilato la luna ku Mulimu, le li tomile fa zibo ye nepahezi ya ku mu ziba, ki lona le li lu susueza ku eza licinceho mwa bupilo bwa luna ni ku ineela ku yena ka ku tala mi ni ku peta za buineelo b’o.
Mu Be Ni Silikani ni Mulimu
9, 10. Lu kona ku toma cwañi silikani se situna ni Mulimu ni ku zwelapili ku ba ni sona?
9 Ha se lu bonisize buineelo bwa luna ku Mulimu ka ku kolobezwa, lu sa tokwa ku ba ni silikani se situna hahulu ni yena. Kacwalo, takazo ya luna ya ku eza cwalo ni ya ku sebeleza Jehova ka busepahali i lu susueza ku zwelapili ku ituta Linzwi la hae ni ku li yeya. Ha lu nze lu tuhelela moya wa Mulimu ku susumeza mihupulo ni lipilu za luna, lilato la luna la ku lata Jehova li ba le lituna ni ku fita. Silikani sa luna ni yena si zwelapili ku ba sa butokwa ka ku fitisisa mwa bupilo bwa luna. L’u nga Jehova ku ba yena Mulikan’a luna yo mutuna ka ku fitisisa mi lu bata ku mu tabisa ka linako kaufela. (1 Joani 5:3) Ku tabela silikani sa luna se sinde ni Jehova kwa hula, mi lu ba ba itebuha kuli ha ku tokwahala, wa lu laela ni ku lu sikulula ka lilato.—Deuteronoma 8:5.
10 Ha lu sa tundameni ku tiisa silikani sa luna sa butokwa ni Jehova, sa kona ku fokola. Ha ne ku ka ezahala cwalo, mulatu ne u si ke wa ba wa Mulimu, kakuli h’a “ini kwahule ni mutu ni mutu wa luna.” (Likezo 17:27) Lu ba ba tabile luli kuli Jehova h’a tatafalisi nzila ya ku mu atumela ka yona! (1 Joani 5:14, 15) Kaniti, lu tokwa ku satalala kuli lu zwelepili ku ba ni silikani ni Jehova. Kono wa lu tusa ku sutelela ku yena ka ku lu fa tuso ye lu tokwa kaufela kuli lu be ni buipeyo bwa silumeli ni ku zwelapili ku ba ni bona. (Jakobo 4:8) Lu kona ku itusisa cwañi ka ku tala litukiso ze lilato zeo kaufela?
Mu Zwelepili ku Ba Ba Ba Tiile kwa Moya
11. Ki lifi linzila zeo lu bonisa ka zona buipeyo bwa silumeli bwa luna?
11 Lilato la luna le lituna la ku lata Mulimu li ka lu susueza ku bonisa butuna bwa buipeyo bwa luna bwa silumeli, ka ku lumelelana ni kelezo ya Paulusi ye li: “Tundamena ku itahisa ku Mulimu unz’o lumelelwa, u li mubeleki ya sa nyazwi, ya aba Linzwi la niti ka mukwa o lukile.” (2 Timotea 2:15) Ku eza cwalo ku tokwa kuli lu zwelepili ku ba ni tomahanyo ye nde ya ku ituta Bibele kamita, ku fumaneha kwa mikopano, ni ku zwela mwa bukombwa bwa mwa simu. Hape lwa kona ku sutelela ku Jehova ka ku ‘lapela ka ku sa lisela.’ (1 Matesalonika 5:17) Lu bonisa hande cwalo buipeyo bwa luna bwa silumeli. Ku keshebisa ifi kamba ifi ya zona ku tahisa matuku a kwa moya mi hape ku lu tokwisa silelezo kwa milelo ya Satani.—1 Pitrosi 5:8.
12. Lu kona ku tiyela hande cwañi miliko?
12 Ku zwelapili ku tiya ni ku ba ba mafulofulo kwa moya hape ku lu tusa ku talimana ni miliko ye miñata ye lu wela. Miliko i kona ku zwa kwa lika ze ñwi ze kona ku lu lika hahulu. Ku tiyela ku sa iswa pilu, ku lwaniswa, ni ku nyandiswa ku kona ku ba t’ata haiba ku tahiswa ki ba mwa lubasi, bahabo, kamba bomuyahwa ni bona. Kwa mibeleko ya luna kamba kwa sikolo, lu kana lwa kukuezwa ka sitalifi kuli lu keshebise likuka za luna za Sikreste. Ku zwafa, makulanu, ni ku lembwala ku kona ku lu fokolisa kwa mubili ni ku tatafalisa lika ha lu bata ku tiyela litiko za tumelo. Kono lwa kona ku tiyela miliko kaufela ha lu tundamena “ku pila ka mizamao ye kenile hahulu, ni ka [buipeyo bwa silumeli, NW].” (2 Pitrosi 3:11, 12) Mi lwa kona ku zwelapili ku ba ni tabo ya luna mwa ku eza cwalo, ka ku sepa kuli Mulimu u ka lu fuyola.—Liproverbia 10:22.
13. Lu lukela ku ezañi kuli lu zwelepili ku pila ka buipeyo bwa silumeli?
13 Satani nih’a lela ku lwanisa ba ba pila ka buipeyo bwa silumeli, ha lu tokwi ku kenelwa ki sabo. Libaka? Kakuli “Mulena u ziba ku lamulela batu ba [buipeyo bwa silumeli, NW] kwa miliko.” (2 Pitrosi 2:9) Kuli lu tiyele miliko ni kuli lu piliswe cwalo, lu lukela ku “tuhela mukwa wa ku sa saba Mulimu ni wa ku shukelwa za lifasi, ni kuli lu pile mwa linako za cwale ka kutwisiso, ni ka ku luka, ni ka [buipeyo bwa silumeli, NW].” (Tite 2:12) Ka ku ba Bakreste, lu lukela ku tokomela ilikuli bufokoli bufi kamba bufi bwa ku shukelwa za lifasi ha bu icocomezi mwa buipeyo bwa luna bwa silumeli ni ku bu sinya. Cwale ha lu nyakisiseñi ze ñwi za litiko zeo.
Mu Tokomele Miliko kwa Buipeyo bwa Silumeli
14. Lu lukela ku hupulañi haiba lu kukuelizwe ki katwa ka ku lata sifumu?
14 Ku lata sifumu ki katwa ku ba bañata. Lu kana lwa ikwasheka ili luna, ‘ili ku nahana kuli buipeyo bwa silumeli ki bwa ku fumisa mutu.’ Kacwalo, lwa kona ku ba ni bundume bwa ku itusisa maswe ku sepiwa ko ba bonisa balumeli ba bañwi. (1 Timotea 6:5) Lu kana lwa nga ka mafosisa kuli ku lukile ku hapeleza Mukreste ya fumile ku lu kolotisa mali a mañata e lu ziba hande kuli ha lu koni ku a kutisa. (Samu 37:21) Kono buipeyo bwa silumeli ki bona bo “bu tusa mwa linto kamukana, bu filwe sepiso ya bupilo bwa cwale, ni ya bo bu sa taha,” isiñi ku ipumanela maluwo. (1 Timotea 4:8) Bakeñisa kuli “ha lu si ka tisa se siñwi mwa lifasi, mi ha lu koni ku ya ni se siñwi ha lu li siya,” haike lu tundamene hahulu-hulu ku bata ku pila ka “[buipeyo bwa silumeli, NW] ni ku kolwa kwa pilu” mi lu ‘kolwe ki lico ni liapalo.’—1 Timotea 6:6-11.
15. Lu kona ku ezañi haiba ku bata minyaka ku bonahala kuli ku felisa buipeyo bwa luna bwa silumeli?
15 Ku bata minyaka kwa kona ku felisa buipeyo bwa silumeli. Esi mwendi lu tokwa ku eza licinceho kapili-pili mwa taba yeo? Kaniti, ku twaeza mubili ni ku ishumusa kwa kona ku fa lituso ze ñwi. Kono lituso zeo ki ze nyinyani ha li bapiswa kwa bupilo bo bu sa feli. (1 Joani 2:25) Kacenu, buñata bwa batu ki “ba ba lata minyaka, isi Mulimu; . . . ba ba eza mukwa wa bulumeli, kono se si eza mata a bulumeli ba si latuzi,” mi lu tokwa ku tokolomoha batu ba ba cwalo. (2 Timotea 3:4, 5) Ba ba bata hahulu-hulu ku pila ka buipeyo bwa silumeli ba sweli ba ‘ikubukanyeza bufumu bwa mwa linako ze taha, bo bu na ni mutomo o munde, kuli ba y’o amuhela bupilo bo bu sa feli.’—1 Timotea 6:19.
16. Ki lifi litakazo za sibi ze palelwisa ba bañwi ku pila ka ku lumelelana ni ze lukile z’a tokwa Mulimu, mi lu kona ku tula cwañi zona litakazo zeo?
16 Bucwala ni milyani ye kola, buhule, ni litakazo za sibi za kona ku sinya buipeyo bwa luna bwa silumeli. Ku komiwa ki zona zeo ku kona ku lu palelwisa ku pila ka ku lumelelana ni ze lukile z’a tokwa Mulimu. (1 Makorinte 6:9, 10; 2 Makorinte 7:1) Paulusi ni yena n’a na ni ku tiyela ndwa ye n’e sa feli ya ku lwana ni nama ya sibi. (Maroma 7:21-25) Buikatazo bo butuna bu tokwa k’u ngiwa kuli litakazo ze maswe li feliswe. Kaniti, lu lukela ku tundamena ku ba ni mizamao ye kenile. Paulusi u lu bulelela kuli: “Mu bulaye lilama za mina ze mwa lifasi, kikuli buhule ni ze masila, ni maikuto a maswe, ni litakazo ze maswe, ni takazo ya ku fuma ili nto ye swana sina sebelezo ya milimu.” (Makolose 3:5) Ku bulaya lilama za luna ze ama likezo za sibi ze cwalo ku tokwa tundamo ilikuli li feliswe. Ku lapela ka tukufalelo kuli Mulimu a lu tuse ku ka lu konisa ku ambuka litakazo ze maswe. Hape ku ka lu konisa ku tundamena mwa ku luka ni mwa buipeyo bwa silumeli ha lu nze lu pila mwa muinelo wa linto o maswe wo.
17. Lu lukela k’u nga cwañi kalimelo?
17 Ku zwafa ku kona ku fokolisa buitiiso bwa luna ni ku ama maswe buipeyo bwa luna bwa silumeli. Batanga ba Jehova ba bañata se ba zwafile. (Numere 11:11-15; Ezira 4:4; Jonasi 4:3) Ku zwafa sihulu ku kona ku lu ama maswe haiba lu ba ni bunyemi kakuli lu ikutwa ku fosezwa kamba kuli lu kalimezwi ka t’ata. Kono ku nyaziwa ni ku kalimelwa ku bonisa kuli Mulimu wa lu tabela mi wa iyakatwa luna. (Maheberu 12:5-7, 10, 11) Kalimelo ha i lukeli k’u ngiwa fela sina koto, kono i lukela ku ngiwa sina nzila ya ku lu twaeza ka yona kuli lu pile ka ku luka. Haiba lwa ikokobeza, lu ka itebuha ni ku amuhela kelezo, ili ku lemuha kuli “likalimelo za tuto ki nzila ya bupilo.” (Liproverbia 6:23) Ku eza cwalo ku kona ku lu tusa ku eza zwelopili ye nde ya kwa moya ha lu nze lu bata ku pila ka buipeyo bwa silumeli.
18. Lu na ni buikalabelo mañi ku za lifoso za ka butu?
18 Ku fapahana ni ku fosezana ku kona ku lika buipeyo bwa luna bwa silumeli. Ku kona ku tahisa lipilaelo kamba ku ngisa ba bañwi muhato o maswe wa ku tokolomoha liango ni mizwale ni likaizeli ba bona ba kwa moya. (Liproverbia 18:1) Kono lu si libali kuli ku ba ni ndimbelela kamba sikoto kwa pilu kabakala ze ba ezize ba bañwi ku kona ku ama maswe silikani sa luna ni Jehova. (Livitike 19:18) Mane, “ya toile mwanahabo ye a bona, h’a koni ku lata Mulimu ye a sa boni.” (1 Joani 4:20) Mwa Ngambolo ya hae ya fa Lilundu, Jesu n’a koñomekile butokwa bwa ku lukisa kapili lifapahano za ka butu. N’a bulelezi be ne ba mu teeleza kuli: “Cwalehe, ha u tahisa mpo ya hao fa aletare, mi kwateñi u hupula kuli mwanahenu u na ni taba ni wena; siya mpo ya hao fo, fapil’a aletare; u y’o kutisana pilu ni mwanahenu pili, kihona u ka t’o tahisa mpo ya hao.” (Mateu 5:23, 24) Ku kupa swalelo kwa kona ku tusa ku folisa matomola a tahisizwe ki manzwi kamba likezo ze si ka luka. Ha lu kupa swalelo ni ku itumelela kuli ne lu si ka eza lika hande, lifapahano za kona ku feliswa mi silikani se sinde sa kona ku kutiswa sinca. Jesu hape n’a file kelezo ye ñwi ya mwa ku tatululela lifapahano. (Mateu 18:15-17) Lu ba ba tabile ha lu kona ku tatulula butata!—Maroma 12:18; Maefese 4:26, 27.
Mu Latelele Mutala wa Jesu
19. Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku likanyisa mutala wa Jesu?
19 Miliko kaniti luli i ka lu wela, kono ha i lukeli ku lu keluhisa mwa siyano ya bupilo bo bu sa feli. Mu si libali kuli Jehova wa kona ku lu zwisa mwa muliko. Ha lu nze lu ‘tuhela kaufela ze lu imela’ ni ku “mata ka ku itiisa mwa siyano ye lukiselizwe luna,” haike lu ‘talime Jesu, yena Mutateki ni Mufelelezi wa tumelo.’ (Maheberu 12:1-3) Ku tatubisisa mutala wa n’a tomile Jesu ni ku ikataza ku mu likanyisa mwa lipulelo ni mwa likezo ku ka lu tusa ku ba ni buipeyo bwa silumeli ni ku bu bonisa hahulu.
20. Ki ifi mipuzo ye fumanwa mwa ku tundamena ku itiisa ni ku pila ka buipeyo bwa silumeli?
20 Buitiiso ni buipeyo bwa silumeli bwa swalisana kwa ku tusa ku tiisa ku piliswa kwa luna. Ka ku bonisa mikwa ye minde yeo, lwa kona ku zwelapili ka busepahali mwa sebelezo ya luna ye kenile ye lu fa ku Mulimu. Niha lu li mwa muliko, lu ba ni tabo ha lu nze lu bona kuli Jehova wa lu lata mi wa lu fuyola kakuli lu itiisize mi lu pila ka buipeyo bwa silumeli. (Jakobo 5:11) Hape, yena Jesu ka sibili u lu sepisa kuli: “Mu ka pilisa mioya ya mina ka ku tiya kwa mina.”—Luka 21:19.
Ne Mu Ka Alaba Cwañi?
• Ki kabakalañi buitiiso ha bu li bwa butokwa?
• Buipeyo bwa silumeli ki nto mañi, mi bu boniswa cwañi?
• Lu kona ku tahisa cwañi silikani ni Mulimu, mi lu kona ku zwelapili ku si bukeleza cwañi?
• Ki lifi ze ñwi ze kona ku fokolisa buipeyo bwa luna bwa silumeli, mi lu kona ku li tokolomoha cwañi?
[Lipuzo za Tuto]
[Maswaniso a fa likepe 12, 13]
Buipeyo bwa silumeli bu boniswa ka linzila ze ñata
[Maswaniso a fa likepe 14]
Mu tokomele ze kona ku fokolisa buipeyo bwa silumeli bwa mina